Lume

/en , , , , , , /por

Onte pechou Lume despois de 48 anos como referente de libraría cultural independente e galeguista na Coruña. Aberta en decembro de 1975 como libraría e aula de cultura, pouco despois da morte do ditador, por unha sociedade de opositores, Lume marcou a toda unha xeración de lectores e lectoras que teceron unha comunidade de afectos e complicidades animada por Dolores Porto «Lola», primeiro empregada e desde 1988 copropietaria con Luis Martínez. Como editor de Xerais tiven a fortuna de participar alí en ducias de presentacións, nas que sempre era recibido por un escaparate precioso arredor do libro e da autoría protagonista do serán, un xeito creativo de Lola para fender a invisibilidade á que o libro galego estaba (e continúa estando, por desgraza) sometido. Imposible esquecer días felices e memorables entre os libros e a cartelaría dos anos da Reforma Política tan característica de Lume, como as presentacións d’ Os libros arden mal (Xerais 2006) de Manuel Rivas ou d’ A nena do abrigo de astracán (Xerais 2017) de Xabier P. Docampo, na que agarimado polas súas amizades, tamén as da tertulia dos sábados de dúas décadas na propia libraría, presentaba orgulloso a súa derradeira novela coa que homenaxeaba a súa xeración. Parafraseando o que Agustín Fernández Paz escribiu para as bibliotecas, cando desaparece unha libraría desaparece unha luz. Librarías como Lume, hábitat natural do libro literario, son tamén espazos públicos para o libro e a lectura, e como tales celmes de convivencia. As librarías como Lume son zonas a defender como espazos de liberdade e fontes inesgotables de coñecemento e horizontes de esperanza. Cando pecha unha libraría pérdese un espazo cidadán, habitado por libros e por almas, tamén un territorio da memoria de cada cidade. Non esquezo a voz de Manuel Rivas quebrada pola emoción lendo en Lume páxinas memorables d’ O último día de Terranova (Xerais 2015) protagonizadas por Fontana o seu libreiro: «En que país estamos? Vostede non pode  pechar unha libraría!»

Publicado en Nós diario: 18/09/2024

Un mar con historia

/en , , , , , , , , , , , /por

Con Historia das historias de Galicia (Xerais 2016), un exercicio de historia crítica, consistente en contrastar o pasado e presente, o que foi e o que se nos di que é e será o país noso no futuro inmediato, o catedrático Isidro Dubert abriu como editor un proxecto editorial que pretendía desvelar e reler algúns dos aspectos esquecidos, dubidosos ou inéditos da historia de Galicia: a importancia dos celtas na nosa cultura, a orixe do vello Reino de Galicia, a invención dos Séculos Escuros, o desembarco dos fomentadores cataláns, os fusilamentos dos Mártires de Carral ou o suposto atraso secular de Galicia… Título primeiro ao que, polo momento, con idéntico enfoque e carácter coral, seguiron A morte de Galicia (Xerais 2019), no que se pon en cuestión a suposta apocalipse demográfica galega en relación coa emigración e o envellecemento, e o recente Galicia, un mar con historia (Xerais 2024), no que se pretende amosar o protagonismo e a importancia que o mar tivo no curso da historia de Galicia. Terceira entrega na que fronte a ollada tópica do pasado, que presenta Galicia como un país manifestamente rural, onde a emigración foi apenas unha anomalía histórica inevitable, froito do seu atraso, Dubert e o seu equipo, presenta outra historia de Galicia, máis ampla, máis aberta, máis integradora na que «a terra e o mar se abrazan e non se explican cabalmente a unha sen o outro». Unha historia con fondura na cal o mar, as súas xentes e as actividades que desenvolvían «situaron a Galicia en Europa e no mundo, sen necesidade de depender dos camiños terrestres creados e tutelados pola igrexa ou das olladas submisas deitadas polas nosas elites ao que acontecía na corte de Madrid». Obra importante, inclúe traballos moi novidosos, caso do de Luís Alonso Álvarez sobre «Escravos e negreiros e o nacemento da banca na Galicia marítima» ou o de Luisa M. Muñoz Abeledo sobre «O traballo das mulleres na Galicia litoral contemporánea». Moi recomendable, como os dous libros anteriores.

