Onte 589: O gaiteiro do Fragoso

/en , , , , /por

Tras o recente pasamento de Melitón, outra nova tristísima a de onte, faleceu Henrique Otero, o gaiteiro do Fragoso. Morreu un mestre gaiteiro, o creador da primeira cátedra de gaita galega, un músico de raíz que levaba na ialma a harmonía da nosa cultura tradicional. Foi Henrique Otero facedor de gaiteiros e da pervivencia da tradición gaitística de noso, acadando un éxito rotundo nesta angueira, xa que son centos e destacadísimo os gaiteiros que se formaron ao seu carón, continuadores desta estirpe.

Sexa a miña humilde homenaxe recuperar o artigo que lle dediquei en Faro de Vigo o 4 de marzo de 2001 co título «O gaiteiro do Fragoso». Daquela tiven oportunidade de falar con el con motivo da aparición do seu disco en Do Fol.

O gaiteiro do Fragoso tocou a gaita que sabe a herba, a das raíces da terra, a do sabor popular que nos permite brincar con entusiasmo. Que a terra lle sexa leve, mestre gaiteiro!

Henrique Otero Covelo, “o gaiteiro do Fragoso”, naceu hai setenta anos no camiño da Brea, en Lavadores. Os seus primeiros pasos no eido da música deunos ao pé da casa, nas Escolas Nieto, onde Mónico García de la Parra y Téllez, descubriu o seu talento como instrumentista. Con apenas dezaseis anos, entrou a formar parte da Banda Municipal de Música como trompa, para pasar logo a tocar o fliscorno e o bombardino; despois de case cincuenta anos domeando o vento, era o músico máis antigo no momento da súa disolución no ano 93.

No servizo militar serviu na sección de gaiteiros do Ministerio do Exército de Madrid, cidade onde coñeceu o gaiteiro lucense Antonio Martínez, que lle deixou unha forte pegada. O mozo Covelo intuía xa o que era a gaita enxebre, a gaita non lixada, a gaita do arrogante gaiteiro de Penalta que cantou Curros Enriquez, a pureza das notas de Xan Míguez o “gaiteiro de Ventosela”, ou a de Avelino Cachafeiro o “gaiteiro de Soutelo”.

De volta a Galicia, entrou no grupo de gaiteiros “Vento das Cíes” e, pouco despois en 1958, coincidindo coa celebración do IIº Concurso de Gaitas convocado pola sección viguesa de Educación e Descanso, fundou co gaiteiro Suso Portela “Os Cruceiros”; un cuarteto clásico que completaban Carlos Conde, tamborileiro, e Manolo Solla, bombeiro, e, ao que ocasionalmente, se engadía Militón, un consumado xenio no arte da pandeireta.

“Os Cruceiros” sortearon durante vintecinco anos os perigos trivializadores do folclorismo que promovía a Sección Feminina e os Coros e Danzas do Réxime coas únicas armas do seu talento e da súa intuición; acadaron grande popularidade en todo o país, chegando a gravar un elepé e catro discos singles. “Airiños do Parque de Castrelos”, “Airiños de Sampaio”, “Os Morenos de Lavadores”, “Os Campaneiros de Vilagarcía”, “Os Garceiras de Melide” ou “Os Raparigos de Ferrol” foron outros grupos que mantiveron viva a nosa música popular nun tempo heroico para a expresión da nosa identidade.

O gaiteiro do Fragoso non se conformaba e será quen propoña en 1966 ao alcalde Portanet a creación dunha Escola de Gaiteiros na Escola de Artes de Oficios. Iniciativa que se concretaría en 1971 coa posta en funcionamento dunha aula experimental de gaita dentro do Conservatorio Municipal de Vigo da que será o seu primeiro mestre. O fito senlleiro desta primeira “cátedra da gaita galega” levarao a loitar por dar un paso máis aló: facer oficial a gaita. Un novo soño feito realidade en 1977, co apoio do pleno da Corporación, cando o Ministerio de Educación y Ciencia recoñeceu por vez primeira os estudios oficiais desta expresión musical.

