Onte 1986: Comeza unha renovada Feira do Libro da Coruña

/0 Comentarios/en , , , , , , , , , , /por

No día de inauguración da Feira do Libro da Coruña agradecín que, despois de non faltar en ningunha das últimas vinte e cinco edicións, os organizadores me convidasen a conversar con Manuel Gago arredor da súa novela máis recente O exército de fume. Unha deferencia que moito agradecín, mais aínda cando resultou tan interesante o formato conversado da presentación, tanto para o público que encheu a carpa como para o propio autor e editor. Unha mudanza significativa de formato, ademais das comodidades das novas instalacións, introducidos polo novo modelo organizativo da feira compartido entre a Federación de Librarías de Galicia e o Concello da Coruña, o que constitúe un acordo histórico para enxergar un novo futuro para o conxunto das feiras do libro de Galicia.

O feito de contar con máis trinta librarías participantes, con dúas carpas de programación literaria simultánea, a carpa grande e a infantil, con máis de oitenta autores e autoras asinando nas librarías, así como ofrecer unha intensa presenza nas redes sociais, tanto en Facebook como Twitter, imprimen a esta feira da Coruña un gran dinamismo e a consolidan como referente indiscutible da actividade editorial e libreira en Galicia.

Souben que pola mañán o meu admirado Xavier Senín dedicou o pregón ao mestre Xabier DoCampo, un dos fixos desta feira coruñesa, a quen onte tivemos moi presente na nosa memoria. Convido a non perder este programa literario excelente, onde Xerais ten unha participación destacada, que por riba a partir do 6 de agosto se comparte coas actividades e as casetas de Viñetas desde o Atlántico. Parabéns aos organizadores por convertir a Coruña en capital do libro en Galicia.

Onte 1981: Pregón da Feira do Libro de Vigo

/1 Comentario/en , , , , , , , , , , , , , , /por

Onte tiven a honra de pronunciar o pregón da Feira do Libro de Vigo, un dos maiores orgullos dos que gocei na miña vida de editor. Xaora, puiden comprobar, outra vez máis, o escaso interese institucional do acto para os responsables do concello de Vigo.

Deixo o texto en pdf no que homenaxeo ao editor vigués Eugenio Barrientos «Tetilla», fundador da proeza que foi a editorial Cíes de literatura popular, e reclamo dignidade para o libro galego como sector estratéxico para Galicia. Un texto, homenaxe ao mestre Xabier DoCampo, no que tamén reflexiono sobre o valor actual do libro e da lectura e no que propoño a recuperación do proxecto de Vigo llegit, como festival internacional do libro de Vigo. Agradezo o agarimo das persoas amigas que me acompañaron nesta xornada coa que sei pecho unha etapa profesional na que pretendín defender a edición en galego como un piar para o futuro da nosa lingua e da nosa cultura.

Texto do pregón en pdf.

Onte 1972: «Mar adiante», fermosa edición facsímile do Consello da Cultura Galega

/0 Comentarios/en , , , , , , /por

O meu amigo, o editor Xosé García Crego, ensinoume a valorar as edicións facsímlies como un xeito de homenaxear á creación e á edición a un tempo. Ao coidado de Crego, director de Produción de Xerais durante máis de tres décadas, saíron algunhas das mellores edicións facsimilares de libros galegos da historia, respectuosas co formato, coa composición e cos materiais das orixinais, como as que preparou de Galicia de Manuel Murguía, hoxe unha alfaia en Amazon, ou de Longa noite de pedra de Celso Emilio Ferreiro, na que conservou a reprodución das imaxes de Picasso e Miro, que fixemos en Xerais con motivo do corenta aniversario da publicación do poemario en Salnés.

