Onte 1133: Observatorio Internacional do Libro

Jonathan_WolstenholmeSouben onte da creación do Observatorio Internacional do Libro da Universidade Pompeu Fabra de Barcelona. Un organismo académico independente, ideado por Sergio Vila-Sanjuan, xornalista cultural de La Vanguardia, e Javier Aparicio, creador do máster de Edición da UPF-IDEC, coa intención de analizar os principais retos do sector editorial nun momento decisivo de tránsito do modelo de comunicación cultural. Un dos seus primeiros labores será o da recompilación dos datos sobre a situación do sector, até agora dispersos, incompletos e pouco fiables.

Lonxe de posicións catastrofistas sobre o futuro do proceso de hibridación editorial ou  acríticas de tecnofilia, agradécense estas iniciativas de relfexión e formación capaces de axudar a orientarse no novo camiño. Seguiremos con atención o traballo deste think tank da edición, no que participan editores e todo tipo de axentes (vellos e novos) do sector do libro. Non estaría de máis que nas universidades galegas se seguise con interese este modelo.

Onte 1332: Corrupción

corrupcionSempre crin que a corrupción é un síntoma dun funcionamento deficiente das institucións públicas transformadas en obxecto de saqueo por parte dunha élite de políticos e empresarios sen escrúpulos nin conciencia da ética do servizo público. Loitar contra esta lacra, ou o que é o mesmo, establecer tolerancia cero contra a corrupción, require rematar tanto coa pasividade social e complicidade cultural que a ampara (os políticos e partidos corruptos non son sempre castigados electoralmente, o IVE non figura sempre nas facturas e tantas outras trapalladas) como contar con medios suficientes na administración da Xustiza e da Facenda para perseguila. Como loitar contra a corrupción supón asumir que a responsabilidade política debe ser máis exixente ca penal e a presunción de inocencia dun imputado non pode significar o seu mantemento no cargo público, xa que neste caso cómpre protexer o interese xeral.

Onte 1131: Entrega do Premio Fernández del Riego

54500f154f-20141028-torrado-premios-julio-camba06Emocionoume moito que a miña familia e tantas das miñas amizades me acompañasen onte en Pontevedra no acto de entrega do Premio Fernández del Riego de xornalismo en lingua galega. Na miña intervención (pode descargarse aquí en pdf) expresei palabras de gratitude para os convocantes do certame (Afundación e Ámbito Cultural El Corte Inglés), para os membros do xurado, para Luís Ventoso (gañador do premio Julio Camba) e para Faro de Vigo, o xornal decano que leva máis de trinta anos publicando os meus artigos. Lembrei o compromiso de Don Paco coa defensa da lingua galega e expresei tamén cales foron as miñas intencións cando publiquei «Illa soidade», a pasada Noiteboa. Para rematar propuxen que os xornais con difusión en Galicia aumentasen o espazo en lingua galega e utilizasen o galego cando esa é a empregada polas persoas entrevistadas ou consultadas pola redacción. Un serán que recordarei.

A reforma de Balaídos

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre os criterios que entendo deben respectarse na reforma integral do estadio de Balaídos.

novobalaidosgrande

O anuncio da reforma integral do estadio municipal de Balaídos, tras o acordo entre o concello de Vigo e a deputación de Pontevedra para entre as dúas entidades achegar a partes iguais os dous terzos dun orzamento dunha obra de case trinta millóns de euros, merece ser comentado. Unha reforma necesaria para renovar unhas instalacións envellecidas, e nalgúns casos perigosas, utilizadas por milleiros de persoas para as que cómpre garantir a súa seguridade e maior comodidade.