Dende a súa cátedra do Conservatorio vigués o gaiteiro do Fragoso desenvolveu unha inxente tarefa como facedor de gaiteiros e defensor da mellor tradición gaitística galega. Coma formiguiña entusiasta puxo os alicerces da alborada actual da nosa gaita no mundo. Velaí a publicación das súas “Leccións de gaita” no ano 1978. Velaí os seus centos de alumnos e discípulos como o mestre Xaime Estévez Vila ou os recoñecidos Carlos Núñez e Susana Seivane. Velaí a vixencia das súas pezas interpretadas por grupos como Noitarega ou Treixadura. Velaí as súas duascentas dez composicións orixinais, reunidas baixo a denominación de “Os cantares dos gaiteiros”, unha única obra, magno friso creativo da música popular contemporánea de noso. Velaí a profundidade dalgunhas das súas pezas vocais, inesqueciblemente emotivas como a “Oración do gaiteiro” que escribiu no recordo dos rapaciños do Colexio Vista Alegre de Cabral, afogados no accidente do río Órbigo; velaí o virtuosísmo da súa muiñeira da “Marmuradiña”, a profundidade da súa “Alborada do Fragoso”, a enxebreza da súa “Muiñeira do Lagares”, ou a riqueza tímbrica formidable da súa “Jota do Gaiteiro do Fragoso”.

A concesión por parte do Ateneo Ferrolán da Gaita de Ouro, medalla Constantino Bellón, e a aparición do seu extraordinario disco “O gaiteiro do Fragoso”, editado dentro da colección Do Fol de Boa Music, constitúen dous merecidísimos recoñecementos para unha lenda viva da nosa música popular. O gaiteiro do Fragoso toca a gaita que sabe a herba, a das raíces da terra, a do sabor popular que nos permite brincar con entusiasmo.

Chamamento dos Editores Galegos no Día do Libro

/en , , , , , , /por

Con motivo da celebración do 23 de abril, Día do Libro e dos Dereitos de Autor, a Asociación Galega de Editores acordou realizar un chamamento social a favor do libro e a lectura, co fin de que se recoñeza social e políticamente o papel trascendental que o libro e a lectura teñen no desenvolvemento das persoas e dos países. Por ese motivo a entidade que representa aos editores galegos fixo público hoxe o seu documento estratéxico e un decálogo que resume as reinvindicacións do sector diante das administracións. As institucións públicas teñen a obriga constitucional e estatutaria de protexer os bens culturais e as industrias que fan posible que eses bens se difundan entre a cidadanía.

  1. Chamamento a prol da posta en marcha dunha política estratéxica para o sector do libro.
  2. Documento Estratéxico da Asociación Galega de Editores.

Onte 571: Cotas para o libro galego

/en , , , , , , , /por

Preparando un amplo informe sobre o estado da edición en galego e o plan estratéxico para o sector do libro, que se publicará no vindeiro número da revista Tempos Novos, elaborei novos datos sobre vendas e achei as cifras da cota do libro galego en 2011.

O número de exemplares vendidos polos editores privados galegos foi de 1.949.256, sendo o número dos vendidos en galego de 1.534.409, unha cantidade moi considerable. O prezo medio por exemplar dos libros editados en galego foi de 13,97 €.

No caso do libro editado en Galicia, cuxa facturación total foi  no ano 2011 de 27,17 millóns €,  estímase que as vendas no mercado interior galego foron de 25,78 millóns de € (94,9%), o que supón unha cota de mercado sobre o total do libro en Galicia do 16,1%. No caso do libro en galego, que facturou 21,43 millóns €, estímase que as vendas en Galicia foron de 21,00 millóns de € (98,00%), o que supón unha cota de mercado en Galicia dun 13,02 %. En ambos os dous casos as librarías independentes  continúan sendo a canle de facturación privilexiada, nun 55,2 % (14,28 millóns de €) no primeiro caso e nun 56,2 % (11,80 millóns de €) no do libro en galego.

