Porteiro pioneira

/en , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a María Xosé Porteiro con motivo da homenaxe que recibe hoxe no Ateneo Atlántico:

No serán de hoxe a escritora e xornalista María Xosé Porteiro será recoñecida na Escola de Artes e Oficios como socia de honra do Ateneo Atlántico, entidade cultural da que foi fundadora en 2017, tanto pola súa traxectoria profesional, política e literaria como e sobre todo polo seu activismo feminista, cívico e galeguista, desde que chegou a Vigo aos catorce anos procedente da Habana, onde se trasladara con apenas catro. Unha das figuras claves da que me gusta chamar xeración viguesa das «Mil primaveras máis», profesionais pioneiras na utilización do galego nos medios de comunicación naqueles anos de entusiasmo da Reforma Política e do inicio da Autonomía. Unha vida comprometida a de Porteiro coas causas máis xustas, singularmente, as da igualdade e as da lingua nosa, que por ventura volve ser celebrada en Vigo, tras recibir en 2020 o Premio Ernestina Otero outorgado polo Consello Municipal da Muller.

Vinculada cos medios apenas con 19 anos, cando durante cinco fixo en La Voz de Vigo, emisora del Movimiento, o programa cultural «Antes del silencio», incorporouse despois a Radio Popular de Vigo, emisora da COPE, entón un fervedoiro democrático, como a primeira muller da redacción de informativos, onde presentou «Jaque a la actualidad» e dende 1981 a 1984 contou cun espazo propio, o programa «A Bisbarra», dedicado á información comarcal, o primeiro integramente en galego nunha emisora en Galicia.  Xornalismo radiofónico que compartiu co escrito, sendo a primeira muller correspondente de El Pais en Galicia, delegada en Pontevedra da revista Tiempo e colaboradora de La Voz de Galicia, coa sección de opinión «Habitación propia» e coas entrevistas da serie «Corte e confección», pola que pasaron boa parte de escritores e escritoras de entre séculos. Xénero da entrevista na que Porteiro é auténtica mestra na que deixou pezas longas memorables con Álvaro Cunqueiro, Celso Emilio Ferreiro e Carlos Casares, indispensables hoxe para entender o devir da literatura galega.

Ademais do xornalismo, que constituíu a súa primeira actividade profesional, María Xosé Porteiro foi dende hai cinco décadas pioneira do teatro, da música e do activismo cultural na cidade nosa. Formou parte do grupo Esperpento de Dorotea Bárcena e Xulio Lago, participou na organización das dúas primeiras edicións, (1972 e 1973) das Xornadas do Teatro Galego en Vigo, celebradas no inesquecible auditorio da Caja de Ahorros da rúa Rosalía de Castro. Promoveu con cantautor Suso Vaamonde a gravación de dous discos pioneiros de Contos galegos para nenos (1979 e 1980). Participou na fundación dos primeiros Premios da Crítica de Galicia (1978), iniciativa anterior á Autonomía, xestada no Círculo Ourensán vigués, na que continúa contaxiando o seu entusiasmo e criterio rigoroso, entre outros activismos pioneiros dos que conserva, como ela confesou, numerosas cicatrices na cabeza de tanto petar con teitos de cristal e muros de pedra.

Foi na súa actividade política, asumida dende o seu compromiso feminista, onde fixo algunhas destas marcas e abriu ao mesmo tempo máis espazos para a esperanza. Tenente de alcaldía do concello de Vigo de 1987 a 1991, creou a primeira concellaría da muller de Galicia, a primeira Casa de Acollida de mulleres maltratadas e o primeiro centro de información municipal para mulleres. Parlamentaria do PS de G-PSOE en dúas lexislaturas, deputada no Congreso (2004-2007), foi delegada da Xunta de Galicia na Arxentina e Uruguai (2007-2009), unha experiencia moi frutífera que lle permitiu coñecer de primeira man o mundo da emigración. Comprometida coas políticas de dereitos civís, cultura e igualdade, na última década, foi escollida como membro do Consello da Cultura Galega, onde coordinou o Centro de Documentación en Igualdade e Feminismos, e en 2019 designada polo Parlamento de Galicia como adxunta á Valedora do Pobo.