Sei que neste tempo fraco para as arcas públicas, onde tanto se resinten os servizo sociais básicos, non vai ser doado xustificar o gran esforzo económico que ambas as dúas administracións locais anuncian para os dous ou tres próximos exercicios (arredor de dez millóns de euros cada unha) na reforma dunha instalación municipal utilizada por unha empresa privada. No entanto, sei que será defendido polos seus promotores pola importancia do Celta como expresión dun sentimento compartido de forma unánime pola cidadanía, mais tamén pola súa capacidade de xerar actividade noutros sectores económicos. Argumentos pouco cuestionables xa que todos os equipos históricos de fútbol son máis ca un club, expresións de identidades locais e nacionais. E como tal, o Celta non é só unha institución deportiva nonaxenaria, é tamén o mascarón de proa de Vigo, o seu primeiro embaixador internacional, o vínculo sentimental para os milleiros vigueses e viguesas da diáspora.

Mais como non somos inocentes, non e difícil identificar que o anuncio desta reforma de Balaídos forma parte do espírito de gran coalición que motivou o acordo orzamentario asinado por PSOE e PP no concello de Vigo, xusto cando entramos nun período preelectoral no que Abel Caballero e (previsiblemente) José Manuel Figueroa competirán pola alcaldía viguesa. Tras a denuncia xudicial, presentada polo secretario local do PSdeG-PSOE de Pontevedra, sobre o sobrecusto das obras da reforma do estadio de Pasarón (valoradas en 7,2 millóns de euros, mais que tras tres modificacións superaron os 17 millóns), froito tamén dun convenio entre Deputación e concello de Pontevedra, semella que os dous socios vigueses pretenden con este convenio blindar a reforma de Balaídos dos litixios da campaña.

Xaora, é moito menos entendible no marco dun convenio, do que se descoñece a súa redacción e no que se anuncia está prevista, mais aínda non comprometida, a participación doutras administracións públicas (Xunta, Consello Superior de Deportes e Zona Franca), a achega pecuniaria do Real Club Celta de Vigo S.A.D., apenas 2,2 millóns de euros, menos do 10 % do orzamentado. Unha achega moi cativa para a beneficiaria directa da actuación que recibiría unha valiosa axuda indirecta que para así quixeran nun momento crítico outras sociedades culturais e deportivas emblemáticas (como o Náutico ou o Mercantil) e mesmo outras empresas tamén estratéxicas para a economía e o emprego na área metropolitana e para a conformación do tecido civil da sociedade viguesa. Por moito que sintamos como propias ás cores celestes, debemos recoñecer que hoxe o Real Club Celta de Vigo, como sociedade anónima deportiva participante nas competicións da Liga Española de Fútbol Profesional, ten un valor económico non desprezable no mercado global do fútbol, onde se moven moitos intereses e millóns de euros, dos que son só beneficiarios e responsables os seus accionistas. É imprescindible, pois, coñecer as condicións e contraprestacións da participación do Celta neste tan custoso proxecto.

Ademais do reparto das achegas e responsabilidades, entre as administracións públicas e o club, non é cuestión menor para a cidade coñecer o impacto urbanístico que esta reforma do estadio terá sobre o barrio de Balaídos e sobre as instalacións industriais da Zona Franca. Máis alá da muda de pel do estadio e da prevista construción de novas gradas nos fondos, é imprescindible solucionar a cuestión do aparcamento que hoxe estrangula o acceso ao recinto deportivo e incomoda a veciñanza nos días de partido. Como tamén o é contemplar a necesidade de remodelación das pistas de atletismo, hoxe moi deterioradas, e dos espazos de uso público, valorar o impacto da actuación sobre o funcionamento de Citröen e a renovación das infraestruturas que eviten novas inundacións do Lagares.

A reforma integral do estadio municipal de Balaídos é necesaria mais non pode facerse a calquera prezo. Require un proxecto integral de actuación arquitectónica e urbanística moito máis preciso que as maquetas presentadas até agora na prensa. Como tamén pechar unha memoria económica na que apareza unha valoración detallada dos custes das obras e do seu financiamento, onde as diferentes achegas sexan redistribuídas de forma equitativa entre os participantes.

