Listado de la etiqueta: fundación_barrié

Sector estratéxico

/en , , , , , , , , , , /por

Neste mes celébrase o corenta aniversario da Asociación Galega de Editoras (AGE), primeira asociación profesional do sector do libro. Foron cinco as asinantes da acta fundacional, Galaxia, Xerais, Alvarellos, Xistral e Sotelo Blanco, ás que se sumaron outras catro entidades, Escola Aberta, Fundación Barrié, Imprenta Neira e Libro de Oro (Librouro). Presidida primeiro por Bieito Ledo, xerente de Galaxia, e despois por Luís Mariño, director de Xerais, ao fío das posibilidades que abría o desenvolvemento autonómico e o ensino da lingua galega, a AGE traballou coa dupla intención de crear unha industria editorial e ampliar o público para o libro editado en galego, o que supoñía abandonar o resistencialismo que, coa excepción das edicións Castrelos, caracterizaba daquela ao sector. Obxectivos aos que nunca renunciaron as nosas editoras, capaces de ofrecer hoxe un catálogo de máis de 10.000 títulos dos diversos xéneros e tipoloxías e vender dende entón máis de vinte millóns de exemplares, un esforzo compartido na actualidade por case medio cento de editoras. Cifras que non poden agochar o reducido mercado interior do libro galego, apenas o 11,2 % (incluído o de texto), porcentaxe cativa para un sector declarado «estratéxico para Galicia» na Lei do Libro e a lectura (2006), a que quedou en papel mollado co primeiro dos gobernos de Feijoo. Incumprimento que abriu unha fenda entre as teimudas reclamacións da AGE e as políticas cativas dos gobernos de Feijoo e Rueda, as únicas presidencias da Xunta de Galicia que nunca recibiron ás directivas da asociación de editoras, rompendo así os tradicionais encontros anuais con Fraga e Touriño. «Que queren os editores?» preguntoulle Feijoo ao conselleiro Roberto Varela, cando en 2010 a AGE solicitou ser recibida en San Caetano. Dende entón as directivas das editoras agardaron ser convocadas para reiterar a atención que merece un sector estratéxico para a lingua e cultura nosas como para a conformación da propia identidade do país.

Publicado en Nós diario: 14/06/2023

Onte 1907: Presentación en Rianxo da biografía de Manuel Antonio preparada por Xosé Luís Axeitos

/en , , , , , , , , , /por

Anxo Angueira, profesor da Universidade de Vigo e presidente da Fundación Rosalía de Castro, presentou onte no Auditorio de Rianxo diante dun cento de persoas Manuel Antonio. Unha vida en rebeldía a biografía documentada e referencial de Xosé Lúis Axeitos sobre o autor de De catro a catro. Unha obra que Angueira comezou cualificando de extraordinaria, «un traballo que pon o ramo a toda a obra do profesor Xose Luís Axeitos sobre Manuel Antonio, despois da edición da poesía, da prosa e do epistolario». «Un ramo marabilloso, xa que o intelectual Axeitos ofrece un tipo de biografía pouco convencional, unha biografía de estrutura fragmentaria na que documenta de forma exhaustiva a vida dunha persoa, o que permite o achegamento máis cabal á figura do poeta Manuel Antonio».

A seguir, Angueira foi debullando as diversas mareas que Axeitos ofrece sobre a figura de Manuel Antonio. En primeiro lugar sinalou a de Rianxo, a vila onde naceu, mais na que case non viviu, xa que o fixo tamén en Padrón, Vigo e Compostela. «Practicamente non viviu aquí, mais Rianxo é a capital literaria de Manuel Antonio, a súa paixón literaria, o epicentro da súa vida. Aquí esta a súa xeración, a de Dieste e a dos primos de Castelao. Mais Rianxo non é só unha paisaxe física, é sobre todo unha paisaxe humana, aquí esta o mundo que el ama». Angueira identificou na familia a segunda marea da biografía: «no libro hai unha documentación moi exhaustiva sobre a familia, tanto sobre os Pérez como sobre os Sánchez, na que sobrancea a figura da nai coa que o poeta, a pesar da distancia ideolóxica, mantén un fío de unión ao longo de toda a súa vida». Identificou a terceira coa da formación, iniciada na escola de Padrón, instalada na mesma casa onde se criou Rosalía de Castro coa súa nai, continuada en Compostela, onde asinou o pacto de sangue co galeguismo e defendou o monolingüismo galego, e finalizada en Vigo onde estudou na Escola de Náutica.