Actividade pública incesante, que non lle impediu desenvolver unha obra literaria en lingua galega na que explorou os xéneros xornalísticos e o ensaio, e con singular acerto un interesante catálogo narrativo. Coautora dunha biografía de referencia de Celso Emilio Ferreiro (Akal 1982) e de numerosos ensaios arredor da comunicación, foi outra vez pioneira coa súa primeira novela, Covardes (Ir Indo 2001), un thriller considerado como o primeiro da chamada «novela negra viguesa», xénero que Porteiro, narradora experta, revisitou en Tabiba (Editorial Elvira 2023). Como particular interese literario ten a súa celebrada novela Sándalo (Galaxia 2019), na que aborda as relacións entre Galicia e Cuba por medio do relato protagonizado por unha familia que como a súa prendeu raíces en ambas dúas terras.

As miñas beizóns e admiración a María Xosé Porteiro pioneira de tanto para todas.

Vigo e a súa colonia alemá

/en , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo para celebrar a reedición da obra de Antonio Giráldez Vigo y su colonia alemana en la Segunda Guerra Mundial (IEV 2024):

Entre o grupo de fundadores do Instituto de Estudios Vigueses (IEV), que dende hai máis de tres décadas investigan incansables a historia de Vigo, Antonio Giráldez Lomba ocupouse dalgúns dos temas chave para entender a cidade nosa da primeira metade do século XX. Dende o seu primeiro libro, El año del “Desastre” 1898 en Vigo (IEV, 1998), iniciado como o seu traballo de licenciatura, Giráldez abordou en diversas publicacións o impacto desastroso da guerra de Marrocos de 1921 (IEV 2003),  os primeiros días da guerra civil (Xerais 1993) e os posteriores anos da fame (IEV 1999), lembrou como os tranvías de Vigo configuraron a cidade metropolitana actual (Deputación de Pontevedra 2005; IEV 2014) ou afondou singularmente nas pegadas viguesas da Segunda Guerra Mundial. Temáticas de investigación exhaustiva que non lle impediron abordar unha intensa actividade de divulgación da historia de Vigo en publicacións como «Diario de la Reconquista de Vigo» aparecido en Faro de Vigo en artigos diarios entre o 31 de xaneiro e o 28 de marzo de 2009 ou o libro 200 años de Vigo. 1810-2010. Metamorfosis de una ciudad, publicado en fascículos por Faro de Vigo con motivo do bicentenario.

Labor divulgador da historia de Vigo e de Galicia que o profesor Giráldez desenvolve tamén nas súas conferencias amenísimas e didácticas, nas rotas históricas que conduce pola cidade e pola ría, no seu labor docente no Programa para Maiores da Universidade de Vigo ou nas súas intervencións radiofónicas no programa de Onda Cero «Pasión por la historia de Vigo». Sen esquecer o seu criterio sempre rigoroso e de longo alcance no deseño do ciclo anual de conferencias do Fórum do Instituto de Estudios Vigueses, entidade da que é vicepresidente, como das iniciativas da Sociedade Verne de Vigo, da que é fundador. Activista da causa viguesa, Antonio Giráldez posúe unha grande habilidade para relatar oralmente e por escrito os principais episodios da nosa historia, como fixo na súa primeira novela 1598: la peste en Vigo. El secreto del reclinatorio del prior (Ediciones Elvira 2020), prologada polo cronista Ceferino de Blas, na que reconstrúe con doses de intriga como era a cidade no século XVI a partir dun informe atopado no arquivo diocesano de Tui e elaborado polo prior da Colexiata sobre os danos causados pola invasión de Francis Drake.

