Onte 1219: «Ranilda» ou o audiovisual no CEIP A Lama

CEIBE_2013Foi onte Seso Durán quen me abriu os ollos sobre o extraordinario traballo audiovisual que se ven realizando no CEIP A Lama. Abonda con visitar o web da biblioteca escolar, «O recanto do Leo», ou a súa páxina en Vímeo para quedar abraiado e engaiolado polas pezas producidas polo alumnado e profesorado deste centro público situado ao pé da Serra do Suído. Se Ranilda, unha curta de animación en Stop Motion, é impresionante, A escaleira deixounos coa boca aberta. Outro tanto sucedeu coas pezas que forman parte do Proxecto de Documental Integrados, «Ríos e praias en boas mans» ou «Sementa ideas, recolle futuro», nos que todo o centro traballa as competencias básicas contando coa biblioteca escolar como centro de recursos ao servizo do currículo. Un traballo recoñecido con diversos e importantes premios que demostra a potencialidade transformadora da innovación didáctica cando está inserida nun proxecto comunitario. Emocionante saber desta experiencia de escola galega, fachendosa do emprego da lingua de noso, arraizada na terra e na utilización das ferramentas comunicativas do noso tempo. Xaora, enxergando esperanza. A comunidade educativa do CEIP A Lama merece a nosa beizón e gratitude.

Onte 1217: As tendencias do sector do libro

Hai tempo que admiro a reflexión que Manuel Gil ven facendo sobre a situación do sector do libro e da edición en España. Onte lin unha entrevista que lle fixeron en Libros. Instrucciones de uso na que repasa algunhas das tendencias principais que enxerga para o sector, ao tempo que realiza algunhas outras valoracións de moito interese. Recollo algunhas que crin máis luminosas:

  • Precísase unha política pública de apoio á dixitalización masiva dos catálogos editoriais.
  • Entrando o libro de texto na dinámica de dixitalización masiva e incoporándose o libro electrónico ás bibliotecas, o máis probable é que entre 2016 e 2018 o dixital teña unha cota de mercado do 15%.
  • Os libros dixitais terán prezos dinámicos.
  • No eido dixital desenvolveranse modelos de pagamento por consumo ou plataformas de suscrición especializadas.
  • Na distribución do libro dixital existe un auténtico oligopolio xa que entre Amazón, Apple, Google e Casa do Libro concentran entre o 85 e o 90 % do mercado. Un oligopolio dixital non é bo para a bibliodiversidade.
  • As novas formas de licenciar o contido, limitando o copyright, son o futuro, deixando sempre ao autor a decisión de como quere difundir e comercializar a súa obra.
  • Cada editorial debe asumir o reto de formar a súa comunidade na rede.
  • No eido da distribución do libro físico o futuro está na concentración en dous hubs para proporcionar servizo ás librarías ao día ou en 24 horas en toda España
  • As librarías precisan de plans públicos de apoio e de implantación de selos de calidade ou selos culturais.
  • Editores e libreiros deben compartir un código de boas prácticas.
  • Un páis mídese polas súas bibliotecas e librarías. Iso si que é Marca España.
  • A pirataría é unha excusa dos editores que se converte nunha explicación que vale para todo. Unha forma de perseguir a pirataría é artellar unha oferta dixital en condicións,

 

Onte 1207: A colleita 2014 de Fervenzas Literarias

fervenzas_literarias_2014

Como ven sucedendo dende hai oito anos, os de Fervenzas Literarias son os primeiros premios que recoñecen os mellores libros do ano anterior. Na edición de 2014, cuxos resultados foron chiados ao longo de toda a xornada de onte, foron máis de cincocentas as enquisas recibidas que expresaron as súas preferencias e gustos literarios sobre vinte categorías da nosa produción editorial literaria. Merece o noso maior recoñecemento a gran diversidade da spropostas escollidas nas diversas categorías, proba do excelente momento da nosa creación literaria como do esforozo do sector editorial galego de ocmunicar cos seus públicos.

Polo que a nós atinxe non podemos máis que expresar a nosa satisfacción polo elevado número das publicacións de Xerais presentes nas diversas categorías. Xaora, é inevitable salientar que algunhas delas merecesen a consideración do «mellor do ano», no caso d’ A viaxe de Gagarin de Agustín Fernández Paz no eido da narrativa, da Historia da Literatura Galega II de Xosé Ramón Pena como libro de ensaio e investigación, e de Escarlatina, a cociñeira defunta de Ledicia Costas, ilustrado por Víctor Rivas, como mellor libro infantil e mellor portada do libro infantil. Como tamén moito agradecemos o premio para Culturgal como «mellor acontecido no 2014» e a continuidade do interese dos lectores e lectoras por estas Brétemas, a pesar de non ser un blog estritamente literario.

