A lectura fácil, procedemento que pretende facer todo tipo de textos máis comprensibles, afecta tanto á presentación da información escrita, electrónica, en vídeo como en audio.
Inclusion Europe, a asociación europea de persoas con discapacidade, elaborou un manual no que se recollen as regras europeas para facer información fácil de ler e comprender, sendo hoxe o máis utilizado na adaptación de todo tipo de textos e soportes.
Estas regras facilitan a publicación de textos informativos accesibles a todo tipo de persoas con dificultades de comprensión lectora, dende aquelas con algún tipo de discapacidade intelectual a outras de calquera idade con alfabetización incompleta ou insuficiente.
Utilizando un enfoque do Deseño Universal de Aprendizaxe (DUA) estas regras tamén son útiles para o profesorado que prepara materiais e textos dirixidos ao alumnado con necesidades educativas especiais ou de apoio educativo.
Recollemos anosadas para o galego unha síntese das regras para a preparación de cada tipo de soporte informativo:
1–. Información escrita
1.1–. As palabras no texto
–. Usa palabras coñecidas fáciles de comprender.
–. Se é inevitable utilizar palabras difíciles, asegúrate sempre de explicalas con claridade.
–. Para explicar as cousas pon exemplos da vida cotiá.
–. Usa a mesma palabra para describir a mesma cousa en todo o texto.
–. Escribe as cantidades como díxitos.
–. Intenta non utilizar porcentaxes e números grandes.
–. Nunca utilices números romanos.
–. Procura escribir as datas completas (7 de maio de 2020).
–. Evita usar iniciais e abreviaturas. Usa a palabra enteira cando sexa posible.
1.2–. Redacción do texto
–. Utiliza frases curtas.
–. Fala directamente ás persoas. Emprega palabras como «vostede» ou «ti» para facelo.
–. Cando sexa posible emprega frases positivas en vez de frases negativas.
–. Emprega frases activas en vez de pasivas.
–. Escribe só unha idea por frase.
–. Separa cada idea cun punto en vez de coma ou «e».
–. Utiliza os verbos en presente, cando poidas.
–. Fai gráficos ou táboas sinxelas e explícaas.
1.3–. Ordenación do texto
–. Ordena a información de xeito que sexa máis fácil de entender e de seguir.
–.Pon xunta toda a información sobre o mesmo tema.
–. Repite a información importante.
1.4–. Deseño da páxina
–. Intenta que o texto non sexa moi longo.
–. Usa un formato que poida ser fotocopiable (Din A4).
–. Intenta que cada frase ocupe unha liña.
–. Nunca separes unha palabra en dúas liñas.
–. Evita os fondos que dificulten a lectura do texto. Non escribas sobre fotos ou estampados.
–. Destaca a información importante en negriña.
–. Nunca utilices notas ao rodapé.
–. Usa títulos claros e fáciles de comprender.
–. Emprega viñetas para facer listas de cousas.
–. Non escribas en columnas.
–. Non xustifiques o texto.
–. Aliña o texto á esquerda.
–. Numera as páxinas.
–. Deixa espazos entre parágrafos.
–. Evita marxes estreitas.
1.5–. Fonte do texto
–. Utiliza un tipo de letra clara e doado de ler (Arial, Tahoma, Verdana, Ubuntu, en xeral as tipografías de pau seco).
–. Nunca utilices tipo de fonte con serifa (as que teñen un rabiño), xa que son máis difíciles de ler.
–. Nunca utilices tipos de letras que estean moi pegadas.
–. Nunca utilices tipos de letras claras pero que non se impriman ben.
–. Nunca utilices texto con sombreados ou deseños difíciles de ler.
–. Nunca utilices cursiva.
–. Usa tipos grandes (como mínimo como Verdana ou Arial 14 /16).
–. Non escribas todo en maiúsculas.
–. Intenta usar só un tipo de letra no texto.
–. Utiliza o subliñado con coidado.
–. Evita escribir en cor cando sexa posible.
–. Evita caracteres especiais (&, #, \)
1.6–. Imaxes
–. Utiliza imaxes (fotografías, debuxos, símbolos) para axudar a entender o texto.
–. Utiliza imaxes de calidade e axeitadas para o lectorado (non uses imaxes infantís cando escribes para persoas adultas).
–. Utiliza imaxes doadas de comprender e relacionadas co texto.
–. Usa sempre a mesma imaxe para explicar a mesma cousa en todo o texto.
2–. Información electrónica
–. Utiliza vídeos onde as persoas len e explican os textos.
–. Intenta que a túa páxina teña un buscador.
