Cidades lectoras no Día do libro

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo ao Día do libro.

ef5e62a249225977347caa8116df7c5bAchégase o 23 de abril, Día do libro, a lectura e os dereitos de autor, cando o sector editorial sofre en España os efectos dunha tormenta perfecta que dende 2008, no entorno da crise económica, o levou a perder case o 30 % da súa facturación e a enfrontar a maior crise da súa historia. Autores, editores, distribuidores e libreiros recoñecen que están enfrontando un perigoso tsunami no que a onda xigante provocada pola diminución do consumo cultural privado potenciou as incertezas dunha actividade editorial en inevitable mudanza, tanto pola disrupción provocada pola edición e distribución do contido dixital (o “libro electrónico”) nos eidos educativo e privado, coma pola incorporación de boa parte dos produtos de lectura ao sector das actividades de lecer.

Situación crítica cuxos efectos agraváronse pola inhibición do nefasto Wert, ministro de Cultura e Educación que, ademais de avalar teimosamente o 21 % de IVE para o conxu
nto do sector cultural, nas políticas do libro deixou durante toda a lexislatura ás bibliotecas públicas sen novidades editoriais e o fomento da lectura á intemperie. Como no caso específico do libro galego, desvastadores foron os efectos dos recortes de axudas ao libro (entre o 60 % e o 70 %) que xunto á política lingüística dos gobernos de Feijoo fixeron retroceder o sector editorial en lingua galega ás súas cifras de facturación e edición de comezos do século e situalo dramaticamente ao borde do abismo.

Xaora, o sector do libro continúa sendo a primeira das nosas industrias culturais e a lectura unha actividade que, como sinala o último barómetro do CIS, interesa dunha ou doutra maneira, ao 60 % da poboación. Hoxe a lectura, como sucede con outras actividades culturais de lecer, sexa a música ou o cine, sofre a fraxilidade do modelo hibridado do seu contido, onde se comparte a venda de libros impresos nas librarías coa distribución dos electrónicos nas pantallas de ordenadores, taboíñas e teléfonos, mais para os que aínda non existe un modelo de negocio sostible.

Neste contexto de crise editorial profunda (probablemente disruptiva), bótase en falta unha estratexia compartida por editores, libreiros e outros sectores empresariais da cadea de valor do libro (dende os da creación textual e gráfica até os das artes gráficas, deseño e novas tecnoloxías) para enxergar unha saída para un sector estratéxico, tanto polos seus niveis de emprego como pola súa transcendencia educativa, social, cultural e mesmo identitaria.

O libro e a lectura precisan un plan sectorial de modernización. Como sucedera en 2004, cando en Galicia se preparou a Lei da Lectura e o libro, é imprescindible que neste plan participen os profesionais e técnicos do sector, máis tamén que sexa avalado polo compromiso das administracións e polo consenso dos grupos parlamentarios, conscientes de que o fomento da lectura é unha responsabilidade ineludible dos poderes públicos e un factor potenciador da convivencia e estimulador da innovación e da competitividade. Un plan que facilite a entrada da lectura na axenda pública, a que manexan as administracións, os partidos políticos e os medios de comunicación.

Un plan sectorial que recupere o valor esencial das bibliotecas, coma institucións especializadas no fomento da lectura, transformadas nas primeiras células culturais de cada comunidade local ou educativa. Bibliotecas públicas concibidas como centros comunitarios, lugares de encontro que funcionan como células en rede da cidade lectora. Bibliotecas arranxadas como espazos hibridados, en cuxos fondos conviven os soportes analóxicos e acceso dixitais, sendo o profesional bibliotecario un promotor especializado en facilitar á cidadanía de todas as idades o acceso á información.

No Día do libro, na voráxine da publicidade política das municipais, sería moi interesante que máis alá das rotineiras boas intencións dos programas municipais de cultura, as candidaturas presentasen os seus plans municipais de fomento da lectura e alfabetización dixital interxeracional, así como as súas medidas para potenciar o funcionamento das bibliotecas de cadanseu concello como motores do cambio lector que propoñemos.