Angueira identificou como marea determinante en Manuel Antonio a navegación por todos os mares literarios: «admírame a disciplina individual deste mociño que dende Asados está atento a todo o que pasaba no mundo, gardando todo con enorme disciplina». Particular importancia concedeu Angueira a marea de Manuel Antonio navegante, recollida nos seus diarios de navegación, «sobre todo o que escribiu a bordo do paquebote Cándido Candeira, un barco marabilloso dedicado ao transporte de madeira dende Camposancos a portos do Mediterráneo, máis tamén do transatlántico holandes Gelria e o pesqueiro Arosa». Detívose tamén Angueira na marea dos compromisos éticos de Manuel Antonio: «ao principio foi agrarista, despois nacionalista permanentemente, dos da estreliña». «Manuel Antonio asumiu encrucilladas políticas e estéticas, mantivo polémicas con Castelao sobre o papel da arte popular e sobre todo co grupo de galeguistas de Ourense, cos que nunca se entendeu, chegando a formar un grupo secreto que bautizou como “Rexurdimento”». «Na biografía tamén se aborda a enfermidade, explicándose como a adquiriu e coa discreación e dignidade coa que a enfrontou, non facendo nunca da súa doenza unha materia literaria».

Rematou o seu discurso Angueira facendo fincapé na importancia de dous documentos literarios extraordinarios, o manifesto Máis alá! e o libro De catro a catro. «Manuel Antonio pretendeu facer unha literatura grande, afastada de calquera ruralismo. A súa obra foi secuestrada durante un tempo, mais por ventura agora pode ser lida libremente. Mais a pesar do maltrato que recibiu nunca se puido secuestrar o seu rumbo. Manuel Antonio estivo aí e estará no futuro da literatura galega. estivo cando a Nova Narrativa tantaba abrirse camiño e Gonzalo Mourullo escribe a «Carta a Manuel Antonio». Estivo no 79 cando os membros do grupo Rompente reclamaron «Fóra as vosas sucias mans de Manuel Antonio». Como estivo en 2002 cando se crearon as Redes Escarlata. Manuel Antonio foi unha figura rebelde, imprescindible».

Na súa intervención, Xosé Luís Axeitos definiu a súa obra como «unha biografía documentada en forma ensaística, na que eliminei todo o aparato crítico académico coa pretensión de facilitar a lectura», «renunciei a ofrecer moita da información que tiña, sendo consciente sempre que as biografías as fan cada un dos lectores, razón pola que nunca son definitivas». O autor confesou que manexara a documentación do arquivo da Fundación Barrié, mais que tamén consultara a do arquivo diocesano, a da Escola de Náutica de Vigo ou a do arquivo militar intermedio do Noroeste. Agradeceu, ademais, as achegas de informantes principais, como Martín Gómez González, Segismundo Zúñiga, Ramón Rodríguez Sende, Teresa Tubío, Estanislao Carou, Manuel Agrelo Figueira, Maria Luz Agrelo e Asunción Resúa.

Onte 644: O portal das palabras

/en , , , , , , , /por

Foi unha beizón que o Seminario de Lexicografía da Academia Galega, en colaboración coa Fundación Barrié, inaugurase o Portal das palabras. Pareceume unha marabilla, sobre todo polas súas enormes posibilidades de aproveitamento didáctico. Gustei do deseño da ferramenta, non só pola claridade do grafismo web, tamén polo emprego das utilidades hipertextuais e multimodais, esenciais nun libro dixital en liña. Benvida, tamén, a nova versión do Dicionario normativo da RAG, que acada as 50.000 entradas e novas e importantes utilidades de consulta, así como a súa versión para Android. Pasos decisivos (históricos) no proxecto de modernización do traballo lexicográfico da Academia, un dos proxectos principais da presidencia de X.L. Méndez Ferrín. Parabéns á Academia por este chimpo de xigante a prol do florecer da lingua galega.

