A lectura fácil, procedemento que pretende facer todo tipo de textos máis comprensibles, afecta tanto á presentación da información escrita, electrónica, en vídeo como en audio.
Inclusion Europe, a asociación europea de persoas con discapacidade, elaborou un manual no que se recollen as regras europeas para facer información fácil de ler e comprender, sendo hoxe o máis utilizado na adaptación de todo tipo de textos e soportes.
Estas regras facilitan a publicación de textos informativos accesibles a todo tipo de persoas con dificultades de comprensión lectora, dende aquelas con algún tipo de discapacidade intelectual a outras de calquera idade con alfabetización incompleta ou insuficiente.
Utilizando un enfoque do Deseño Universal de Aprendizaxe (DUA) estas regras tamén son útiles para o profesorado que prepara materiais e textos dirixidos ao alumnado con necesidades educativas especiais ou de apoio educativo.
Recollemos anosadas para o galego unha síntese das regras para a preparación de cada tipo de soporte informativo:
1–. Información escrita
1.1–. As palabras no texto
–. Usa palabras coñecidas fáciles de comprender.
–. Se é inevitable utilizar palabras difíciles, asegúrate sempre de explicalas con claridade.
–. Para explicar as cousas pon exemplos da vida cotiá.
–. Usa a mesma palabra para describir a mesma cousa en todo o texto.
–. Escribe as cantidades como díxitos.
–. Intenta non utilizar porcentaxes e números grandes.
–. Nunca utilices números romanos.
–. Procura escribir as datas completas (7 de maio de 2020).
–. Evita usar iniciais e abreviaturas. Usa a palabra enteira cando sexa posible.
1.2–. Redacción do texto
–. Utiliza frases curtas.
–. Fala directamente ás persoas. Emprega palabras como «vostede» ou «ti» para facelo.
–. Cando sexa posible emprega frases positivas en vez de frases negativas.
–. Emprega frases activas en vez de pasivas.
–. Escribe só unha idea por frase.
–. Separa cada idea cun punto en vez de coma ou «e».
–. Utiliza os verbos en presente, cando poidas.
–. Fai gráficos ou táboas sinxelas e explícaas.
1.3–. Ordenación do texto
–. Ordena a información de xeito que sexa máis fácil de entender e de seguir.
–.Pon xunta toda a información sobre o mesmo tema.
–. Repite a información importante.
1.4–. Deseño da páxina
–. Intenta que o texto non sexa moi longo.
–. Usa un formato que poida ser fotocopiable (Din A4).
–. Intenta que cada frase ocupe unha liña.
–. Nunca separes unha palabra en dúas liñas.
–. Evita os fondos que dificulten a lectura do texto. Non escribas sobre fotos ou estampados.
–. Destaca a información importante en negriña.
–. Nunca utilices notas ao rodapé.
–. Usa títulos claros e fáciles de comprender.
–. Emprega viñetas para facer listas de cousas.
–. Non escribas en columnas.
–. Non xustifiques o texto.
–. Aliña o texto á esquerda.
–. Numera as páxinas.
–. Deixa espazos entre parágrafos.
–. Evita marxes estreitas.
1.5–. Fonte do texto
–. Utiliza un tipo de letra clara e doado de ler (Arial, Tahoma, Verdana, Ubuntu, en xeral as tipografías de pau seco).
–. Nunca utilices tipo de fonte con serifa (as que teñen un rabiño), xa que son máis difíciles de ler.
–. Nunca utilices tipos de letras que estean moi pegadas.
–. Nunca utilices tipos de letras claras pero que non se impriman ben.
–. Nunca utilices texto con sombreados ou deseños difíciles de ler.
–. Nunca utilices cursiva.
–. Usa tipos grandes (como mínimo como Verdana ou Arial 14 /16).
–. Non escribas todo en maiúsculas.
–. Intenta usar só un tipo de letra no texto.
–. Utiliza o subliñado con coidado.
–. Evita escribir en cor cando sexa posible.
–. Evita caracteres especiais (&, #, \)
1.6–. Imaxes
–. Utiliza imaxes (fotografías, debuxos, símbolos) para axudar a entender o texto.
–. Utiliza imaxes de calidade e axeitadas para o lectorado (non uses imaxes infantís cando escribes para persoas adultas).
–. Utiliza imaxes doadas de comprender e relacionadas co texto.
–. Usa sempre a mesma imaxe para explicar a mesma cousa en todo o texto.
2–. Información electrónica
–. Utiliza vídeos onde as persoas len e explican os textos.
–. Intenta que a túa páxina teña un buscador.
–. Asegura que na túa paxina de inicio apareza claramente de que trata o teu web.
–. Na páxina de inicio deben aparecer os datos de contacto.
–. Procura que os botóns do teu web sexan grandes e claros.