Aspiramos a construír cidades lectoras, onde a lectura ocupe decote o espazo público, onde se agarimen as bibliotecas e librarías (como espazos especializados no comercio do libro), onde se visibiliza, festexa e respecta o libro e os seus creadores (escritores, ilustradores e editores) e onde se inviste en políticas interxeracionais e transversais de lectura pública. Cidades lectoras, como Medellín en Colombia, nas que este esforzo en lectura supuxo unha mellora considerable para a convivencia, o coñecemento, a civilidade e a cohesión social e interxeracional. É posible.

Tren atlántico

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o novo modelo de mobilidade e cohesión interurbana que debería supoñer a inminente posta en marcha do eixo atlántico de velocidade alta.

trenFormo parte do grupo de vigueses que hai corenta anos estudamos o bacharelato na Universidade Laboral da Coruña. Sei que fomos uns privilexiados por termos a oportunidade de vivir a experiencia feliz de sermos vigueses de nación e coruñeses de adopción. No entanto, tampouco esquecemos o tempo que daquela levaba viaxar dende Vigo até A Coruña, sempre moito máis de catro horas, fose nas viaxes penosas no fedorento ferrobús ou no Castromil que saía da rúa Uruguai. Durante aqueles anos tan importantes da nosa adolescencia, que coincidiron cos do tardofranquismo e co da morte (na cama) do ditador, descubrimos en longas camiñadas os recantos da Coruña, unha cidade popular preciosa que tamén fixemos nosa. Dende entón sei que a cidade da Torre posúe un celme idéntico ao de Vigo, presente sobre todo no corazón da veciñanza dos seus barrios populares.

Como reitera o escritor Xurxo Souto Vigo e A Coruña son a mesma cidade portuaria, mais durante estas catro décadas medraron viradas de costas. Un fenómeno ao que non foron alleos nin os acedos enfrontamentos futbolísticos sacados do seu contexto deportivo nin os localismos de tres pesetas dalgúns dos seus alcaldes, que de forma demagóxica utilizaron, e continúan utilizando, o enfrontamento atávico coa cidade rival como o seu mellor argumento para xustificar as súas decisións ou incapacidades. Vigo e Coruña viviron incomunicadas, a pesar de que son os dous músculos principais da economía galega, capaces de concentrar unha cuarta parte do PIB galego e de artellar nas súas áreas metropolitanas un terzo da poboación galega e xerar arredor do 60 % da actividade exportadora de Galicia.

Nun país como Galicia, onde a pesar de tres décadas de autogoberno, aínda non se abordou nin a ordenación do seu territorio nin a reorganización da súa administración, o enfrontamento e a incomunicación entre as súas dúas cidades principais constituíu un factor retardatario para o seu crecemento e un lastre para o desenvolvemento das infraestruturas. Nese contexto a ninguén pode estrañar que Vigo e A Coruña compitan a cara de can polas conexións de cadanseus aeroportos, a pesar que ambos os dous son os máis deficitarios da rede de AENA, ou que en ausencia dunha estratexia de proxección internacional de Galicia o fagan polas escalas de cruceiros atlánticos para os seus portos, coa intención de potenciar a actividade turística cara ás alfaias do seu patrimonio, a Torre e as Cíes. Senllas mostras dun fracaso cuxa responsabilidade principal radica na ausencia dun proxecto de integración das áreas urbanas de Galicia. Porén, é un feito que A Coruña e Vigo compiten na mesma categoría, a das cidades europeas atlánticas, o que as obriga a compartir unha estratexia de cooperación institucional (dos seus concellos, cámaras de comercio, asociacións empresariais, veciñais e cívicas), mais tamén de comunicación permanente e intercambio entre as súas poboacións.