Obra Social

/en , , , , /por

No artigo da semana de Faro de Vigo, ao fío da absorción do Banco Pastor e da desfeita das caixas, denuncio a situación na que queda a Obra Social da que foron as entidades financeiras galegas.

Unha semana abondou para liquidar o poder financeiro galego. Tras a nacionalización de Novacaixagalicia polo FROB, coa inevitable absorción do Pastor polo Banco Popular remata a historia do primeiro banco galego, fundado hai máis de dous séculos no porto da Coruña por José Dalmau Batista e José Pastor Taxonera co obxectivo de xestionar os aforros dos emigrantes. Galicia queda máis enfeblecida, máis incapaz de asumir riscos, máis dependente, á intemperie dos efectos dunha crise que ameaza, tamén, con levar por diante as posibilidades do seu autogoberno.

Neste contexto de desamparo, as indemnizacións millonarias recibidas por José Luís Méndez, tras a súa xubilación en Caixa Galicia, e polo equipo directivo da Caixanova, tras abandonar a caixa fusionada, constitúen un escandalo para unha cidadanía asombrada diante de semellante descontrol e tan escasa fiscalización das autoridades do Banco de España. Máis aínda cando somos todos os cidadáns os que pagamos a escote estas cantidades desorbitadas sexa por medio das comisións bancarias (cada vez máis elevadas e menos xustificadas) ou por medio dos impostos que nutren os fondos públicos que rescataron as caixas. No entanto, sendo a cuestión das indemnizacións indignante e merecedora de primeira plana, non pode agochar o desastre maior que, sen paños quentes de ningún tipo, supón para Galicia perder as súas tres derradeiras entidades financeiras. Un feito que terá consecuencias negativas para o funcionamento das nosas PEMES e das actividades de autónomos e profesionais, os seus principais clientes. Sen esquecer a inevitable diminución dos beneficios sociais que até agora o Banco Pastor achegaba á Fundación Barrié ou as caixas proporcionaban á Obra Social e Cultural de Caixanova e á Fundación Caixa Galicia. Un problema gravísimo que afecta a servizos sociais, asistenciais e educativos, como á conservación do patrimonio galego ou á promoción das artes e das letras.

Sabemos que no futuro non se van dispoñer dos cen millóns anuais que as dúas caixas achegaban á súa Obra Social, dos que un terzo deles eran destinados a proxectos asistenciais (dende programas de envellecemento activo da rede de Centros de Maiores á asistencia de persoas dependentes) e outro terzo as actividades culturais e artísticas (teatro, música, danza, cine, exposicións) que se desenvolven no seus 97 edificios sociais e culturais, onde se expoñen pezas da súa colección de arte, probablemente a máis valiosa das existentes en Galicia. Sen esquecer os fondos destinados ao sostemento dos seus centros educativos, algúns tan emblemáticos como o Colexio Fogar de Vigo, ás bolsas de iniciación profesional, os programas de asesoramento gratuíto de PEMES ou os de conservación medioambiental, como as famosas “Operación Carballo” e “Operación Castiñeiro”. Todos os datos indican que as reservas de 96 millóns, previstas para os tres vindeiros exercicios, serán insuficientes para o mantemento de toda esta Obra Social, máis aínda cando existe a posibilidade de que unha parte puidese ser utilizada para aumentar a capitalización da NCG no banco hoxe nacionalizado. O futuro de todos estes programas sociais, educativos e culturais, o corazón máis valorado do labor das caixas que foron nosas, queda no aire.

Outrosí sucede coa Obra Social do Pastor, artellada na Fundación Barrié, que non fai falta ser adiviño, a pesar dos desexos dos seus responsables, tamén se verá afectada coa absorción do seu banco. As consecuencias para a cultura galega da diminución da súa actividade poden ser preocupantes, xa que a Barrié é a entidade que achega os fondos principais dalgúns proxectos fulcrais para a posta en valor do noso Patrimonio, dende a restauración da catedral de Santiago, con especial atención ao Pórtico da Gloria, até a súa posta en valor no catálogo das súas publicacións, pasando polo seu apoio ao funcionamento da Real Academia Galega, con especial atención ao seu Seminario de Lexicografía. Sen falar das bolsas da Barrié para a formación de estudantes no estranxeiro, no apoio á investigación ou nos servizos sociais a dependentes.