Unha excelente colleita a destas Fervenzas Literarias de 2014. Os nosos parabéns aos seus organizadores e a todos os autores, tradutores, ilustradores, editores recoñecidos.

Onte 1138: O «blogomilo» no «Sermos»

A_fondo_sermos_06-11-14

Lin con moito interese o «A fondo» que Sermos Galiza dedica esta semana ao blogomillo. Acerta Tati Mancebo, a coordinadora do suplemento, ao escoller as voces que valoran, case dez anos despois, o que foi a primeira rede hipertextual en galego, na que (como sinala Uxía Casal «Gradicela») compartimos afectos e ensaiamos con esta textualidade nova para a maioría de nós. Pareceume fulcral o artigo de Pedro Silva «Goretoxo, fundador de Blogaliza e do movemento de blogs na nosa lingua, no que defende o papel dos blogs como arquivo permanente, unha idea que sempre compartín como esencial. No entorno actual da saturación provocada por redes informativas como Twitter ou sociais como Facebook, onde sobra ruído e lercheo, os blogs manteñen o seu papel central na conformación da identidade dixital dos seus autores, tanto pola posibilidade de acceder ao seu arquivo como pola de etiquetar con detalle o seu contido. Utilidades que, como tamén sinala Gracia Santorum no seu artigo, converten aos blogs en utilísimos recursos didácticos. Como salienta Martín Pawley, outro dos fundadores dos blogs en galego, máis alá da vixencia do «blogomillo» como etiqueta, os blogs continúan sendo o soporte máis cómodo para compartir na rede a escrita en galego, sendo o arquivo fundamental desta textualidade.

Onte 1007: A voltas co blogomillo

eu_son_do_blogomillo-512x174

Marcus Fernández publicou onte unha anotación na que repasa a situación actual daquel blogomillo de hai case unha década. Lembro aqueles anos como un tempo de entusiasmo dixital, onde forxamos amizades que por fortuna hoxe se consolidaron, onde moito aprendimos e compartimos sobre a utilización dos soportes dixitais e a escritura hipertextual. Mais o blogomillo foi sobre todo unha primeira comunidade de blogueiras e blogueiros, dalgún xeito un precedente das actuais redes sociais. Se repasamos a relación de blogs existentes en 2005, comprobamos que foron moitos os que pecharon, outros mudaron de nome ou reorientaron o seu contido. Como tamén houbo blogueiros e blogueiras moi activos daquela que mudaron as súas preferencias e modalidades de publicación dos seus contidos na rede. Tamén é certo que se repasamos os blogs máis activos e lidos en  galego na actualidade comprobamos que foron moitas as incorporacións, o que constitúe un fito esperanzador. Continúo crendo relevante do fenómeno do blogomillo foi que impulsou o proceso de expansión da internet en galego, ao tempo que facilitou a súa utilización didáctica, sobre todo no eido de fomento da lectura, para o que foi esencial a xenerosidade da plataforma de Blogaliza. Hoxe para a nosa satisfacción son moitos máis os blogs activo en galego ca en 2005 ou 2006. Aquel blogomillo como comunidade non resistiu a competencia de Twitter e Facebook nin tampouco a especialización dos contidos na rede. Unha reflexión que non debera desacougarnos. Pola miña banda, diante de tanto ruído e confusión, sigo acreditando na utilidade dos blogs de referencia, lugares seguros, arquivos sen intermediación, en definitiva un espazo de comunicación e aprendizaxe. Seguimos.

Onte 1000: Seguimos

nube-ninoO 9 de setembro de 2011 comezamos unha serie de anotacións co título «Onte», coas que pretendiamos recuperar a escrita hipertextual no blog. Acadamos o número 1000 deses textos diarios (apenas fallamos media ducia de días), a maior parte deles breves e en diálogo cunha imaxe significativa. A serie, xa a máís voluminosa do blog, foise conformando como unha certa crónica do meu traballo como editor e cidadán galego nun tempo crítico. Esa é a razón pola que a edición e a política son os fíos principais do relatado. Xaora, nestes ontes tamén aparecen uns poucos de temática futbolística (completando a serie de prosas celestes «Campo do Fragoso») ou de carácter memorialístico ou persoal. En todos eles, coa excepción obrigada das crónicas das presentacións literarias, o afán foi o da brevidade e o do esforzo por utilizar unha prosa hipertextual económica. Continúo acreditando no papel esencial do blog, como cerna e arquivo da miña identidade dixital, expresada tamén en Twitter, Facebook e Pinterest, onde tamén se publican. A escrita dun blog é unha aprendizaxe permanente, unha ollada á espreita, unha disciplina por compartir e escoitar. Seguimos.