Nesta tradición moderna de edicións facsímiles insírese a que case todos os anos ofrece o Consello da Cultura Galega con motivo do 17 de maio. Desta volta coa recuperación da de Mar adiante. Historia de nenos pra nenos, o primeiro libro de María Victoria Moreno, publicado por Ediciós do Castro en 1973. Un facsímile ben xeitoso do que se fixo unha tirada numerada de 500 exemplares no que se reproduce a escala lixeiramente reducida a impresa na editorial Celta de Lugo con portada de Carmen Arias «Minina» e ilustracións da autora. Recuperación que se enriquece con tres textos magníficos: un prólogo de Ramón Villares, o presidente do Consello; un oportuno limiar de Xesús Alonso Montero, que moito axuda a entender os anos lugueses de María Victoria Moreno, esenciais na súa revelación como escritora e cidadá galega; ademais dunha carta fermosa que Sara Alonso Pimentel escribe corenta e cinco anos despois á autora.

Edición de Mar adiante, o libro esencial para entender a traxectoria de MVM como escritora galega e fundadora da nosa literatura infantil e xuvenil, que se completa cun segundo facsímile, o do mecanoscrito de «Crarisca», tamén con debuxos da autora, dedicado a Sara Alonso Pimentel, incluído como capítulo sete na noveliña, recoñecido ademais co segundo premio de contos para nenos convocado pola agrupación «O Facho» da Coruña en 1972, o que constitúe outro engado máis desta valiosa edición. Parabéns ao Consello da Cultura Galega por unha iniciativa que agaradamos teña continuidade no futuro.

 

A lei zombi do libro

/0 Comentarios/en , , , , , , , /por

No artigo de Luzes reflexiono sobre A lei do libro e da lectura de 2006 ao fío da xornada organizada a pasada semana no Consello da Cultura Galega:

Na xornada organizada polo polo Consello da Cultura Galega para avaliar unha década da Lei 17/2006 do libro e da lectura de Galicia, Carlos Amoedo, catedrático de Dereito Administrativo da Universidade da Coruña, cualificouna de «lei zombi, irrelevante, que camiña sen vida e que non achega nada substantivo ás políticas públicas da cultura en Galicia». Responsable da preparación do anteproxecto desta lei para ser presentada no Parlamento de Galicia, onde sería aprobada por unanimidade, na súa calidade de Secretario xeral técnico da Consellaría de Cultura do goberno bipartito, foi a de Amoedo unha das voces autorizadas que durante a xornada miraron atrás utilizando o retrovisor e reclamaron a actualización dos contidos da lei do libro no marco dunhas políticas públicas integrais para o sector cultural e especificamente para o do libro e da lectura en galego.

Xaora, foi a presentación do informe Datos da edición en Galicia (2006-2016), elaborado polo Observatorio da Cultura Galega o que acendeu todos os pilotos vermellos sobre a precariedade da situación do sector dende a aprobación da lei. Un diagnóstico que o responsable do Observatorio, Hokam Casares, resumiu en catro tendencias: descenso importante do volume de produción de exemplares impresos e aumento dos editados en formato dixital; mantemento á baixa do número de títulos editados en galego, que supoñen a metade dos editados en Galicia; diminución severa do consumo de libros non de texto; resultados negativos dos balances das empresas do sector, tanto editoras, librarías como empresas de artes gráficas, a maioría delas en números vermellos ao longo da década.

Unha situación crítica, á que os diversos gobernos de Núñez Feijoo deron as costas, xa que a partir de 2009 se reduciron o conxunto das achegas ao sector do libro e da lectura nun 50 %, porcentaxe que Carlos Amoedo estimou no 70 % (pasando dos 7,5 millóns de euros de 2009 aos 2,30 millóns de euros do orzamento deste 2018), chegando até o 82 % no caso da partida anual de compra de novidades editoriais en galego para bibliotecas públicas. Un diagnóstico dramático avalado polas intervencións na xornada dos representantes das editoras, librarías e autoras que denunciaron a renuncia da Consellaría de Cultura a contar cun nivel de gasto acorde coas necesidades dun sector á intemperie que a lei considera estratéxico para Galicia.