–. Asegura que na túa paxina de inicio apareza claramente de que trata o teu web.
–. Na páxina de inicio deben aparecer os datos de contacto.
–. Procura que os botóns do teu web sexan grandes e claros.
–. Facilita que a lectora saiba en todo momento en que parte está do texto.
–. As lectoras non deben premer máis dunha vez para regresar á páxina de inicio.
–. A barra de navegación debería ter 7 ou 8 títulos como máximo.
–. Intenta poñer todo o texto nunha pantalla.
–. Se as lectoras deben desprazarse cara abaixo, debe existir un índice do texto ao comezo.
–. Evita enlaces difíciles de ler. Se é moi longo agóchao detrás dunha palabra sinxela.
–. É útil que a cor dos enlaces mude cando se premeu sobre eles.
3–. Información en vídeo
–. Non fales apresa.
–. Evita a cámara lenta e a cámara rápida.
–. Se se emprega a voz en off, debe falarse só das cousas que as persoas ven na pantalla.
–. A pantalla non debe ser nin moi escura nin moi clara.
–. O vídeo e o son deben ser de moi alta calidade e claros.
–. Os botóns de son e pantalla completa deben ser doados de atopar.
–. Os vídeos informativos non deben durar máis de 20 ou 30 minutos.
–. Cando se mude de localización da gravación, debe explicarse cal é o novo lugar.
–. Se se utilizan subtitulado, deben ser fáciles de ler.
–. O espectador debe poder quitar ou poñer os subtítulos en calquera momento.
–. Se utilizas descrición de audio, utiliza palabras doadas de comprender.
–. O espectador debe poder quitar a descrición de audio en calquera momento.
4–. Información en audio
–. A persoa que fala debe ter unha pronunciación correcta e unha vocalización clara.
–. A persoa que fala debe facelo de vagariño.
–. O son debe ter o volume correcto.
–. É importante facer pausas, cando sexa preciso.
–. De repetirse varias veces a información importante.
–. Debes ler o texto de xeito que se entendan as emocións.
Texto publicado nos espazos web do CEIP de Laredo e do CEIP de Cedeira.
Unha das novas relevantes da edición en galego da última década foi a incipiente normalización da publicación de banda deseñada (BD) dirixida ao público infantil en galego. A creación por parte de Xerais do selo MerlínComics, iniciado en outono de 2012 coa primeira entrega da logo exitosa serie Marcopola de Jacobo Fernández Serrano, uniuse ás iniciativas que dende 2007 promovía Retranca editora, a editorial creada por Kiko da Silva, que ademais de publicar a revista homónima editaba libros de BD como os da serie Fiz. O neno máis porco do mundo. Idéntica angueira normalizadora levou a Kiko da Silva, unha figura central na BD galega das dúas primeiras décadas de século, a fundar en en Pontevedra no ano 2012, en plena crise da edición galega, O Garaxe Hermético, a primeira escola profesional de BD e ilustración, onde dende entón se formaron varias promocións de profesionais e se impulsou a edición dun número xa significativo de títulos de BD.
Con idéntica intención de impulsar estas iniciativas normalizadoras, Xerais e o Garaxe Hermético uniron os seus esforzos para crear o Premio de Banda Deseñada O Garaxe Hermético. Un certame anual que contribuirá a abrir oportunidades profesionais ao alumnado que está rematando na escola prontevedresa a súa formación, así como a fomentar a creación de BD para público infantil e xuvenil en lingua galega. Froito desa primeira convocatoria é a publicación d’ A proba de auga, un álbum de 96 páxinas de Anémona de Río, no que con grande orixinalidade se abordan contidos científicos utilizando os recursos ficionais da intriga para facelos máis accesibles e divertidos a un lectorado infantil autónomo (entendo que a partir de oito ou nove anos). Gañadora que xa publicará a súa primeira obra, Tam, con retranca editora.
Inserida nas habilidades estéticas do manga e conectada coa tradición da liña clara do cómic europeo, a xove autora viguesa propón unha sorprendente viaxe polo interior do corpo humano da man dunha pinga de auga preparada para levar a cabo o seu traballo de identificar a un descoñecido capaz de provocar un rebumbio tremendo. Unha viaxe onde a afouta rapaza terá que facer fronte a diversos perigos, inundacións e estouridos, baixar até profundas cavidades, desprazarse en vehículos colectivos até coñecer temibles virus e xenerosas vacinas. Unha historia de total actualidade neste tempo de pandemia, abordada cunha notable eficacia narrativa á que non é allea a habilidade da autora no uso da cor e na creación de personaxes, que imitan nalgúns casos a coñecidos da escola xaponesa.