Tras o interese co que foi acollido o libro Vigo y su colonia alemana durante la Segunda Guerra Mundial (IEV 2014), Giráldez acaba de presentar unha nova edición ampliada (IEV 2024), na que tras continuar coa investigación cose algúns cabos que lle quedaran soltos e engade novos protagonistas e historias. Un relato que comeza coa incorporación en 1905 de oficiais alemáns á oficina do Cable Alemán da rúa Velázquez Moreno e continúa coa chegada en 1916, coincidindo coa Primeira Guerra Mundial, de intereses empresariais alemáns instalados até entón en Portugal. Emigración alemá en Vigo que se intensifica nos anos vinte de crise (bancarrota) da economía alemá grazas á liña marítima regular entre Vigo e Hamburgo pola que irán chegando empresarios, químicos e comerciantes alemáns que se establecerán na cidade, participarán da súa actividade portuaria e fundarán en 1926 o Colexio Alemán que funcionará na rúa Pi e Margall até 1976. Colonia alemá que en 1939, ás portas do conflito mundial, era xa de duascentas persoas, con delegación local do partido nazi incluída, que se incrementará durante os anos da guerra e do «escuro obxecto de desexo» que constituía o volframio. Giráldez esculca sobre a actividade empresarial e social desta comunidade, ecos de sociedade incluídos, como rescata do esquezo outras historias heroicas, como a da fuxida de xudeus polo porto de Vigo, a partir de 1943, cando a policía franquista xa non estaba ás ordes da Xestapo e os submarinos nazis xa non reabastecían na ría de Vigo.

Apoiada nunha sólida documentación fotográfica, a nova edición do libro de Giráldez incorpora, entre outras novidades, a historia de Hanns Oswald Kukla, o soldado da Lexión Cóndor que desapareceu en Italia e acabou casando cunha viguesa, como aqueloutra protagonizada por Karel Holemans, o pintor flamengo que traballou para intelixencia militar alemá e recibiría en 1945 un premio de pintura do concello de Vigo. Testemuña daquela presenza alemá que desde 1980 ofrece na Praza da Industria a imaxe do «Ferreiro», primeira escultura moderna da cidade, icona do Vigo fabril, ensamblada peza a peza polo vigués Guillermo Steinbrüggen, neto dun oficial do Cable Alemán chegado a Vigo en 1905 e fillo de Francisco Steinbrüggen Klinkhart, coñecido como «Paco Radio», aquel deportista e amante das Cíes que formou parte do exército de Hitler e ao regreso da guerra abriu na rúa Joaquín Yáñez nº 13 unha tenda de reparación de radios.

Lei de Medios Públicos

/en , , , , , , , , , /por

Tras trece anos de mandato indefinido do director xeral da CRTVG, Alfonso Sánchez izquierdo, incumprindo o previsto na Lei 9/2011 dos Medios de Comunicación Audiovisual de Galicia, que obriga a súa elección consensuada no Parlamento por unha maioría cualificada (de 3/5), o Consello da Xunta presidido por Alfonso Rueda pretende normalizar a situación substituíndoa pola porta de atrás polo bautizado tan aparatosamente como «Anteproxecto de Lei de Servizos do Medios Públicos de Comunicación Audiovisual de Galicia para a Sociedade Dixital». Un texto que dinamita os principios de pluralismo, independencia e profesionalidade do texto de 2011, non esquezamos aprobado polo primeiro goberno de Alberto Núñez Feijoo, establecendo agora a elección da dirección xeral por maioría simple, aproveitando a viaxe para eliminar dun trazo o Estatuto Profesional e o Consello de Informativos vixentes e, se isto xa non abondase, abrindo a posibilidade da emisión de contidos en castelán, unha aspiración dos sectores máis reaccionarios e galegófobos do Partido Popular de Galicia. Un anteproxecto de lei, cuxa fase de suxestións pechou co 31 de agosto, rexeitado de forma contundente tanto polo Colexio de Xornalistas de Galicia e a Mesa do Audiovisual Galego como polo Comité Intercentros da CRTVG e a plataforma @DefendeAGalega, entidades que denuncian que a aprobación unilateral destas medidas promovidas polo executivo de Alfonso Rueda, nunca consultadas cos diversos sectores profesionais e empresas do sectores audiovisual e cultural, suporía un claro retroceso da calidade democrática en Galicia e incrementaría, se non abondase o que ten dende hai case catro lexislaturas, o control informativo do PPG da televisión e radio públicas galegas. Sen menoscabo do grave perigo que para o futuro da lingua galega supón pisar a liña vermella do carácter monolingüe das emisións dos medios públicos, creados expresamente pola Lei 9/1984 coa misión de ocuparse da promoción, difusión e impulso da lingua galega.