O fracaso da lei do libro e da lectura de 2006 (como do plan de lectura a ela asociado), elaborada co consenso e o entusiasmo (inxenuo) do sector (proceso que na xornada reconstruíron con detalle Xavier Senín e Cristina Novoa, secretarios do grupo de traballo), reforzado polo consenso da propia cámara galega, obriga a repensar a propia estratexia do sector en Galicia, sometido ademais a retos tan complexos como os da hibridación dixital, a concentración da distribución e a banalización da cultura do libro incorporada ao sector da industria global do lecer. Como obriga a reconsiderar o papel deste tipo de «leis promesa», tamén palabras certeiras de Amoedo, sen instrumentos  xurídicos e sen reservas orzamentarias que aseguren a súa posta en vigor, mais aínda cando os compromisos adquiridos polo Gobierno de España coas políticas de consolidación fiscal obrigarán a continuar reducindo os gastos en educación e cultura. Ou noutras palabras, sen un compromiso político e social moi firme e amplo será moi difícil parar a tendencia esmorecente do sector da edición galega que, a pesar de todo, continúa sendo a primeira das nosas industrias culturais.

Moi lonxe de renderse, o sector galego do libro e da lectura esixe estes días a recuperación da lei e do seu espírito de consenso e corresponsabilidade para deseñar actuacións urxentes e imprescindibles que eviten o seu colapso. Medidas que pasan por acordar cos actuais responsables da Consellaría de Educación e Cultura un novo marco arredor das políticas de gratitude e dixitalización do libro escolar (no período autonómico o piar sobre o que se alicerzou a viabilidade do sector da libraría de proximidade e dunha boa parte das editoras), do incremento da dotación bibliotecaria e da proxección internacional do libro e da literatura galega, con atención preferente ao apoio á participación do sector nas feiras profesionais e á tradución a outras linguas. Marco que obrigaría á Consellaría de Cultura e Educación, como ao propio presidente Feijoo (que continúa sen recibir aos responsables do sector) a asumir un incremento plurianual do seu nivel de gasto nun sector sen o que non é posible falar de Galicia como país e como cultura con lingua de seu. Pasar de ser unha lei zombi, rara e decorativa a unha lei activadora do sector profesional do libro e da lectura é un reto que aínda podería ser afrontado no que queda desta lexislatura de abafante conformismo.

Necesitamos unha oficina do libro

/0 Comentarios/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Luzes propoño a creación dunha Oficina do Libro:

A renuncia da Consellaría de Cultura a continuar co proceso de contratación dos espazos oficiais da Xunta de Galicia en catro feiras internacionais do libro, as acordadas coa Asociación Galega de Editoras (AGE), abriu o debate sobre cal debe ser o modelo de promoción do libro, da literatura e da propia lingua galega no mundo. Máis alá da desafortunada decisión unilateral do secretario xeral técnico da Consellaría de Cultura, que pretende ampararse nun presunto desinterese da AGE, o que a todas luces é falso, como manifestou o presidente do gremio das editoras Xosé Ballesteros, esta anulación da presenza da institución galega nas feiras de Boloña, Barcelona, Frankfurt e Guadalajara (México) do ano 2018 evidencia tanto a ausencia dun modelo estratéxico para a proxección internacional do sector do libro e da edición en Galicia como a incapacidade dos responsables do actual goberno para manter abertas canles de diálogo institucional fluído coa asociación de editoras e co resto de asociacións profesionais do libro, xa que tampouco é segredo ningún que algo semellante puidese suceder como saída á crise das feiras do libro de Galicia, organizadas dende hai décadas pola Federación de Librarías de Galicia co apoio da administración autonómica.