Publicado en Nós diario: 21/08/2024

A memoria de Magar

/en , , , , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a lembrar a edición dos tres volumes de Vigo por Magar (Xerais, 2002, 2004 e 2007):

Entre os meus orgullos de editor está o da publicación dos tres volumes de Vigo por Magar (Xerais 2002, 2004 e 2007), escolma de máis dun milleiro de instantáneas e retratos de Manuel García Castro «Magar», o primeiro fotógrafo de Faro de Vigo. Un proxecto nacido na exposición que durante o mes de abril de 2002 acollera a Casa das Artes, «40 anos en branco e negro», pola que peregrinaran milleiros de persoas convocadas polas fotos de Magar e fixeran exercicio de memoria diante de douscentos cadros que, en boa medida, recollían a crónica das súas vidas. Con este precedente, acordei con el preparar un libro de sobremesa que recollese unha parte das fotos da mostra e algunhas outras pezas do seu arquivo de milleiros de negativos que fora tirando dende 1962, cando entrara a formar parte como fotógrafo do cadro de persoal do decano. Tirando dese fío e de moitas horas de conversa, durante cinco anos fomos montando foto a foto os tres volumes que conforman a crónica visual máis completa da transformación de Vigo (o noso «Viguiño»), con todas as súas contradicións e conflitos, durante catro décadas, atendendo ao seu desenvolvemento urbanístico, industrial, social, cultural, deportivo e político.

Escollemos para prologar o libro, entón non pensabamos que habería outros dous volumes máis, a Fernando Franco, que fixo un texto precioso, como corresponde a quen é o cronista social do Vigo de entre séculos, que salientou a importancia do libro como crónica dos últimos corenta anos e o carácter do seu autor «benhumorado no que por veces lle foxe unha risa burlona e descrida por entre as comisuras da alma». Fernando subliñaba coa sutileza da súa escrita con tinta de ouro o carácter irónico, divertido e emotivo da ollada do fotógrafo de Faro, dacabalo do reporteiro clásico, atrevido e un chisco toleirón, que nunca perdeu a ollada agarimosa para retratar aos humildes e os perdedores coma se de príncipes se tratase. No proceso de edición, que sempre concibín como conversa permanente co autor, comprendín que as fotos de Magar eran arcas de memoria, gardaban unha historia que merecía ser contada. E como tales fotos crónica compartimos un exercicio de memoria, no que Magar lembraba de forma prodixiosa o nome dos centos de persoas fotografadas, como o momento no que disparara ou as condicións en que o fixera. Así fomos escribindo os pés de foto, coma se de chíos de X se tratase, que melloraba por teléfono, cando lembraba algún detalle ou contactara cunha fonte que achegaba ese dato ou nome que faltaba. Conseguimos, así, que cada páxina dos seus libros fose un microrrelato visual de vidas anónimas e de esforzos e tristezas colectivas, capaz de desencadear o que me gusta chamar «efecto Magar», que activa a memoria propia ou familiar deste Viguiño noso.

Nas fotos de Magar identifico a memoria da miña infancia, o das crianzas da xeración de Gorgorito, retratada por Xaime Fandiño en La acera volada (2022), co concurso de castelos de area en Samil, coa circulación metropolitana do tranvía ou  con aquel Balaídos dun Celta de segunda onde no descanso saía a correr Toniño recoñecido polos aplausos da bancada. Nas fotos de Magar están os anos da miña adolescencia, a da mocidade da xeración Polycommander, naufraxio como o do pesqueiro Centoleira, que Magar cubriu como afouto fotoxornalista. Como nas pezas de Magar de finais dos setenta e comezo dos oitenta identifico a ilusión da miña xeración de Siniestro total e Os Resentidos, que co inicio da Autonomía reclamou en Príncipe o dereito de obxección de conciencia, os bonos de Vitrasa e saíu a Urzáiz a defender o sector naval. Nas fotos de Magar está a historia do Celta da Peña Xaburú, das Xuventudes Celestes e Celtarras, do Estudantes, do Vulcano, do Octavio, do Celta feminino, do Celta de atletismo, tamén do Turista, Gran Peña, Peñasco, Coia, Coruxo e outros equipos modestos… Nas fotos de Magar está a cidade puro milagre de Celso Emilio, que se fixo e desfixo urbanisticamente, tamén, a abella da ribeira, que enterrou a ría, secasí o volcán de dinamismos do mestre Ferrín, da clase obreira das factorías de Balaídos e Beiramar, das guindastres portuarias, desa cidade pelexona que nunca se resignou.