Onte 1130: Begoña Caamaño

1258110000Begona_CaamanoEstremece o pasamento de Begoña Caamaño da que nunca esqueceremos a súa ledicia rebelde e a súa obra literaria feminista e antipatriarcal. Coñecina como xornalista de Radio Popular de Vigo, d’ A Nosa Terra e, sobre todo, da Radio Galega, onde sempre mantivo unha actitude profesional comprometida coa defensa dos medios públicos e coa calidade dos seus programas. Máis recentemente, admireina como narradora serodia, autora de dúas grandes novelas publicadas por Galaxia, intensas e labradas con primor, nas que revisou mitos clásicos en clave feminista, que a situaron como unha das escritoras máis recoñecidas e admiradas do noso tempo. A dor da súa perda non impedirá que a lembremos como activista de entusiasmo contaxioso, afouta e reflexiva. Por ventura, Begoña Caamaño deixa unha semente que agromará vizosa en lectoras e lectores de xeracións vindeiras. Con todos os abrazos para as súas persoas queridas.

Onte 1129: A «Escarlatina» de Ledicia Costas

XG00213701Tras a primeira presentación, creo que cómpre cualificar Escarlatina, a cociñeira defunta, o premio Merlín 2014, como unha das obras da literatura infantil en galego máis importantes dos últimos tempos. Dígoo non só por que Ledicia Costas escollese un formato orixinal, a dunha historia de humor macabro para lectores novos, ou por asumir os riscos de introducir o mundo da cociña nun texto de ficción, dos que xa existían antecedentes en Roald Dahl ou en Tim Burton. Dígoo, sobre todo, pola sutileza coa que aborda un tema complexo, a relación do protagonista coa morte tras o falecemento do avó. Tras a visita ao Inframundo, unha representación da memoria familiar, e o seu regreso, despois de compartir unha aventura co avó, Román non só conseguiu facer o seu primeiro libro de larpeiradas, tamén sabe do auténtico valor da vida. A de Costas é unha novela que nace coa vocación dun clásico infantil contemporáneo. Aventuro que será un libro que dará moitas satisfaccións á autora e a lix galega. Recoméndoo, tamen, ao lectorado adulto.

Campo do Fragoso CLVII

FARO CHAPELALARRIVEIRAZO

Ao Celta non lle fixo falta a intensidade de partidos anteriores para gañar con claridade ao Levante, un deses ósos sempre moi duros de roer en Vigo. O equipo noso consolida na táboa de marcas un inicio de tempada marabilloso. Con 16 puntos na primeira cuarta parte da competición, semella posible aspirar a unha campaña acougada na que poidamos gozar dun Celta situado nese grupiño intermedio de equipos xeitosos que á altura da primavera soñan con ter posibilidade de acceder ás prazas da Europa League.

Estreouse Lucas Alcaraz no banco levantino dispoñendo dúas liñas de muralla, un sistema de contención co que pretendía reducir a mobilidade de Krohn-Dehli, o director de xogo do Celta, que coma Xavi Hernández no Barcelona, marca os tempos e inicia o despregue das diversas variantes do noso ataque. E a verdade que ao Celta custoulle máis de vinte minutos abrir espazos para as carreiras do internacional dinamarqués. Notou a ausencia de Fontás e o seu decidido paso adiante en cada unha das aperturas de xogo, como sufriu a timidez de Mallo e Jonny para atravesar a liña do medio campo, máis pendentes de pechar aos levantinos polos laterais.

A pesar destas dificultades, o Celta non perdeu a paciencia e as aparicións intermitentes e de grande calidade de Pablo Hernández foron abrindo os primeiros furados. Da luva esquerda do Tucu naceu a primeira gran chegada celeste. Pouco despois, o primeiro larriveirazo, froito dunha longa xogada combinativa. Dende o centro, Krohn deliñou unha diagonal de trinta metros que Santi Mina recibiu á altura do recanto dereito da área grande; o canteirán caneou co tacón ao seu marcador para entregar a pelota a Hernández que cun só toque da súa esquerda a pasou entre os defensas para que Larrivey marcase ao límite do fóra de xogo. Un gol marabilloso.

