Puro fútbol

/en , , , , , , , /por

Comeza o Celta 2024 cunha merecida vitoria diante do Betis, a segunda consecutiva en Balaídos, que lle permite rematar a primeira volta fóra das posicións de descenso, o que supón un alivio considerable tanto para o equipo como para o celtismo despois de padecer moitos desgustos e algunhas desgrazas do VAR dende o mesmo día da celebración do centenario. Un serán de puro fútbol con tintas memorables na catedral do Fragoso, con máis de vinte e un mil seareiros na bancada, con moita emoción, goles e xogadas excelentes e polémicas na lameira, no que despois de case tres anos o Celta foi capaz de conseguir unha remontada e facelo no tempo engadido nunha transición de vertixe e de alta escola da Madroa, protagonizada por dous rapaces que entraran minutos antes de refresco, cando os béticos dirixidos por un Isco imperial asediaban a meta de Guaita. Tres puntos que, ademais, consolidan unha tendencia positiva das últimas seis xornadas, nove puntos de dezaoito (o 50 %), dúas vitorias (Granada, Betis), tres empates (Valencia, Cádiz e Rayo) e só unha derrota (Vilarreal); cifras que permiten tamén unha remontada na táboa clasificatoria e con dezaseis puntiños enxergar a segunda parte desta Liga do centenario tan igualada na loita por evitar o descenso con esperanzas anovadas.

Un partido no que Rafael Benítez volveu fretar a lámpada na procura do seu once óptimo e do seu debuxo táctico ideal, introducindo mudanzas en todas as liñas con respecto ao equipo que xogou na Cerámica. Volveu Mingueza ao lateral dereito, procurando que a luva do catalán ampliase esa banda na que tamén, tras a obrigada ausencia de Bamba, se incorporaba a Carles Pérez e a súa verticalidade e velocidade. No centro, Benítez introduciu un novidoso dobre pivote, no que Beltrán acompañou a Tapia, mentres Cervi se ocupaba de tapar a banda esquerda. Diante, o regreso de Aspas proporcionaba máis posibilidades de asociación, tanto con Mingueza como con Larsen. Proposta do adestrador celeste que en apenas cinco minutos estragou o gol do lateral bético Aitor Ruibal, tras desbordar a Cervi en medio campo e construír unha parede preciosa con Isco na frontal da área. Por ventura, os celestes non se engurraron e con admirable actitude resiliente foron capaces de igualar o marcador apenas dez minutos despois, grazas ao penalti (moi) inocente e inesperado de Borja Iglesias, que pisou a Larsen, transformado, por fin, polo mestre Iago Aspas, que volvía así a marcar en Balaídos e a gañar confianza.

Foi probablemente este lance éxitoso de Aspas, o que determinou o desenvolvemento dun partido igualado, no que o Celta volveu sobre a proposta que máis lle gusta a  Benítez, recuperar e correr, sobre todo pola banda dereita. Nunha desas transicións, artelladas pola creatividade en ataque de Mingueza, Cerviu quedou só no punto de penalti e xutou ao aire, un desgraciado golpe en falso que aproveitou o propio Mingueza xutando sobre o gardameta bético. Tras a continuación, os de Benítez saíron con admirable determinación e non torceron o fociño ao ataque. Larsen e Manu tiveron as súas oportunidades, que non aproveitaron. Foi Pellegrini quen intentou cos primeiros trocos de dous atacantes mudar a deriva dun partido que semellaba varado, ao que respondeu Benítez, primeiro no minuto 65 coa entrada de Williot Swedberg e máis tarde de Luca, Douvikas e a sorpresa do canteirán Hugo Álvarez. Benítez non se conformaba co empate e tamén pretendía os tres puntos. Certo é que o Betis de Isco provocou minutos de angustia diante de Guaita, mais tamén o é que a resposta defensiva celeste estivo a grande altura, grazas a uns magníficos Carlos Domínguez e Unai, dous auténticos valadares.