Estas porcentaxes debería servir de referentes para artellar novas políticas de promoción e visibilización do libro en galego nas librarías, desde a súa presenza nas mesas de novidades e escaparates das librarías, coma na oferta das casetas das feiras do libro que comezarán en Ferrol neste mes de abril. Propoño que toda a rede libreira galega respecte que por cada tres libros en castelán se ofreza na mesa de novidades ou se expoña no escaparate outro en galego. Creo que é unha medida xusta, o mínimo ao que debemos aspirar, acorde coa cota de mercado real do libro galego e coa acción positiva que precisa a edición na nosa lingua.

Onte 566: As contas do Gaiás

/en , , , /por

A cerna da deboura do Gaiás está agora en coñecer canto lle vai custar ao pobo galego indemnizar a Copasa, Acciona e OHL, as construtoras adxudicatarias das obras paralizadas de forma definitiva. Ben sería que para afrontar este transo coa maior transparencia, o Goberno Galego presentase en sede parlamentaria, onde foi aprobado o aborto do proxecto, as contas todas do Gaiás dende o inicio do proxecto, pasando polas súas diferentes reformulacións, até o proxecto do seu peche e usos futuros. Algo semella non cadrar. Feijoo fala de 287 millóns investidos nos catro edificios finalizados, mentres outras fontes falan xa de 400 millóns. Tampouco cadran os 170 millóns de euros que Feijoo di se aforrarían co peche do proxecto, mentres que as obras adxudicadas (Teatro e Centro de Arte), en 2005 cando Feijoo formaba parte do último Goberno Fraga, o foron por 112 millóns. O PSdeG-PSOE cifra en 18 millóns de euros a indeminización ás construtoras, mentres o pintoresco alcalde de Santiago rivaliza co presidente da Xunta afirmando que non acredita nesta teoría do punto e final de Gaiás. Sexan estas cifras ou calquera outras, o do Gaiás é o grande fracaso cultural do Partido Popular de Galicia, un capricho de Fraga que nos vai saír por un ollo da cara. Con todo o que está caíndo, con todo o que se está sabendo sobre as prácticas daquel período, as contas do Gaiás merecen unha investigación no Parlamento Galego de gran calado. Que menos!

Entrevista en «Diario de Pontevedra»

/en , , , , , , /por

Quedei moi agradecido a María Varela por esta entrevista que publicou o pasado domingo en Diario de Pontevedra. Desculpas polo autobombo.

Onte 565: O fracaso de Gaiás

/en , , , , /por

Acertou Alberto Núñez Feijjo cando de forma inesperada mandou aos deputados do Grupo Popular apoiar a moción do BNG solicitando á Xunta a paralización definitiva das obras pendentes do complexo da Cidade da Cultura no monte Gaiás. Tras catorce anos, o Partido Popular de Galicia esperta daquel soño megalómano de Manuel Fraga e Xesús Pérez Varela, que até hoxe custou ao pobo galego máis de catrocentos millóns de euros. Pendentes aínda as edificacións máis custosas do proxecto e carente dun proxecto cultural atractivo para o xa construído, a paralización definitiva do proxecto é a decisión máis racional en termos económicos e a máis razoable para a a política cultural do país.

Mágoa que unha decisión deste tipo non se adoptase hai sete anos, durante o goberno presidido po Emilio Pérez Touriño. Daquela todos quedamos anestesiados polo argumento, que semellaba irrefutable, da imposibilidade de abortar o proxecto a causa das «indemnizacións millonarias» previstas no prego de condicións dunhas obras «adxudicadas» cando o derradeiro goberno Fraga estaba en funcións. Ninguén pode negar hoxe que aquela falta de determinación e de afouteza de Emilio Pérez Touriño e Ánxela Bugallo, que supuxo a continuidade das obras de Gaiás, foi un erro monumental.