É un feito innegable que as editoras galegas levan participando nas feiras internacionias do libro antes que o fixera a Xunta de Galicia, sendo conselleiro de Cultura Alfredo Conde (polo tanto, a partir de 1987). Como tamén o é que membros da AGE, como algunhas das súas empresas asociadas, estarán presentes na vindeira feira do libro de Boloña, a celebrar do 26 ao 30 de marzo, con espazos propios pagados cos seus fondos, consolidando así a súa participación neste encontro fulcral para o libro infantil e xuvenil, subsector no que as editoras galegas contan cunha presenza máis que digna. Como é innegable a disposición que sempre mantiveron as distintas directivas da AGE, entidade que representa ao 95 % das editoras do país, para establecer espazos de diálogo e colaboración permanente coa Consellaría de Cultura e Educación fose para artellar unha participación profesional conxunta nestes eventos internacionais ou fose no deseño dun modelo de promoción exterior para, non o esquezamos, o primeiro sector estratéxico da nosa industrial cultural, como recoñece a Lei do libro e da lectura de 2006.

Para recuperar este proxecto de promoción internacional en clave de país, como leva reclamado o sector profesional da edición dende hai unha década, tanto dende as editoras como dende as asociacións de autores e autoras (AELG, Pen Club, AGPI), é imprescindible que o actual equipo cultural de Feijoo recoñeza, sequera por unha vez, o valor estratéxico do sector e a súa disposición de traballar man con man coas editoras, abandonando actitudes paternalistas ou cesaristas, incompatibles co noso tempo. Apenas un requisito para abordar, devagariño e con actitude aberta, o deseño dunha estratexia compartida que permitise fomentar de forma sistemática o comercio exterior do libro galego e a exportación de textos da nosa creación literaria e de traballo da nosa produción gráfica, con atención preferente ás comunidades lusófonas e do arco atlántico.

Desbotada polo momento a creación do Instituto Rosalía de Castro de promoción da lingua e literatura galega, cuxas razóns algún día debería explicar Ánxela Bugallo, a conselleira de Cultura que presentou a versión definitiva da Lei do libro e da lectura de 2006, a experiencia exitosa do euscaldún Instituto Etxepare e do catalán Ramón Llull, aconsella contar, canto menos, cunha Oficina (reivindicando o nome das antigas “oficinas de impresión”) de xestión de promoción da literatura e do libro galego no mundo. Unha entidade de xestión pública, con participación do sector privado, que a semellanza de modelos de éxito como os do Ireland Literature Exchange ou a dos editores de Québec, tivese como obxectivo facer visible a oferta editorial galega no seu conxunto, promover o coñecemento dos seus creadores (autores e autoras, mais tamén, ilustradores e ilustradoras) e das axudas públicas existentes para a súa tradución e edición, organizar e ampliar a presenza institucional e profesional nunha ducia de feiras internacionais do libro, así como manter actualizada ao longo de todo o ano a información dixital sobre o libro e a literatura galegas. Tarefas nas que podería contar, sen dúbida, coa colaboración da rede de centros de estudos galegos existentes no mundo, a maior parte deles de carácter universitario.

Se queremos dar pasos firmes para que os nosos libros e os nosos autores e autoras teñan presenza na edición internacional, cada vez máis hibridada e aparentemente máis homoxénea, aínda que cada vez máis disposta a asumir a diversidade, a excelencia e a orixinalidade (como ven sucedendo no sector audiovisual), é imprescindible contar cunha estratexia de país, unha única folla de rota compartida pola Xunta de Galicia e polas editoras e asociacións de autores, como cunha ferramenta (a que bautizamos aquí como “Oficina do libro”) que a xestione con criterios profesionais independentes. O demais é continuar enredándonos na abafante lameira do curtopracismo electoralista que tanto incomoda e por riba non leva a ningures.

 

O libro galego á intemperie

/0 Comentarios/en , , , , , /por

Dedico o artigo semanal de Luzes á situación do sector editorial en Galicia:

Pasada unha década da aprobación da Lei do Libro e da Lectura de Galicia o sector do libro quedou á intemperie, abrigado pola forza dos seus lectores e lectoras e sostido pola súa dependencia do sector educativo. Pouco queda xa das intencións acuñadas nunha lei magnífica, pioneira en España, forxada co consenso do sector e dos grupos parlamentarios durante o derradeiro goberno Fraga e aprobada (con algúns recortes significativos, como o do Instituto Rosalía de Castro para a difusión da lingua e cultura e galegas no mundo) polo goberno de coalición de Touriño. Unha lei derrogada de facto polo goberno de Feijoo e coa que os seus tres conselleiros de Cultura (Varela, Vázquez e Rodríguez) nunca se sentiron identificados, a pesar de que o seu cumprimento fose reclamando de forma insistente polo sector como espazo de encontro institucional e de apoio profesional ao seu proceso de dixitalización e proxección internacional.

