Onte 775: Lou Reed

/en , , , , /por

A conmoción que na rede produciu a noticia do pasamento de Lou Reed é explicable polo seu carácter de mito xeracional. Desaparece unha lenda, un heroe do rock and roll, un creador iconoclasta, un músico que durante catro décadas apadriñou as diversas variacións da música popular do noso tempo. Un artista capaz de reinventarse varias veces ao longo da súa vida creativa, sen abandonar as rúas novaiorquinas que fotografou con alma romántica. A súa adaptación d’ O corvo de Edgar Allan Poe expresa a súa condición de lector, da que falou nesta entrevista en TV3, como a importancia que concedeu aos textos das súas cancións o converteron nun dos grandes poetas da historia do rock and roll. Lembrarémolo.

Onte 774: Celta cinco

/en , , , , /por

O Celta marcara un gol nos cinco últimos cinco partidos, mais onte en Málaga sumou cinco goles nun encontro inesquecible, marabilloso. Así é a gramática do xogo celeste, capaz nunhas oportunidades de desacougarnos, mais tantas outras de facernos gozar e soñar. Cando o barco estaba nas pedras, Luis Enrique foi capaz de sacalo coa suavidade dun capitán experto. Abondoulle reforzar a defensa coa entrada de Cabral e Aurtenetxe e axeitar apenas o seu debuxo táctico ás características do seu cadro de xogadores. O xixonés baixou do andamio e adiantou a Borja para dirixir a orquestra, unha medida esencial para reequilibrar as funcións de Fontás e Álex, dous xogadores que onte ganduxaron senllas actuacións memorables. Mais todo o equipo deu unha exhibición, unha lección de fútbol tremenda, un recital de xogo que cunha intensidade e confianza nas propias posibilidades asombrosa foi noqueando amodiño aos malacitanos. A achega de Nolito pola banda esquerda resultou imprescindible, xa que é (como o meu admirado Aspas) deses poucos dianteiros posuidores de carga eléctrica abonda para iluminarnos con goles extraordinarios, como o que meteu onte o gaditano coa perna dereita, tras un pase longo, tamén extraordinario, de Andreu Fontás. Unha xogada de fútbol de salón das que prestan no campo do Fragoso. Nalgúns momentos deste partido (insisto) incríble, o Celta lembroume a aqueloutro de Víctor Fernández que tecía o xogo da serpe, intenso, fermoso e moi goleiro. Agardemos que con este partido remate a longa pretempada, coas súas probas e resultados incertos. Como di a miña sogra Concha, hoxe chegou o mar á ribeira. Cómpre, pois, continuar polo esperanzador ronsel aberto na Rosaleda. En todo caso, na noitiña do martes gozaremos en Balaídos dun partido no que sen urxencias nin dramatismos poderemos atuar ao mellor equipo do mundo. Os celtistas somos incorrixibles, recuperamos decontado o entusiasmo.

Onte 773: Cos dous Antonios en Pontedeume

/en , , , , , , /por

É un feito esperanzoso o relevo xeracional que comeza a producirse na nosa produción cultural. Onte presentamos en Pontedeume, a que para min sempre será a vila d’ Os meus ollos de Ramiro Fonte, O Castañeiro de Abril, o premio Merlín 2013. Os dous Antonios nacidos na ría de Ares no ano 1976, Fraga, o autor deste magnífico texto, e Seijas, o ilustrador e membro do xurado, amosaron que a LIX galega ten unha extraordinaria canteira. Os máis dun cento de participantes na presentación quedamos axiña engaiolados co discurso profesional de Seijas relatando a súa experiencia na procura da alma dun texto que dende a súa primeira lectura considerou moi rico visualmente. E abofé que Seijas conseguiu que o seu trazo persoal e a súa maxistral utilización emotiva da cor e da luz impregnasen unha tan fermosa historia de superación e de dignidade persoal. Secasí sucedeu coa de Fraga que presentou con moita retranca os ingredientes principais –o deseño do protagonista (o cego Baltasar) e das antagonistas (as malvadas tías Garabullo), así como a elección do narrador (o inesquecible Buto, o cirurxián do calzado– utilizados nun relato que pretendeu que os lectores identificasen coma «un conto moi conto». Unha historia que salienta e reivindica a importancia das cousas miúdas, aquelas ás que aparentemente non lle concedemos importancia, «aínda que adoitan ser a principal orixe dos nos desgustos e satisfaccións». Dúas excelentes intervencións á altura dun libro deses que van quedar; unha obra que aventuro terá unha grande acollida de crítica e lectores nos vindeiros meses. Saín moi satisfeito da vila eumesa cruzando os ollos da ponte, aínda que non puiden evitar un leve recendo de saudade.