Grazas, Magar, por legarnos milleiros de fotografías portadoras da memoria nosa, de lembrar aos humildes que sabemos non pasarán ao libros de historia, que retrataches con respecto e agarimo: Chuchete, Ismael e Toniño, Castro, Tocho, Rafaelito, as carrexonas do Berbés, as leiteiras, pescantinas e afiadores… Coma a doutros contemporáneos seus, como Siorty, Llanos, o seu compañeiro Cameselle ou a da retratista Mary Quintero, alicerces tamén da memoria viguesa, a obra fotográfica de Magar merece ser conservada como patrimonio da cidade e recoñecida polo concello. Grazas, admirado Manolo.

Magar, o fotógrafo de Vigo

/en , , , , , , , , , , , , /por

Morreu Manuel García Castro, o noso benquerido e admirado «Magar», fotógrafo e reporteiro de Faro de Vigo, autor durante catro décadas de milleiros de instantáneas e retratos en branco e negro, imprescindibles para conservar a memoria e comprender a historia viguesa da segunda parte do século XX. Fillo de ferroviario, naceu en Ciudad Rodrigo (Salamanca), máis alicerzou en Vigo sendo apenas un picariño, aprendendo as artes do seu oficio nos estudios fotográficos Tomás onde, confesou, fixo de todo, dende varrer e abrir a porta a ocuparse das tarefas máis delicadas do retoque dos retratos de estudio. Voluntario no Exército do Aire, ingresou na Escola de Fotografía e Cartografía de Cuatro Vientos (Xetafe). Unha atmosfera formativa, técnica e creativa, nas que compartiu as formas artesanais e as clásicas, que lle serviron en 1962 para incorporarse como reporteiro gráfico pioneiro na redacción de Faro de Vigo, dirixido entón por Manuel González Cerezales, converténdose até a súa xubilación en 2000, primeiro, no fotógrafo todoterreo que a incipiente fotografía de prensa precisaba e, máis tarde, no xefe do departamento gráfico do xornal.

Formando parte da redacción do Faro de Vigo de Álvaro Cunqueiro, máis tarde de Santaella, Landeira e Armesto, «Magar», conectou coa esencia popular da cidade nosa, que comezaba o seu proceso de crecemento industrial, sendo o primeiro cronista visual co que contou o decano. Un fotógrafo capaz de inmortalizar tanto os últimos habitantes das Cíes botando a partida como aos mozos excursionistas que alugaban un barco de pesca para pasar o domingo nas illas. Fotos crónica das que se sentía orgulloso e sabía acompañar co nome e vidas dos seus protagonistas, algo incrible, transcorridas décadas. Era o caso do cartaz protagonizado por Cesáreo «Chuchete» e Ismael conducindo un xato de Teis até o Matadoiro, á que Magar acompañaba retranqueiro coa voz do protagonista: «Chuchete dicíalle ao animal: “Anda, cholita, que te llevo a veranear a Alcabre”». Memoria e humor que Magar nunca perdeu no seu exercicio profesional, como tampouco o seu entusiasmo e axilidade para moverse por Vigo e chegar canto antes onde o seu olfacto aconsellaba, consciente de que o seu oficio obrigaba a disparar con eficacia e emoción. Actitude afouta que o levou a realizar reportaxes fotográficas memorables como a do incendio nas Cíes do Polycommander na mañá do 5 de maio de 1970, que fixo dende unha pequena embarcación de oito metros, que por certo concertara con Freire, o seu colega de El pueblo gallego. Sen esquecer, como lle gustaba lembrar, a primeira viaxe en globo desde as Cíes a Vigo, que rematou infelizmente no medio da ría. Así era Magar, un tipo xeneroso e sensible, talentoso e comprometido co seu traballo.

