Marconi nas Rías Baixas

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo lembro as tres visitas que parece realizou o premio nobel Giulielmo Marconi ás Rías Baixas:

Giulielmo Marconi, enxeñeiro italiano, inventor da radiografía sen fíos, Premio Nobel de Física en 1909 en recoñecemento das súas contribucións no desenvolvemento da telegrafía inalámbrica, visitou Vigo en tres ocasións, 1924, 1928 e 1932, a bordo do seu iate Elettra. Na primeira chegou o 21 de agosto de 1924, camiño de Lisboa, acompañado da súa primeira muller Beatrice O’ Brien. Polo publicado Faro de Vigo sabemos que deron un paseo pola cidade nunha visita motivada, quizais, pola necesidade de recargar ou por algún contratempo da embarcación.

A segunda durou catro días, do xoves 10 ao domingo 13 de maio de 1928, acompañado pola súa segunda dona. Mantiveron unha axenda pública preparada por Guido Paganini, cónsul italiano en Vigo, membro pioneiro coma o propio Marconi do Partido Fascista italiano, industrial da salgadura, coa intención de que coñecesen a fábrica de conservas de Massó en Bueu, unha das máis modernas das Rías Baixas. A tarde da súa chegada visitaron de incógnito a cidade, mais na mañá do día seguinte o alcalde Mauro Alonso, o presidente da Cámara de Comercio, Tomás Mirambell e outros presidentes das institucións viguesas acudiron ao Elettra para saudar aos visitantes e agasallar a Cristina Bezzi-Scali cun ramo coas fitas das bandeiras italiana e española. Ao mediodía, o concello convidounos a un banquete no Hotel Moderno, entón o establecemento máis acreditado da cidade, inaugurado en 1906 por Jesús Fernández Otero, propietario do hotel Continental da Laxe. Durante o xantar algúns participantes fixéronlle apuntamentos sobre as instalacións radiográficas do Monte Vixiador, desmanteladas pola Compañía Nacional de Telegrafía sen fíos. Marconi e a súa dona asinaron na segunda páxina do Libro de ouro da cidade e foron agasallados con dous libros moi coidados de recente publicación, o Álbum de Vigo 1927 de P.P.K.O e as Estampas compostelanas do fotógrafo Ksado, 55 láminas impresas en sepia por Gráficas Villarroca.

Tras o xantar, Paganini tiñálles organizada unha viaxe en automóbil até a península do Morrazo, na que pasaron por Redondela, Figueirido, Santa Cristina de Cobres, subiron ao monte Xaxán, para dirixirse despois á fábrica de Massó de Bueu. De regreso, embarcaron en Cangas nos botes do Elettra, que os trasladaron a bordo do buque laboratorio, cunha tripulación de trinta e dúas persoas ao mando do capitán Lauro. A embarcación contaba con seis camarotes e un equipamento de transmisores e receptores que permitían unha comunicación con territorios asiáticos de ultramar. Fora adquirida polo inventor en 1922 por 21.000 liras, sendo o seu nome orixinal o de Rovenska, utilizada como buque patrulla da Royal Navy na Canle da Mancha durante a Guerra do 14.

Na visita de Bueu, os viaxeiros tiveron a oportunidade de coñecer o gabinete de curiosidades dos propietarios da fábrica, Gaspar e José María Massó, que foi de grande interese para eles. En concreto, pola crónica que fixeron os anfitrións, sabemos que Marconi prendeu o seu interese nos pregos das transaccións dos buques negreiros con América dos séculos XVI e XVII, conservados polos Massó, entre outras coleccións de documentos. Libros, maquetas e obxectos de navegación, como reparou nunha zanfona, instrumento musical medieval que descoñecía. O italiano aconsellou aos Massó que organizasen aquelas reliquias como un pequeno museo da navegación e da pesca, comprometéndose de facelo, a volver e inauguralo.

O sábado, o terceiro día da escala, os Marconi cancelaron a visita a Compostela, limitándose a acudir a sede da rúa do Príncipe do Círculo Mercantil, atendendo o convite do seu primeiro presidente, Bernardo Bernárdez. O domingo, antes de saír ao mar pasaron polo Club Náutico e percorreron a ría nunha canoa-automóbil do señor Cervera que pilotou con grande pracer a señora Brezzi. E horas antes, Marconi aínda atendeu a visita dunha representación do profesorado e alumnado do Instituto de Vigo, creado hai pouco, ofrecéndolles a oportunidade de experimentar coas ondas inalámbricas e coñecer o funcionamento do gramófono eléctrico.

Parece que Marconi non fallou ao seu compromiso cos Massó e visitou as rías nunha terceira ocasión, aínda que non temos constancia dela nos medios. O 26 de novembro de 1932 inaugurou o museo que os Massó abriron en Bueu, do que deixou constancia asinando no libro de ouro do Museo Massó, que continúa aberto tras nove décadas, como herdanza desta visita. Marconi investigaría no seu buque laboratorio até o seu falecemento en 1937, tras nove infartos, sobre o campo das microondas, que daría pé a tecnoloxía dos radiofaros. Á morte de Marconi, o Elettra sería vendido ao Ministerio de Telecomunicacións italiano, lrequisado pola armada nazi e atacado e fundido pola aviación aliada o 22 de xaneiro de 1941.

 

Dous días negros

/en , , , , , , , /por

Un celtista histórico, dos setecentos heroes que viaxaron esta semana a Razgrad en Bulgaria, escribiume unha mensaxe dende alí unha hora despois da clara derrota co Ludogorets: «Que afán de protagonismo e que desprezo do rival.». Outro celtista, socio dende hai máis de catro décadas, dos que viviron ascensos, descensos e noites europeas inesquecibles, envioume outra preguntándose se tiña sentido facer debutar alí a unha promesa ou se era o momento para aliñar ao porteiro suplente, concluíndo: «Isto é Europa, non a Copa do Rei». Críticas durísimas a Claudio Giráldez, que comparten os afeccionados no eido privado, tratando de comprender algunhas das decisións do adestrador da Louriña, referidas aos criterios utilizados nas rotacións e como condicionan a composición do once inicial e os plans de partido. O de Razgrad foi un xoves negro, onde o xogo do Celta non estivo á altura do esforzo dos heroes que o acompañaron viaxando até dezanove horas por centro Europa. Eles, coma os que seguimos o partido na tele, dubidabamos se era a máis axeitada unha liña defensiva de tres inédita, formada por dúas promesas e un lateral de participación esporádica, que semellaba un coadoiro. De nada serviron os minutos de tempo engadido, que maquillaron o resultado, nos que El-Abdellaoui marcou o seu primeiro gol como celeste dunha moi fermosa factura.