Se non abondase, a crise da Obra Social das entidades financeiras galegas coincide coa redución brutal dos fondos das administracións públicas destinados ás mesmas finalidades. Roberto Varela, o conselleiro de Cultura, recoñecíao esta semana de forma dramática, referíndose ao mantemento de pezas principais do Patrimonio galego: “Non temos fondos abondos para facer fronte ás necesidades”. O presidente da Xunta de Galicia, a administración con competencia exclusiva sobre todas estas materias de Educación, Cultura e Servizo Sociais, algo debería dicir sobre como ten pensado afrontar esta situación de auténtica emerxencia.

Onte 30: Quedamos sen país

/en , , , /por

Mentres traballaba no envío dos convites da Cea das Letras do vindeiro 22 de outubro, na que se coñecerá o ditame dos Premios da Crítica Galicia 2011, souben da absorción do Pastor polo Banco Popular. Quedamos, así, sen o primeiro banco fundado en Galicia e sen a derredeira peza de política financeira coa que contaba o país. O aforro e o esforzo dos galegos foise ao garete nunha semana. A alarma saltou decontado. Como sucedeu tras a liquidación das caixas (onte saíu publicado na edición impresa de Faro de Vigo o meu artigo da semana), será tamén a obra social e cultural do Banco Pastor, artellada na Fundación Barrié, quen se verá máis afectada. As consecuencias para a culturaga galega agora son impredicibles, mesmo poden chegar a ser enormes, xa que a Barrié é a entidade que achega os fondos principais dalgúns proxectos fulcrais para a posta en valor do noso Patrimonio, dende a a restauración do Pórtico da Gloria, á recuperación do Cancioneiro Popular Galego, pasando pola colección de «Clásicos» e a nova edición do Dicionario da Lingua Galega da Real Academia Galega, entidade coa que a fundación asinou un protocolo de colaboración co seu Seminario de Lexicografía. Sen falar das bolsas da Barrié para a formación de estudantes no estranxeiro, no apoio á investigación ou nos servizos sociais a dependentes. Cun entorno tan desfavorable, é difícil ser optimistas. Sen instrumentos financeiros ao servizo dos intereses xerais de Galicia, sen compromisos políticos para desenvolver o autogoberno, sen alento e sen agarimo institucional ningún para defender a lingua e a cultura de noso, Galicia perde o seu fol, camiño de se converter na simpática e «entrañable» rexión do novo presidente Rajoy, onde se come de marabilla, onde vai un «fresquito» de verán, onde a xente non sabe se sobe ou baixa ou onde sempre chove (a pesar destes sufocos de outono). Algo terá que dicir Alberto Núñez Feijóo, en apenas dous anos na Xunta, quedamos sen país.

As fotografías de Ricard Terré

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo recomendo moi vivamente a exposición antolóxica do fotógrafo Ricard Terré aberta na sede da Fundación Barrié en Vigo.

Tras “Os adeuses” de Alberto Martí, a sede viguesa da Fundación Barrié acolle outra exposición para non perder, “Ricard Terré. Obras maestras”, unha antoloxía de máis dun cento de pezas do fotógrafo afeccionado catalán instalado en Vigo. Acompañada, ademais dun catálogo de coidada edición (magoa do seu prezo elevadísimo), onde destaca a completísima cronoloxía preparada por Laura Terré, esta exposición da Barrié permite ao público vigués gozar do traballo deste grande fotógrafo humanista, artesán da sutileza compositiva, cazador de emocións e olladas, indagador discreto da esencia da condición humana, modernizador rotundo da linguaxe da fotografía documental nun tempo de silencio. Unha antolóxica que, despois do seu falecemento hai apenas dous anos, volve reivindicar en Vigo a figura principal de Terré, de quen xa en 1991 Manuel Sendón e José Luís Suárez Canal prepararan unha exposición visitadísima na Casa das Artes e a quen Manuel Sendón dedicara un pioneiro achegamento biográfico e un estudo da súa obra nas páxinas de Imaxes na penumbra. A fotografía afeccionda en Galicia (1950-1965) (Xerais 1999).