Foi Magar un amante e defensor de Vigo, que deixa un arquivo de milleiros de negativos, escolmados na exposición 40 años en Blanco y Negro (Casa das Artes 2002) e en tres libros de sobremesa (inclúen máis dun milleiros de fotos), Vigo por Magar I,II e III (Xerais, 2002, 2004 e 2007), un legado extraordinario á cidade que percorreu e fotografou de forma incansable, identificando as súas xentes e as mudanzas no seu territorio. Declarado Vigués distinguido en 1996, en recoñecemento a súa traxectoria profesional para a cidade de Vigo, recibiu outros recoñecementos, entre os que valoraba con grande agarimo a Insignia de Ouro do Real Club Celta, o equipo do corazón que seguiu de forma incansable, o Premio de Xornalismo Gráfico de Galicia (1986) e o Premio Nacional Fotopress 87. Tras a xubilación, en 2002, creou a Fundación Magar co obxectivo principal de apoiar a investigación para unha terapia que cure a acondroplasia, tarefa que xunto a da edición dos seus libros e ordenación do seu arquivo ocupou os mellores anos xubilares. Lembraremos a Magar polo orgullo co que levou a cámara para fotografar o seu Viguiño do corazón, o dos afectos e angueiras compartidas. Todos os nosos abrazos e condolencias son para a súa compañeira Cándida, para os seus fillos Manolo e Jorge, para a súa filla política María Dolores e para as súas netas Paula e Natalia.

Publicado en Faro de Vigo: 02/08/2024

Roberto

/en , , , , , , , , , /por

Doeume o pasamento de Roberto Pérez Pardo, primeiro director comercial de Xerais, unha das figuras máis respectadas da edición galega contemporánea. Nacido nas terras arraianas de Oímbra (1946), dende os cursos do seminario de Ourense comprometeuse coas causas da xustiza e igualdade; asumindo máis tarde o entusiasmo dos ventos de liberdade como libreiro da libraría Ir Indo de Príncipe, montada por Bieito Ledo, que a tantos nos abriu os ollos cara o libro galego. Como dende marzo de 1980 sería, xunto a Xela Arias e Manolo Batán, motor do equipo de profesionais pioneiro de Xerais, editora xeralista con pegada educativa, fundada por Xulián Maure Rivas. Debemos a Roberto moitas das prácticas e estratexias que revolucionaron a edición galega durante a década dos oitenta, transformando un sector, até entón, voluntarista e militante, en gremio editorial con vontade profesional e normalizadora. Debemos a Roberto os primeiros acordos entre editoras e librarías galegas, a formación dun equipo comercial orientado á promoción educativa e á venda en librarías, a presencia do libro en galego nas feiras do libro, o deseño das primeiras campañas de pre-publicación, o lanzamento de produtos masivos como o Dicionario Xerais da Lingua… Asumiu consciente a responsabilidade do equipo nos momentos decisivos para a continuidade da empresa, foi das persoas imprescindibles que suman e asumen con dedicación os seus compromisos. Tras unha brillante traxectoria en Xerais, dirixiu o primeiro Culturgal (2007), organizado polo Asociación Galega de Editoras, poñéndolle o ramo a súa carreira como xestor editorial. Lembro a Roberto, apaixonado cinéfilo e lector atento, preparando co seu rigor de aceiro e paciencia infinita as previsións anuais de venda, título a título, cando o catálogo chegaba os dous milleiros de referencias. Nunca saberei agradecer a súa lealdade e compromiso coa fantasía de editar en galego, que compartimos en sintonía durante dúas décadas. Un grande, Roberto! Con todos os abrazos.

