«Don’t Look Back in Anger» ao xeito The Killers

Despedimos o 2018, un ano para nós ben difícil e de mudanzas decisivas, sen estragar a cadea do blog e celebramos o serán de San Silvestre cun tema de Oasis, o dos irmáns pelexados de Manchester. E coma fixeramos xa o pasado ano, facémolo cunha versión, a acústica que The Killers fixo en agosto de 2012 de «Don’ t Look Back in Anger». A versión é emotiva, como corresponde a un ano coma o que vivimos. Grande Brandon Flowers!

Os meus votos para que en 2019 a estrela dos afectos continúe iluminando os nosos soños e traballos.

Saúde, amor e boas lecturas galegas!

Onte 2002: «Tiempo después»

Baixo a aparencia dunha comedia distópica, ambientada no ano 9177 e localizada entre unha torre monumental, onde hai unha representación de todo, e unha fraga, onde malvive o exército de parados, José Luís Cuerda ofrece en Tiempo después unha sátira melancólica e feroz do capitalismo actual. Atrevida na súa concepción surrealista e clásica no formato narrativo conversado, Cuerda aproveita os recursos desta dialéctica (outros dirán que a ironía que destila na súa conta de Twitter) para arrear duro a este tempo de conformismo abafante dunha monarquía do rei de bastos, dunha esquerda desarmada ideoloxicamente e dunha mocidade diletante a velas vir. Unha sátira que moito se agradece polo que ten de transgresora e de politicamente incorrecta, mais que Cuerda non consegue pechar de todo como relato. En todo caso, abonda coa atmosfera corrosiva creada polo admirado mestre e por algunhas interpretacións brillantes dos cómicos que o apoian neste bulir coral.


 

2018, O ano das escritoras

Os responsables de culturagalega.gal encargáronme un texto valorativo do que entendía máis destacado na literatura galega do ano 2018. A miña gratitude para eles.

Neste 2018 que remata identifico na literatura galega tres liñas que o singularizan: o protagonismo das escritoras, o regreso aos andeis dos narradores dos oitenta e a intensificación da mobilización literaria.

Sen dúbida foi este o ano das escritoras, sexa pola homenaxe a María Victoria Moreno, que reeditou o éxito da celebración do día das letras galegas nas escolas dos anos dedicados a Carlos Casares e Manuel María, como polo protagonismo de escritoras de diversas xeracións no interese das lectoras. Eis a publicación de Vivir a galope, o groso libro de memorias de María Xosé Queizán, unha das candidaturas máis firmes ao libro do ano, xunto a outras novidades como A balada dos unicornios de Ledicia Costas, autora que foi traducida este ano a media ducia de linguas (entre elas coreano, búlgaro e italiano); Besta do teu sangue de Emma Pedreira, novela gañadora do Premio Xerais 2018; ou a edición da Poesía reunida (1982-2004) de Xela Arias, unha autora esencial na literatura galega de entre séculos, que despois dunha década volve á actualidade.

Foi tamén este 2018 o ano das Pioneiras de Anaír Rodríguez (Xerais), un libro divulgativo de grande acollida, que puxo en valor a mulleres invisibilizadas da nosa historia, da posta en marcha da colección Feminismos da Editorial Galaxia e da consolidación da serie «Mulleres bravas da nosa historia» de Urco editora.

Outrosí sucedeu co incremento protagonismo das escritoras nos premios literarios: Chus Lama obtivo o Premio Nacional de Ensaio por Rosalía de Castro. Cantos de independencia e liberdade (1837-1863) (Galaxia); Lupe Gómez o Premio da Crítica por Camuflaxe (Chan da pólvora); María Reimóndez o Johán Carballeira de poesía por Galicia en bus (Xerais); Emma Pedreira o premio da Crítica de narrativa por Bibliópatas e fobólogos (Galaxia); Eli Ríos o González Garcés de poesía por Ningunha tortilla é mala; Rosa Aneiros o Agustín Fernández Paz de narrativa infantil e xuvenil por Tres bichicomas, dúas illas e unha serea; Ana Cabaleiro o García Barros por As Ramonas (Galaxia); Antía Yáñez o Illa Nova por Senlleiras (Galaxia); An Alfaya o Raíña Lupa por O grupo (Xerais), Andrea Maceiras o Lazarillo por Rusgalía, entre outras autoras premiadas dunha relación que sabemos máis estensa.