Por ventura, A Coruña e Vigo son dúas cidades que grazas á apertura inminente do Eixo Atlántico ferroviario de velocidade alta quedarán á carreiriña dun can, apenas a unha hora e dez minutos. Unha noticia histórica que supón o remate dun proxecto de mobilidade interior concibido hai vinte anos polo conselleiro Xosé Cuíña. Un tren atlántico que permitirá que Vigo e Pontevedra funcionen como unha única rexión urbana, xa que levará menos tempo chegar dende a estación de Urzaiz a Pontevedra que a Samil. Un tren veloz que se conta con tarifas asequibles (o que hoxe é un interrogante), horarios alongados e máis frecuencias (incluída as anteriores a medianoite), permitirá que as cidadanías das catro cidades poidan compartir programación deportiva, cultural, festiva e, sobre todo, actividade comercial e turística. Unha auténtica revolución para o modelo galego de mobilidade, baseado no emprego da carísima AP-9 (o grande negocio destas tres últimas décadas), que reducirá o emprego do vehículo privado, ao tempo que sen dúbida facilitará o achegamento entre as veciñazas e a superación de tantos prexuízos localistas.

A chegada do tren atlántico á estación de Urzaiz debería levar a construír decontado alí por parte da Xunta de Galicia unha estación de autobuses, o que facilitaría a intermodalidade do servizo de transporte metropolitano, no que sería ridículo non participase o concello de Vigo. Como tamén a reformular todo o tráfico ferroviario en Galicia, tanto das liñas de cercanías, como das comunicacións coa Meseta, que sabemos sofrirán novos atrasos, como do tren celta con Porto. A Xunta e todos os concellos implicados deberían pactar con Adif e Renfe un novo plan para o tren galego desta década. Trataríase apenas de aproveitar a oportunidade que supón a chegada a Urzaiz do tan custoso e anceiado tren atlántico.

Onte 1273: «Gran partido del Sur»

Susana-Diaz-comparece-exultant_54429172337_51351706917_600_226Entre as análises que lin onte das eleccións andaluzas quedo coa de Enric Juliana que atribúe a vitoria de Susana Díaz ao carácter do PSOE como «gran partido del Sur», capaz de resistir o desgaste de tres décadas ininterrumpidas de goberno e manterse inmune ás consecuencias de casos de corrupción tan graves como o dos eres. O PSOE funciona en Andalucía como auténtico partido identitario, capaz de presentarse diante do electorado como garante dos intereses xerais dos andaluces e andaluzas. O PSOE andaluz é o partido de casa, o de proximidade, o que representa o voto útil das persoas humildes, a pesar dos niveis brutais de desemprego e corrupción, ademais de ser garante de gobernabilidade (e, polo , tanto de estabilidade económica).

O PSOE de Andalucía ten un papel semellante o que en Galicia leva cumprindo ao longo da Autonomía o Partido Popular (sobre todo durante os gobernos de Manuel Fraga). Creo que o PP-G podería ser presentado como o «gran partido rexional do Noroeste», xa que é capaz de ofrecerse como garante de bo goberno, a pesar de ter colocado ao país ao borde do precipicio económico e da desfeita cultural e lingüística, reducindo o seu autogoberno ao da simpática «rexión Noroeste». Para non levar sorpresas, cómpre ter en conta esta rexionalización da política autonómica actual, como é imprescindible tamén para entender un taboleiro político dinámico que semella cada vez máis fragmentado e centralizado.

Onte 1272: Fragmentación moderada

tarta_ee5

Era previsible que nas autonómicas andaluzas de onte se producise unha fragmentación parlamentaria, consolidando o novo mapa politico aberto nas últimas Europeas. A importante irrupción de Podemos e Ciudadanos, a costa de Izquierda Unida e do Partido Popular, respectivamente, foi a principal novidade das eleccións adiantadas por Susana Díaz, a gañadora indiscutible da xornada. A desfeita do Partido Popular (perde 17 escanos e máis de medio millón de votos) explícase como un castigo ás políticas de recortes de Rajoy nunha comunidade que mantén unha das taxas de desemprego máis elevadas da Unión Europea. Como a capacidade de resistencia do PSOE (mantén o número de actas, áinda que perde 120.000 votos) enténdese polo seu carácter de «gran partido del sur», en afortunada expresión de Enric Juliana, para expresar o seu carácter de partido identitario andaluz. Como o pao recibido por Izquierda Unida debeuse, probablemente, á súa incapacidade para presentarse como alternativa a Podemos, que recolle a indignación cidadá de esquerda e os anceios de cambio político. Porén, esta fragmentación –que se producirá inevitablemente en todo o estado nas municipais do 24 de maio– foi máis moderada do agardado, xa que a pesar de que os partidos novos recollen o 24,12 % votos, os chamados «partidos tradicionais do bipartidismo» aínda representan no parlamento andaluz o 73 % dos escanos e 62,19 % dos votos. Xaora, a fragmentación das propostas á esquerda do PSOE axuda ao mantemento do eixo PP-PSOE. Un feito a ter en conta en vindeiras convocatorias.