Sabemos que o puro fútbol contén sempre o ingrediente do inesperado, ás veces gratificante, outras doloroso, que apareceu nun gol de Larsen, anulado polo VAR despois de cinco minutos de espera. Interrupción que provocou dez minutos de tempo engadido, nos que cando o Celta resistía, apareceu a xenialidade do debutante Hugo Álvarez que roubou e filtrou un pase longo sobre a carreira de Williot, que para asombro da bancada recortou con sangue frío ao porteiro e meteu o segundo a porta baleira. Vitoria merecida e traballada que co tempo case esgotado certificou Guaita cun paradón no primeiro pao. Con semellante espectáculo, a bancada agasallou aos seus coa máis intensa ovación do que vai de tempada. Unha vitoria que, porén, non debe ocultar que o equipo, con severas carencias, debe ser reforzado canto antes tanto como se poida.

Publicado en Faro de Vigo: 05/01/2024

Unha lingua é un mercado

/en , , , , , , , , /por

O anuncio dunha lei orgánica de plurilingüismo, compromiso de Sánchez cos partidos que apoiaron a súa investidura, lembroume Unha llengua és un mercat (1992), un ensaio de Jesús Royo que traducido ao galego por Ramón Martínez Seixo e Miguel Rubinos publicamos na Xerais dos noventa. O profesor rioxano de catalán defendía que a lingua é un elemento fundamental do proceso produtivo, afastándose así da retórica do catalanismo de considerala só como sinal de identidade. Un texto que abría unha xanela sobre o porvir das linguas peninsulares, orientando as estratexias de planificación lingüística tamén sobre o mercado da comunicación (textual e audiovisual), da publicidade, da etiquetaxe e, en xeral, da actividade comercial. Un texto no que xa daquela propoñía unha lei de linguas que enxergase un horizonte plurilingüe para o conxunto do estado e das súas institucións (incluído exército e xudicatura). Obxectivo estratéxico e de convivencia política que obrigaría a que as catro linguas oficiais fosen ensinadas en todos os centros de Secundaria de todas as comunidades do estado, de xeito que a vinte anos vista calquera persoa culta debería ter competencia suficiente para ler en tres idiomas románicos, galego-portugués, catalán e castelán. Unha medida educativa que, á parte do desenvolvemento da competencia plurilingüe, «facilitaría a aprendizaxe dun valor que é distributivo, aplicable de maneira igual a cada unha das linguas peninsulares». E o que sería aínda máis relevante, facilitaría o consumo en toda a Península de produtos culturais na súa lingua orixinal. Unha proposta que tres décadas despois continúa sendo tan atractiva como politicamente disruptiva, cando o catalán (e sobre todo) o galego perderon neste tempo unha cantidade apreciable de falantes primeiros. Proxectar a presenza do catalán, do galego e do éuscaro nun mercado que non se acaba nas comunidades peninsulares, chegando a América e aos países lusofonía, é unha oportunidade que paga a pena non desbotar.

Publicado en Nós diario: 03/01/2024

Aniversarios 2024

/en , , , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o primeiro artigo do ano en Faro de Vigo aos aniversarios (sequiscentenarios e centenarios) vigueses deste 2024:

Nunha cidade unha miga esquecediza como Vigo non estraña a inexistencia de iniciativa institucional ningunha que neste Nadal lembrase o cincuenta cabodano de Urbano Lugrís, falecido en Vigo na noiteboa de 1973, un recordo ao noso pintor oceánico, autor dalgunhas das obras que mellor representan a fronteira da auga e o horizonte vigueses, como «Vista de Vigo» (1953), «Alegoría de Vigo» (1955) ou «Misterios do mar» (1953), entre outras. Como tampouco sorprendeu a escasa transcendencia que na rúa tivo o centenario do Celta de Vigo, salvado pola xenialidade do himno de C. Tangana e pola vontade orgullosa do celtismo que se reuniu pola súa conta na tarde do 23 de agosto ao pé de Balaídos para celebralo cos clásicos celtistas de Keltoi. Centenario que, por ventura, si foi celebrado como merecía Carlos Oroza, o poeta vigués peripatético lembrado no concerto «Nos queda la palabra» de Paco Ibáñez no Auditorio Mar de Vigo, nunha exposición itinerante por Galicia e pola edición do libro coral Oroza 100 (Editorial Elvira, 2023), iniciativas todas organizadas pola dinámica asociación Évame-Oroza, amosando que no Vigo actual tamén hai público numeroso para celebrar as artes e as letras.