Tras o xoves negro, no que Claudio asumiu a responsabilidade da derrota, o once de gala diante do difícil Español do caurelao Manolo González, non tivo apenas sorpresas. Coa excepción das ausencias de Ilaix Moriba e de Mingueza, podería ser considerado noutro club como o equipo titular, o que evitaría as polémicas. Mágoa que esta composición máis frecuente e menos atrevida ca aposta búlgara tampouco fose capaz de ofrecer a primeira vitoria en Balaídos no que vai de campionato, acumulando xa oito xornadas sen facelo, unha marca negativa que iguala a do fachendoso Rafael Benítez, aliviada na táboa clasificatoria polos excelentes resultados como visitantes, dos mellores da Liga. Un partido no que o cadro técnico de Manolo González por terceira vez superou tacticamente ao do Celta propoñendo unha estratexia dun aparente cero a cero, resolta nos dez minutos finais cunha xogada a balón parado ben deseñada, mellor executada polo veterano Kike García e moi mal defendida polos célticos. Responsabilidade do gol atribuíble ao propio cadro técnico de Claudio, que como noutros momentos decisivos non defendeu unha pelota queda.

Mágoa que se chegase ao minuto 86 co marcador sen estrear, cando o Celta dispuxo do balón e de varias oportunidades interesantes, aínda que non preocupasen o suficiente ao gardameta visitante. Na primeira metade, o Español saíu durante vinte e catro minutos coa presión moi alta e cun xogo directo dirixido a Roberto, o seu temible dianteiro, que incomodaba aos celestes. Xaora, o traballo serio de Starfelt e de Borja Iglesias, referentes atrás e diante, foron orientando o partido e o Celta comezou a sentirse mellor. Bryan Zaragoza puido marcar no 28’, na mellor xogada do partido, nacida da biqueira de Borja, un auténtico mestre do xogo de costas, que asistiu ao extremo andaluz que conduciu e despois xutou ao pao longo, buscando ese primeiro gol como celeste que non acaba de chegar. Dende entón, o Celta apropiouse do balón e estivo máis cerca da área, mais sen ser capaz de concretar. Faltoulle gol, a súa maior doenza en Balaídos.

Tras o intervalo, Manolo moveu ficha, xa no 59´dándolle entrada a Kike García buscando así dúas puntas que abrisen espazo entre os tres centrais celestes. Claudio tardou dez minutos en darlle resposta cando deu entrada ao noruegués El-Abdellaoui buscando abrir a lata con dous extremos rápidos e profundos. Resposta que apenas modificou o panorama cando o partido semellaba que esvaraba polo pesado cerocerismo. Os de Manolo, con cambios defensivos, aparentaban aceptar a igualada. Apenas unha argucia do adestrador caurelao que no 85’ forzou dous saques de recanto case consecutivos. No segundo, unha posición forzada de El-Abdellaoui permitiu que Kike García cabecease con moita clase e Radu, case na primeira intervención do partido, perdese o balón que xa estaba dentro da portaría. Manolo levaba para Cornellá os tres puntos de matute e Kike, de paso, lembraba algunha conta pendente con Aspas. Partido igualado, no que o Celta non mereceu perder, mais tampouco tivo a superioridade suficiente para merecer os tres puntos. Algo non funciona na xestión dos momentos decisivos deste Celta bipolar, un equipo capaz de ilusionar a bancada co mellor e a seguir cun partido insípido coma o deste domingo negro. Situado na clasificación en terra de ninguén, antes de Nadal hai moita tea que ganduxar, dende poder dar a sorpresa no Bernabeu e acadar xa a clasificación á segunda ronda ca competición europea. Mais tampouco é descartable continuar co período de derrotas ligueiras en Balaídos, o que o achegaría ás posicións de descenso. Mentres, os afeccionados continuarán compartindo a súa perplexidade entre días celestes felices e negros días celtistas.

Publicado en Faro de Vigo: 1/12/25

As trampas da pornografía

/en , , , , , , , , , , , , /por

Coincidindo co 25-N dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao libro Las Trampas de la pornografía de Amada Traba, Priscila Retomozo e Chis Oliveira (Catarata 2025):

Coincidindo coa xornada do 25N de eliminación da violencia contra as mulleres está dispoñible nas librarías Las trampas de la pornografía. La sexualidad que deseamos (Catarata 2025) de Amada Traba, Priscila Retamozo e Chis Oliveira, voces feministas con ampla traxectoria na investigación e docencia en ciencias sociais e coeducación. Obra sólida e exhaustiva na documentación, rigorosa nas análises, moi fluída no discurso sobre a pornografía e comprometida na aposta pola educación afectiva sexual. Para Ana de Miguel, profesora da Universidad Rey Juan Carlos de Madrid, autora do prólogo, «este libro é unha poderosa ferramenta de consulta, pensamento e debate dirixido tanto a mulleres coma homes» sobre un imaxinario sexual pornográfico dominante que deshumaniza ás mulleres e invisibiliza a subxectividade sexual feminina tanto no público como no privado. Obra valente, irritante para o machismo, con vontade de intervención na que se abordan temas como o auxe da machosfera, a normalización do abuso sobre as mulleres, a hipersexualización das menores e o que se ven chamando “pornificación”, un modelo de sexualidade no que o poder, a dominación e a humillación masculinas substitúen ao coidado e ao respecto ao desexo das mulleres.

Xaora, a pornografía é unha industria poderosa, que move no ecosistema dixital máis de 100.000 millóns de dólares cada ano, e contribúe á normalización da violencia sexual e a cousificación das mulleres baixo a aparencia dunha actividade recreativa orientada a persoas adultas. A pornografía reforza a idea de que o pracer masculino debe prevalecer sobre o consentimento, lexitimando prácticas de subordinación e explotación, destinadas a ser consumidas por públicos diversos, entre eles o dos menores, que dende os 11 anos, e de forma case xeral, acceden a contidos deste tipo que atopan de forma doada en internet. Porno nativos que consolidan un imaxinario sexual baseado nunha narrativa patriarcal que constrúe as mulleres como obxectos pasivos cuxa función principal é satisfacer o desexo masculino. O que constitúe un desastre, xa que a violencia se amosa como parte do desexo masculino, o sometemento como algo erótico e a falta de consentimento como elemento excitante. A pornografía hexemónica presenta ás mulleres non só como obxectos sexuais, senón que no súmmum da cousificación as reduce a corpos, aos orificios dispoñibles para o pracer masculino.