Publicado en Nós diario: 4/09/2024

Defendamos A Galega

/en , , , , , , , , , , , /por

Foi Camilo Nogueira o primeiro que comezou a falar de televisión galega antes de que existise a autonomía. Como tamén sendo deputado de Esquerda Galega foi o que presentou a primeira iniciativa de creación dunha televisión galega e unha proposición de Lei de Normalización Lingüística, concibidas como piares para desenvolver e defender a lingua e cultura galegas. Iniciativas que foron naquela primeira lexislatura (1981-1985) capaces de contaxiar o entusiasmo a toda unha cámara (no pazo de Xelmírez) onde os galeguistas e nacionalistas (ausentes) eran apenas unha inmensa minoría. Televisión de Galicia nacida, cando non existían as privadas, pola determinación de Xosé Luís Barreiro Rivas, entón vicepresidente da Xunta, que permitiu que o 24 de xullo de 1985 comezase a programación, despois de apenas un par de días de probas. E, dende entón, tanto a Radio Galega, nacida apenas tres meses antes, como a TVG, arrastran o seu pecado orixinal de nacer como medios do Goberno Galego e non do Parlamento de Galicia. Case catro décadas ao servizo do Partido Popular, coas excepcións dos parénteses de dous gobernos de coalición, que chegaron a súa máis vergonzosa expresión nos últimos trece anos, nos que a Xunta de Galicia de Feijoo e Rueda incumpre a Lei 9/2011 dos medios públicos de comunicación audiovisual de Galicia, que esixe unha maioría cualificada (de 3/5) para nomear a dirección xeral da CRTVG, que dende 2009 segue con mandato indefinido, nun entorno de xestión de persoal e de programación viciado e rutineiro e cuns informativos implicados coa axenda e os intereses do PP. Unha aldraxe institucional que o colectivo Defende a Galega de profesionais da compañía ven denunciando de forma heroica dende hai 322 venres negros. A defensa que fan dunha programación propia de calidade e dunha información plural e veraz merecen todo o apoio e recoñecemento noso. Defendamos a Galega, reclamamos a recuperación do prestixio dos medios públicos galegos e a dignidade dos seus profesionais.

Publicado en Nós diario: 14/07/2024

Radio Vigo EAJ 48

/en , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a noventa aniversario de Radio Vigo:

O 24 de abril de 1934 comezaron as emisións de Radio Vigo EAJ 48, a primeira emisora radiofónica da cidade. Creada por Santiago Montenegro e Emilio Torrado Lima, tamén o primeiro locutor, desde un primitivo estudio do número 2 da rúa Abeleira Menéndez, entón un dos edificios de maior altura, emitía unha programación en probas, na que se mesturaban os contidos literarios cos musicais. Un proxecto de comunicación, promovido por dous lectores de Verne que compartían un espírito moderno e cosmopolita, procedente Montenegro dunha familia de armadores de Bouzas, e Torrado de veteranos comerciantes da rúa Príncipe e profesores de idiomas. Dous amigos emprendedores que quixeron que Vigo contase coa modernidade da radio local, que o ano anterior chegara a Galicia coa posta en marcha de EAJ 4 Radio Galicia en Santiago e coa de EAJ 40 Radio Pontevedra e poucos días antes, dende o 15 de marzo de 1934, coa de EAJ 41 Radio Coruña. Emisora viguesa que coas dificultades económicas provocadas pola Guerra Civil os creadores venderon o 1 de setembro de 1939 a Eugenio González de Haz, comerciante que até entón representaba a General Electric e vendía en Galicia os aparellos de Radio Corporation of America (RCA) fabricados en New Yersey.