Como era previsible, moito máis cando estamos sufrindo os efectos da rigorosa dieta de devaluación interna, hoxe o proxecto da Cidade da Cultura sangra á cultura galega, tanto polos seus elevadisimos custes de mantemento (case catro millóns de euros en 2013, oito veces o que se inviste en compras de libros galegos para bibliotecas públicas) coma pola carencia dun plan de usos das súas instalacións e recursos, permanecendo de costas ás industrias culturais do país e ao traballo dos seus creadores. Sen esquecer que a pesar da súa beleza como peza escultórica (que quedará incompleta) e dos esforzos dos seus xestores de celebrar eventos mediáticos, por custosos que fosen, a Cidade da Cultura tamén fracasou como reclamo turístico. As pobrísimas cifras de visitantes son testemuñas dun fracaso sen paliativos que nin os seus defensores máis medualiano son capaces de negar. O Partido Popular de Galicia, responsable principal desta catástrofe económica e cultural, ten a responsabilidade tamén de xestionar agora a súa liquidación. Agoiro que tampouco vai ser doado facelo.

Publicado en Galicia confidencial.

Día mundial do teatro

/en , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da celebración do día internacional do teatro, reflexiono sobre a precaria situación actual das artes escénicas.

O vindeiro mércores, 27 de marzo, celébrase o “día mundial do teatro”. Creada en 1961 polo Instituto Internacional do Teatro (ITI), durante esta xornada en milleiros de escenarios difúndese unha mensaxe na que se reflexiona sobre a importancia do teatro para a humanidade e o seu papel para a harmonía internacional e a súa achega ao diálogo entre pobos e culturas.

A mensaxe deste ano foi escrita polo italiano Darío Fo, premio nobel de literatura de 1997, que denuncia a situación actual do teatro na contorna da crise económica europea que estamos padecendo. Fo compáraa con aqueloutra crise sofrida polo teatro no século da Contrarreforma (XVII) cando se produciu un gran éxodo de actores de Commedia dell ‘Arte, despois de que en Roma se decretase o desmantelamento de todos os espazos teatrais, “acusados de ofender á cidade santa”. Darío Fo cre que, coma daquela, hoxe “o poder tomou unha decisión intolerante contra os comediantes expulsándoos do seu país”. “Actualmente, os actores e as compañías teñen dificultades para atopar escenarios públicos, teatros e espectadores, todo a causa da crise. Os dirixentes, polo tanto, xa non están preocupados por controlar a aqueles que os citan con ironía e sarcasmo, xa que non hai sitio para os actores, nin un público a quen dirixirse”. Remata a súa mensaxe o dramaturgo italiano salientando con moita retranca que a “única solución á crise reside na esperanza que se organice unha grande caza de bruxas contra nós [refírese aos comediantes] e sobre todo contra a xente nova que desexa aprender a arte do teatro”.

En Galicia, o día mundial do teatro celebrarase o mércores na Coruña coa cerimonia de entrega da XVII edición dos premios María Casares, organizados pola Asociación de Actores e Actrices de Galicia, presidida polo vigués Antonio Durán “Morris”. Dentro desta gala está prevista a lectura do “Manifesto galego do día mundial do teatro”, preparado para esta ocasión polo escritor Cesáreo Sánchez Iglesias. Unha fermosísima peza literaria na que se defende o teatro como testemuña e “actor-activista” da realidade cultural e social de Galicia. “Só da mao do teatro somos capaces de nos soñar nos outros, ao nos reflectir nas súas personaxes”, escribiu o grande poeta do Irixo, para expresar como o teatro é unha arte enchoupada na alma de noso,  xa que “en todo teatro, tamén no teatro galego, está depositado o ser colectivo dunha cultura”. “Se facemos memoria dos últimos corenta anos, a biografía do teatro galego é a biografía da cultura galega. No devir do teatro galego está insculpida a biografía deste pobo de noso”, afirma o actual presidente da Asociación de Escritores en Lingua Galega, para despois salientar o exemplo ético da actriz Dan Thi Lhin que “coas ferramentas do teatro, alentou os soños dun futuro en liberdade para a súa terra. Esta lección ética é a que sempre ollei en vós, todas as xentes do teatro galego”.