Un informe do goberno francés confirma que o 90 % da pornografía mainstream contén actos violentos non simulados, incluíndo a tortura, a humillación e escenas de violación, reducindo ás mulleres a simples obxectos de uso sexual. En definitiva, a pornografía normaliza esta violencia sexual contra as mulleres, ensinando a erotizar o pracer do dominio, que non se trata só de pracer físico, senón de gozar da humillación e sometemento das mulleres. Estudos diversos apuntan que a exposición á pornografía violenta aumentan aínda máis a probabilidade de condutas agresivas. Máis aínda, a evidencia apunta a que a repetición da visión deste tipo de escenas pornográficas desensibiliza, normaliza a agresión sexual e configura esquemas de desexo onde a violencia se presenta como fonte de excitación. Citando a feminista Andrea Dworkin, as autoras lembran que non hai acontecemento violento da historia, incluídos os campos de concentración nazis ou a guerra de Ucraína e o xenocidio de Gaza, que non fose incluído xa como escenario de humillacións e violencias por parte da industria do porno. Unha oferta pornográfica que segmenta e monetariza os corpos femininos, transformando ás mulleres en produtos consumibles segundo criterios raciais, corporais, de idade e mesmo de extrema vulnerabilidade.

Trampas da pornografía, recollidas en título afortunado, tanto as explícitas como as virtuais, que corren polas redes dixitais, como a supersexualización infantil e xuvenil ou cos negocios do sexo dixital (OnlyFans) creados no capitalismo neoliberal que poñen a sexualidade ao servizo do consumo. Como alternativa, as autoras propoñen situar no centro do debate o pracer, a comunicación e o afecto, eixos dunha sexualidade concibida como unha forma de coñecemento emocional. O que precisa dunha coeducación afectivo sexual integral baseada na evidencia científica e na ollada feminista, que incorpore o desexo, o consentimento, a diversidade e a liberdade como os seus piares. Se esta educación afectiva se consolida nos mozos e mozas, non só mellorará a súa saúde sexual, tamén reducirá violencia contra as mulleres. Moitos parabéns as autoras e á viguesa Carme Pérez, editora de Libros de la Catarata, editorial independente, responsable dunha oportunísima edición. Recomendo Las trampas de la pornografía moi vivamente.

Hemingway en Vigo

/en , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á escala que fixo en Vigo Ernest Hemingway o 18 de decembro de 1921:

Publicada a segunda edición do Mapa Literario de Vigo, proxecto da Biblioteca Pública Municipal Xosé Neira Vilas de Vigo, non hai dúbida ningunha da importancia literaria da cidade nosa. Iniciativa moi novidosa na promoción da lectura dende unha biblioteca pública, presentada o día do libro de 2018, esta nova entrega dun documento, que adopta o formato dun mapa do transporte urbano de Vigo, amplía a doce as liñas que conectan os principais puntos literarios. Engade unha rota Circular, que identifica e xeolocaliza obras que deitan unha ollada máis global, e outra Especial dedicada a fitos e referentes da historia viguesa presentes en textos literarios, como a batalla de Rande, a Reconquista, o Celta, o Faro de Vigo, Radio Vigo ou Vitrasa. Un repositorio de 3.307 referencias, 153 autores e autoras e 285 obras, dispoñible na web mapaliterariodevigo.com. Corpus bibliográfico, onde non faltan os textos de escritores que deixaron pegada da súa escala no porto, como Jules Verne, que dedicou á baía de Vigo o capítulo oitavo de Vinte mil leguas de viaxe baixo os mares (1870), antes das súas visitas de 1878 e 1884, ou as páxinas viguesas de George Borrow na súa Biblia en España, ou de Stephan Zweig no Diario e nas memorias El mundo de ayer.

Secasí, entre estas referencias de escritores viaxeiros destaca as que deixou Ernest Hemingway, premio Nóbel de literatura 1954, a primeira vez que desembarcou en Vigo, e España. Foi nunha lancha motora o 18 de decembro de 1921, procedente de Nova York, camiño de Le Havre, acompañado da súa primeira muller Hadley Richardson, a bordo do transatlántico Leopoldina, cando o de Chicago tiña 22 anos, vivía en París e xa publicaba no The Toronto Star Weekly. Apenas un paseo de catro horas por Vigo que provocou no escritor unha fonda emoción, impresionado pola paisaxe que rodeaba o porto, polos prezos tan baratos do coñac, a catro pesetas litro, e a do viño, apenas dúas pesetas o cuarto, e polos bancos de atúns dun metro de largo, que «parecía facían ferver a auga da ría».

Daquela breve escala deixou constancia nunha carta para a súa familia do 20 de decembro na que se refire ao porto de Vigo como grande escondedoiro para os submarinos alemáns na guerra do 14, sen esquecer contarlles que viron unha balea preto de cabo Fisterra. Noutra carta do mesmo día, enviada ao seu amigo William B. Smith JR, escribe: «Vigo. España. Este si que é un sitio para un macho! Un porto case pechado e case tan grande coma o de Traverse Bay, onde se pode mercar un barco de vela latina por cinco dólares. O Gran Hotel [refírese ao Moderno na Porta do Sol] custa un dólar por día». A carta remata dicindo: «Imos volver».

No entanto, será no artigo publicado o 18 de febreiro de 1922 no The Toronto Star Weekly, titulado «A pesca do atún en España», onde fará unha crónica memorable da visita a Vigo, sobre todo do espectáculo que coñeceu dos pescadores nunha ría chea de peixe. Un texto que forma parte da historia do Vigo literario que, traducido por Carlos Casares, comeza así: «Vigo é unha cidade que parece de cartón, con rúas de lastro, revocada en branco e laranxa, erguida á beira dun porto grande e case pechado de todo, que practicamente podería ter amarrada a toda a flota británica. Os montes queimados polo sol métense no mar coma vellos dinosauros fatigados e a cor da auga é tan azul coma unha litografía da baía de Nápoles. Unha igrexa gris de cartón con torres xemelgas e un castelo aplanado, de aspecto triste, que coroa o monte sobre o cal se ergue a cidade, miran cara a baía azul, a onde se dirixirán os bos pescadores…»

Na ría de Vigo atopou Hemingway a «valentía solitaria» dos seus pescadores, esa conduta física que transmite un verdadeiro sentimento de admiración, que tanto lle serviría trinta anos despois para retratar o protagonista d’ O vello e o mar (1952), novela traducida ao galego por Carlos Casares (1998), convertido en pescador canario emigrado a Cuba e transformando os atúns grandes e prateados en peixes espada.