Publicado en Nós diario: 17/07/2024

Crime en Compostela 40

/en , , , , , , , , , , , , , , /por

A SELIC, o excelente festival de lectura de Compostela, lembrou cun itinerario e unha mesa redonda os corenta anos da concesión do primeiro Premio Xerais de novela a Crime en Compostela, que o xornalista Carlos G. Reigosa presentara baixo o lema «Lagoa azul e branca». Un manuscrito do que o xurado destacara «o engado e interese que pode espertar no lector galego un relato policial no que o ambiente de Compostela aparece reflectido con bo tino e sen entusiasmos chauvinistas». Unha novela que constituíu un fito na normalización da narrativa galega contemporánea, unha das teimas do editor Luís Mariño, creador do certame, o primeiro convocado por unha editora privada, como a inauguración do xénero criminal na nosa literatura contemporánea, coa creación dos personaxes do detective Nivardo Castro e o xornalista Carlos Conde, protagonistas dunha serie de cinco títulos. Con todo, quizais, o máis relevante de Crime en Compostela é que constituíu o primeiro long seller da edición galega moderna, un éxito comercial que nas dúas primeiras décadas de aparición superou os 30.000 exemplares, manténdose con vendas sostidas no catálogo da editora viguesa durante catro décadas en diversos formatos, ao que non foi alleo que fose considerada tanto como unha das lecturas recomendadas nos institutos e como un dos títulos de iniciación na literatura galega. E insisto que a transcendencia da novela de Reigosa foi o seu carácter de long seller, termo que convén non confundir co de best seller, etiqueta utilizada para produtos de lectura cunhas vendas de canto menos 20.000 exemplares no ano do seu lanzamento (escasos no mercado galego), mais que en todo caso amosa que na actual edición cultural galega é responsabilidade tamén das editoras coidar o catálogo coa atención e agarimo que merecen cada unha das pezas dun albeiro, mantendo tanto o maior número posible de títulos dispoñibles para a venda na rede libreira, como argallando estratexias de promoción para facelos visibles para o lectorado.

Publicado en Nós diario: 26/06/2024

Polavila Docampo

/en , , , , , , , , , , , , /por

O editor Antonio Ventura incitou a Xabier P. DoCampo a que escribise un libro sobre o valor da lectura dirixido a persoas mediadoras. Tirando dese fío, Xabier, namorado do xénero epistolar como recurso creativo e de intervención política, escribiu unha das súas obras senlleiras, Catro cartas (Anaya, 2000; Xerais, 2020), na que reflexiona sobre a literatura como emoción compartida e os libros como un espazo de encontro. Dirixidas á amada, ao fillo, á mai e a Tusitala (R.L.S.), cun quinta peza, fóra de catálogo, a quen lese as anteriores, DoCampo reflexiona con lucidez e beleza sobre a lectura (tamén a escritura) como un traxe que lle senta ben a alma e fai a vida máis fermosa. Lectura e escritura, nas súas palabras, que desempeñan a función «de nos axudaren a nos coñecer e recoñecer», «dúas iniciativas individuais que nos axudan a indagar en nós e, ao mesmo tempo, se substancian no outro, por medio da entrega, da xenerosidade e do amor».

O vindeiro venres, 5 de abril, cando se fan 78 anos do nacemento do chairego, celebraremos no Fórum Metropolitano da Coruña a primeira edición do serán Polavila Docampo, unha iniciativa con vontade anual e itinerante das súas amizades para lembrar a súa figura e compartir e poñer en valor o seu extraordinario legado literario. Precedido de actividades nas bibliotecas escolares e coincidindo co ciclo de cine «Xabier P. DoCampo na memoria», abrirá o serán na biblioteca infantil unha sesión de contos, continuará coa lectura pública das Catro cartas por voces amigas, que darán paso á Gala Polavila Docampo, na que asistiremos a cerimonia máxica da narración da man de membros da Xeración Lamote, poetas, contadoras e cantoras, que participan todas de forma altruísta. Un serán para celebrar a Xabier, mais tamén para non esquecer, como el recordaba, a responsabilidade que como doadores de palabras adquirimos cada vez que alguén nos conta unha historia ou a ofrece para o gozo da súa lectura en alta voz. Beizón, mestre, por tan valiosa herdanza!

