Apiario

/en , , , , , , , , , , , /por

Apiario celebra o seu décimo aniversario coa presentación en Culturgal d´O libro das abellas, obra na que participan vinte e un das súas autoras convidados a escribir un texto sobre o mundo da abella, símbolo do proxecto de Antía Otero e Dores Tembrás. Aparecido en 2014, en plena crise da edición, Apiario naceu coa singularidade de compartir formación literaria con edición independente, fórmula coa foron construíndo a súa abellariza desde a que reclaman a esencia modeladora das palabras e reivindican a creatividade e oficio artesán das oficinas de edición. Unha aposta radical polo libro impreso e pola singularidade de cada título, deseñado dende cero, o que obriga ás editoras, tras conversa demorada coas autoras, a escoller formato, tratamento tipográfico e o deseño de interiores que mellor axeita co texto. Labor que atinxe tamén ao procedemento de impresión e á escolla de papeis e materiais de acabamento, sempre coa intención de evitar a rutina e facer de cada libro un obxecto valioso, único e perdurable.  Procedemento co que Otero e Tembrás construíron o seu catálogo, organizado en media ducia de coleccións, na que destaca «Cera labrada», a de poesía, apenas quince títulos, entre os que se atopan algúns dos máis premiados e mellor recibidos pola crítica como reclamados polo lectorado. Distribuídos directamente pola editora, apoiados nun entorno audiovisual (booktrailers) e de redes coidado e atractivo, así como do acompañamento incondicional das editoras no seu percorrido libreiro, sen contar apenas con axudas públicas, o capital de Apiario reside na calidade, excelencia e orixinalidade dos seus libros, da súa comunicación e dos seus cursos formativos.  Xaora, Apiario comparte o seu éxito con outras editoras independentes galegas que tamém coidan a edición con primor, ofrecendo boas lecturas e libros fermosos, probablemente a mellor receita para facer fronte á hibridación dixital e seducir ao lectorado literario. Parabéns a Apiario por esta primeira década de cera labrada.

Publicado en Nós diario: 27/11/2024

Culturgal

/en , , , , , , , , , /por

Desde a primeira edición de 2007 organizada no Pazo da Cultura de Pontevedra pola Asociación Galega de Editoras, Culturgal mantívose como lugar de encontro anual entre públicos, profesionais e creadoras das diversas industrias e manifestacións culturais galegas. Renomeada nesta décimo sexta edición como «Feira das Culturas Galegas», continúa mantendo o seu carácter de evento cultural de referencia en Galicia, grazas tanto a súa organización por parte da asociación Culturgal, formada por cinco entidades profesionais, como ao seu patrocinio por parte doutras tantas administracións (Xunta de Galicia, Ministerio de Cultura, Concello de Pontevedra e deputacións da Coruña e Pontevedra). Un tecido de acordos e achegas públicas e privadas, renovado en cada edición (nun país onde é pouco frecuente que callen os acordos intersectoriais e aínda menos entre administracións de cores diversas), capaz de consolidar un evento de calidade do que se senten orgullosos tanto as organizadoras e patrocinadoras como os públicos participantes. Culturgal entendeu que a súa maior forza residía nos seus públicos, dende o familiar ao profesional, que fixeron da feira pontevedresa un espazo amigable de encontro e de descuberta das novidades de cada sector (libro, música, escena, audiovisual, artes plásticas…) e das iniciativas culturais cada vez máis diversas e transversais. Como Culturgal arriscou a que os seus públicos asumisen o pagamento dunha entrada accesible como un exercicio corresponsable, o que comprometeu á organizadora a facer da feira un espazo máis confortable e cada ano novidoso nas súas programacións e propostas. Con estes vimbios e a experiencia acumulada por varias direccións e equipos de xestión, o Culturgal 2023 asume o reto da ampliación do seu perímetro con actividades en Vigo e co deseño de numerosas iniciativas hibridadas vinculadas a diversos soportes e artes. O de Culturgal é un éxito colectivo da nosa cultura e das súas industrias que ben merece ser recoñecido.