Como tamén foron moi salientables outras novidades das nosas escritoras como Maternidade fóra de catálogo (Xerais) de Marga Tojo; Noites de safari (Xerais) de Marlen Malone; Natura (Galaxia) de Iolanda Zúñiga; Tu contas e eu conto (Através) de Susana Arins; Um elefante no armário (Através) de Teresa Moure; O puño e a letra (Xerais) de Yolanda Castaño, que inaugura o xénero do poemic na edición galega; ou reedición de Adiós María (Galaxia) de Xohana Torres.

Como non deben ser esquecidos os debuts no eido da narrativa de Rosalía Fernández Rial con Bonus Track (Galaxia), de Pilar Ortega con Principio de incerteza (Xerais) e Moncha Fuentes con O mar que nos leva (Xerais) e no da poesía o de Lucía Aldao con Todo isto antes era noite (Apiario).

Fenómeno que na crítica literaria se produciu co activismo do grupo A Sega ou co traballo teimoso de críticas como Mercedes Queixas, elixida como membro correspondente da Academia Galega, Montse Pena Presas, Montse Dopico, Berta Davila, Pilar Ponte, Susana Pedreira, Isabel Mociño, Eulalia Agrelo, Lorena Domínguez, entre outras.

Foi 2018 o ano de regresos agardados aos andeis das librarías de narradores dos oitenta e comezos dos noventa, en boa medida hoxe convertidos en clásicos contemporáneos, nalgúns casos tras anos de silencio editorial: Suso de Toro con Fóra de si (Xerais); Manuel Rivas con Vivir sen permiso (Xerais); Xavier Alcalá con The making of (Galaxia); Cid Cabido con Tres pintores, noveliña gañadora do Premio Ánxel Fole de narrativa, Antón Lopo con Extraordinario (Galaxia), Premio Repsol e Bieito Iglesias con Guías caninos (Aira editorial).

Por último, en 2018 intensificouse a mobilización literaria, promovida polas editoras, librarías, clubes de lectura, centros educativos, concellos como dos propios autores e autoras, que procuran o contacto directo co público. Entre os numerosos feitos a salientar está o éxito rotundo dos roteiros literarios polas cidades, que en casos como os do escritor vigués Pedro Feijoo, que presentou este ano Sen piedade (Xerais ) e Camiñar o Vigo Vello (Xerais), foron percorridos por centos de lectores e lectoras. Como tamén é obrigado parabenizar a mobilización dos editores, singularmente de Xerais, Galaxia e Urco, organizadores de centos de presentacións literarias ao longo de todo o ano e de todo país, un fenómeno ao que non é alleo o activismo dalgunhas librarías e, sobre todo, dalgúns autores e autoras en xira coas súa snovidades. Mobilización literaria consolidada nos novos eventos de referencia no sector, Culturgal en inverno, as Festas dos libros de Pontevedra e a Selic de Compostela na primavera, e a praza dos Libros de Carballo e as feiras do libro de Vigo e da Coruña no verán.

Onte 2001: «A chave das noces» de Xabier P. DoCampo

Despois de trinta anos onte relín A chave das noces, a novela negra de Xabier P. DoCampo, felizmente recuperada hai unhas semanas por Xerais para a  colección Fóra de Xogo. E abofé que a novela negra do mestre Xabier non perdeu nin unha miga da súa frescura nin sequera a actualidade dunha trama oitenteira localizada nunha cidade portuaria (non é difícil imaxinar que se trata da Coruña), na que os contrabandistas de medio pelo comezaban a mudar o tabaco de batea pola heroína e a trata de mulleres estranxeiras  nos clubes de alterne dos arrabaldes constituía unha forma de escravitude. Actualizado apenas á normativa ortográfica vixente (en decembro de 1987 fora editado por Vía Láctea na de «mínimos»), o trepidante relato protagonizado por Mauro, o mociño motorista que traballa para a axencia de detectives «Nacho», mesmo a pesar da súa esaxerada facilidade para resolver as diferenzas a labazadas, flúe nas mans do lector coma a auga para beber, anunciando na súa traballada facilidade o que sería unha das marcas do narrador chairego.