Publicado en Nós diario: 03/04/2024

Hiperpoética

/en , , , , , , , , , , , , , , /por

Carmen Villar Alonso publica nos seus perfís de Twitter (@CarmedeMilmanda) e Instagram (@rosmoninha) un proxecto fotopoético escolmado no libro Os mil e un días (Xerais 2023), un dos formatos editoriais anovadores da nosa efervescente poética actual. Seguida por milleiros de lectoras e aproveitando as utilidades hipertextuais destas redes, como a multimodalidade que permite mesturar texto e imaxe (verso e fotografía ou debuxo propios), Carmiña constrúe un dietario poético aberto e inacabado, rotundo e fermoso, íntimo e memorioso, escritura e ollada que desbordan as ansias do ser humano e os límites do literario e do visual. Un proxecto poético, que a autora con raíces entre os ríos da Mesopotamia galega sitúa entre Rosalía de Castro e Kurt Cobain e cuxas intencións fixou nunha entrada inicial memorable (10/04/2017) pegada no seu perfil de X: «O meu avó non sabía / de Supermans / ou Spidermans. / Pero coñecía o vimbio: flexible e forte / coma o mellor superheroe.» Empregando unha lingua clara e unha escolla léxica depurada, que dialoga con imaxes de paisaxes, Carmiña aborda a reflexión sobre o tempo e a finitude dos amenceres vividos, os abismos e os medos, o amor e a morte, a familia e os afectos, como o valor da escritura e das linguas (ademais de en galego, hai poemas en francés, alemán e inglés) na construción dun futuro esperanzoso. Proposta editorial novidosa, que coincide coa proeza editorial da vixésima primeira edición de Poetízate. Antoloxía da poesía galega (Xerais 2006, 2024) na que o editor Fran Alonso actualiza coas utilidades hipertextuais (por medio de códigos QR) esta escolma referencial concibida para achegar a poesía á mocidade. Antoloxía hiperpoética, utiliza a utilidade da multimodalidade de verso e música, como Alonso xa fixera en Poetic@, poemario web multimedia e interactivo, no que os poemas poden ser lidos, escoitados (nalgúns casos vistos) recitados ou cantados. Benvidas estas propostas  hiperpoéticas galegas de edición estendida e hibridada.

Publicado en Nós diario: 27/03/2024

Canles 5

/en , , , , , , , , , , , , , , , , /por

A imaxe de Canles 5 (Xerais 1988), o primeiro libro de texto en galego que recibiu o Premio nacional a material didáctico non sexista «Emilia Pardo Bazán» do Ministerio de Educación, lémbrame a retranca coa que Agustín Fernández Paz, director do proxecto xunto con Xosé Lastra Muruais, celebraba o curioso incidente entre a oración principal e a oración subordinada recollido na primeira edición d’ O noso galego 6. Os camiños da comunicación (Xerais 1981) do colectivo Avantar, o primeiro libro de texto aprobado pola comisión mixta Xunta de Galicia e Ministerio de Educación, tamén un dos primeiros de Xerais, que se estreara en 1979 co manual de Matemáticas de 1º de BUP de Vacaloura. Aquela imaxe do crego de pé e o labrego axeonllado, audaz ilustración para representar un contido gramatical, fora sen dúbida outra das brincadeiras do debuxante, o xenial Chichi Campos, un dos talentos do humorismo gráfico galego daquel tempo. Por ventura, a «ilustración sintáctica» recibira só algunhas protestas, mais provocara moitas máis gargalladas nas aulas. Así se facían na década de 1980 aqueles primeiros manuais de galego, dos que apenas existían os precedentes editados da serie «Lúa nova» de Anaya, promovida polo editor Xulián Maure, e «As nosas letras» de Xoán Babarro de Edicións Casals. Un traballo entusiasta e febril, artesanal e militante, co que os dez membros de Avantar da Ferrolterra pretendían «sistematizar o que eran as súas experiencias de aula partindo do coñecemento e cultivo da lingua galega». Entendo que catro décadas despois a aquela edición heroica da primeira serie «O noso galego» acáelle o que Albert Camus acuñara no seu discurso de agradecemento do Nobel: «cada xeración síntese condenada a reformar o mundo». Os membros do colectivo de Avantar, responsables tamén de Canles 5, foron fieis a esa condena: teimaron reformar o ensino por dentro e por fóra, iniciando o camiño da escola en galego e conseguindo a proeza de recuperar as luces da escola das bolboretas da República, prendidas co inicio do período autonómico, como os valores da escola pública galega e os da incorporación da nosa lingua como vehicular no ensino obrigatorio.