Onte 1264: Retos da LIX galega

Participamos onte na mesa redonda que sobre «A literatura infantil de onte a hoxe. Fortalezas e debilidades» se celebrou no Salón do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra. Foi unha fortuna debater con Paz Castro, Romina Bal, Eulalia Agrelo, David Pintor e Xavier Senín sobre o momento de tránsito e incerteza que vive o sector do libro infantil. Chamoume moito a atención o elevado nivel de participación do público e o seu interese polo proceso de hibridación e os criterios que utilizamos os editores á hora de decidir as publicacións das diferentes obras. Tirei como conclusións principais a necesidade de traballar por unha maior comunicación entre os diversos sectores e pola posta en marcha dun proceso que leve á redacción dun plan estratéxico para conxunto do sector do libro, asumido polos poderes públicos (que non poden renunciar a súa responsabilidade no fomento da lectura) e por editores, creadores e mediadores.

Crise das artes escénicas

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo a situación das artes escénicas ao fío do informe do Observatorio da Cultura Galega.

l17c7f1A publicación a pasada semana do “Panorama estatístico das artes escénicas” preparado polo Observatorio da Cultura Galega do Consello da Cultura Galega amosa a crise profunda deste sector cultural en Galicia. Uns datos que non deixan lugar a dúbidas sobre o momento crítico que sofren todas as actividades profesionais e afeccionadas relacionadas co teatro, a danza clásica e contemporánea, o teatro de monicreques, o mimo, a maxia e o circo. Os datos son contundentes. De 2009 a 2013 perdéronse case o 50 % das representacións teatrais en Galicia, que pasaron das 2.944 ás 1.495; como tamén se reduciu nun 38 % o número de espectadores e espectadoras, o que supuxo unha perda de 225.000 entradas, e baixou a recadación nun 26 %, uns 900.000 euros, con respecto a unha facturación do sector teatral que en 2009 chegou a ser superior aos tres millóns de euros.

Retroceso notable da actividade teatral en Galicia que levou tanto a diminución do número de festivais escénicos como o de compañías, reducidas nun 20 %, a pesar de que o noso país con 213 compañías estables ocupa a quinta posición dentro das Comunidades Autónomas, supoñendo o 6,6 % das existentes en España, porcentaxe felizmente por riba do da nosa poboación. Un retroceso de actividade artística que se produce tamén en termos moi semellantes nas relacionadas coa danza e coas outras expresións das artes escénicas.

Quizais o máis alarmante deste informe do Consello da Cultura Galega sexa o relativo ao consumo cultural dos fogares galegos en espectáculos. Un dato que con 36,5 euros por ano (2013) sitúa a Galicia no derradeiro lugar entre todas as comunidades autónomas, mesmo por detrás de Estremadura (46,5 euros) e de Castela-León (48,6), moi lonxe da media española de 77,8 euros. Un consumo en continuo retroceso dende 2007, cando supuxo en Galicia unha cantidade de case 74 millóns de euros, mais reducida a 39 millóns en 2013, o que representa unha severa diminución do 47,15 %.

Porcentaxes estatísticas que expresan dúas cuestións relevantes. A primeira, que na actualidade os galegos e as galegas gastamos en espectáculos bastante menos (arredor da metade) ca maioría dos cidadáns doutras comunidades. A segunda, que reducimos este consumo, tamén a case a metade, durante o período da denominada crise económica. Baixa importante do consumo que levaron ao sector profesional das artes escénicas á redución do seu nivel de emprego (sendo na actualidade arredor das 1.800 persoas as afiliadas á Seguridade Social en Galicia na rama de actividades de creación artística e espectáculos), á diminución dos seus ingresos de explotación, ao aumento das perdas das empresas e a un endebedamento moi alto, xa por riba do 100%.