O que empezara en Vigo non deixou de empuxar a Hemingway a coñecer case toda Galicia. Fixo outras cinco viaxes, fascinado pola paisaxe e xente galega e sobre todo por Santiago de Compostela, á que consideraba «a cidade máis fermosa de España», onde pasou varias tempadas aloxado no hotel Suízo, e pola catedral que confesaba significaba para el máis que calquera outro edificio do mundo. Conducindo o seu Ford visitou tamén Ourense, Verín, Lugo e A Coruña, «unha gran cidade metida no vello atlántico, sen beirarrúas nin cunetas». Para Hemingway Galicia era un fermoso país montañoso, moi parecido a Terranova, «onde a choiva é tan natural que parece que non te mollas».

O 15 de maio de 1931 desembarcaría de novo en Vigo, a bordo do Volendam, procedente da Habana, mais xa marchou directamente para Madrid. Non hai constancia de viaxes posteriores.

Corenta e cinco minutos

/en , , , , , , /por

Tras un mes extraordinario de resultados, a clara derrota diante do Barcelona de Lewandowski devolve ao Celta de Borja Iglesias a crúa realidade de coñecer cales son as súas posibilidades de xogar con aspiracións en tres competicións. Despois do memorable partido en Zagreb, unha auténtica masterclass de Iago Aspas, Claudio Giráldez e todo o cadro, na mellor tradición do fútbol coral da estirpe mostovoiana, que nos devolveu a memoria daqueloutras noites máxicas do eurocelta, o domingo ao equipo noso faltáronlle folgos na segunda metade para nivelar un partido fronte a un Barça necesitado de reducir distancias co liderado.

Aos de Claudio faltáronlle corenta e cinco minutos nun partido cunha primeira sesión trepidante, con cinco goles e alternativas continuas en ambas as dúas áreas, marcada por un penaltiño deses de chiste, unha pelota que pegou nun brazo fantasma de Marcos Alonso, que ningún culé reclamou, que só viron na sala de arbitraxe do VAR. Corenta e oito minutos nos que os celestes nunca se desengancharon do partido, a pesar de ir detrás do marcador, até que no engadido da primeira marcou con moita potra Lamine, a quen Carreira aborrecera tapándolle a entrada na área dende banda esquerda con sete chaves; unha estreliña fatua e millonaria que saíu moi apupada de Balaídos.

Primeira parte na que baixo a choiva Giráldez e Flick xogaron unha partida táctica de moitos quilates, un duelo sobre o control da liña adiantada do Barcelona. O adestrador louriñés pretendía superala, coma xa intentara a tempada pasada, coa posición adiantada de Borja Iglesias (inmenso e incansable na presión, intelixente na creación de liñas no baleiro, un mestre no xogo de costas) e cos lanzamentos de Mingueza sobre Jutglá e Pablo Durán, capaces de rompela.

O certo foi que mentres os culés obrigaban aos celestes a defender en bloque baixo, tratando de entrar polas bandas con Lamine e Rashford, os de Giráldez foron capaces de romper a liña que movían Araújo e De Jong. Tras o penalti fantasma do minuto 9, que Radu estivo apenas a unha man de pararllo ao nove polaco, pasaron dous minutos para que Carreira igualase o marcador, tras collerlle as costas aos centrais blaugranas. Xogada nacida na asistencia de Borja, o mellor dos nosos, capaz de manter unha prolongada pelexa con Araújo e Cubarsi, que tolearon coa mobilidade do nove compostelán, hoxe líder indiscutible do equipo, claro está, até que entra Aspas, con quen comparte compromiso e experiencia.

Nivelábase por vez primeira o marcador, o que obrigou a Hans Flick a modificar a dinámica. Vendo que Carreira colléralle os talentos a Lamine, para o que contou coas axudas dun incansable Pablo Durán (un xogador nun ascenso brutal), cargou as entradas sobre a outra banda, a de Rashford, onde percibiu que Mingueza e Manu Fernández facían auga con maior facilidade. Da insistencia dos visitantes de entrar  por alí naceu o segundo gol no 37, un remate cómodo de Lewandowski na área pequena tras un servizo do extremo de Manchester. Xaora, aos de Giráldez non se lles foi o leite por fóra e cinco minutos despois igualaron o marcador tras unha xogada magnífica na que Borja Iglesias dun cacheirón extraordinario marcou dende a central aproveitando unha asistencia de Jutglá, que por fin non se deixaba vencer pola ansiedade que tantas veces o traizoa.

O partido toleaba dunha a outra portería nun espectáculo vibrante. Secasí, foi no tempo engadido (moi esaxerado, 6 minutos), cando Rashford volveu a poñer o dedo na mesma ferida celeste enviando unha pelota na área pequena, que os centrais nosos non souberon identificar, tanto Starfelt como Marcos Alonso, o madrileño nunha baixa forma moi preocupante. Un balón abandonado que aproveitou arteiramente Lamine, que sería o decisivo no resultado.

Non acertou Giráldez na segunda parte, fose porque non valorou o esgotamento dos seus tres gladiadores en área allea, exhaustos polas súas carreiras como pola súa dificultade para achegar as súas tres liñas, xa que nin Sotelo nin Ilaix tiveron a súa mellor noite para darlle coherencia a pretendida remontada. Certo que o do Porriño non se dobregou e deu entrada a Zaragoza e Aspas, mais Flick tiña ben aprendida a lección de Zagreb e os anulou cunha presión sobre cada un deles.

Con todo, máis que unha cuestión de pizarra, a diferencia residía na enerxía dispoñible nas baterías, que no caso das celestes estaban esgotadas, o Celta quedara mareado coma unha maragota, á que máis non se lle pode pedir. Aínda así, nos últimos minutos, co marcador en 2-4, o Celta soñou con reducir a diferencia cando un recén incorporado Miguel Román xutou dende a segunda liña, a súa especialidade. Foi un espellismo para un partido que se perdera corenta e cinco minutos antes. Unha derrota previsible, o que non impide que doa, xa que se rompe unha ilusión estatística e a posibilidade de ocupar posicións de privilexios na táboa clasificatoria.