Un desinterese do equipo cultural de Feijoo pola lei de 2006 que podemos entender tanto pola súa concepción avanzada da lectura como unha competencia a desenvolver por toda a cidadanía, independentemente de cal fose a súa idade, como e sobre todo pola consideración explícita da lectura en galego e do propio sector editorial como un dos alicerces para a lingua galega, seguindo as recomendacións do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004, aqueloutro espazo de consenso erradicado polos gobernos de Feijoo, sobre todo dende a aprobación do decreto para o plurilingüismo de maio de 2010, a peza angular das políticas de retroceso para a lingua e para a lectura en galego.

Neste contexto adverso de retroceso das políticas públicas de lectura e de fomento da lingua, o sector do libro galego afrontou de forma heroica o seu proceso de hibridación e mudanza, sometido á tormenta perfecta da dixitalización dos seus soportes e formatos, da devaluación do seu mercado imposta pola crise económica e polas políticas públicas de consolidación fiscal, como da banalización da cultura, inserida a nivel mundial no sector do lecer, coa complexidade que iso supón para artellar unha oferta editorial atractiva para públicos diversos.

Os datos da súa admirable resistencia en solitario falan por si sós. Mentres de 2007 a 2015 o sector do libro perdía en España o 27,70 % da súa facturación (mil millóns de euros), en Galicia facíao nun 12,73 %, mantendo o libro galego o seu nivel de vendas (arredor dos vinte millóns de euros), a pesar de que reduciu o seu número de títulos nun 15,00 % e o de exemplares producidos nun 31,36 %. Retroceso intensificado no período 2010-2015, que coincide cos gobernos de Feijoo, no que os títulos editados en Galicia se reduciron á metade, sobre todo os impresos en lingua galega (-58,34%), expresando a forte incidencia da hibridación dixital que neste período supuxo xa o vinte por cento da oferta do sector. Cifras ás que non son alleas as diminucións dos fondos da Xunta de Galicia para a edición en galego, referidos a compra de novidades editoriais para bibliotecas públicas, axudas á edición de materiais didácticos e subvencións a tradución. Recortes dunha media do 80 %, si leron ben, do oitenta por cento, que pasaron de supoñer en 2007 o 11,61% sobre a facturación do sector ao 2,29 % en 2015. O mito do editorial como un sector hipersubvencionado pola Xunta foise a pique.

Unha situación precarizada do libro galego na que cómpre recoñecer a existencia nesta última década de espazos alternativos de esperanza, como o das bibliotecas, sobre todo do programa de bibliotecas escolares da Consellaría de Educación, e a dinamización que supuxeron iniciativas como Culturgal, O Salón do libro de Pontevedra, asociacións de voluntariado como Espazo Lectura ou o activismo teimoso dalgunhas librarías e editoras para visibilizar as novidades, que expresan as posibilidades de recompoñer espazos de encontro dos poderes públicos (Xunta, pero tamén dos concellos e deputacións) cos sectores profesionais do libro e da lectura (editoras, librarías, autoras, bibliotecarias e lectoras) para deseñar e activar políticas de fomento da lectura.