Tras esta importante redución do consumo e da actividade das artes escénicas en Galicia están os efectos devastadores do incremento do IVE cultural, que dende o mes de setembro de 2012 pasou do 8 % ao 21 %, cuxos efectos se fixeron sentir tamén sobre outros sectores das industriais culturais, como o do cine, o da música en vivo e o da comercialización de libros electrónicos. Un incremento fiscal denunciado de forma teimosa polos sectores da industria cultural e do lecer co famoso berro de silencio, ese xesto de levar un dedo á boca para expresar que se pretende calar a cultura, que a pesar de que nunca acadou a recadación que pretendía o ministro Montoro non ten trazas de ser modificada polo goberno de Mariano Rajoy.

Mais tamén sobre esta profunda involución das artes escénicas en Galicia está o desinterese da actual Xunta de Galicia polo conxunto da actividade cultural en galego, expresada na persistencia do recorte das súas axudas e o escaso interese sobre o futuro dos seus sectores. Durante as últimas tempadas, o teatro que se fai en Galicia e en galego, coa excepción dalgúns festivais, está practicamente desaparecido das carteleiras convencionais (abonda ver a programación de teatro galego recente en Vigo), o que lesiona tanto o dereito dos espectadores e espectadoras a ver este tipo de funcións coma o de actores, actrices e profesionais da escena galega a desenvolver a súa actividade.

Para saír deste auténtico precipicio, as artes escénicas en Galicia, sobre todo o sector teatral, precisa dun plan estratéxico que recupere un nivel mínimo de actividade. Como xa expresamos noutras ocasións é posible optimizar a rede de salas para ampliar o número de funcións e espectadores. É posible introducir medidas de estímulo directo para o público, como as do bono cultura, ensaiadas noutras comunidades. Como é posible priorizar o apoio a este sector cultural, onde continúa existindo un emprego importante, sobre a quimera de “relanzar” a programación da Cidade da Cultura, que como era previsible continúa desangrando os orzamentos da Consellaría de Cultura.

 

Onte 1255: Un plan para o libro

Deuse a coñecer onte o Observatorio da libraría 2014, a panorámica que as Confederacións de Libreiros (CEGAL) elaboran sobre a situación das librarías independentes. O descenso das vendas nun 18 % nos últimos tres anos e a diminución do número de librarías constituen apenas dous síntomas da crise profunda dun sector que sabemos vai moito máis alá dos efectos provocados pola devaluación interna e pola baixa das vendas do comercio minorista. A crise da libraría cultural é hoxe a do conxunto do sector do libro provocada tanto pola hibridación da edición como pola perda de valor (e prestixio social) do libro en particular e da cultura en xeral. As librarías independentes precisan un plan de medidas urxentes, que debería formar parte dun plan estratéxico para o conxunto do sector do libro. Un plan para o libro asumido polos diversos gremios da edición, da libraría e da distribución, mais tamén polos diversos poderes públicos, que non poden eludir a súa responsibilidade sobre a cultura. Sen esta estratexia compartida que facilite a incorporación da lectura na axenda pública, temo que o futuro do sector do libro, xa a curto prazo, sexa máis que incerto.

Onte 1228: Máis sobre a Biblioteca de Vigo

aduana_de_vigoO meu amigo Javier Mosquera coméntame outras posibilidades para a nova Biblioteca Pública de Vigo. A primeira o que foi Centro de Informática de Caixanova, situado na rúa López Mora, á altura de Xerais, hoxe case baleiro tras a fusión das caixas, que Abanca puxo en venda. A segunda o grande caserón da vella Aduana, preto do Areal, propiedade do Ministerio de Facenda. Outras dúas ubicacións, como a posible da Metalúrxica, que deberían ser valoradas. Vigo precisa unha gran biblioteca pública que funcione como nodo dunha rede bibliotecaria metropolitana. Insistiremos.

U-la biblioteca de Vigo?