Publicado en Nós diario: 29/11/2023

Onte 2018: O legado de Agustín

/en , , , , , , , , , /por

A Consellaría de Cultura e Turismo anunciou onte que aceptara a doazón do fondo bibliográfico Agustín Fernández Paz. Unha colección de 5.000 volumes que estará dispoñible, na súa maior parte, na Biblioteca de Galicia, mais tamén no Museo Pedagóxico de Galicia e na Biblioteca Pública Municipal de Vilalba. Rematan así os traballos de catalogación dun legado moi valioso, organizado de forma admirable pola tradutora Isabel Soto, que contén unha colección completa das  publicacións de Agustín, tanto literarias como pedagóxicas, tanto nas súas edicions orixinais como nas traducións ás diversas linguas.

Un legado que agardamos contribúa a que a investigación literaria afonde na obra, tanto literaria como pedagóxica de Agustín, unha figura esencial para entender a cultura e a educación en Galicia nas últimas catro décadas. Ás portas da celebración do aniversario do nacemento do autor de Non hai noite tan longa, o vindeiro 29 de maio, aleda comprobar como a súa obra continúa reeditándose e viva no interese do lectorado. Eis os anuncios de Xerais da vixésima edición de Noite de voraces sombras e a vixésimo cuarta de Aire negro, toda unha proeza para o libro galego.

Sen esquecer, tampouco, que está aberta a recepción do orixinais para a 3ª edición do Premio Agustín Fernández Paz de narrativa infantil e xuvenil pola igualdade convocado polo IESCHA, o concello de Vilalba e Xerais. Agustín sempre necesario.

Onte 2008: Fervenzas Literarias 2018

/en , , , , , , , , , , , , /por

Coñecimos onte os resultados dos mellores libros do 2018 de Fervenzas literarias, a primeira revista dixital literaria e galego. Ábrese así, como ven sucedendo de forma ininterrumpida dende 2007, a xeira de recoñecementos literarios a obra editada no ano anterior, que continuará até a primavera, consolidando unha tradición que moito nos aprace. Unha colleita anual, tanto de libros editados nos diversos xéneros e modalidades como de recoñecemento ás diversas instancias de mediación do noso sistema editorial, creada a partir das votacións de máis de medio millar de persoas, que convirte aos «Fervenzas» en referentes de popularidade, ao tempo que abre unha tendencia de influencia (inevitable) nas escollas posteriores.

Como editor que fun de Xerais non podo estar máis satisfeito e orgulloso pola colleita excepcional de Xerais en 2018, que obtén 7  dos «mellores libros do ano» (de 11 posibles), ademais de moitos outros finalistas, ademais da distinción como «a mellor editorial», o resultado máis destacado na historia destes premios, expresión tamén da excelencia e do rigor do traballo do cadro de profesionais que dirixe Fran Alonso. Como tamén é sempre para min unha honra que «Culturgal» fose considerado «o mellor acontecido de 2018», como sucedeu xa noutras ocasións anteriores, outra proba máis da consolidación desta feira das industrias culturais coa que continúo, como no caso de Xerais, tan afectivamente unido.

Esta colleita dos Fervenzas amosa que 2018, por ventura, foi o ano das escritoras, que ocupan boa parte das posicións máis destacadas, na maioría das modalidades, sendo moi significativo o premio acadado polo colectivo A Sega como «mellor espazo na rede». Xaora estes Fervenzas tamén expresan a diversificación do sector editorial galego no que se consolidan proxectos xeralistas como os de Urco e proxectos de edición especializada como Apiario, Hugin e Munin ou Chan da pólvora.

En todo caso, todas as persoas e entidades premiadas, como todas as finalistas, merecen os nosos parabéns, xa que todas elas están construíndo espazos de excelencia para unha edición en galega que, outro ano máis continúa á intemperie, sostida apenas polo esforzo das profesionais do sector do libro e da lectura e polo apoio dos seus públicos. A fantasía do libro galego continúa. Beizóns!

Onte 1998: O éxito de Culturgal

/en , , , , , , , /por

Órgullame o éxito rotundo do Culturgal 2018, unha feira que, despois de once edicións,  é o escaparate principal das novidades da produción cultural galega. Un éxito colectivo ao que non son alleas nin a teimosa continuidade da feira en Pontevedra  durante a primeira fin de semana de decembro nin o modelo de organizar un evento mancomunado entre os diversos sectores das industrias culturais contando co financiamento privado dos organizadores, dos públicos e das administracións públicas (de distinta cor política). Unha auténtica cuadratura do círculo trazada coa habelencia e o rigor de  Xosé Aldea e do seu equipo de profesionais (case corenta persoas) capaces de artellar unha programación cada vez máis variada e sorprendente, ao tempo de ofrecer unha maior calidade nos servizos de organización e comunicación para os expositores e os públicos á altura dos estándares europeos máis esixentes. Culturgal é cada ano a inxección de autoestima e entusiasmo necesarios para os sectores da industria cultural galega, como a da edición, a da música, a das escénicas ou da xestión cultural, que continúan contra vento e marea producindo, comunicando e ampliando o perímetro dos seus públicos.