No entanto, tamén hai datos inquedantes, como os publicados sobre índices de lectura, nos que Galicia volve situarse por debaixo da media española na lectura de libros en tempo libre, sendo a comunidade autónoma menos lectora das do norte da península. Como tampouco convida ao optimismo o desinterese do goberno de Feijoo (o único presidente que nunca quixo recibir á directiva das editoras galegas) por reconsiderar as súas políticas de apoio ao libro galego (neste 2018 as axudas non aumentaron) e para contar co criterio da Asociación Galega de Editoras, presidida por Xosé Ballesteros, no deseño da proxección internacional do libro editado en Galicia e na mellora da súa presenza nas feiras internacionais de Boloña, Líber, Frankfurt e Guadalajara, que este 2018 non contarán para a nosa vergonza con espazo do goberno galego. Como decepcionante é a ausencia de información sobre os contidos da anunciada Estratexia da Cultura Galega 2021, elaborada por trinta expertos, que se propón como folla de ruta dos vindeiros anos, e da que os profesionais do sector do libro a esta altura nada sabemos.

 

Hai futuro para a edición infantil e xuvenil en galego

/0 Comentarios/en , , , , , /por

No número de decembro de Tempos Novos publico este artigo sobre a situación da edición infantil e xuvenil en galego:

Os datos da Panorámica de la edición española de libros 2016, o informe máis recente elaborado cos datos da oficina do ISBN, acenden o piloto de emerxencia para a edición galega: o número de inscripcións continúa retrocedendo un 13,10 % con respecto ás do ano anterior, acadando apenas as 1.211, o que supón una merma do 52,39 % das publicadas en 2010. En apenas seis anos, o libro galego publica case a metade que antes ofrecía. Un retroceso interanual nesta caso que aínda resulta máis acusado para o libro impreso en galego (14,44 %), fenómeno que non sucede nin na edición en éuscaro, que medra un espectacular 34,50 %, nin na catalá nin na castelán que se incrementan arredor do sete por cento. Non hai dúbida que a edición do libro galego, cada vez máis hibridada no formato (o 31,54 % da nova oferta de 2016 foi dixital), vive o peor momento das últimas tres décadas. Datos alarmantes traducidos nun S.O.S., emitido periodicamente polas asociacións profesionais de editoras e librarías, que non recibe apenas resposta por parte da Xunta de Galicia, que dende 2009 rebaixou os fondos públicos destinados ao sector nun 80 %, mais tamén escaso interese dos grupos da oposición. Deixou de formar parte o libro e a lectura da axenda política galega da Autonomía?

Aínda que neste contexto adverso poida resultar estraño, a crise do noso sector coincide con outro momento de fulgor e proxección da literatura infantil e xuvenil galega, tanto no que atinxe a cantidade, calidade e diversidade da súa oferta como á proxección fóra do país da nosa creación. Eis, Poemar o mar (Xerais 2016), o recente Premio Nacional de Literatura Infantil e Xuvenil de Antonio García Teijeiro, o primeiro para un libro de poemas galegos, o segundo premio galego para as tres últimas edicións deste premio, considerado o máximo recoñecemento dos poderes públicos para a creación literaria. Eis, tamén, A balada dos unicornios (Xerais 2018), o novo Premio Lazarillo de literatura xuvenil (convocado nas catro linguas oficiais) de Ledicia Costas, autora que conta con milleiros de lectores e lectoras para as súas obras escritas en galego e publicadas e recoñecidas en castelán, catalán ou coreano.

As cifras do subsector da literatura infantil e xuvenil galega merecen ser coñecidas. Segundo o estudo do Comercio Interior del Libro de 2016, elaborado cos datos achegados polas editoras o número de títulos supuxo o 35,90 % dos publicados polo sector, porén constitúe o 27,90 % dos exemplares fabricados e o 25,40 % da facturación. Ou noutras palabras, o libro infantil e xuvenil en galego conforma un mercado interior superior aos cinco millóns de euros, una cantidade importante, como tamén o é que un de cada tres libros editados en galego e un de cada catro vendidos nas nosas librarías sexa considerado coas etiquetas “infantil” ou “xuvenil”. Consideracións que compriría completar co peso crecente deste subsector da edición galega no Comercio Exterior do Libro (un dato que descoñecemos), sobre todo pola oferta de álbum ilustrado que achega Kalandraka e as súas diversas filiais internacionais. Cifras que amosan a resistencia da literatura infantil e xuvenil galega no entorno da hibridación, así como a súa importancia, xunto coa edición do libro de educativo (suman o 76,60 % da facturación), para o conxunto do noso sector. Un fenómeno que caracteriza á edición galega ao longo das tres últimas décadas, que comparten tamén a realizada en catalán e en éuscaro.