Este día mundial do teatro celébrase cando a cultura galega homenaxea no 17 de maio a Roberto Vidal Bolaño, unha das figuras senlleiras da nosa literatura dramática, ademais de promotor da modernización e dignificación en Galicia das profesións vinculadas coa produción teatral. Mais tamén nun momento no que estes oficios viven os días máis difíciles para súa supervivencia. Os recortes enormes dos poderes públicos no eido cultural, con especial crueza por parte da Xunta de Galicia, puxeron a todo o sector das artes escénicas na quebra e a piques do seu desmantelamento. A Plataforma das Artes Escénicas leva denunciado os graves efectos do atraso nos pagamentos de AGADIC (por traballos xa realizados) e a desaparición na práctica dos programas de distribución de espectáculos e de axudas á produción. Outrosí sucede coa situación baixo mínimos do Centro Dramático Galego, até agora unha peza esencial para os profesionais do sector.

O teatro galego, cuxa contribución durante as catro últimas décadas foi esencial para a cultura galega, precisa un plan estratéxico urxente de dinamización, que asegure a súa continuidade. Con vontade política e sen necesidade dunha millonada existen alternativas para facelo viable. É posible optimizar a rede de salas para ampliar o número de funcións e espectadores. É posible introducir medidas de estímulo directo para o público, como as do bono cultura, ensaiadas con éxito noutras comunidades. É posible priorizar o apoio a este sector, onde hai un emprego importante, sobre a quimera de “relanzar” a programación da Cidade da Cultura, que como era previsible xa desangra os orzamentos públicos. Cómpre apostar polo teatro. Ten razón Cesáreo Sánchez Iglesias cando alerta: “Se mancan o corpo do teatro, férennos e doémonos. Dóese a sociedade toda e sentimos que nos están a intentar saquear o que de máis verdadeiro nos posúe”.

Onte 561: O libro infantil galego en Boloña

/en , , , , , , /por

O catálogo presentado onte en Compostela (144 títulos infantís e xuvenís publicados en 2012 por 19 editoras) amosa a diversidade e a excelencia acadada pola produción infantil e xuvenil galega. A pesar das crises, é moi significativo que no pasado ano non se reducise o número de novidades infantís e xuvenís (si, pola contra, é de forma significativa a tiraxe de cada unha delas), o que supón un xeito moi meritorio dos editores galegos de capear o temporal. Sen contar con outras axudas públicas que non fose a da compra de exemplares para as bibliotecas públicas, cuxos fondo reducíronse nun 60% dende 2009 a 2012, a edición de literatura infantil e xuvenil en Galicia supuxo en 2011 no mercado interior o 21% dos títulos (en galego o 26,4%), o 21,8 % dos exemplares producidos (en galego 25,8%) e os seus cinco millóns de euros de facturación o 18,6 % das vendas (catro millóns en galego, o que supón o 18,9%). Cifras que amosan unha gran centralidade deste subsector da edición galega que, ademais de supoñer o 27,6% do catálogo vivo do sector (30,8% no caso do libro en galego), ten unha grande potencialidade de proxección internacional –sobre todo da man das editoras especializadas en álbum ilustrado (Kalandraka e OQO)– de cara á consolidación dun mercado exterior. Non está demais lembralo ás portas dunha nova edición da Feira do Libro Infantil de Boloña, que abrirá as súas portas o vindeiro luns e na que un ano máis estará presente a edición galega.

Onte 559: Dragóns e piratas

/en , , , , , , , , /por

Foi a de onte unha xornada de presentacións en Compostela. Pola mañá acompañamos a Elena Gallego no acto no que se anunciou o salto da triloxía Dragal aos soportes multimedia. No serán fixémolo con Xosé María Lema que, acompañado por Xesús Ferro Ruibal, presentou en Couceiro Costa do Solpor. Día, pois, de dragóns e piratas, mundos ficcionais diferentes, mais ambos os dous enfiados pola tradición galega e polo seu carácter universal.