Onte 772: Día da biblioteca

/en , , , , , , , , , , , /por

Ademais da exitosa folga en defensa do ensino publico galego de calidade, non esquezamos que onte foi tamén o Día da Biblioteca. Unha efeméride para poñer en valor a que debera ser considerada como a primeira institución cultural de cada comunidade local. As bibliotecas son servizos públicos de primeira necesidade, como as escolas, os hospitais e os centros de saúde; as bibliotecas son o garante do acceso de toda a cidadanía en condicións de igualdade á información, á lectura e á creación literaria.

Comprendo nesta xornada a euforia dos responsables da Consellaría de Cultura presentando o aumento de usuarios e préstamos da rede de bibliotecas nodais, un feito que se produce na maior parte das comunidades autónomas, probablemente asociado ás dificultades da crise. Porén tamén hai que denunciar, como fixo Olimpia López, a presidenta de ANABAD Galicia, os recortes brutais que sofre a rede de bibliotecas públicas en Galicia. Entre 2012 e 2013 os orzamentos da Xunta para bibliotecas reducíronse nun 40 %, recortes que para o 2014 serán do 12%, o que supón unha rebaixa dos recursos dispoñibles en dous anos en máis do 50 % (e non queremos comparar estas cifras coas que en 2008 destinaba o goberno bipartito). Redúcense todas as partidas, mais sobre todo a de adquisición de fondos bibliográficos (ao que non e alleo a decisión do ministro Wert de suprimir esta partida, xa por segundo ano consecutivo, nos orzamentos xerais do estado) e a dos recursos destinados ao fomento da lectura. Con máis usuarios e menos recursos é moi dificil para os bibliotecarios (outros heroes anónimos) poder manter a calidade do seu servizo.

Tanto en tempos de crise coma de bonanza, o papel das bibliotecas e esencial para desenvolver altos niveis de cohesión interxeracional, convivencia social e participación cívica. Moito máis no momento actual, onde ademais de incrementarse a desigualdade social, cómpre suturar a fenda dixital aberta polo acceso ás novas tecnoloxías da comunicación. As bibliotecas teñen un importante papel neste proceso de alfabetización informacional, no acceso de toda a poboación a estas novas tecnoloxías (que non son só cousas das xeracións mozas), contribuindo ao proceso de formación permanente e alfabetización informacional.

De bibliotecas e do seu futuro dabaterase no Simposio «O libro e a lectura» que organizamos os membros da Asociación Galega de Editores o vindeiro 14 de novembro. Unha xornada que pechará o escritor Suso de Toro cunha conferencia titulada: «En defensa da biblioteca pública». Un tema sobre que volveremos.