A boa saúde da edición de literatura infantil e xuvenil non pode agochar o reto de preservar a diversidade e a singularidade dos contidos da súa oferta, desafío que comparte coas editoras doutras linguas da contorna europea, ameazadas polos efectos da  hibridación dixital e da homoxeinización audiovisual sobre os comportamentos do lectorado en formación. Como tampouco pode descartar os efectos que sobre o propio sector está ocasionando a perda acelerada de falantes iniciais do idioma galego, xa que semella moi difícil que poida ser viable a edición vizosa nunha lingua que resulte allea ou estranxeira para a maioría dos seus potenciais lectores ou lectoras, mesmo a pesar de que poidan contar con competencia lectora pasiva.

Como tamén a nosa edición de literatura infantil e xuvenil debe afrontar o desafío que formula tanto a ampliación da súa oferta dixital, até agora máis reducida ca no eido da narrativa para persoas adultas, como do seu nivel de interacción, esencial para continuar prendendo no lectorado novo. Como é obrigado abrir o catálogo do sector máis decididamente nos territorios da chamada “non ficción”, sobre todo de contidos de divulgación científica e humanística, como reclaman de forma insistente dende as bibliotecas escolares (por certo, de funcionamento modélico, no caso galego). Sen esquecer, a necesidade de contar neste eido, a pesar da consolida presenza internacional das editoras de álbum, cunha estratexia de proxección internacional, compartida por pola Xunta de Galicia e o sector privado, que facilite a tradución dos nosos autores e autoras máis alá das viaxes illadas dalgúns ás feiras de Boloña ou Guadalajara.

Retos no contexto da hibridación editorial internacional que cómpre continuar abordando coas doses elevadas de autoestima e innovación coas que traballou sempre este subsector, quizais o máis dinámico e cosmopolita da edición en galego. Hai futuro para a lix galega!

Onte 1941: Querido maldito editor

/0 Comentarios/en , , , /por

Apareceu onte por Facebook á famosa reportaxe que Juan Cruz publicara en 2012 sobre as difíciles relacións entre autores e editores. Ao fío da que mantiveron Thomas Bernhard e o editor de Suhrkampf Sigfried Unseld, abalando sempre no gume da amizade e do odio, entre a fronteira do amor e a dor, Cruz recaba as opinións de diversos editores literarios como Peter Meyer (Penguin), Michel Korda, Enrique Murillo (Libros del Lince), Juan Casamayor (Páginas de Espuma) ou Mario Muchnick, que coinciden en reivindicar a paciencia como unha das aptitudes necesarias deste traballo. Despois de case tres décadas como editor en lingua galega engadiría que a discreción, a teimosía e a humildade como lector tamén son necesarias para manterse de forma constante nese segundo plano do foco, unha posición imprescindible para a nosa tarefa de escoller e visibilizar os mellores textos para públicos diversos. Nunca está de máis lembrar quen somos e que se agarda de nós.

Onte 1912: O libro en catalán medra

/0 Comentarios/en , , , /por

O inicio da 35ª edición da Setmana del Llibre Català, que como é adoito coincide coa Diada do 11 de setembro, é unha oportunidade para tomarlle o pulso a saúde a un sector editorial que dende 2014 continúa medrando, tanto en vendas como en número de títulos editados. As vendas incrementáronse en 2016 no 3,60 % con respecto ao ano anterior, até chegar aos 236,65 millóns de euros (dez veces máis ca as do libro en galego), como tamén o número de título editados (11.343). Un libro en catalán que supón o 45,50 % do vendido en Cataluña (o libro en galego supón arredor do 15,00 % do vendido en Galicia), a pesar de que, se descontamos o libro de texto, a porcentaxe baixa até o 25,40 %.