Onte 976: Agustín en Cronopios

Pedreira_AFP_Cronopios_15-05-2014

Gran entrevista a que a xornalista de Onda Cero Susana Pedreira mantivo no serán de onte con Agustín Fernández Paz. Unha auténtica conversa literaria, fluidísima, amena, humanamente relevante, arredor d’ A viaxe de Gagarin. Unha hora de xornalismo cultural de calidade na que se convidou ás lectoras, que encheron na libraría Cronopios de Pontevedra, a mergullarse na novela e no blog de documentación que autor publica a xeito de edición extendida.

XG00201101O primeiro tema abordado foi do papel do escritor, para Agustín «unha persoa que conta», «o que me gusta é contar historias», «en todas as vidas quedan fíos sen tecer». Logo abordouse o paralelismo entre a historia da carreira espacial e a de Miguel Mendiguren, o protagonista d’ A viaxe de Gagarin. «Quería falar dos anos sesenta, enlazando con Non hai noite tan longa, cando a miña xeración foi nova, quixen facer un axuste de contas con aquel tempo. A viaxe espacial sempre me interesou moito. Na noval está sinalada por dous fitos, a viaxe do cosmonauta Iuri Gagarin, a primeira dun ser humano ao espazo, e a chegada a lúa dos astronautas americanos». Relatou Agustín unha anécdota propia, o feito de que o primeiro texto propio que lembra foi unha redacción sobre o Sputnik, acompañada dun debuxo a cor, coa que gañou un concurso na escola de Vilalba. «O que escribín afunda nos documentos, mais tamén nos fíos da vida, o que nos pasou, o que limos, o que vimos, de aí foi saíndo a novela.

Agustín referiuse ás mudanzas que se produciron na década dos sesenta, especialmente «á chegada dos electrodomésticos, unha revolución decisiva nas casas, onde chegaron antes as lavadoras e neveiras cas televisións». Detívose en falar do TOP, o Tribunal de Orde Pública, sobre o que non había apenas información, lembrando que un libro magnífico publicado en 2001 por Planeta fora retirado aos poucos meses pola propia editorial. Mesmo hai persoas novas que descoñecen que o TOP se transformou en 1978 na Audiencia Nacional, ou que a Brigada Política Social fose a Stassi española, «abráiame que haxa cousas que non se saiban». «As feridas esquécense cando están limpas e curadas», afirmou Agustín, para recomendar, despois, A caixa de música de Costa Gavras, unha película que explica o papel vivificador da memoria.

Falouse tamén da libraría da nai do protagonista, «unha libraría humilde do barrio coruñés da Falperra», e do primeiro amor que para Agustín «e esencial, non se esquece nunca, deixa unha pegada profunda». «Sería insoportable vivir se o paso do tempo non matizase as dores e as grandes ledicias da vida. Mais hai momentos positivos ou negativos de condensación, que nos axudan a madurecer». «Despois de tantas dificultades da vida, o único que quedan son os afectos e os cariños».

Susana e Agustín dedicaron os minutos finais da conversa a falar de Twitter e do blog documental da novela. «Gústame ser útil en Twitter, realizar enlaces que leven a unha páxina interesante». «Creo que é a primeira vez que se fixo un blog no que se recolle toda a documentación utilizada na redacción da novela. A través de cada post pretendo que se viva o contexto que viviu o protagonista. Creo que así quedará ainda máis clara a novela». Rematou Agustín falando do papel decisivo dos mediadores, mestres, libreiros, bibliotecarios, profesorado, pais e nais, «sen todos eles os escritores non seriamos nada, son esenciais para crear canles entre os libros e os potenciais lectores. Non tería lectores sen estes mediadores». Pechou Susana Pedreira afirmando que «presentar A viaxe de Gagarin na radio e nunha libraría rozaba a perfección». Non lle faltou razón, memorable presentación e conversa a conservar.

A conversa será emitida por Onda Cero de Pontevedra.