Sei da querenza que Xabier conservaba por esta novela valente, que acordaramos recuperar hai varios anos, na que afondaba nas convencións do xénero negro, desde a aparición dun cádaver no porto, que interrompe as investigacións rotineiras dun detective privado canalla, pasando pola súa disposición a repartir e recibir, se fose inevitable, uns cantos lapotes de máis, até a súa intención de denunciar a dor das vítimas de tantos abusos machistas e violencias varias. Unha novela pioneira na narrativa galega dos oitenta, cando esta intentaba ampliar os seus públicos frecuentando os xéneros da literatura popular e de intriga. Un proxecto de novela negra en galego iniciado por Xosé Fernández Ferreiro con Corrupción e morte de Brigitte Bardot (Xerais, 1981) e por  Carlos G. Reigosa con Crime en Compostela (1983), que DoCampo moderniza de forma moi consciente con A chave das noces, tentando abrir unha xanela no interese do público mozo, como pouco máis tarde farían tamén Ramiro Fonte, Manuel Forcadela, Román Raña, Bieito Iglesias ou Aníbal Malvar, autores destacados da novela negra galega de fin de século. Recomendo moi vivamente A chave das noces, novela que sei moito vai sorprender ás novas xeracións de lectores e lectoras do noso xénero policial pola súa axilidade e pola contundencia da súa denuncia social. Parabéns a Xerais por esta edición, que abre unha nova etapa na veteran colección Fóra de Xogo, que renova de forma mi atractiva deseño de cuberta e interiores.

Atención Primaria

Dediquei o artigo da semana no Faro de Vigo á situación da Atención Primaria:

A dimisión recente de 25 xefes de servizo da área sanitaria de Vigo para denunciar o deterioro da Atención Primaria (AP) abriu outro capítulo no libro da crise da sanidade pública en Galicia. Un novo conflito que engadir á folga de hai uns meses do persoal dos Puntos de Atención Continuada (PAC) denunciando a precariedade das súas condicións de traballo (falta de persoal especializado, ausencia de criterios para a súa dotación, xornadas maratonianas, turnos de 36 horas, contratos fraccionados…). Sen esquecer o provocado polas mobilizacións do pasado verán das familias de Coruxo, Saiáns e San Andrés de Comesaña, obrigadas a desprazar ás súas crianzas a Lavadores, demandando a reposición de Pediatría no seu centro de saúde; un episodio máis do caos desta especialidade en Galicia na que en AP traballan apenas 327 pediatras (60 menos que en 2004), un servizo con déficit estrutural, que xa non existe no 60% dos concellos galegos.

Unha dimisión do 80% dos directivos vigueses de AP moi valente, que abriu os telexornais das emisoras estatais (na TVG mereceu unha discreta terceira posición), provocada pola excesiva carga asistencial á que están sometidos os médicos e as médicas de familia da nosa área sanitaria, auténticos heroes que chegan a consultar a 50 pacientes en sete horas (20 máis que hai unha década), o que segundo eles denunciaron provoca «esgotamento e falta de motivación», ao tempo que «falta de fidelización dos profesionais novos á sanidade pública e xubilacións anticipadas de profesionais con grande experiencia». Unha situación á que tampouco son alleas as condicións laborais precarias dos médicos e médicas substitutos de AP que en apenas dous meses poden encadear até 56 contratos (a veces de duración dunhas poucas horas), unha mostra de como o Sergas (un servizo público) aproveita até o límite do límite a actual normativa sobre contratación laboral para non cotizar polos días de descanso dos facultativos interinos.