Onte 771: O galego de primeira

/en , , , , , /por

Este apoio do Celta de Vigo á lingua galega vale o seu peso en ouro. Un modelo de comportamento empresarial socialmente responsable, unha iniciativa activadora de autoestima pola lingua propia nun entorno en aparencia cada vez máis desgaleguizado. Ben sabemos que a utilización do galego na megafonía de Balaídos remóntase ás corporacións de Manuel Soto, hai case tres décadas, incluída na primeira ordenanza de normalización lingüística. Porén nos últimos anos déronse novos e importantes pasos galeguizadores en Balaídos, especialmente o darlle carácter oficial a versión galega do himno celeste e á utilización do galego de forma unánime polas peñas. No entanto, o de onte constitúe un feito histórico, xa que o Celta como institución, o seu cadro de xogadores e técnicos, son os que de forma entusiasta protagonizan esta peza viral, que no primeiro día xa tivo máis de tres mil visionados. Ademais, a iniciativa «Gústame…» da CTNLG, presentada no último Culturgal, despois de pasar por centros educativos e eventos diversos, amosa outra volta a súa eficacia: directa, divertida, persoal, transversal, inclusiva, agarimeira. Gústame o galego do Celta, gústame o galego de primeira. Beizóns ao Real Club Celta e aos promotores desta marabilla.

Onte 770: O recurso de casación da RAG no Supremo

/en , , , /por

O comunicado de onte de Prolingua salienta a importancia da admisión por parte do Tribunal Supremo do recurso de casación presentado pola RAG sobre o decreto de plurilingüismo. Ademais de abeizoar ao equipo de xuristas que preparou o recurso da Academia e conseguiu que fose admitido (o que sabemos é moi difícil), cómpre sinalar, canto menos, tres cuestións de feito tan relevante. A primeira, é posible a derrogación total do decreto e a elaboración dun novo a partir dos contidos do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004. Esta admisión supón unha raiola de esperanza para os defensores da lingua galega no difícil proceso de restauración dunha política lingüística que capacite a todo o alumnado acadar a dobre competencia nas dúas linguas oficiais (o horizonte irrenunciable para o futuro do idioma galego). A segunda, no contexto actual da crise do modelo autónomico, a loita polos dereitos lingüísticos e a defensa do noso idioma supón unha complexa batalla de carácter social, político e tamén xurídico (tres eidos imprescindibles). A terceira, a Real Academia Galega ten un papel esencial nesta defensa xurídica da lingua galega, até levar a batalla (se fose necesario) ás máis altas instancias españolas e europeas. Sabemos que o dano provocado polo decreto de plurilingüismo está feito, que o retroceso na utilización do galego como lingua vehicular foi importante, que o Goberno Galego non incorpora as mudanzas impostas polas sentenzas do Tribunal Superior de Xustiza de Galicia; porén, noticias coma a que comentamos veñen «alumear de novo as tebras» da lingua de todos e todas.

Onte 769: Vello Balaídos

/en , , , /por

Chegamos a Balaídos mollados coma pitos, dispostos a gozar dunha noite de fútbol atlántico, de moita forza e pase longo. No interior do estadio tamén chovía a cachón. As cubertas de Tribuna, Gol e Marcador apenas amparaban das bategadas á metade do aforo; a da grada de Río, construída hai apenas trinta anos, furada coma o aspersor dunha regadeira, deixounos á intemperie e a auga corría en fervenza polas escaleiras. O vello Balaídos está arruinado. Por ventura, a lameira do Fragoso conservou o seu tapiz, a pesar de que o ballón non amainou nos noventa minutos. Temo que a ruína do vello Balaídos non che ten arranxo doado.

A foto é de Guillermo Cameselle, corresponde á construción da grada de Río con motivo do mundial 82.

Campo do Fragoso CXLIII

/en , , , /por

O BARCO NAS PEDRAS

Tras nove xornadas, cando non se cumpriu unha cuarta parte do campionato, Luis Enrique meteu o barco nas pedras. As cifras non poden ser máis fracas: seis puntos de vinte e sete posibles, apenas unha vitoria, tres empates e cinco derrotas; un punto dos últimos quince xogados, catro derrotas consecutivas, ningunha vitoria aínda en Balaídos; apenas un gol marcado nos últimos cinco partidos e ningún nos tres últimos… O equipo colocado en situación de descenso ás portas dun calendario próximo durísimo que pode deixalo noqueado xa no mes de novembro. E o máis preocupante é que non semella moi doado como sacar a embarcación celeste destes cantís.