Ben sei que os responsables de Culturgal non poden acomodarse e teñen que darlle outra volta a algún enfoque da programación, como dar entrada a algunha outra expresión das industriais culturais actuais (estou pensando na produción dixital en todas as súas expresións creativas), como xa se fixera hai unhas cantas edicións coas Artes Plásticas, hoxe consolidadas como outro dos referentes da feira. Mais iso sei que é peccata minuta para un equipo de profesionais da xestión cultural que demostran que en Galicia tamén é posible desenvolver proxectos culturais de excelencia, inclusivos, participativos, plurais, estratéxicos, á altura dos retos dun tempo de hibridación e incerteza. Eis reside o éxito de Culturgal que enxerga as datas do 29 e 30 de novembro e do 1 de decembro de 2019 para convocarnos a unha nova xeira. Beizóns a Aldea, grande facedor desta trabe de ouro, e ao todo seu cadro, persoas as que tanto quero. Parabéns a Víctor López, presidente da Asociación Culturgal, por termar tan responsablemente (nun ano difícil) do proxecto común, dunha fantasía compartida por todos os sectores da nosa industria cultural.

Onte 1946: Fervenzas Literarias 2017

/en , , , , , , , , , , /por

Coa súa puntualidade característica o anuncio dos premios Fervenzas Literarias abriu onte a rolda de galardóns anuais á obra editada en lingua galega e ao recoñecemento do activismo no sector editorial e da lectura en lingua galega. Uns premios outorgados dende 2007 por esta pioneira revista dixital literaria en galego, á que non é allea a teimosía e o rigor do bibliotecario Nacho Alonso, que se foron consolidando tanto como referentes da popularidade na rede (nesta edición superáronse o medio millar de votacións) como pola súa influencia para marcar tendencias de escollas posteriores.

No que atinxe ao noso traballo como editores de Xerais quedamos ben satisfeitos polo feito de que catro das nosas obras fosen consideradas como “mellor libro do ano” nas modalidades de narrativa, A nena do abrigo de astracán de Xabier P. DoCampo; na de teatro, Suite Artabria de Manuel Lourenzo; na de libro infantil e mellor capa de LIX, A señorita Bubble de Ledicia Costas e Andrés Meixide; e na de mellor capa de adultos, Luns de Eli Ríos, sobre fotografía de Paula Gómez del Valle. Como tamén é unha satisfacción que Víctor Rivas fose escollido como “mellor ilustrador do ano”, ao que sabemos non foi alleo o seu traballo man con man con Ledicia Costas nas obras do proxecto Escarlatina. Como tamén nos orgulla o feito de que as obras de Xerais fosen elixidas nos postos relevantes de case todas as modalidades, o que constitúe un estímulo para os autores e autoras como para  cadro de profesionais da editorial. Xaora, tampouco pode negar que constitúe para min unha ledicia o feito de que outro ano máis Culturgal fose “o mellor acontecido en 2017”, o que supón un recoñemento para o labor discreto dos que nos responsabilizamos da asociación Culturgal e, sobre todo, do equipo de profesionais dirixido por Xosé Aldea.

Todas as persoas premiadas e todas as finalistas destas Fervenzas Literarias 2017 merecen os nosos parabéns pola excelencia do seu traballo e pola súa achega para ampliar a diversidade e a calidade do espazo da edición e da literatura galega. Como sinalabamos o pasado ano, esta nova colleita de Fervenzas expresa “a vitalidade do libro galego e a vontade de ampliar os seus públicos”. A pesar de que continuamos á intemperiem seguimos vivos e con azos anovados.