Crise que os colectivos e sindicatos médicos atribúen aos recortes feroces efectuados a partir de 2012 polos gobernos de Feijoo, que non dubidou tampouco en aparcar sine die as medidas de transformación da AP pactadas polo Sergas co sector durante o goberno de Touriño. Dende entón, os orzamentos foron minguando, sendo a Atención Primaria a grande prexudicada na asignación de recursos. E hoxe, a pesar de ser recoñecida por todos como columna vertebral do sistema, a AP supón pouco máis dun terzo do presuposto previsto para a Consellaría de Sanidade (3.987 millóns de euros), que en 2019 incrementará catro veces máis os fondos para a atención hospitalaria que os destinados aos centros de saúde, a pesar de que todas as directrices internacionais de saúde pública recomendan que canto máis eficiente sexa a AP, máis eficaz será a atención hospitalaria de media ou alta complexidade.

Unha crise da AP que ten unha dimensión organizativa tanto no que atinxe á distribución dos recursos e mellora das condicións de traballo dos médicos como ás previsións da súa xubilación e relevo ao longo da próxima década, na que a demanda sanitaria medrará (como xa ven sucedendo na área sanitaria de Vigo dende 2014) cunha poboación cada vez máis envellecida e máis consumidora de actos sanitarios. Os datos do informe do Consello Xeral de Colexios Oficiais de Médicos chaman a reflexión: o 43,4% dos médicos e médicas galegas teñen máis de 55 anos, sendo a nosa a segunda comunidade con maior porcentaxe de profesionais maiores. Situación que afecta a todas as especialidades, pero de forma máis intensa á de AP e á Pediatría, ámbito onde un de cada catro pediatras ten máis de sesenta anos. Ou noutras cifras, hai que atender a que o 40% dos médicos e médicas galegos xubilarase ao longo dos próximos dez anos. Cadora as xeiras de novos facultativos, menores de 45 anos, supoñen apenas un terzo dos cadros de persoal médico en Galicia, o que obriga a planificar decontado unha importante remuda xeracional do persoal médico e de enfermería.

Con todo, neste conflito chama a atención a falta de autocrítica dos directivos do Sergas e da Xunta (tanto do concelleiro Almuíña como do presidente Feijoo) incapaces de rebater as denuncias dos sindicatos e colexios médicos ou, no mellor dos casos, atribuír á responsabilidade da «falta de médicos» ao Ministerio de Sanidade polo sistema de formación dos MIR. Un clásico nos gobernos de Feijoo sempre máis dispostos a botar balóns fóra que en asumir as consecuencias das súas políticas de privatizacións e recortes. Como noutros conflitos, cuxa saída obriga a unha negociación sobre a reasignación de recursos, temo que no entorno preelectoral actual o goberno galego pretenda agocharse tras o valado da propaganda. Sería unha mágoa. Na AP xogámonos un dos alicerces do noso modelo de igualdade e benestar.

Onte 2000: «Música no faiado»

Agradecín a Miguel Ángel Alonso Diz que me convidase a presentar Música no faiado, a súa primeira novela, publicada en Xerais Merlín e ilustrada por Laura Tova. E mereceu moito a pena o mediodía literario e musical na libraría Andel, na que tivemos o privilexio de escoitar a Patricia Moon e David Zarandon, dous mestres da Escola DZ de Vigo. Un acto no que se falou da memoria e da música como os dous ingredientes desta novela de indagación sobre o pasado de tres xeracións dunha familia de guitarristas. As vidas de músicos como «Bessie» Smith, Robert Jonhson, Elvis Presley e, sobre todo, de Yoko Ono e John Lennon (e a súa misteriosa visita a Galicia de 1974), estiveron moi presentes no relatorio. Así como a homenaxe que na figura da avoa Carme o autor rendeu a todas as mulleres invisibilizadas da nosa historia. Un libro valioso dun dos nos mellores activistas da lectura. Parabéns, Miguel Ángel!