Coa táboa de marcas por diante, o Celta tivo os seus mellores minutos. Nolito, na plenitude da súa confianza, ensaiou unha das súas xogadas, a entrada en diagonal polo recanto da área para filtrar dentro o balón que Larrivey cruzou en carreira uns centímetros de máis sobre o pao dereito. Outra xogada fantástica polo seu deseño execución.

Fose pola escasa resposta atacante do rival coma pola dificultade da defensa propia para a apertura do xogo ao pé, os de Berrizzo foron perdendo o seu fulgor e caeron nunha longa fase de apatía que se prolongou até ben entrada a segunda parte. Cando o partido esvaraba nos territorios do aborrecemento, a fortuna aliouse cos galegos. O formidable cacheirón de Ivanschitz bateu no longueiro. Unha xogada decisiva que puido levar ao empate mais que serviu para sacar ao Celta da súa rotina. A entrada de Álex López na lameira foi decisiva para a recuperación do entusiasmo atacante. Do ferrolán naceu o segundo larriveirazo, outra marabilla combinativa. Na liña de medio campo un dos nosos defensas recuperou co peito o balón sobre o ferrolán quen sen deixalo caer se inventou un globiño para que Nolito ensaiase outras das súas fantasías preferidas e máis gabadas pola bancada de Balaídos: carreira, parede e xute envelenado dende a esquerda sobre o pao longo. Unha secuencia de xogo que nesta ocasión provocaría un rexeitamento in extremis de Diego Mariño aproveitado polo oportunísimo Larrivey para marcar a pracer. O terceiro gol, tamén de fermosa fasquía coma os larriveirazos anteriores, chegou co rival vencido, froito da confianza de Álex que ensaiou un xute lonxano dende a frontal que se lle embarullou nas mans ao desafortunado gardarredes vigués do Levante.

Este Celta de Berizzo ilusiona pola súa vontade de desenvolver un xogo combinativo e fermoso, mais tamén polos seus resultados, froito dunha boa capacidade competitiva, tanto en casa coma fóra, onde continúa invicto. Saímos de Balaídos contentos.

Foto: Marta G. Brea.

Onte 1128: Ghalego

GhaleghoComentámolo onte con admiración na asemblea de Prolingua. Ghalegho, o vídeo de Noelia Gómez Calvo para un traballo na Facultade de Xornalismo de Compostela, constitúe un modelo interesante de intervención na rede a prol da lingua galega. Artellado coa intencionalidade de desmontar os prexuízos lingüisticos entre a mocidade e promover o uso do galego, así como defender a variante dialectal das Rías Baixas, caracterizada polo emprego do seseo e da gheada, en pouco máis dunha semana supera os 80.000 visionados en youtube. Unha cifra impresionante que dá para reflexionar sobre o valor deste soporte. Protagonizado por catro mozos e mozas dos concellos de Rianxo e Dodro, utilizando argumentos sólidos presentados de forma sinxela, botando man da retranca e da fachenda de serm galegofalantes, esta peza de pouco máis de dous minutos convertiuse nun fenómeno viral  de grande interese para recuperarmos a nosa autoestima lingüística e a esperanza en que nosa mocidade será capaz de parar o proceso actual de substitución lingüistica. Beizóns a Noelia e os compañeiros que a acompañan por esta refolada de entusiasmo.