Play-Doc premiado en Culturgal

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao Festival Play-Doc de Tui, Premio do Público en Culturgal 2017:

Unha das mellores noticias do Culturgal 2017, celebrado en Pontevedra a pasada fin de semana, foi a concesión do Premio do Público a Play-Doc Festival Internacional de Documentais de Tui. Este recoñecemento outorgado por votación dos internautas entre tres propostas da asociación Culturgal, a que resultou gañadora, a do Portal das palabras da Real Academia Galega e da Fundación Barrié e a do Festival Internacional Outono de Teatro de Carballo (FIOT), engadíase aos premios que en edicións anteriores recibiron en Culturgal o Salón do Libro de Pontevedra, o programa Diario Cultural da Radio Galega, o festival Curtocircuito de Santiago e o Festival Agrogay da Ulloa. Iniciativas de promoción e difusión cultural dos eidos do cine, da música, do teatro e da lingua e literatura que expresan a excelencia e o interese dalgúns emprendementos culturais que se desenvolven ao longo de todo o país, a maior parte das veces esquecidos ou non valorados como merecen.

Este é o caso do Play-Doc, o singularísimo festival de cinema de Tui, nacido no mes de marzo de 2005 co propósito de establecer na cidade fronteiriza un punto de encontro e unha plataforma de exhibición para realizadores de cine de non ficción de todo o mundo. Un soño acuñado daquela por Sara García e Ángel Sánchez, directores do certame dende o seu inicio, consolidado hoxe como un festival de cine periférico independente e arriscado, alicerzado sobre un público numeroso e esixente (8.000 espectadores na última edición), capaz de transformar o Teatro Municipal de Tui nun espazo extraordinario para o diálogo e o intercambio. Ás portas da décimo cuarta edición, que se celebrará do 26 de abril ao primeiro de maio de 2018, Play-Doc preséntase como un festival de referencia no ámbito do cine documental, sendo considerado pola asociación Best Film Series de Nova York como “unha das dez citas cinematográficas máis excitantes do mundo”, o que constitúe un fito para o propio festival e para a historia do cine en Galicia.

Nas edicións máis recentes Play-Doc explorou con éxito as últimas tendencias do cine de non ficción en todo o mundo, un xénero emerxente que durante as dúas últimas décadas experimentou un estourido de creatividade. Un festival singular no formato, onde coexiste unha sección oficial de competición internacional, onde se valoran arredor de 700 traballos procedentes de 66 países, con outras seccións dedicadas á exhibición de títulos raros, polémicos ou censurados ou coas retrospectivas dedicadas a cineastas aclamados como os irmáns Maysles, Artavazd Pelechian, Charles Burnett ou o franco-canadense Dominic Gagnon, dando espazo tamén na programación a sesións de música ao vivo (o Play-Doc Live!), en colaboración co Festival Sinsal, e a unha dimensión formativa por medio da organización de obradoiros e clases maxistrais de cineastas. Un festival internacionalizado que conta coa colaboración da sala Metrograph de Nova York e que estende parte da súa programación a diversos centros de arte contemporánea da península, contando mesmo cunha versión televisiva (Play-Doc TV) integrada na plataforma R Televisón, o que facilita o acceso a distancia doutros públicos.

Xaora, outro fito moi relevante de Play-Doc é dende o inicio a súa atención preferente ao cinema galego de non ficción máis actual, tanto pola sección específica a el dedicada, na que se presentaron en 2017 unha ducia de traballos, entre eles algunhas estreas, como pola súa contribución á difusión no estranxeiro, organizando programas no Dokufest de Kosovo, no Citeina Universitaire de Paris ou no Town Hall de Nova York, así como noutras citas cinéfilas en diversas cidades da península. En definitiva, Play-Doc é unha desas alfaias do emprendemento cultural galego, un pequeno gran festival alternativo onde se dan cita cineastas, programadores e críticos de relevancia nacional e internacional, xunto a un público masivo e heteroxéneo, que é, quizais, onde radica a súa forza e a súa exitosa continuidade.

É o máis esperanzador de Play-Doc é que non se trata dun caso único, xa que forma parte dese tecido de certames cinematográficos independentes que cos medios xustiños e co talento e teimosía dos seus organizadores se desenvolven con tanto pulo na provincia de Pontevedra: o Festival de Cans do Porriño, o FIC de Bueu, o Curtas Film Fest de Vilagarcía, o Festival Novos Cinemas de Pontevedra, o Festival Primavera de Cine de Vigo e o Festival de Curtas Armadiña de Poio. Listado ao que cómpre engadir outras citas ineludibles como o Festival Curtocircuito de Compostela ou o S8 Mostra do cinema periférico da Coruña que sitúan a Galicia como espazo de referencia de exhibición do cine de non ficción. Un milagre do noso emprendemento cultural alternativo que merece todos os apoios.