Campo do Fragoso CCXVII

PACIENCIA

Paciencia é a palabra que mellor representa o vivido polo Celta na actual tempada. Paciencia como a «calidade de quen sabe soportar as incomodidades sen se queixar» (primeira das acepcións do «Dicionario Xerais da Lingua»); mais tamén como a «calma para facer as cousas que requiren moita atención» (segunda das acepcións do mesmo dicionario). Paciencia para sufrir os meses de formación no fútbol europeo recibidos en Vigo por Antonio Mohamed, que coa excepción daquel partidazo co Atlético de Madrid, deixou ao Celta sen compás, unhas veces á deriva dos ventos regañóns e outras a mercede das xenialidades da súa dianteira premium. Xaora na rúa do Príncipe, e xa non foi sen tempo, recuperouse a mesura e dende hai menos dun mes a paciencia na circulación do balón é o que mellor identifica o xogo do Celta de Miguel Cardoso. Tras tres meses estragados, o cadro dos xogadores celestes volve ser un equipo que intepreta de forma solidaria unha pauta recoñecible, o que paseniño, paseniño, devolve ao celtismo aos territorios da confianza e da esperanza.

E abofé que no partido fronte ao difícil Leganés de Mauricio Pellegrino o Celta fixo un encomiable exercicio de disciplina e orde táctica, baseado nunha querenza obsesiva por atacar e defender cunha bóla que saía circulada sempre («sempre é sempre») dende as biqueiras de Rubén. Un Celta que recuperaba de forma teimosa a confianza nas posibilidades do seu xogo de toque, o «xogo de salón» que tanto gusta en Balaídos dende hai dúas décadas, mesmo a pesar das dificultades que supoñía tentar derrubar así os dous valados construídos polo adestrador arxentino para protexer o seu gardarredes. Mágoa que semellante empeño celeste, onde non faltaron nin as oportunidades claras de gol nin escintilacións de xogo de moitos estralos, se concretase apenas nun empate. Un resultado que soubo a pouco para os moitos méritos dun equipo liderado pola afouteza e calidade dos cinco canteiráns (Rubén, Mallo, Costas, Brais, Iago), indiscutibles no esquema do novo adestrador.

Tras máis dunha década de formación como técnico, asumindo distintas responsabilidades, Miguel Cardoso, de quen se di que posúe grande intelixencia emocional para empatizar co seu vestiario, sabe que o banco do Celta é unha oportunidade de ouro na súa traxectoria profesional. E polo que levamos visto en apenas catro partidos o de Trofa está disposto a non perdela e apostar con todas as consecuencias polas súas conviccións: un obsesivo perfeccionismo defensivo e o control da pelota como o mellor xeito de procurar as situacións de superioridade.

E abofé que no serán do venres o Celta abraiou aos visitantes cunha posesión do oitenta por cento, o que lle permitiu xerar media ducia de ocasións de gol desas de pé de banco, que só unha excelente actuación de Cuéllar e un chisco de mala fortuna impediron que chegasen a modificar a táboa de marcas. Como tamén foi sobresaliente o traballo defensivo de todo o cadro, a pesar dos dous remates envelenados de Em Nesyri, por fortuna moi ben chapados por Rubén. Un labor defensivo, que por segunda vez consecutiva consegue en Balaídos manter a porta a cero (un dos primeiros obxectivos de Cardoso), onde comezan a destacar a solvencia de Araújo e Okay, o venres incrustado entre os dous centrais, dous xogadores claves nesta nova etapa.

Con todo, sería inxusto rematar este comentario sen lembrar dous momentos inesquecibles do partido, dúas desas xogadas que definen ao fútbol como unha das Belas Artes emerxentes. Refírome á caneada de Boufal, transcorrido apenas un cuarto de hora, na que deitou na área a tres rivais e foi finalmente derrubado por Cuéllar cando xutaba. Un penalti que o VAR non quixo ver. Como na segunda parte foi inesquecible a cabezada de Maxi á cruceta, tras un centro excelente de Juncá, un remate de execución perfecta e dunha beleza superior. Dúas pezas que quedan para a lembranza dun partido no que de novo brillou Brais, liderando o xogo de ataque celeste, e no que Iago Aspas demostrou outra vez máis ser o xogador total, capaz de ofrecerse en calquera espazo da lameira. Con este cadro actual e coas conviccións e disciplina contaxiadas polo profesor Cardoso, penso que abonda cun chisco de paciencia para que o noso Celta prenda no corno da lúa.