O salto da triloxía de Elena Gallego ao audiovisual (adaptación cinematográfica, web, videoxogos, cómic e creación dunha comunidade virtual…) amosa que as boas historias para o audiovisual galego tamén están na nosa inagotable fonte literaria. Julio Casal, o produtor de Ficción Producciones, entendeu a potencialidade do mundo ficcional creado por Elena Gallego para desenvolver un ambicioso proxecto transmedia coas marcas da literatura fantástica e do noso patrimonio de dragóns, serpes, cocas e tarascas. Unha iniciativa moi innovadora destinada ao público mozo na que temos grandes esperanzas.

Na sesión de tarde, Xesús Ferro Ruibal encadrou Costa do Solpor “como unha desas grandes obras que están no mínimo común múltiplo da comunidade galega”. “Unha novela de autoría inesperada, repentina, dun autor de quen coñeciamos os seus traballos lexicográficos, etnográficos ou artísticos, mais de que non sabiamos a súa actividade como narrador”, mais tamén que contén unha segunda sorpresa “a do seu tamaño, as súas 664 páxinas, quizais debido a que en tempos de fame gustan as novelas longas”, comezou salientado Ferro Ruibal.  Despois, sinalou como terceira marca da novela “ser debedora doutra, A illa do tesouro de Stevenson”. “Isto pasoulle a outras obras clásicas, como a Eneida de Virxilio, que é unha prolongación dalgún episodio que a Homero lle quedara por contar na Ilíada. Neses episodios condénsase a filosofía da sociedade clásica, como a novela de Lema quere ser unha filosofía da sociedade galega do século XVIII”. A verosimilitude do relato foi outra das características gabadas polo presentador, que definiu a obra como “unha novela de cociña lenta”, ademais do seu “carácter non maniqueo, xa que aquí a bondade e maldade están ben repartidas”. Atención especial mereceu para o académico a lingua “especialmente coidada”. “Toda a novela está cociñada con galego vivo, diferenciando entre a lingua do narrador e a lingua dos personaxes”. Puxo exemplos moi significativos sobre a fraseoloxía utilizada por Lema, considerando que “nesa pulcritude fraseolóxica está o nivel C2 de calquera lingua”. Para rematar, Ferro Ruibal atreveuse a facer dúas predicións. Primeira: “esta novela será traducida ao inglés pola necesidade da cultura inglesa de coñecer como rematou a Illa do tesouro“. Segunda: “A Costa da Morte terá unha rota turística que será denominada “Costa do Solpor” que percorrerá os espazos da novela de Lema”.

Por moitos libros, Penzol!

/en , , , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo homenaxeo a Fermin Penzol e a Francisco Fernández del Riego con motivo do premio outorgado pola Asociación Galega de Editores á Fundación Penzol.

O venres, no seo da Noite da Edición 2013, celebrada no impresionante galeón de pedra que é o auditorio de Beiramar, os editores galegos entregamos o Premio Francisco Fernández del Riego á cooperación no labor editorial á Fundación Penzol. Recoñeciamos así a traxectoria de medio século da institución creada por Fermín Fernández Penzol-Labandera en Vigo o 7 de abril de 1963, que dende o seu inicio se constituíu no centro de estudos e documentación especializada en lingua e literatura galega de referencia. Sabiamos que con este premio homenaxeabamos tamén no ano do centenario do seu nacemento a don Paco del Riego, o incansable director da Biblioteca Penzol, dende aquel 5 de maio de 1963 no que se inauguraron as primeiras instalacións no número 24 de Policarpo Sanz, no edificio Bárcena, nuns locais da caixa de aforros, até xaneiro de 2010, poucos meses antes do seu pasamento.