Onte 1935: Culturgal 2017, un culturdez

/en , , , , , , , /por

Tras case unha semana moi intensa de traballo, o domingo rematou o Culturgal 2017, a décima edición da Feira das Industrias Culturais. Os organizadores quedamos satisfeitos xa que os públicos volveron acudir de forma masiva ao Pazo da Cultura de Pontevedra, a pesar de que percibimos unha lixeira diminución da participación, sobre todo na tarde do sábado. Lembraremos este Culturgal pola mudanza da nosa imaxe corporativa (un acerto rotundo do mestre Pepe Barro), pola participación institucional de Portugal, que pretendemos se consolide en futuras edicións, como polo éxito tan rotundo e inagardado do novo espazo de Arte Contemporánea, onde se celebrou na tarde do domingo un acto en lembranza do pintor Manuel Moldes.

Sei que tamén lembremos este Culturgal 2017 polas asinaturas interminables da cantora Ses e da escritora Ledicia Costas, que convocaron a centos de persoas, así como o éxito dos diversos «photo call» distribuídos pola feira, un fenómeno ao que tampouco foi allea a importante proxección de Culturgal nas redes sociais. Como tamén foron un éxito as actividades profesionais do venres, tanto as organizadas por Escena Galega, AGEM e a Asociación Galega de Xestores Culturais, que abren un vieiro a explorar por outros gremios. Como foi un acerto celebrar o domingo o Día Internacional da Descapacidade, expresando a vontade de Culturgal de apostar pola cultura inclusiva como outro dos seus eixos transversais nos que afondar no futuro.

Non teño dúbidas que Culturgal está consolidado como espazo de mediación entre creadores, empresas, administracións e públicos das industrias culturais en Galicia e en galego. Xaora, como levo expresado cada ano, este modelo comeza a expresar algunhas debilidades que obrigan a repensar tanto o seu programa de actividades como o seu modelo de xestión e financiamento. E entre estas feblezas para min a principal é o seu reducido financiamento, insuficiente para manter con dignidade un evento da fasquía do actual, o que obrigará na vindeira edición a reconsiderar as achegas corresponsables de cada unha das administracións públicas participantes como a procurar no patrocinio publicitario das empresas privadas unha vía para incrementar os ingresos.

Como tamén é unha febleza do Culturgal actual as súas dificultades para incorporar de forma máis potente e atractiva a cultura dixital, tanto na organización de actividades como na propia comunicación cos seus públicos, sobre todo o adolescente e xuvenil, hoxe moi afastados da feira. Outrosí sucede coa excesiva dependencia de Culturgal da rexión urbana Compostela-Vigo, o que obriga aos organizadores a procurar fórmulas de integración territorial dunha feira que naceu con vontade inequivocamente galega no que atinxe a procedencia xeográfica de expositores e dos seus públicos.

Despois de catro anos, sei que vou lembrar cun chisco de saudade este Culturgal 2017 como o derradeiro no que fun presidente dun proxecto mancomunado tanto na súa concepción como na execución. Hoxe a miña gratitude é maior para o medio cento de profesionais que fixeron, unha vez máis, posible a fantasía de Culturgal, dende Xosé Aldea, o director do equipo, Cecilia Carballido e Arancha Estévez, responsables de Produción e Comunicación, até Antón Sobral e Paula Caballeiro, comisarios do espazo de Arte Contemporánea. En todo caso, expreso as miñas desculpas polos erros que puideramos ter cometido e os meus parabéns a todas e cada unha das persoas que achegaron o seu pulo de orgullo e entusiasmo para facer deste un auténtico Culturdez (roubándolle a palabra ao admirado Ramón Rozas). Longa vida a Culturgal!!!

Onte 1883: Culturgal10

/en , , , /por

Culturgal_10_06-07-2017

19657393_1617181484967311_2996452597048972400_nPresentamos onte na Casa da Luz de Pontevedra a décima edición de Culturgal, que se celebrará do 1 ao 3 de decembro no Pazo da Cultura. A nova imaxe gráfica, deseñada por Pepe Barro, dende un novo logotipo en formato gif até a cartelaría e sinalética, pretende expresar o proceso de hibridación que atravesa toda a nosa industria cultural. Mais tamén a necesidade constante de Culturgal de continuar mellorando, innovando e soprendendo. Cremos que unha das claves desta feira das industrias culturais, ademais da colaboración intergremial e interinstitucional, reside nesta estratexia inconformista de procurar en cada edición afrontar novos retos e introducir as mudanzas precisas.