Porvir para a EMAO

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo ao porvir da Escola Municipal de Artes e Oficios de Vigo:

A reclamación do alumnado da Escola Municipal de Artes e Oficios (EMAO) de que non sexa suprimida a praza de profesor da especialidade de «Construción Artesanal de Instrumentos Musicais (CAIN): Luthería Antiga» interroga aos responsables do concello sobre o futuro da que é a máis antiga institución educativa pública viguesa. Un conflito aberto tras a xubilación de Ramón Casal «Boiro», mestre desta especialidade e responsable dun obradoiro extraordinario onde nas tres últimas décadas se teñen construído (ou reconstruído) de forma paciente e utilizando un procedemento artesán arpas, laúdes e violas de gamba, ao tempo que formado a varias xeracións de luthiers, que hoxe traballan por toda España.

A especialidade de Luthería Antiga, como as de construción de gaita, zanfona, pito e requinta, converteuse nun dos sinais de identidade da EMAO tanto pola súa singularidade (estas ensinanzas son impartidas só en Vigo e na Escuela Vasca de Luthería de Bilbao) como pola calidade dos instrumentos de música antiga saídos do seu obradoiro. Unha tradición acuñada en Vigo polo inesquecible mestre Antón Corral, gaiteiro e mestre de gaiteiros, que en 1983 se trasladou a Vigo e, sendo alcalde Manuel Soto, fundou o grupo de instrumentos musicais populares galegos da entón denominada como «Universidade Popular de Vigo».

A supresión da vacante do profesor de Luthería, que non aparece no orzamento municipal de 2019, alerta sobre a situación de provisionalidade da maior parte do profesorado da EMAO, que atende cada curso a 750 alumnos e alumnas de trece especialidades, dende as xa citadas de construción de instrumentos musicais, ás artísticas de pintura, debuxo artístico, talla e escultura en madeira, ourivaría, artesanía en coiro, deseño e encaixe de palillos, moda e confección, cerámica artística, encadernación e serigrafía. Ensinanzas de carácter non regrado que proporciona ao profesorado a posibilidade de axeitarse ás necesidades formativas dun alumnado moi diverso (maior de 16 anos), que nalgúns caso as comparte cos seus estudos universitarios ou con outras actividades profesionais.

Un espírito de escola-obradoiro xenuíno, herdado nunha tradición centenaria, que fan da EMAO, como da súa irmá a Escola Municipal de Música Folk e Tradicional (ETRAD), dous casos únicos na educación en Galicia, dous modelos admirados (internacionalmente) tanto polo seu carácter innovador da educación musical e artística como pola súa capacidade de integración nunha concepción global que supera con moito o espazo das propias aulas.

A actual EMAO mantén o espírito daqueloutra Escola de Artes e Oficios creada o 26 de setembro de 1886 na rúa do Circo 3, promovida pola sociedade de socorros mutuos La Cooperativa da que era presidente honorario Eduardo Chao coa intención inequivocamente rexeneracionista de contribuír á formación técnica dos obreiros e ao perfeccionamento dos oficios artesanais. Escola que adquiriu carácter municipal e público en 1888 e que a partir de 1900 se instalaría na súa ubicación actual, no edificio construído polo arquitecto Michel Pacewicz, encargado polo filántropo e emprendedor José García Barbón, que o doou á cidade, xunto a unha biblioteca de cinco mil volumes, coa intención benéfica de contribuír «á ensinanza técnica do obreiro e da muller» e coa condición de que as ensinanzas fosen gratuítas.

Dende entón, A Escola de Artes e Oficios foi unha das institucións educativas viguesas máis valoradas, xa que na súa concepción práctica, aínda que sexista, unía á formación profesional dos homes á artística das mulleres. Escola de Artes e Oficios esencial para o desenvolvemento do Vigo contemporáneo que no seu inicio compartiu instalacións con outras dúas escolas profesionais, a Escola Municipal Elemental de Artes e Industrias e a Escola Superior de Industrias, das que en 1923 naceu a Escola Elemental do Traballo, destinada a formación dos primeiros técnicos da industria naval e conserveira.