Comezou intenso o Celta fronte ao Levante de Caparrós, un adestrador que nas súas visitas a Balaídos adoita tirar moi bos resultados. As bategadas enchouparon a lameira e as bancadas do vello Balaídos. Unha noite de fútbol atlántico, un partido case acuático, onde a velocidade e a forza ponderaron máis que o toque e a precisión do tiraliñas. Luis Enrique acertou inicialmente co cadro, corrixindo algúns dos seus excesos tácticos, adiantando a Oubiña e colocando a Krohn como construtor do xogo de ataque. Pola súa banda, o arteiro Caparrós decidiu agardar ao Celta diante da súa área, procurando con paciencia a súa oportunidade.

Durante a primeira parte, o Celta gañaba case todas as pelotas no medio do campo, chegaba con inusual facilidade á area levantina, mais nese territorio decisivo nunca soubo establecer superioridades. Hugo Mallo e Mina facíano como querían dende a dereita, mais Nolito nunca acadou ás diagonais envelenadas que lle trazaron. Krohn Dehli intentouno con pexegazos dende a frontal, mais non foron abondo precisos. Mina amedrentouse en dúas ocasións cando, tras os servizos de Rafinha, quedou só diante do porteiro Navas e o veterano Charles, o que semellaba o noso máis experimentado goleiro, acelerouse unha velocidade de máis nun par de remates.

Tras o apagón ao inicio xusto da segunda parte, provocado por un ballón que nunca amainou, o Celta recuncou non seu esforzo, desta volta empeño e vontade non lle faltaron. Luis Enrique decidiu estirar o equipo polas bandas e intentar recuperar os balóns na frontal; mais estragou o partido cos trocos, especialmente coa incomprensible saída de Nolito, un dos poucos xogadores capaces de provocar un alustro de lucidez fronte a unha defensa diesel coma a do Levante. Porén, afeitos como estamos os celtistas a vivir as maiores penalidades, unha falta innecesaria de Orellana, un xogador ao que lle ven moi grande a intensidade da primeira división, facilitou que Diop marcase dende fóra da área, cando faltaban dous minutos para o remate do partido. Outra catástrofe, un naufraxio en toda regra, dificilmente xustificable pola mala sorte ou polas caprichosas decisións arbitrais.

Moito terá que mudar nas vindeiras xornadas a actitude de Luis Enrique, un adestrador que desde a súa chegada a Vigo procurou a comodidade do seu andamio e do seu esquema preconcibido. O Celta precisa de urxentes solucións tácticas que se axeiten as características e limitacións do seu cadro de xogadores. De non facelo, temo que non chegará a comer en Vigo o turrón.

Culturgal

/en , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo recupero a traxectoria de Culturgal recoñecida co Premio da Crítica Galicia de Iniciativas Culturais.

Foi un éxito o xantar organizado o pasado sábado pola Fundación Premios da Crítica Galicia, liderada por Bieito Ledo e Antón Pulido, no que se deron a coñecer os galardóns correspondentes á produción cultural do ano 2012. Non defraudaron tampouco as escollas dos xurados das súas seis modalidades, tanto as candidaturas finalistas coma as gañadoras, que amosaron a excelencia da creación galega como o dinamismo acadado polas nosas industrias culturais. Xa a nivel persoal, especial emoción producíronme os premios que recibiron “Transmuta”, o poemario do chairego Xabier Cordal editado por Xerais, na modalidade de creación literaria, e Culturgal na de Iniciativas Culturais, un proxecto ao que me sinto moi vinculado dende o seu nacemento hai seis anos, que comparte o espírito inclusivo da fundación organizadora destes premios.