O traslado en 1941 a Príncipe 53, onde no primeiro andar se instalaron as oficinas e estudio durante corenta anos, edificio no que se colocou unha antena traída de Barcelona, que logo se trasladaría ao depósito municipal de augas do Castro e máis tarde, en 1965, ao centro emisor do Meixueiro, supuxo a profesionalización da emisora que dende entón xestionou de forma admirable a familia González de Haz. Unha etapa de catro décadas, na que a emisora de Príncipe, onde se instalou un reloxo moi popular na cidade, a pesar das estreitezas impostas polo réxime, entrou na maior parte dos fogares vigueses, onde as grandes voces dos primeiros locutores, Esperanza Criado e Pepe Vázquez (transformado en Fuenteclara na emisión de «Carrusel Deportivo») se fixeron moi populares e queridas. Unha etapa fecunda, dende 1957 asociada á Cadena Ser, na que programas como «Inquietudes viguesas», «Disco dedicado» ou «Caravana fin de semana» ou as retransmisións dos partidos do Celta, contaban con gran acollida. Período no que se incorporou, entre outras, a voz amiga e elegante de Antonio Mínguez a programas como «Tertulia deportiva», «Las cuestiones de cada día» ou «Sin distancias», unha proeza radiofónica pioneira de reencontros de familias emigrantes, compartida con Radio Excelsior de Bos Aires. Como foron moi celebrados os espazos de cinco minutos de José Ramón Martínez, «El hincha Perico», sobre o Celta ou de Xosé María Álvarez Blázquez, «Mar de historias», sobre temas vigueses.

Coincidindo co inicio do período democrático e autonómico, Radio Vigo mudou as súas instalacións a Policarpo Sanz 36 e dende 2006 aos actuais de Areal 8, ao tempo que consolidou a súa programación e diversificou a súa presenza en televisión e internet nun esforzo constante de ofrecer compañía, entretemento de calidade e unha información de proximidade plural e de servizo público á veciñanza viguesa. Catro décadas con fitos destacados que forman parte da historia viguesa. Velaí a presenza do engado da radio en directo no espazo público, fosen as emisións de música en directo dende Nova Olimpia, pasando polos Marathones radiofónicos de até 50 horas ininterrompidas de Pepe Cadavedo e Beni García, até os actuais «Hoy por hoy». Eis o compromiso de RV cos intereses xerais en momentos decisivos, como os especiais das eleccións locais ou a cobertura en situacións críticas, como sucedeu en 2002 coa realizada polo equipo de informativos de Ana Guantes na catástrofe do Prestige ou dos incendios metropolitanos de outubro de 2017. Velaquí o apoio de RV ao deporte local, tanto profesional como afeccionado, como a promoción da emerxente música popular viguesa, promovendo iniciativas como as do «Maketon» xa na vixésima terceira edición.

90 anos de RV, outros tantos de historia da cidade, reunidos agora nun proxecto expositivo comisariado por Aser Álvarez, que se pode visitar na Casa Galega da Cultura. Unha mostra de formato multimedia novidoso, na que as fotografías, documentos e obxectos escollidos poden ser ampliados polo visitante con numerosos audios, doadamente accesibles dende o teléfono móbil por códigos QR. Un mosaico de imaxes e voces que funcionan como fontes de memoria de catro xeracións de oíntes vigueses, capaces no caso noso de desencadear lembranzas tan agarimosas como as da publicidade dos chocolates Noguerol inserida nos «xoves infantís» que seguiamos no transistor da bufarda de Pi e Margall. Gratitude a Radio Vigo por ofrecernos compartir angueira tan valiosa. Recomendo visitar a mostra que a celebra.