Publicado en Faro de Vigo 12-11-2025

O festival do Vigo riquiño

/en , , , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao Hematofesti 2025:

Tras cinco xornadas de actividades formativas e espectáculos, o Hematofesti, o festival de humor e literatura infantil de Vigo, consolidouse como un dos referentes culturais vigueses e galegos do ano. Dirixido pola escritora Ledicia Costas e o ilustrador Alberto Vázquez, concibido como homenaxe á figura do escritor coruñés Miguel López «Hematocrítico», patrocinado polo Ministerio de Cultura, a Xunta de Galicia, a Deputación Provincial de Pontevedra, o Concello de Vigo e a Zona Franca de Vigo (o que merece os parabéns para todas as cinco administracións pola súa intelixencia colaborativa) e contando coa axuda de trinta empresas colaboradoras, recoñecido polo Observatorio da Cultura da Fundación Contemporánea como unha das mellores propostas culturais novas no estado do ano 2024, este festival vigués de atrevido formato híbrido, divertida comunicación, localización expandida (en dezasete espazos da cidade) e elegante espírito transgresor volveu facer barro coa súa programación de calidade (máis de sesenta actos) para públicos diversos, dende o infantil e mozo até o profesional da edición do libro e dos videoxogos, da comunicación e xestión cultural.

Exposición de ilustracións na sede da Deputación, presentacións de libros infantís nas librarías, sesións de contos e proxeccións de curtametraxes de animación nas escolas viguesas e metropolitanas, obradoiros de fanzines, talleres de xoguetes ópticos, de ilustración con tecido e fío, de debuxo chalado e un espazo gaming en Vialia foron algunhas das actividades deste segundo Hematofesti que non defraudou. Xaora, entre as novidades máis celebradas desta segunda edición, destacou o encontro «Cultura e economía», concibido como un binomio fantástico de creatividade e emprendemento, que contou coa participación de profesionais do audiovisual e empresarios do sector cultural. Dimensión profesional continuada na xornada do sábado co encontro «Queremos literatura infantil», coordinado por Eva Mejuto e Montse Pena Presas, centrado na edición do álbum ilustrado. Houbo presencia protagonista de espazos de humor, unha das almas do festival, dende a gravación en directo con público do programa Hora veintipico de Héctor de Miguel, á academia de comedia irreverente de Ignatius Farray, que fusiona o humor absurdo coa reflexión filosófica e política. Co seu monólogo provocador, até superar a ambigüidade das marxes, o humorista canario pechou a Hematogala, na que tamén participaron Los Hermanos Pódcast e as humoristas viguesas Sobria e Serena (Arantxa Treus e Jazmín Abuín), velada conducida con moita retranca e xenio creativo por María Lado e Xosé Antonio Touriñán, onde non faltou a enerxía da música de Grande Amore, IGMIG e Silvia Superstar.

O concerto proxección d’ As aventuras do príncipe Achmed (1926), o film pioneiro de animación con siluetas de Lotte Reiniger, sobre historias das mil e unha noite, para o que o compositor Brais González do vigués grupo Caspervek fixera en 2014 banda sonora, foi outro dos momentos musicais máxicos e inesquecibles cando este Hematofesti iniciaba a súa andaina. Festival que deu unha puntada de ouro cando tributou homenaxe a actriz e cantante Teresa Rabal, recoñecéndoa co premio «Lenda do Recreo 2025» pola súa traxectoria de catro décadas como referente do entretemento musical da infancia. Creadora de cancións xogo míticas como «Veo veo» e «Me pongo de pie», protagonista da película Loca por el circo (1982), filmada no Val Miñor, Rabal marcou a educación televisiva de varias xeracións de crianzas, as maiores hoxe na fronteira da cincuentena; ademais de acompañar a mudanza da sociedade española, que tras a morte de Franco conquistou os dereitos negados pola ditadura, necesitaba dun soporte emocional e formativo alternativo para os nenos e as nenas no entorno familiar.

Deseñado coa intelixencia creadora de Ledicia Costas e Alberto Vázquez, dous ourives da creación contemporánea, contando cun excelente equipo de profesionais e persoas voluntarias, este segundo Hematofesti amosou que en Vigo tamén é posible gozar con eventos culturais nos que as artistas son respectadas como as únicas protagonistas no contacto cos seus públicos. Hematofesti en dúas edicións ofreceu en Vigo un espazo alternativo de excelencia para unha cultura infantil contemporánea, hibridada nos soportes e nos xéneros, orgullosa da súa orixinalidade creativa e riquiña na súa comunicación, como gustaba a Hematocrítico. Fronte a exaltación da hipérbole, do ditirambo, do alleo e do fuleiro, que a tantos vigueses nos leva o demo nos dous meses futuros, Hematofesti ofrece a alternativa do respecto, da retranca, do orgullo polo propio e da excelencia do orixinal. Longa vida para Hematofesti, o festival do Vigo riquiño.

Memoria de Enrique Macias

/en , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao trixésimo cabodano do compositor vigués Enrique X. Macías:

Fanse hoxe trinta anos do falecemento de Enrique X. Macías, o compositor vigués máis destacado da historia. Quitouse a vida con trinta e sete anos, cando agardaba a estrea de Clamores y alegorías no Festival de Música de Canarias, pouco despois de presentar Itinerario de luz (1995), tras unha intensa carreira de dúas décadas na que fixo un valioso catálogo. Músico de curiosidade insaciable e formación autodidacta, non estudou no conservatorio, buscaba novas expresións sonoras dentro da cultura musical de fin do século XX, incluída a electroacústica, a que incorporaba a electrónica á música clásica. Artista de raíz foi, ademais, voz incómoda do Vigo inconformista dos oitenta, naquel seu discurso memorable cando recolleu no hotel Samil o Premio da Crítica de Galicia de 1987.