Non foi doado para Culturgal chegar a este o seu primeiro recoñecemento. Promovida pola Asociación Galega de Editores, naceu na semana das letras galegas de maio de 2007 no Pazo de Exposicións de Pontevedra como “Feira do libro e da industria cultural”. A semellanza da exitosa “Feira do libro e do disco en éuscaro” de Durango, con máis de corenta edicións de historia e milleiros de visitantes, Culturgal pretendía converterse nun grande escaparate anual das novidades do libro e do conxunto da produción cultural galega dirixidas a un público tanto familiar como profesional. O éxito do modelo feiral daquela primeira edición pontevedresa, dirixida polo editor Roberto Pérez Pardo, levou o ano seguinte a que fose a Consellaría de Cultura e Deporte de Ánxela Bugallo a que se ocupase durante a primeira fin de semana de decembro de 2008 da xestión e organización no Palexco da Coruña da que se bautizou como “Feira das Industrias Culturais de Galicia”. Foi este segundo Culturgal clave para a consolidación do modelo actual, non só polo seu éxito de público, senón tamén pola escolla dunhas datas fixas e pola definición da feira como un proxecto estratéxico da industria cultural en Galicia e en lingua galega.

Tras a crise de 2009, ano no que non se celebrou Culturgal, coincidindo coa chegada do PPdeG ao Goberno Galego, no verán de 2010 a iniciativa privada retomou o liderado do proxecto. Catro asociacións empresariais AGE (edición), AGAPHONO (música), AGEM (música) e Escena Galega (teatro), á que poucos meses despois se uniron EGANET (internet e novas tecnoloxías) e AGAPI (audiovisual) constituíron a Asociación Culturgal. Inicíabase así un proceso de intensa e estreita colaboración e cooperación intersectorial das diversas empresas da nosa industria cultural que baixo a presidencia do editor Xulio Amigo e a dirección do equipo técnico de Sergio Lago organizaría durante tres anos consecutivos a feira no Pazo de Exposicións de Pontevedra. Dende a edición de 2010, contando como principais patrocinadores coa Consellaría de Cultura por medio de AGADIC e co concello de Pontevedra, Culturgal alicerzou o seu exitoso modelo de Feira das Industrias Culturais sobre tres piares: a venda e presentación de novidades (libros, discos, espectáculos, iniciativas…), as actividades e espectáculos para públicos diversos (con especial atención ao familiar e infantil) e as xornadas técnicas dirixidas a profesionais dos diversos sectores dunha cultura en tránsito.

Porén, a pesar do moito camiño avanzado, Culturgal non ten certeza sobre o seu futuro. A actual diminución das vendas dos mercados minoristas da cultura, as elevadísimas taxas de paro, a deflacción salarial e a perda de poder adquisitivo, o incremento do IVE até o 21 % na maior parte dos produtos e servizos culturais (coa excepción do libro impreso) como os durísimos recortes dos poderes públicos nas partidas de Educación, Cultura e Normalización Lingüística son ameazas para unhas industrias que en Galicia ocupan a 11.200 persoas.

Secasí, Culturgal sufrirá na edición que se celebrará este outono (29 e 30 de novembro e 1 de decembro) unha redución dos patrocinios públicos até niveis inadmisibles que poden provocar o seu colapso. Porén, Culturgal é hoxe pola fraqueza do mercado cultural máis necesario ca nunca, razón pola que os diversos sectores empresariais participantes, a pesar da súa diversidade, asumen a estratexia do estorniño, a solidariedade dos chirlosmirlos que adoitan manobrar en bandos atraendo a ollada da veciñanza das cidades. Eis a estratexia da corresponsabilidade deseñada por Xosé Aldea, o director deste Culturgal 2013, que procura a colaboración intersectorial e o protagonismo dos públicos, a primeira razón de ser desta feira. O Premio da Crítica Galicia chega no momento oportuno para recoñecer o traballo feito, mais sobre todo para alertar sobre o futuro dun proxecto necesario en man común.