Medios públicos

/en , , , , , , , , , /por

Os participantes no debate sobre Medios públicos na xornada «IIº Tecendo xornalismo», organizada pola Fundación Luzes, coincidiron na necesidade de que estes medios conten cun «consello de informativos» ou «consello de redacción» como garante dunha información independente, honesta e de calidade. Os tres xornalistas galegos, Xabier Fortes, presentador de La noche 24 horas (TVE), Daniel Álvarez, director de informativos de Radio Euskadi e Belén Regueira, xornalista da Radio Galega, coincidiron tamén en denunciar a anormalidade que supón que a CRTVG careza deste instrumento –a pesar de que exista noutras corporacións (tanto RTVE e EITB como CCMA) e de que fose recoñecido pola Lei 9/2011 de medios públicos audiovisuais de Galicia–, o que evitaría a vergonzosa manipulación informativa da TVG e RG a cargo do Partido Popular. Unha anomalía denunciada dende hai 257 semanas (si: cinco anos e medio!) por Defende A Galega, iniciativa dun grupo de traballadoras da CRTVG que demanda cada venres (negro) apenas o cumprimento da Lei 9/2011: a existencia dun Estatuto Profesional, a constitución do «Consello de Informativos» e a elección polo Parlamento Galego por unha maioría de 2/3 do director xeral e por un período de cinco anos, (cando o actual foi nomeado hai catorce anos por Feijoo). Recuperar a dignidade, a independencia e o pluralismo para a CRTVG, sen esquecer os seus principios fundacionais, entre eles a promoción e a difusión da cultura e a lingua galega, como a defensa da identidade galega, son cuestións políticas esenciais merecedoras de ser incorporadas de forma preferente na axenda pública galega. Normalizar o funcionamento anómalo da CRTVG, mais aínda cando se moven os seus marcos fundacionais, é imprescindible tanto para atender as xustas reclamacións dos profesionais da compañía como para respectar a propia audiencia (a cidadanía galega) que ten dereito a acceder a unha información en galego veraz, neutral e de calidade no marco dunha opinión pública plural.

Publicado en Nós diario: 22/11/2023

Gerardo González Martín, paixón por Vigo

/en , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo áo pasamento do xornalista vigués Gerardo González Martín:

Co pasamento de Gerardo González Martín (Ávila, 1943) Vigo perde a un dos seus máis destacados xornalistas, ademais dun dos máis apaixonados estudosos e divulgadores da súa historia. Tras estudar na Escola de Xornalismo de Madrid, ocupou en 1962 unha praza como redactor do «Faro de Vigo» que dirixía Manuel Cerezales. Dende entón despregou a súa actividade xornalista en todos os medios de comunicación galegos. Redactor de «Faro de Vigo» en dúas etapas distintas, foi director de «El Correo Gallego» con apenas vinte e oito anos; redactor, primeiro, e máis tarde director de Radio Popular de Vigo (1983), a emisora da COPE onde sendo director o salmantino José Andrés Hernández (1972-1979) creou o informativo do mediodía «Jaque a la actualidad» e abriu a emisora ao emprego pioneiro do galego na radio por parte dun equipo formado por Víctor F. Freixanes, María Xosé Porteiro e Xosé María Palmeiro, entre outros, animadores daquela inesquecible campaña «Mil primaveras máis para a lingua galega».

Primeiro correspondente de «El País» en Vigo (1976), coincidindo coa súa presidencia da Asociación da Prensa de Vigo (que anovou en plena Reforma Política) e a dirección da revista viguesa «El Pope»,  a súa sinatura aparecería tamén dende entón nos xornais «El Pueblo Gallego», «La Voz de Galicia», «Diario de Pontevedra», «El Ideal gallego», «Diario de Pontevedra» e «Atlántico diario». Xornalista todoterreo ademais de traballar como directivo na COPE, fíxoo noutras emisoras como «Antena 3» e «Radiovoz», onde dirixiu o informativo «Al final del día». Tampouco foi alleo ao mundo da televisión xa que foi director do centro rexional da «TVE-Galicia», director da «TVG» e de «Tele Vigo». Cabeceiras e plataformas nas que desenvolveu un labor xornalístico intermedial caracterizado por afondar na información de proximidade, defender con afouteza o pluralismo e o respecto pola diversidade, o que lle valeu o respecto e a admiración de todos os sectores políticos e sociais.