Chegado a Vigo en 1959, onde se instalou por razóns familiares e onde montou Spica S.L., un pioneiro comercio de electrodomésticos e de aparellos de alta fidelidade, situado en Gran Vía 6, Terré realizou en 1961 a súa primeira exposición na cidade nosa en Foto Club, a tenda de material fotográfico e de molduras da rúa do Príncipe que dispuña dun pequeno espazo dedicado á exposición de pintores locais. Aquela mostra alboral, na que Terré amosaba a súa vontade inequívoca de fuxir do clasicismo bucólico, característico da fotografía dos salóns de afeccionados do seu tempo, foi visitada por todo tipo de público, demostrando que a fotografía podía interesar a calquera persoa con inquedanza artísticas. Un fito que, ademais de poñelo en contacto con intelectuais como Fernando Alonso Amat, Alexandre Cribeiro, Pepe Bar Boo ou Méndez Ferrín, supuxo para Terré algúns encargos profesionais como o que lle fixo o alcalde Rafael J. Portanet de decorar a gasolineira da Praza de España ou a sala de xuntas da Zona Franca. Un traballo como muralista fotográfico no que chegou a preparar 144 pezas para empresas e mesmo casas particulares viguesas, nas que nunca renunciou ao seu carácter gráfico e a introducir en cada peza unha citación poética ou irónica, senllos riscos de toda a súa obra.

Fora en Vigo, tamén, onde cinco ou seis anos antes, durante os veraneos coa súa dona viguesa, comezará a interesarse pola fotografía, ao que non foi allea a amizade familiar co xoieiro Rainiero Fernández, outro fotógrafo “amateur” que o familiarizou coa técnica fotográfica e o introduciu nos círculos da Agrupación Fotográfica Gallega de Vigo.  No en tanto, cando Terré se instala de forma definitiva en Vigo, xa é un fotógrafo feito, que ten acadado prestixio de seu nas exposicións colectivas organizadas en Barcelona pola Agrupación Fotográfica de Cataluña, formando parte do grupo TMM (Terré, Miserachs, Masats). Así se demostra nesta antolóxica comisariada por Chema Conesa en pezas memorables como as da Semana Santa de Sant Boi, a reportaxe do circo ou os retratos roubados nas rúas de Barcelona, onde a súa ollada irónica e o seu afiadísimo sentido do humor equilíbranse cunha tenrura tan elegante capaz de descubrir nas persoas comúns, as máis humildes, aquilo que non se ve ou o fotógrafo por pudor e respecto deixou fóra do seu foco.

Outrosí sucede coas reportaxes realizadas na Galicia tradicional, un dos seus espazos preferidos. Singular importancia teñen na exposición algunhas pezas rescatadas da romaxe de Santa Marta de Ribarteme, fotografada por Terré até nunha ducia de anos cunha intención inequívoca e honesta de deitar unha ollada que na escenificación do tránsito da morte enxergase a esencia do humano. Esa é a intencionalidade sobranceira de todo o seu traballo, procurar os espazos da alma, ese espírito do humano que constitúe a esencia fundamental que permanece no tempo. Quizais fose esa a razón pola que Terré non quixo modificar nunca a súa técnica ao longo de toda a súa andaina (utiliza sempre o mesmo material, película Ilford de 400), renunciando a empregar a cor, procurando a maior simplicidade, xa que para el unha foto é apenas ese medio capaz de deter o tempo e limitar un espazo para amosar o que á maioría das persoas pasa desaparecibido. Nese enfoque humanista, ao noso artista non lle interesa o caso concreto, retrata os vellos ou os picariños, os ataúdes, os exvotos, as túnicas relixiosas ou os disfraces inquedantes do entroido, para identificar nese espazo do dramático o adn universal do ser humano. Recomendo moi vivamente visitar esta exposición, aberta até o 30 de outubro. Conmovedora e emocionante.