–. Facilita que a lectora saiba en todo momento en que parte está do texto.
–. As lectoras non deben premer máis dunha vez para regresar á páxina de inicio.
–. A barra de navegación debería ter 7 ou 8 títulos como máximo.
–. Intenta poñer todo o texto nunha pantalla.
–. Se as lectoras deben desprazarse cara abaixo, debe existir un índice do texto ao comezo.
–. Evita enlaces difíciles de ler. Se é moi longo agóchao detrás dunha palabra sinxela.
–. É útil que a cor dos enlaces mude cando se premeu sobre eles.
3–. Información en vídeo
–. Non fales apresa.
–. Evita a cámara lenta e a cámara rápida.
–. Se se emprega a voz en off, debe falarse só das cousas que as persoas ven na pantalla.
–. A pantalla non debe ser nin moi escura nin moi clara.
–. O vídeo e o son deben ser de moi alta calidade e claros.
–. Os botóns de son e pantalla completa deben ser doados de atopar.
–. Os vídeos informativos non deben durar máis de 20 ou 30 minutos.
–. Cando se mude de localización da gravación, debe explicarse cal é o novo lugar.
–. Se se utilizan subtitulado, deben ser fáciles de ler.
–. O espectador debe poder quitar ou poñer os subtítulos en calquera momento.
–. Se utilizas descrición de audio, utiliza palabras doadas de comprender.
–. O espectador debe poder quitar a descrición de audio en calquera momento.
4–. Información en audio
–. A persoa que fala debe ter unha pronunciación correcta e unha vocalización clara.
–. A persoa que fala debe facelo de vagariño.
–. O son debe ter o volume correcto.
–. É importante facer pausas, cando sexa preciso.
–. De repetirse varias veces a información importante.
–. Debes ler o texto de xeito que se entendan as emocións.
Texto publicado nos espazos web do CEIP de Laredo e do CEIP de Cedeira.
Un dos grandes proxectos da cultura galega dos últimos vinte e cinco anos foi a edición e actualización dunha parte do seu patrimonio de literatura oral. Unha iniciativa privada que colleu pulo e visibilidade coa publicación do monumental Dicionario dos seres míticos galegos (Xerais, 1998) a cargo de Xosé Miranda, Antonio Reigosa e Xoán Cuba. Un proxecto editorial de longo alento que os tres mosqueteiros de Lugo continuaron coa publicación da colección de conto popular Cabalo buligán e coa de máis dunha ducia de libros monográficos de mitos, lendas e contos en diversos formatos e coleccións de Xerais. Un traballo etnográfico de recuperación e investigación traballado nas polafías, mais tamén de escritura literaria e de ilustración creativa (velaí o legado visual de Lázaro Enríquez e Noemí López), que nunca será suficientemente valorado polo que supuxo para o noso patrimonio inmaterial.
Dentro deste proxecto histórico, de idéntica transcendencia ao da conservación do patrimonio do románico popular ou de calquera das nosas catedrais, incríbese o traballo que Antonio Reigosa ven realizando dende o mes de marzo de 2005 como creador e coordinador de Galicia encantada, a enciclopedia da fantasía popular de Galicia en internet. Un proxecto pioneiro de edición colaborativa en liña que en 2015, coincidindo cos seus dez primeiros anos, fixose libro de papel (e tamén ebook), baixo o título Galicia Encantada. O País das mil e unha fantasías. Unha iniciativa que agora recunca, con motivo décimo quinto aniversario da web, cun segundo volume, Guñia de campo da Galicia Encantada. Dos seres míticos e dos lugares que habitan. Con caracterñisticas de edición semellante ao primeiro, Reigosa escolma aquí máis dun cento de relatos que descubren mitos ou lendas vinculadas a lugares singulares por razóns históricas, arqueolóxicas, naturais ou culturais, e tras dos que se agochan crenzas e ritos de todo tipo.
En vinte dous capítulos temáticos, Reigosa ofrece unha viaxe fascinante polos territorios da Galicia encantada: cocos e asustanenos, a morte, cousas de demos, lendas urbanas, extravagantes célebres, fenómenos, míticas, nubeiros, casas encantadas, remedios de medicina popular, pontes, santos e milagres, tesouros, mitoloxía dos animais, augas e plantas, orixe dalgúns topónimos… Un libro de vontade colaborativa, como o espazo web da súa orixe, froito das achegas de máis de oito informantes de todas as xeografías galegas, inserido nese labor colectivo de enorme transcendencia cultural de recuperación, coñecemento, coidado e difusión do noso patrimonio inmaterial, un dos eixos esenciais na preservación da nosa lingua e da nosa cultura. Mais tamén é un libro de espírito inequivocamente narrativo e literario, unha gozada para ler e compartir a lectura. Parabéns a Reigosa por este enorme e magnífico labor.