Deuse coñecer no Iº Encontro de Artistas Xoves de 1976 coas Setes micropezas para piano, organizado por Xuventudes Musicais de Vigo, colectivo do que formaba parte, que xa animaba o incansable Manuel Álvarez, un dos nosos pioneiros activistas culturais que agardan ser distinguidos. Iniciou así Enrique un traballo compositivo e autoformativo constante no que creou pezas como o Réquiem para piano e percusións (1979), sobre textos de Longa noite de pedra de Celso Emilio Ferreiro, que foron conformando un catálogo sometido a un esixente exercicio constante de revisión, do que retirou até trinta obras, e mesmo destruíu as súas gravacións ou partituras, por non consideralas representativas da súa creación, que na súa última versión reunía só quince pezas. Macías colaboraba entusiasmado nas primeiras performances poéticas no pub Satchmo, protagonizadas polo Grupo Poético Rompente de Alberto Avendaño, Manuel Romón e Antón Reixa, xunto aos pintores Antón Patiño e Menchu Lamas e o músico Julián Hernández, que pouco despois crearía Siniestro Total, membros uns e outros da invisible Xeración (viguesa) do Polycommander daquela rapazada que o 5 de maio de 1970 abraiamos no horizonte de Cíes coa nosa primeira marea de piche.

Naquel Vigo, anterior á movida, onde as performances poéticas e a música experimental (culta ou contemporánea) eran conceptos incomprendidos ou territorios inexplorados, Enrique Macías ocupouse de traer a noticia de primeira man das vangardas musicais europeas que fora coñecendo nos cursos de verán de Darmstadt (1980-1984), epicentro entón da vangarda musical europea, cunha bolsa do Instituto de Nova Música de Vigo ou cando foi compositor residente dos estudios da radio finesa (1981), da Academia de Música de Cracovia (1982) e do Instituto de Sonoloxía de Utrecht (1985), entre outros. Como foi decisiva a súa amizade co pianista portugués Jorge Peixinho, discípulo de Stockhausen, que deu un concerto memorable en Vigo nas xornadas de música contemporánea organizadas polo propio Macías, iniciando as tarefas de produción musical das que tantas veces se ocupou, como nas estreas de Exequias (1994) en Vigo e Porto, vasto fresco sinfónico, encargo do concello de Vigo sendo alcalde Carlos G, Príncipe, o que resulta hoxe memorable.

Sabendo da importancia do seu catálogo artístico, xaora non esquezo a pegada que me deixou a súa amizade e tantos días felices compartidos. Lembro como lle gustaba poñer a nosa María ao piano e tocar unha melodía cos seus pés, que non deran aínda os primeiros pasos. Fíos da memoria que devolven o recordo do seu sorriso optimista nos días de estrea, da súa ollada melancólica diante das partichelas, mais tamén do seu talante vitalista e ollada culta de lector letraferido en longas conversas, impaciente por coñecer os proxectos da editorial, divertirse coas intrigas do mundo literario galego ou saber do sucedía na política da cidade e dun país que lle doían.

Lembro tantas camiñadas compartidas coa desculpa de achegarnos á confeitaría de Solla na rúa Uruguai a mercar a lingua queimada e os biscoitos de froitas confeitadas, polos que tanto devecía como larpeiro de categoría que era. Como as colas dos sábados á mañá na panadaría de Reboreda en Urzáiz, xa desaparecida, para levar unhas pezas únicas de pan centeo. Como os paseos por García Barbón até o Perrete a mercar Le Monde e no estanco mercar os cartóns de Pall Mall. Como lembro as citas con Luís Noya, no prelo da imprenta Numen en Velázquez Moreno, para preparar os programas e libretos dos concertos. Non esquezo, tampouco, que me contara como sendo un rapaz quedara prendido pola Sinfonía Fantástica de Berlioz cando a coñeceu nun concerto da Orquestra do Capitole de Toulousse, celebrado no García Barbón, como a fascinación que sentía por Sibelius, pola Sonata para piano nº 32 de Beethoven, pola Arte da fuga de Bach, o Réquiem de Ligeti ou polo Répons de Pierre Boulez, algunhas das súas pezas preferidas. Inesquecible sempre, Enrique!

Novo Mundial para Balaídos?

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a reflexionar sobre o debate arredor da candidatura de Balaídos a ser sede do Mundial de Fútbol masculino de 2030:

Merécelle a pena a Vigo ser unha das sedes españolas do Mundial de fútbol masculino 2030? Que lle achegaría esta participación ao Celta SAD e a súa canteira? Canto lles custaría ás administracións a ampliación da capacidade de Balaídos até as 43.500 prazas esixidas pola FIFA organizadora desta Copa Mundial, que coincide co seu Centenario? Para xogar en Balaídos dous, tal vez tres, partidos, compensaralle a Vigo gastar os case 50 millóns da obra da nova Tribuna, aos que habería que engadir outras no estadio e os centros de adestramento requiridos, co que superarían os 62 millóns de euros, en boa medida a cargo do Concello de Vigo e da Deputación de Pontevedra? Trátase dun proxecto estratéxico para o Vigo do medio século XXI ou doutra saída pola porta grande da permanente e antipática desavinza entre o concello de Vigo e a Xunta de Galicia, que pretende permanecer como espectadora?

Para abordar semellante dilema, axuda lembrar o que supuxo para Vigo aquel Mundial do verán de 1982 no que Italia xogou no grupo I os seus partidos en Balaídos, dende o inaugural do 14 de xuño con Polonia (0-0), despois con Perú (1-1) até finalizar con Camerún (1-1), unha decepcionante actuación do equipo de Enzo Bearzot, mais que remataría gañando a Copa. Secasí, o mundial obrigou a construír unha nova grada de Río, para 14.000 localidades en dúas bancadas e a canalizar por debaixo do estadio o río Lagares coa intención de rematar coas inundacións continuas do terreo de xogo. Modernización de Río, promovida en boa medida polo concelleiro Antonio Nieto Figueroa «Leri», inaugurada o 6 de maio de 1982 coa homenaxe a Manolo, cuxa estrutura é a da grada actual, non exenta de polémica, sobre todo polo deseño previsto dunha sala de prensa coa forma dun ovni, da que se prescindiu a última hora, ocupando os xornalistas os baixos, hoxe instalacións deportivas municipais. Ademais, construíuse un túnel, que comunicaba Río con Tribuna, con saída ao campo por detrás de Gol. A presenza de Vargas Llosa como cronista de Perú, a realización doutras competicións de ciclismo, atletismo e traíñas, ademais dun espectáculo de acróbatas italianos na Estación Marítima deron un pouco de cor a tres xornadas de escaso fútbol con apenas catro goles.