Penzol e del Riego compartiron o seu amor polos libros, a súa paixón pola bibliografía galega, coma unha tarefa política ao servizo do seu país, que asumiron con grandes doses de sacrificio e discreción. Ambos os dous formaron parte das Mocidades Galeguistas e despois do Partido Galeguista, tanto durante a República como logo na clandestinidade. Como salientou Isaac Díaz Pardo, o seu traballo paciente de “recoller libros e documentos, anacos esparexidos da nosa historia esnaquizada, constituiría o material necesario para a reconstrución da nosa memoria”. Un labor patriótico esencial para a nación galega. Durante os difíciles anos das décadas de 1940 e 1950, ambos os dous compartiron o proxecto de constituír en Vigo, que carecía dunha “institución galega” de referencia (ou nas palabras de Méndez Ferrín, “Vigo, o centro simbólico da Galicia futura e ceibe”), unha gran biblioteca nacional galega, sobre o país e sobre a súa lingua.

Un proxecto iniciado  de moi novo polo “gran bibliotecario de Galicia” (Carballo Calero bautizou así a Penzol). O propio Fermín confesoulle a Salvador de Lorenzana (un dos alcuños de don Paco), na entrevista publicada en 1957 en Buenos Aires en “Galicia emigrante”, que os primeiros libros da súa colección (“Galicia antigua” de G. De la Riega, “Varones ilustres de Galicia de Pardiñas Villardefrancos e dous ou tres tomos da “Galería de gallegos ilustres” do vigués Vesteiro Torres) mercáraos en 1916, nun posto da rúa San Bernardo, cando estudaba Dereito na Universidade de Madrid. Así comezou unha colección de material bibliográfico que Penzol foi [nas súas palabras na citada entrevista] “axuntando para Galicia e a Galicia lla entrego por medio de Galaxia que é, antre as entidades culturais da nosa terra, a que, ó meu ver, reune as meirandes garantías de fidelidade e de eficiencia dinámica en orde á revitalización da nosa cultura”. Unha doazón a Galaxia que entregou simbolicamente en 1956, mais que se faría efectiva en 1963, cando se constituíu a Fundación Penzol, como institución xurídica responsable dos fondos.

Aquela colección inicial de Penzol, formada por 7.751 libros e 6.012 folletos, revistas, periódicos, manuscritos e documentos diversos, incrementouse notablemente ao longo destas cinco décadas. Hoxe conta cun catálogo extraordinario que abrangue dende o denominado “fondo histórico” (400 libros do século XVI ao XVIII), a cerca de 50.000 libros, oito coleccións completas de periódicos, milleiros de cartas, revistas, publicacións periódicas e folletos, 400 manuscritos, ademais dun importante arquivo sonoro, fotográfico e a máis diversa documentación sobre Galicia e a lingua galega. A este desenvolvemento non foi alleo, o apoio proporcionado polo concello de Vigo, que permitiu en 1985 (sendo alcalde Manuel Soto) o traslado das instalacións da Penzol á Casa Galega da Cultura, na praza da Princesa, contando ademais dende entón co soporte técnico de persoal bibliotecario especializado, onde foi esencial o traballo de María Ángeles Vidal Fraile. Apoio municipal consolidado cando Carlos González Príncipe presidiu o primeiro goberno municipal vigués coa participación dos partidos nacionalistas (1991-1995), que acometeu as obras de ampliación das instalacións da biblioteca e cedeu á Fundación Penzol á “planta baixa para instalar nela un Museo Permanente do Libro Galego, con especial atención á participación da Cidade de Vigo no mundo da edición”.

Hoxe a Biblioteca Penzol é a biblioteca principal da edición en lingua galega e, probablemente, tamén o primeiro centro bibliográfico sobre a historia da Galicia contemporánea. Un proxecto consolidado que, porén, debe facerlle fronte ao reto ineludible da completa dixitalización dos seus fondos e da súa integración na rede. A Penzol do século XXI. “Por moitos libros, Penzol!”, como don Paco abeizoaba ao seu amigo Fermín.