Publicado no libro catálogo da exposición Educación, Xénero e Lectura. Conformar, Reformar, Trasnformar, comisariada por Rita Gradaílle Pernas e Antón Costa Rico para o Museo Pedagóxico de Galicia (2024).

Alfonso ou o compromiso do entusiasmo

/en , , , , , , , , , , , , , /por

Alfonso Álvarez Cáccamo escribiu no libro d’ Os aforismos do riso futurista (Xerais 2016) que «o destino é un cabalo desbocado». Sabía que por moito que galopemos no seu lombo, xamais lograremos domesticalo, o que non impediu que a súa vida enteira fose un modelo de compromiso coas causas do entusiasmo e coa construción dunha amplísima comunidade de afectos. Foi Alfonso o escritor galego da súa xeración que mellor soubo empregar o humor e a creación de mundos imaxinarios como estratexia narrativa. Ferramentas coas que construíu un coidado e excelente catálogo narrativo, con novelas tan logradas como As baleas de Eduardo Reinoso (Xerais 1990), premio Xerais; O bosque de Levas (Galaxia 2008), trasladada ao cine (2006) ou Os Gotten (Xerais 2014), retrato dunha familia viguesa, culta e emprendedora, onde todos os seus membros posúen a xenerosidade e o grato sentido do humor como marcas da historia común de varias xeracións. Catálogo que ampliou ao relato, con títulos como Catapulta (Xerais 1995) ou Contos mamíferos (Cumio 1998), onde combinou  o exercicio da creatividade verbal co deseño audaz de personaxes esmedrellantes e festivos.

Enxeñoso, alegre, entrañable, Alfonso contaxiaba alí onde estivese empatía, fose na comunidade do Colexio de Panxón do Instituto Social da Mariña, onde exerceu como mestre durante máis de tres décadas, fose nas actividade dos Instituto de Estudos Miñoráns co que colaborou ou nas múltiples causas da nación e da esquerda nas que foi activista. Aprendeu o oficio de edición na oficina da editorial Castrelos, a carón do seu pai, o inesquecible Xosé María Álvarez Blázquez, do que foi o seu primeiro biógrafo (Ir Indo 1994) e de quen se ocupou con rigor documental extraordinario da súa Fotobiografía (Xerais 2008) e de quen traduciu para o galego dúas das súas novelas. Nas páxinas d’ A Nosa Terra e do Faro de Vigo publicou varios centos de artigos, seguindo a actualidade da súa «cidade da oliveira e do orballo», comprometido coa defensa da lingua galega e do seu patrimonio. Exerceu a crítica literaria, deixando algunhas pezas memorables como aquela na que en febreiro de 1987 saudaba a publicación de Denuncia do equilibrio e defendía con afouteza e gume afiado a poeta Xela Arias. Foi Alfonso tamén poeta, autor dun libro referencial, Sebes contra o vento (Espiral Maior 2009), e responsable do blog Pensamentos de Olafson Mokk (2012), prodixio de creación literaria e plástica, onde desenvolveu unha sorprendente obra gráfica, sen esquecer o seu interese pola escultura, como creador de pezas a partir das crebas da costa de Oia que tanto apreciaba. Hoxe choramos a súa perda con saudade. Con todos os abrazos para súa familia e comunidades de afectos que teceu.

Publicado en Faro de Vigo: 06/03/2024