Onte 1127: Galiciale no Día da Biblioteca

Galicia_le

Ademais da inauguración da nova Biblioteca de Carballo, o máis significativo do Día da Biblioteca, que celebramos onte, foi a posta en funcionamento do Galiciale, un primeiro catálogo de préstamo de libro en galego en soporte epub para os usuarios da rede de bibliotecas públicas galegas. Este catálogo alboral, no que Xerais achegou máis dun cento dos seus títulos electróncios, constitúe un importantísimo acicate para o desenvolvemento da edición do libro electrónico en galego, mais tamén unha posibilidade de acceso en igualdade para o lectorado do sistema público de bibliotecas galegas que quere acceder a unha oferta de lectura pública desde soportes dixitais diversos ou apenas ensaiar con ela a experiencia da lectura neste soporte. Sei que como en todo novo proxecto lector, haberá que completar e diversificar o catálogo, axeitando a oferta aos diversos públicos, sobre todo ao infantil e xuvenil e ao libro de non ficción para persoas adultas, onde o número de títulos é aínda reducido. Como haberá que valorar a amabilidade do sistema proposto de préstamo bibliotecario e o funcionamento da plataforma tecnolóxica deseñada pola empresa galega Xercode, para introducir no futuro aquelas melloras que o seu emprego vaia requirindo. Xaora, a posta en marcha de Galiciale é unha noticia esperanzosa neste Día da biblioteca.

Onte 1126: A novela de Ferrol

Eduardo_Fra-Jorge_Llorca_23-10-14

Acompañamos onte a Jorge Llorca na presentación d’ O violín de Rembrandt en Ferrol. A libraría Sargadelos encheuse para escoitar os discursos de Eduardo Fra Molinero e o autor, vellos amigos ferroláns, sobre este Premio Blanco Amor de novela  no que as artes e a cidade de Ferrol teñen un grande protagonismo.

XG00226001Comezou Eduardo Fra referíndose ao «humor paveiro, moi de Ferrol, que impregna toda a novela, unha retranca moi especial que creo só se dá ao final do Noroeste». Confesou, despois, que sentia proximidade do protagonista, «ese profesor de Historia da Arte que vai poñendo diapositivas, lembroume os silencios que se producían nas miñas clases cando proxectabamos cadros de Veermer, o que eu denomino pintura silenciosa». «Ese personaxe entra con moita initimidade no lector, vive nunha cidade na que chove moito, refuxiándose en espazos bastantes íntimos, cantinas, bares, tascas e cafetarías. Unha cidade de interiores como é a nosa, Ferrol. Interesoume este profesor, quizais por identificación setimental, mais tamén polo feito de que procurase o refuxio na arte como profesional, mais tamén como vivencia, xa que na arte, como noutras dimesións da economía, cómpre diferenciar entre valor e prezo». «Dámoslle o mesmo valor a un violín se sabemos ou non que é un stradivarius? Ou a un cadro se é un Rembrandt?»

Continuou Eduardo Fran confesando que lle impresionaran «algunhas descricións das paisaxes ou a narración de situacións moi divertidas, como a da carreira de cabalos que semella unha sublimación da feira do trece». «Como tampouco puiden quitarme da cabeza cousas referidas á visión que tiñamos da nosa cidade, nas que semellaba escoitar ao autor nas nosas conversas de hai anos, onde estaba moi presente esta ollada especial con ese humor paveiro. Nesas conversas aprendín o significado da palabra “chambón”. Dende aquela sei que aquí en Ferrol, como sucede na novela, podía aparecer nalgún chambón un stradivarius, por que non?»

Rematou Eduardo Fra facendo unha reflexión sobre a percepción que existe de Ferrol, «unha cidade da que constatemente se escoita falar mal». «A novela de Jorge conta como se fose un psiquiatra todas as intimidades, frustracións, emocións, todas as ensoñacións desta cidade. Como historiador sei que iso só se pode facer dende as novelas. Conseguiuno Torrente para representar o Ferrol da década dos corenta na Voda de Chon Recalde,  consígueo agora Llorca n’ O violín de Rembrandt para representar o Ferrol de finais dos setenta.» «Sei que todas as cidades teñen novelas que van explicando o seu corazón íntimo. O violín de Rembrandt ofrece o de Ferrol. Sei que esta novela vaille tocar a fibra a moitos ferroláns. Recoméndoa moito.»