Tras 132 anos de traxectoria, esta institución cen por cen viguesa necesita dun novo pulo. Un porvir que pasa pola consolidación do seu exitoso modelo de ensinanzas artísticas e musicais municipais como tamén pola apertura á cidadanía dos seus espazos expositivos e da súa extraordinaria biblioteca (hoxe a mais antiga da cidade), onde se conserva unha das coleccións bibliográficas e hemerográficas máis valiosas sobre a historia viguesa. A EMAO precisa do agarimo e dos coidados dunha institución centenaria, que conserva a memoria e a identidade desta cidade de obreiros e artesáns. Potenciemos a EMAO como institución municipal educativa centenaria e innovadora, potenciemos a súa biblioteca como espazo de encontro da memoria da cidade e da súa proxección cara ao futuro.

Onte 1999: «Miss Kiet’s children»

Teño querenza polas películas de temática educativa que ficcionan os conflitos das aulas como espazo de privilexio para abordar as contradicións sociais. Xaora, de cando en vez aparece algunha peza documental, como a hipnótica Miss Kiet’s children de Petra Lataster-Czisch e Peter Lataster, que me colleu polo colo até conmoverme diante dunha mestra honesta e traballadora. É esta unha marabilla visual, capaz de recoller a intimidade do que sucede nunha aula de primaria holandesa na que se xuntaron en 2016 dous rapaces e dúas rapazas sirios, de diferentes idades, fuxindo (literalmente) dos medos e dos pesadelos da guerra. A construción das aprendizaxes básicas, a recuperación da autoestima e unha concepción moral do espazo educativo en calma son os vimbios desta homenaxe emocionante ao oficio de mestra.  Recoméndoa vivamente a todas as ensinantes, á espreita de Your Are my Friend (2018), a nova entrega dos directores.


Tráiler castellano | Miss Kiet’s Children from Pack Màgic on Vimeo.

Onte 1998: O éxito de Culturgal

Órgullame o éxito rotundo do Culturgal 2018, unha feira que, despois de once edicións,  é o escaparate principal das novidades da produción cultural galega. Un éxito colectivo ao que non son alleas nin a teimosa continuidade da feira en Pontevedra  durante a primeira fin de semana de decembro nin o modelo de organizar un evento mancomunado entre os diversos sectores das industrias culturais contando co financiamento privado dos organizadores, dos públicos e das administracións públicas (de distinta cor política). Unha auténtica cuadratura do círculo trazada coa habelencia e o rigor de  Xosé Aldea e do seu equipo de profesionais (case corenta persoas) capaces de artellar unha programación cada vez máis variada e sorprendente, ao tempo de ofrecer unha maior calidade nos servizos de organización e comunicación para os expositores e os públicos á altura dos estándares europeos máis esixentes. Culturgal é cada ano a inxección de autoestima e entusiasmo necesarios para os sectores da industria cultural galega, como a da edición, a da música, a das escénicas ou da xestión cultural, que continúan contra vento e marea producindo, comunicando e ampliando o perímetro dos seus públicos.

Ben sei que os responsables de Culturgal non poden acomodarse e teñen que darlle outra volta a algún enfoque da programación, como dar entrada a algunha outra expresión das industriais culturais actuais (estou pensando na produción dixital en todas as súas expresións creativas), como xa se fixera hai unhas cantas edicións coas Artes Plásticas, hoxe consolidadas como outro dos referentes da feira. Mais iso sei que é peccata minuta para un equipo de profesionais da xestión cultural que demostran que en Galicia tamén é posible desenvolver proxectos culturais de excelencia, inclusivos, participativos, plurais, estratéxicos, á altura dos retos dun tempo de hibridación e incerteza. Eis reside o éxito de Culturgal que enxerga as datas do 29 e 30 de novembro e do 1 de decembro de 2019 para convocarnos a unha nova xeira. Beizóns a Aldea, grande facedor desta trabe de ouro, e ao todo seu cadro, persoas as que tanto quero. Parabéns a Víctor López, presidente da Asociación Culturgal, por termar tan responsablemente (nun ano difícil) do proxecto común, dunha fantasía compartida por todos os sectores da nosa industria cultural.