A súa curiosidade intelectual e a súa implicación coa información local levouno a interesarse xa nos primeiros anos setenta pola divulgación histórica da cidade de Vigo, recibindo o premio Luis Taboada outorgado polo concello de Vigo a unha serie de traballos desta temática publicada con José Martínez Couselo en «El Correo Gallego». No entanto, serían as súas investigacións sobre a Exposición Internacional da Pesca en Vigo (Deputación de Pontevedra 1985) e sobre a historia da Cámara de Comercio de Vigo as que o levaron a publicar semanalmente a serie «Memoria de Vigo» nas páxinas de «La Voz de Galicia», xermolo do seu libro «Vigo no espello dos nosos avós» (Xerais 1991), o primeiro da media ducia dos que publicaría en galego, no que retrata de forma certeira aquela cidade aberta e cosmopolita dos inicios do século XX, que deu un insólito estirón até situarse á cabeza de Galicia. Un libro decisivo na súa traxectoria que abriría a bibliografía máis prolífica e diversa (máis de vinte libros e máis de dous milleiros de artigos) das existentes sobre o Vigo do século XX.

O seu afán teimoso por dotar de memoria a unha cidade esquecediza, levouno a ser tamén un dos membros fundadores do Instituto de Estudios Vigueses (1991), xunto a figuras tamén desaparecidas como Andrés Martínez-Morás y Soria, Lalo Vázquez Gil, Xerardo Sacau ou Xaime Garrido, entidade na que desenvolveu unha actividade editorial fecunda nas páxinas dos anuarios «Glaucopis» ou con libros como «Pasión por Vigo: vida y obra del cronista Rodríguez Elías» (2005). Teimosía pola construción dunha memoria viguista que o levou a ocuparse de forma pioneira do deporte en libros como «120 anos de ciclismo galego» (Galaxia 2007) ou «Handicap creó el Celta» (Cardeñoso 2011) ou de abordar obras de referencia como o «Diccionario de Vigueses (1987-1945)» (Deputación de Pontevedra 2017), dous volumes onde organizou contidos do seu extraordinario arquivo privado.

Membro da Junta Democrática de Vigo durante os anos da ditadura, Gerardo González Martínez tampouco foi alleo a participar na actividade política durante a Reforma Política, asumindo a delegación provincial do Ministerio de Cultura (1979), sendo elixido deputado pola UCD no primeiro Parlamento de Galicia ou despois asesorando no ámbito da comunicación a diversos gobernos do PP. Xaora, máis alá da pulsión política, dedicou a súa vida enteira tanto á paixón pola información, mesmo nos últimos anos cando limitado pola saúde precaria nos enviaba por correo electrónico ás amizades a súa crónica diaria, como a de documentar a memoria de Vigo, a súa cidade amada, da que tan orgulloso se sentía en ter chantado raíces coa súa compañeira Teté e construír xuntos unha familia viguesa. A nosa gratitude por tanto que nos ten ensinado.

Onte 2132: Xabier DoCampo 75

/en , , , , , , , , , , , /por

Emocionoume onte escoitar a entrevista que María Meizoso fixo a Xabier DoCampo o 31 de decembro de 2017 en Radio Voz. Rescatada do esquezo por un chío oportunísimo de Martin Pawley, estes dezasete minutos foron probablemente unha das últimas intervencións do mestre Xabier.

A pesar de que daquela xa sufrira algún episodio que anunciaba a súa doenza, amósase entusiasmado falando do valor da maxia da radio e da palabra contada, dúas actividades que formaron parte da súa vida, como presentando A nena do abrigo de astracán (Xerais 2017), que poucas semanas antes presentáramos en Lugo e na Coruña, en dous actos inesquecibles.  Confesa que tardou quince anos e medio en escribila e que nalgún momento creu que non sería capaz de rematala.

Quedo con dúas das súas afirmacións sobre o oficio de escritor. A primeira: «Escribo para que me queran máis os amigos, para que me lea a xente». A segunda: «Escribir é pasar á mente do lector un pensamento, unha previa que antes non existía». A concepción da escritura como pouso dos afectos e como transferencia son dúas herdanzas que nos deixou Xabier DoCampo, a quen lembramos onte con saudade e respecto, cando facía 75 anos do seu nacemento.