Por desgraza, este dilema mundialista 2030 quedou manchado polo procedemento confuso e arbitrario utilizado pola Real Federación Española de Fútbol para escoller once sedes, que deixou a Vigo fóra sen que nunca se coñecesen as puntuacións utilizadas. Máis aínda, informacións xornalísticas amosaron que Balaídos estaba incluído na primeira lista de candidatas, mais que noutra posterior, utilizando baremos nunca divulgados nin que tampouco aparecían nos pregos de condicións, foi superado pola portas de atrás por Anoeta. Trasacordo que Rafael Louzán, presidente da RFEF nunca aclarou, a pesar da solicitude razoada do alcalde Caballero, o que levou a que o Goberno solicitase a FIFA que outorgase a España trece sedes –hai outras seis e Marrocos, tres en Portugal e tres partidos de celebración do Centenario en Arxentina, Uruguai e Paraguai–, o que parece improbable e permitiría o rescate de Valencia e Vigo. Hai evidencias abondas de que foron criterios discrecionais os que deixaron a Vigo no corredor de agardar, sen que a candidatura presentada polo concello tivese sequera a oportunidade de revisar o seu expediente nun procedemento opaco e espurio. Proceso no que se abriu outra xanela de oportunidade cando renunciou Málaga, tanto polo custe elevado das obras da Rosaleda como por considerar que prexudicaría á afección malaguista.

Tras a experiencia frustrante do Mundial do Naranjito do 82 e o nefasto procedemento de escolla recente das sedes do Mundial do Centenario, creo que nin a Vigo nin ao Celta lles vai a vida en participar nesta lea carísima, para xogar dous partidos, talvez tres, o que obrigaría a manter o estadio de Balaídos en precario durante as cinco vindeiras tempadas. Certo que o Celta no seu actual despegue de público mozo precisa de localidades para cinco mil abonados máis, que podería acadar coa inauguración de Gol, pero moito me temo que 43.500 é un horizonte inalcanzable na vindeira década. Sen esquecer que 62 millóns de euros é unha cantidade elevada, máis aínda se non se conta co compromiso da Xunta de Galicia de participar no proxecto mundialista xunto co Concello e a Deputación. Son moitos os mozos e mozas celtistas que preferirían que os cartos necesarios para axeitar Balaídos ao Mundial se dedicasen a ampliar o capital da futura Empresa Pública Municipal de Vivenda, EMVIGO, que se anuncia contará cun capital inicial de 4,5 millóns de euros, unha esperanza que se abre para eles e elas. Con todo, pagaría a pena que a alcaldía escoitase as voces diversas deste debate dilemático, que continúa aberto na rúa.

Sempre Aspas

/en , , , , , , , /por

Noutra noite inesquecible de emocións desbordadas, o Celta de Iago Aspas, o mago que batía a marca de partidos xogados co Celta (534), demostrou que tamén sabe gañar diante de rivais europeos de entidade coma o Nice. Segunda vitoria consecutiva en Balaídos na competición continental que amosa tanto o excelente nivel competitivo do equipo de Giráldez (noveno de trinta e seis participantes nesta Liga Europa) como algunha das costuras deixadas á vista por Marcos Garcés, o director deportivo, á hora de confeccionar o cadro para a tempada actual; sendo a máis evidente a ausencia dun enganche creativo de talento, que substituíse a Fer López e Gabri Veiga, proporcionando a fluidez e a calidade que neste inicio de curso se están botando tanto en falta.
Responsabilidade asumida por Iago Aspas, na noite da súa emocionante homenaxe como o céltico que xogou máis partidos. Un espectáculo extraordinario, precioso, iniciado pasadas as once da noite, tras a finalización do partido e coa bancada emocionada nos seus asentos, que pola súa orixinalidade e beleza pasará a historia dos días felices do celtismo. Outra alfaia máis dese excelente traballo de comunicación do club de Marián Mouriño, baseado na creatividade, utilización punteira das tecnoloxías dixitais e orgullosa das voces do relato en lingua galega.
E se non abondase, foi tamén Aspas o mellor dos celestes diante do Nice, un equipo incómodo, moi físico que, como lle sucedera ao Celta coa Real Sociedade, xogou unha hora en inferioridade numérica, tras a dobre tarxeta amarela de Clauss, o seu capitán. Merlín de Moaña ou Príncipe das bateas que nesta noite europea e aos seus trinta e oito anos xogou ao máximo nivel os noventa e catro minutos disputados. Un Aspas que nunha forma física envexable e cunha madurez na concepción visionaria do xogo marcou apenas transcorridos dous minutos, no primeiro ataque, cun cacheirón dende vinte e cinco metros na frontal da área, potente e preciso, un xute tecnicamente sofisticado ao alcance só das estrelas.
Inicio magnífico de Iago dun partido que se presentaba prometedor para os de Giráldez, ao que os de Haise non lle perderon nunca a tensión e empataron decontado, apenas no primeiro cuarto de hora. Foi na enésima empanada da tempada dos centrais celestes, a que permitiu a Abdul Samed detectar o desmarque do seu compañeiro Cho que de excelente xute cruzado bateu a un Radu vendido. Igualábase un partido no que se mediron dous debuxos tácticos idénticos de tres centrais, catro medios e tres puntas, aínda que distintos no seu funcionamento, con máis variantes o de Claudio, que ensaiaba unha parella inédita de medio centros, Beltrán (atrás) e Miguel Román, moi por diante, cun resultado discreto.
O empate deulle azos aos xigantes franceses, moi contundentes (até o límite) nos duelos e na presión, o que dificultaba a saída ordenada que tanto lle gusta a Claudio. Tras un saque de recanto, Radu salvou unha cabezada de Abde que vimos como entraba. O Celta pasou momentos de confusión superados en canto Aspas se fixo cargo da creación de espazos e Carreira e Bryan Zaragoza, o extremo na súa mellor actuación como celeste, toleaban cos seus caneos e mudanzas de ritmo á defensa francesa. Desa dinámica naceu a expulsión de Clauss no 37’, que revirou o devir do partido.
Tras o intervalo e coa entrada de Borja Iglesias, o xogador hoxe máis diferencial do cadro, que substituíu a un Hugo Álvarez irrecoñecible e desconectado do grupo, comezou o tremendo asedio celeste que durou media hora, até que o compostelán marcou o gol que daría os tres puntos. Sen perder nunca a paciencia e a confianza, os célticos intentaron asaltar a portaría de Diouf. Entraron dende as bandas de Zaragoza e Pablo Durán, xutaron dende a frontal Román e Beltrán e desembarcaron novas ideas e pernas frescas para as bandas coa entrada de Rueda e de Mingueza. Sería o catalán quen atopou a fenda na área para que Borja rematase, o porteiro despexase con apuros e o compostelán empurrase o balón a portaría, para que o defensa francés Oppong acabase de introducilo entre as redes.
Fieis ás tradicións celtistas máis xenuínas, co resultado a favor, os minutos finais devolveron os temores á bancada que medrosa (o silencio en Balaídos é escaso e pouco frecuente) comprobaba como os franceses, que até entón deixaran a Radu como mero espectador, con cada unha das conducións polas bandas e catro saques de recanto seguidos, nos que subiu a rematar o porteiro, creaban o pánico entre os celestes que non daban avío e ameazaban derreterse como os xeados nunha tarde de verán. Por ventura, a pesar da incomprensible distracción xeneralizada dos nosos, os visitantes amosaron nula eficacia na finalización, todo un alivio.
Co derradeiro asubío do colexiado neerlandés, abriuse a merecida e emocionante homenaxe ao capitán celeste. Axiña o voo dos drones, o relato épico da súa traxectoria deportiva e as súas palabras agradecidas racharon coa pana e fixeron esquecer os minutos vividos do celtismo do padecer.