 

Onte 961: Lectoras novas

amote_leo_a_30-04-2014

Nas dúas presentacións do serán de onte na Feira do Libro de Compostela, tanto na primeira de Penúltimas tendencias de Carlos Negro coma na da triloxía de Ámote Leo A. de Rosa Aneiros, púxose en evidencia o papel fulcral das mediadoras na formación da lectora literaria e a esperanza representada pola xeración de lectoras novas.

Reitero en cada unha das miñas intervencións a nosa gratitude como editores polo labor de intermediación tan xeneroso realizado nas aulas, bibliotecas e redes por persoas como Montse Pena Presas e Gracia Sanctorum, integrantes destacadas desa xeración de profesoras promotoras dunha revolución silenciosa, a da lectura educativa en Galicia. O papel da mediadora como apoio, modelo, incitación, interlocución, provocación ou confrontación é esencial no proceso de integración da lectura, e da lectura literaria, nos hábitos da vida adulta.

No entanto, o protagonismo onte na feira foi para as lectoras. Recoñeceuno Carlos Negro lendo emocionado algúns comentarios (extraordinarios, engado eu) publicados en blogs de bibliotecas escolares sobre Penúltimas tendencias, amosando que «os termos poesía e adolescencia non son antagónicos, son complementarios», sempre que se «se proporcionen chanzos de acceso». Outro tanto aconteceu na presentación da triloxía de Aneiros, onde Denise Varela e Alba Moreira, integrantes do Clube Lectura pola Igualdade do IES de Silleda, opinaron sobre os dous volumes publicados e conversaron coa autora con sinceridade e profundidade sobre o texto literario. Rosa Aneiros confesou ao remate dunha conversa engaiolante para os asistentes, que «nos clubes de lectura as autoras enfrontámonos directamente ás novas xeracións». O de onte foi un serán de festa para a lectura, a Xeración da Esperanza tamén está nas lectoras novas. Saímos felices da feira.

[Grazas a Xesús Cociña pola magnífica galería de fotos da presentación de Ámote Leo A.]

Onte 955: «A viaxe de Gagarin»

XG00201101Chegaron onte os primeiros exemplares d’ A viaxe de Gagarin, a nova novela de Agustín Fernández Paz que publicamos en Xerais Narrativa. Xaora, Agustín abriu o Blog Gagarin coa intención de compartir cos lectores e lectoras da novela a rica e amplísima documentación (textual e audiovisual) utilizada na súa escrita. Sen dúbida, este blog constituirá un interesantísimo espazo de edición estendida, como ben se pode comprobar coa primeira das súas entradas dedicadas ao inicio da carreira espacial, no que quedará reflectido o campo sociohistórico sobre o que se sitúa a novela.

A viaxe de Gagarin é unha novela de formación que retrata o proceso de transición dun adolescente, fillo dunha familia antifranquista vencellada co mundo do libro (o seu pai é impresor, a súa nai libreira), no contexto da sociedade galega dos sesenta, anos aínda da ditadura de Franco, de represión e loita das liberdades, mais tamén de comezo da era espacial e da modernización das tecnoloxías domésticas, onde se produciron e xeraron cambios decisivos. Unha novela tamén da memoria na que se homenaxea a toda unha xeración de militantes antifranquista, que sufriron a persecución e a tortura da Brigada Política Social, enfróntándose aos procesos do TOP.

Sei que A viaxe de Gagarin é outra obra lograda, memorable e emocionante, dun mestre indiscutible da nosa narrativa. Non podo agochar a miña ledicia en podermos acompañar dende a editorial a Agustín neste novidoso, cremos tamén que inédito vieiro, do lanzamento dunha novela coa escrita dun blog no que se debulla e comparte a documentación do contexto e da ambientación. Pura edición estendida e compartida cos lectores e lectoras, xenuina narrativa 2.0.

 

Onte 471: Twitter 4.000

O meu perfil de Twitter superou onte as 4.000 persoas seguidoras. Non agocho a miña perplexidade polo feito, non exenta de satisfacción, tanto por ser unha cifra elevada para un perfil cuxa lingua vehicular é a galega, coma polo acicate que supón na estratexia, na que vimos teimando dende hai nove anos, de contribuír a tecer e tecer a rede na nosa lingua. A miña maior gratitude a todas aquelas persoas que seguen hoxe o perfil, como tamén aqueloutras que se cansaron de facelo, no que coma facemos no blog compartimos información sobre as nosas preocupacións: a edición, os libros, a lectura, a lingua, a literatura, a política e o fútbol (celeste). Na medida das miñas posibilidades, continuarei apostando para que «compartir» sexa o primeiro verbo en Twitter.

(Desculpas por esta anotación de «autobombo»)