A entrevista pode escoitarse aquí.

Onte 1968: O «Diario Cultural» é máis que un programa de radio

/en , , , , , /por

Soubemos onte á noite da intención da dirección da CRTVG de suprimir o Diario Cultural da grella da programación da vindeira tempada da Radio Galega. Unha pésima noticia para o fráxil ecosistema da lingua e cultura galega que podería perder unha das súas trabes de ouro, un engrenaxe moi potente capaz de alentar cada tarde toneladas de biodiversidade e esperanza. Unha intención que agardo sexa modificada tras a mobilización extraordinaria que se ven producindo desde que se coñeceu.

Xaora, non sexamos inocentes, esta non é a primeira vez que a actual dirección da CRTVG intenta suprimir espazos de galeguización e pluralismo da grella da programación da Radio Galega. E mesmo a pesar de constituír a difusión da cultura e a lingua galegas un dos eixos do estatuto (e da razón de ser) da CRTVG, que non esquezamos recibe unha achega institucional anual (da Xunta de Galicia) de case cen millóns de euros. A tempada pasada, sen ir máis lonxe, fomos despedidas das tertulias de informativos un bo fato de colaboradoras (a maior parte de posicións galeguistas e de esquerda) sen sequera unha palabra de gratitude ou calquera explicación.

No entanto, no caso do Diario Cultural hai aínda marxe para retificar. O programa do equipo que dirixe Ana Romaní é un patrimonio colectivo da cultura galega de entre séculos que debe ser respectado e merece ser potenciado. Sabemos canto supón anualmente o custe do DC dentro deses cen millóns de euros que recibe a CRTVG das arcas públicas? Cuantificaron os responsables desta decisión o valor da desfeita que sobre a nosa industria cultural (do libro, da música, do teatro, das artes plásticas, do audiovisual….)  podería ocasionar a desaparición do DC? Alfonso Sánchez Izquierdo, director xeral da CRTVG, debería explicar canto antes cales vai ser o futuro do Diario Cultural, que é moito máis que un programa de radio.

Onte 1446: Caligrafía pola unión

/en , , , , , /por

unionA hora e media de debate na Radio Galega sobre o proceso de confluencia arrefriou o meu optimismo sobre as posibilidades dunha candidatura unitaria galega para as Xerais do 20 de decembro. Unha decepción que compartín onte con moitas amizades que expresaban o seu fastío por non ter identificado nas intervencións dos participantes a actitude cooperativa e a determinación necesarias para rematar un proceso de unión, que todos sen excepción ningunha, afirmaron compartir. O fracaso do debate, pois, non foi tanto polo que se dixo ou se agochou, que tamén, máis sobre todo polas escasas doses de afecto e complicidade expresadas por uns e por outra. No entanto, a pesar desta falta de claridade argumental e frialdade relacional, identificamos outras liñas a salientar. A primeira, para mín a máis desacougante, a intención dos membros do Encontro Cidadán por unha Marea Galega de ralentizar o proceso de confluencia con Iniciativa pola Unión, agardando polo «acordo dos partidos». A segunda, para min a máis clarificadora, a posición compartida polos representantes de A Nova e Podemos Galicia, priorizando sobre calquera outros obxectivos o discurso da «creba democrática no estado co réxime do 78».

Xaora, a pesar de que o debate manifestou as importantes diferenzas e resistencias existentes nesta confluencia, inevitables nos procesos de converxencia e mudanza, nin esta todo estragado nin perdimos a esperanza. Madia leva! Por riba das posicións xerárquicas dos partidos e dos seus liderados emblemáticos debe estar a vontade de confluencia dunha cidadanía que para defender os intereses da maioría social galega e da existencia de Galicia como suxeito político non entende outra linguaxe que a manuscrita pola caligrafía da unión. Trabúcanse gravemente aqueles que consideren meramente instrumental esta posición cidadá.