Publicado en Faro de Vigo: 25/10/2025

Paseo e horizonte

/en , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a beirarrúa voada do paseo de Afonso:

A estrutura de formigón do edificio Ardora do Barrio do Cura xa impide ás persoas que se asoman ao miradoiro do paseo de Afonso ver os tellados da igrexa e do convento de San Francisco. Nada estraño para quen visite os espazos virtuais da promotora, onde se poden identificar como as alturas en superficie do edificio, que vai dende a baixada de San Francisco á que foi a fonte e lavadoiro da Barroca na rúa Poboadores, ocultarán a vista do mosteiro máis antigo da vila e cidade de Vigo, incendiado por Drake en 1589 e do que xa tiñamos constancia no plano esbozo de Vigo de 1597 de Leonardo Turriano, no que no promontorio elevado sobre o mar se identifica a capela de Santa Marta fundada polos monxes cistercienses de Melón. Igrexa e convento franciscano rematados en 1774, cuxos membros participaron en episodios da Reconquista, onde tras a exclaustración se fundou en 1839 a Casa de Caridade, hoxe centro de menores e comedor social. Edificación inmortalizada polo inglés George Vivian nun gravado, que constituíu, xunto ao castelo do Castro, a imaxe máis emblemática do primeiro Vigo urbano.

Primeira decepción visual da intervención urbanística sobre o Barrio do Cura, que non será a última, xa que a construción dos outros dous edificios, Lúa e Estrela, que ocuparán as rúas Pi e Margall, Llorente e Santa Marta, cegarán as vistas desde unha parte da beirarrúa voada dos estaleiros e do porto de Bouzas e mesmo unha parte da illa sur de Cíes. Contando cos permisos urbanísticos do concello e cos de patrimonio da Xunta de Galicia, roubarase a viguesas e visitantes unha propiedade comunal de valor emotivo incalculable, ese anaco de horizonte, no solpor a imaxe máis luminosa e fermosa da propia cidade, onde cada serán no miradoiro case centenario, ao abrigo da oliveira, centos de persoas atopabamos os ollos do porvir e os camiños do mar da nosa cidade atlántica. Certo é que nas páxinas da promotora, prométese recuperar algunha das derradeiras vivendas mariñeiras viguesas, como reclamo etnográfico e de protección do patrimonio, ademais de anunciar que a nova praza miradoiro de acceso público constituirá «un innovador ámbito comercial, que xerará un foco de actividade económica e social importante». O que traducido a fala viguesa significa que os promotores pensan que empreñamos co vento e ademais das vistas espectaculares anunciadas para as vivendas máis exclusivas, con prezos ao alcance de moi poucos, no novo miradoiro se instalarán bares «cool» con terraza con vistas a ría e o Berbés para o gozo dos que poidan pagalos.

Xaora, a cuestión do miradoiro –proxectado en 1928 por Jenaro de la Fuente como balconada artística e remodelación de todo o paseo de Afonso, para substituír o deteriorado muro de contención sobre a rúa Poboadores e permitir duplicar a vía do tranvía– ten gran importancia para o patrimonio vigués polo que esta actuación supuxo de modernización urbana. Empregou o formigón armado para soster a beirarrúa voada, apenas 0,75 metros sobre o muro. Coidou o acabamento artístico nas balconadas rectangulares e dúas semicirculares máis voadas que o resto, onde alternan floreiros coas figuras dos querubíns pétreos sostendo os escudos de Vigo e de Galicia, pezas escultóricas, obra de Camilo Fernández «O Roxo». Como novidoso foi o forxado da varanda, probablemente realizado nos obradoiros de La Industriosa de Sanjurjo Badía, como pensa o historiador Xosé Ramón Iglesias Veiga. Paseo de Afonso que ten a súa orixe en 1875 arredor da fonte da Falperra, concibido como punto de encontro, a saída e entrada do Vigo que comezaba a estenderse seguindo a estrada de Baiona. Paseo de Afonso, onde ademais do bulevar arborado e a beirarrúa voada, a oliveira e as súas fontes, cómpre non esquecer o quiosco para venda de flores, proxectado con linguaxe racionalista por Emilio Bugallo Orozco e inaugurado o 28 de marzo de 1943, dedicado a partir da década de 1950 a venda de prensa.

Lamentar este roubo dunha liña do horizonte é un exercicio lexítimo de melancolía e xustiza poética, que ninguén pode impedirnos, coma xa provocaron respostas emotivas outras desfeitas urbanísticas viguesas ou a equivocada retirada do tranvía en tempos de Portanet. Secasí, os cidadáns posuímos ademais o dereito de opinar e propoñer, como sucedeu cando hai máis de dúas décadas solicitabamos a peonalización do paseo de Afonso, hoxe por ventura irreversible, convertido en gozosa sala de estar do tardeo vigués e da celebración de solpores espectaculares dende os seus miradoiros. Razón pola que non estaría de máis que o propio concello de Vigo fose quen solicitase a declaración da beirarrúa voada, incluídas as súas esculturas, farois e enreixado de ferro, como Ben de Interese Cultural, gozando así dunha protección que impida un futuro espolio. O ben feito ben o parece.