Ademais, nesta décima edición queremos proxectar Culturgal fóra en diálogo coa cultura portuguesa, que estará presente en Pontevedra cunha delegación formada por institucións, empresas e creadores dos eidos da edición, da música, as artes escénicas, o audiovisual e as novas tecnoloxías. Como outro reto do Cultural 10 será o de crear un espazo de arte contemporánea integrado na feira como xeito de normalizar a exhibición, a venda e os debates sobre as artes plásticas, a carón doutros sectores representados anualmente en Culturgal.

Cremos que este Culturgal 10 será unha edición especial, tanto polo que esta decena de edicións supón de consolidacion para a cultura e lingua galega deste modelo de mediación entre empresas, institucións e públicos, como polas novidades que introduce, singularmente a de contar coa primeira cultura convidada. Con todo, a pesar de tan boas perspectivas, Culturgal precisa todos os coidados e agarimos dunha arboriña. Niso estamos. Quedades todas e todos convidados a participar.

Onte 1813: a colleita das Fervenzas Literarias 2016

/en , , , , , , , , , , , , , , , /por

Fervenzas-1024x775

Seguin por twitter ao longo do día de onte o anuncio dos resultados das votacións dos premios Fervenzas Literarias que escolle os mellores libros, iniciativas e persoas máis destacadas de 2016 no eido da literatura e do sector editorial en lingua galega. Non podo máis que agradecer a Nacho Alonso, o promotor desta revista literaria pioneira, a súa teimosía en continuar organizando, xa dende hai unha década, estas votacións nas que participan case medio milleiro de internautas. Referentes no noso calendario literario, os “Fervenzas” abren a rolda de premios anuais á obra editada e sabemos que, en boa medida, sinalan as tendencias das escollas posteriores.

No que atinxe ao noso traballo quedamos ben satisfeitos coas escollas destas Fervenzas 2016, tanto polo número moi elevado de finalistas en todas as modalidades, como polas catro títulos considerados como “mellor libro de ano” na modalidade infantil, Esmeraldina, a pequena defunta de Ledicia Costas; na xuvenil, Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta de Ledicia Costas, que obtén un dobrete; en poesía, Os fillos da fame de Isaac Ramos; e en ensaio-investigación, Historia das historias de Galicia, obra colectiva dirixida  por Isidro Dubert. Como tamén é unha gran satisfacción que Diego Giráldez fose escollido como “mellor autor do ano“, e que o seu libro de relatos Galería de saldos obtivese a segunda posición na modalidade de Narrativa, detrás d’ A ferida do vento do noso admirado Antón Riveiro Coello. Escollas que amosan o peso importante que dentro do noso sistema comezan a ter os membros da Xeración da Esperanza, como Ledicia, Ismael ou Diego, que está achegando azos renovados a nosa literatura. Unha noticia a celebrar.

Tamén foron ledicias nosas, os premios ás dúas mellores capas do ano, tanto a que obtivo na modalidade de LIX Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta, preparada por Andrés Meixide, como a de Galería de saldos, deseñada por Antonio Seijas, na modalidade de adultos. Como foi unha satisfacción que Culturgal fose considerado como “o mellor acontecido de 2016“, como sucedera tamén o ano anterior, o que sei constitúe un aliciente para o equipo dirixido por Xosé Aldea e para todos os setores da industria cultural que animamos á asociación Culturgal. Como tamén, desculpas polo autobombo, constitúe para min unha fachenda que estas Brétemas, a pesar dos doce anos transcorridos, continuasen sendo valoradas nas votacións, a pesar de non ser estritamente un blog literario.

Todos os premiados e todos os finalistas destas Fervenzas 2016, os autores (só foi unha autora premiada, se ben en dúas modalidades), os ilustradores, os tradutores, os críticos, os editores, os blogueiros, os libreiros, os xornalistas, os medios, todos merecen os nosos parabéns pola excelencia do seu traballo e pola súa achega a conformar un espazo de seu para o libro, a lectura e a literatura galega, cada vez máis vizoso, orixinal e diverso. A pesar de vivirmos á intemperie, a excelente colleita destas Fervenzas 2016 expresa a vitalidade do libro galego e a vontade de ampliar os seus públicos.