Na información que leo en Ara chama a atención a importancia que Montse Ayats, presidenta da Associació d’ Editors en Llengua Catalana, concede aos títulos traducidos (o 20,00 % do total), á presenza de autores internacionais na Setmana, na que Paul Auster presentará a edición en catalán de 4 3 2 1, como á visita de dezaseis editores estranxeiros que manterán reunións coas editoras catalás. Estudar o modelo desta Setmana paga moito a pena para a angueira galega de refundar as nosas feiras do libro.

Onte 1904: Sobre a organización da Feira do Libro da Coruña

/1 Comentario/en , , , , , , /por

Quixen agardar ao treito final desta edición da Feira do Libro da Coruña para a expresar a miña decepción polo modelo de organización das súas actividades. Por vez primeira existiron dous programas paralelos nos Xardíns de Méndez Núñez, o organizado pola Federación de Librarías de Galicia no espazo que os editores bautizamos como «a lata», e o promovido polo concello da Coruña na «Carpa das Librarías» e no «Xardín dos Libros», un espazo teatral de contacontos. Sen entrar na valoración polo miúdo dos contidos de ambos os dous programas, considero un importante avance a implicación da Concellaría de Cultura, Deporte e Coñecemento na organización da que é por participantes e volume de vendas a primeira das feiras do libro de Galicia, como tamén creo moi valiosa a existencia dun programa en lingua galega especificamente dirixido a público infantil. Como sei que é relevante que un numeroso colectivo de librarías coruñesas participen na feira da súa cidade e pretendan mellorala coas súas iniciativas.

Porén, o que creo a todas luces fóra de lugar é preparar nunha mesma feira dous programas distintos de actividades e arranxar dous espazos (a lata e a carpa) con moi diferente dotación de medios e comodidades, tanto para os oradores como para o público. Como a estas alturas xa non é aceptable a escasa presenza de actividades arredor dos libros editados en galego na Carpa das Librarías, cuxo programa estivo centrado en boa medida en conversas con autores e autoras de fóra de Galicia convidados expresamente polo concello da Coruña. Como tampouco é comprensible a insoportable interferencia sonora entre o que sucedía na «lata» e na carpa, que incomodou aos oradores e dificultou ao público o seguimento dos actos simultáneos. Como tampouco foron moi exitosas as sesións de asinaturas nas librarías, un modelo importado da Feira de Madrid, que nas feiras galegas, con algunhas moi honrosas excepcións, semella polo momento destinado ao fracaso.

Teño insistido na necesidade de virar completamente a deriva das Feiras do Libro de Galicia, como sei das enormes dificultades de facelo, ao que non son alleos a rixidez dos criterios dos actuais responsables da Federación de Librarías de Galicia. Mais isto non xustifica en caso ningún que non se puidese ter chegado a artellar entre Concello e Federación unha programación única dirixida ao público familiar e literario, mesmo para ser desenvolvida en diversos espazos mais todos cun mesmo deseño e semellantes condicións de comodidade. O modelo biface de organización da edición da feira que está a piques de finalizar foi un rotundo fracaso, confundiu a moitos lectores e lectoras, decepcionou con razón a moitos autores e autoras e editoras galegas, xa que puxo en plano de clara inferioridade ao libro galego, a pesar de que polos datos que recabei foi o protagonista comercial e cultural da primeira parte da feira.

Tras todo o sucedido nas Feiras do Libro de Galicia deste 2017 estou convencido de que o futuro deste periplo pasa pola súa refundación polo conxunto do sector do libro (librarías e editoras), contando co apoio da Consellaría de Cultura e Educación e dos diversos concellos, así como co protagonismo tanto dos libreiros locais e daqueloutros que participan na maior parte delas. As feiras do libro de Galicia, ou como se queiran chamar en cada cidade, continúan sendo imprescindibles para a visibilización do libro e da lectura no espazo público. Nesa angueira colectiva todas as mans son necesarias. Paga a pena un esforzo compartido de debate no sector sen exclusións nin límites para evitar a súa desaparición.

Guardar