Xaora, co novo ano non deberían esquecerse varios centenarios vigueses a lembrar en 2024. Son os casos das cesións ao pobo de Vigo de dous espazos emblemáticos de lecer, a do Monte do Castro, que o 24 de maio de 1924 fixo o exército, e a do pazo e parque de Castrelos, que o 12 de decembro escriturou o Marqués de Alcedo, que fixo constar que en diante se chamaría «Quiñones de León». Centenario, tamén, da apertura o 26 de outubro da Panificadora, dende entón a nosa catedral laica, arruinándose dende hai máis de catro décadas no outeiro do Campo de Granada, un moderno edificio industrial de catro grandes silos, obra do arquitecto Manuel Gómez Román e do enxeñeiro Otto Werner, dedicado á fabricación de pan e moenda de cereais. Como centenarios tamén de dúas chegadas artísticas que serían relevantes para o Vigo contemporáneo, a dos irmáns Eloy e Osmundo Hernández, que instalaron o seu obradoiro de ourivaría na Porta do Sol, trasladado en 1926 á rúa Príncipe; e da fotógrafa estadounidense Ruth Matilda Anderson que o 7 de agosto desembarcou en Vigo, acompañada do seu pai, co propósito de documentar a vida cotián da poboación galega.

Aniversarios que se alongamos a memoria aos sequiscentenarios, atopamos o do primeiro deseño do xardín occidental da Alameda, realizado probablemente polo arquitecto municipal Domingo Rodríguez Sesmero, que concluiría os traballos de enreixado cun peche de ferro unha década despois, cun deseño interior semellante ao que hoxe coñecemos. Como foi naquel 1874 na que se abriu a rúa do Desengano (hoxe Carral) para unir as instalacións portuarias da Laxe coa porta do Sol, cando naceron dous vigueses merecedores de ser lembrados como distinguidos: o arquitecto Antonio Palacios (Porriño 8 de xaneiro), a quen o concello de Madrid dedicará o 2024 como «Ano Palacios»; e o xornalista, escritor e editor Jaime Solá Mestre (11 de setembro), creador e director da revista Vida Gallega (1909), a primeira publicación gráfica da historia da cidade, da que foi director artístico o fotógrafo e cineasta Xosé Gil, e na que publicaron centos de fotografías Jaime Pacheco e Ksado e na que o propio Castelao incluíu as súas ilustracións.

Aniversarios vigueses que fan deste 2024 recén iniciado o ano dos nosos tres primeiros xardíns históricos, Alameda, Castro e Castrelos, aos que se engadiría despois o do parque da Guía, tras a construción da ermida da Nosa Señora (1951), obra de Manuel Gómez Román. Unha oportunidade para dedicarlle atención preferente a súa conservación integral, nalgúns casos, como o da Alameda, seriamente ameazada pola saturación á que cada ano a somete o mercado de Nadal durante dous meses. Como 2024 debería ser, por fin, despois de tantas promesas e proxectos de papel, o ano da recuperación efectiva da Panificadora para usos de carácter cultural, educativo e sociocomunitario. Como 2024 podería ser unha oportunidade para dar a coñecer o legado urbanístico de Antonio Palacios, nunha gran exposición do proxecto daquel Vigo metropolitano que puido ser e non foi. Mostras que se poderían ampliar á que dende hai tempo se lle debe ás tres xeracións de ourives Hernández, que acuñaron un xeito vigués de xoiería que representa a modernidade e cosmopolitismo da cidade. Sen menoscabo da exposición dedicada á fotografía de Vida gallega, un manantío de memoria estudado por Roberto Ribao, ou a escolma de pezas viguesas do fondo de Ruth Matilda Anserson, que con seguridade concitaría amplo interese. Aniversarios para tirar do fío da memoria dun Vigo que no pasado enxerga o porvir na liña do horizonte. Por un 2024 para recordar!