No artigo da semana en Faro de Vigo reclamo que se retome o proxecto da construción en Vigo dunha biblioteca pública do estado e propoño que se estude a posibilidade de ubicala no edificio da Metalúrxica.

vancouverDende hai dúas décadas, diversos sectores cidadáns levamos reclamando a construción dunha biblioteca pública do estado en Vigo. Consideramos imprescindible contar con esta infraestrutura cultural e informativa básica, existente xa en todas as capitais de provincia e noutras grandes cidades, como Santiago de Compostela, que paliase de vez as carencias bibliotecarias viguesas, ao tempo que servise de nodo referencial para a creación dunha auténtica rede bibliotecaria que facilitase á poboación metropolitana o acceso en igualdade a todo tipo de información (textual, sonora ou audiovisual) e a toda clase de soporte documental (impreso, dixitalizado ou en liña).

Un proxecto que despois de tirapuxas políticas quedou recollido en diversos orzamentos xerais do estado, tanto dos gobernos de Zapatero coma de Rajoy, mais que decaeu pola imposibilidade dos responsables do concello de Vigo de ofrecer un espazo municipal para ubicala. Despois de terse barallado diversas posibilidades, dende algunha das plantas baleiras do Auditorio Mar de Vigo até a propia Escola de Artes e Oficios, o alcalde Abel Caballero expresou de cando en vez a súa convicción de que a Panificadora sería o espazo ideal para construír a que debera ser a primeira biblioteca viguesa. Porén, non é segredo ningún que a recuperación para o espazo público da nosa catedral industrial e laica é un proxecto moi difícil nas circunstancias políticas e económicas actuais, polo que moito tememos que de seguir así as cousas a biblioteca pública do estado na Panificadora quedará en auga de castañas.

Xaora, esta imposibilidade (arrastrada dende hai unha década) de ofrecer unha ubicación para unha gran biblioteca pública, que sería construída con fondos estatais e xestionada despois pola Xunta de Galicia no marco da súa rede de bibliotecas nodais, expresa o dramático fracaso da política cultural dos poderes públicos en Vigo, tanto do concello coma da Xunta e do Goberno do Estado, incapaces de artellar acordos mínimos sobre as infraestruturas culturais esenciais da área metropolitana, sexa a rede de bibliotecas e arquivos como a rede de museos (eis o caso do Marco), cuxas portas permanecen abertas cada día de auténtica milagre, sometidas a unha precariedade orzamentaria asfixiante. Ningunha das administracións públicas que operan en Vigo, nin o Concello nin a Deputación nin a Xunta nin o Goberno, como ningún dos seus líderes, consideran que as políticas culturais formen parte das súas prioridades estratéxicas e, polo tanto, teñan peso nos seus orzamentos. Semella que para os responsables destas administracións as políticas culturais e de promoción da lingua galega carecen de importancia na axenda electoral, xa que probablemente son consideradas como propias de culturetas e xente aborrecida, especies doutro tempo en inevitable devalo.

Porén, noutras moitas cidades do mundo, estas políticas culturais públicas, sobre todo as relacionadas coa lectura, son consideradas como esenciais na proposta municipalista. É un feito que as modernas bibliotecas públicas estanse convertindo nos espazos públicos máis intensamente utilizados en cada comunidade local, consideradas como portos seguros para a convivencia interxeracional e a educación permanente. Máis aínda cando no marco do actual proceso de hibridación da lectura, o futuro das bibliotecas aparece máis vinculado ao seu carácter de centro comunitario interxeracional facilitador do acceso e alfabetización dixital que coa conservación e préstamo de libros impresos, até agora parte esencial do ADN das bibliotecas. Concibida así, a biblioteca é un espazo hibridado, no que conviven soportes analóxicos e accesos dixitais, central en cada comunidade local como lugar de encontro, sendo o bibliotecario un promotor comunitario especializado en facilitar á cidadanía o acceso á información.

Neste novo contexto, onde a biblioteca pública asume centralidade como espazo comunitario, moito pagaría a pena que antes das eleccións municipais se recuperase o proxecto da biblioteca pública do estado para Vigo. Sobre todo cando semella posible atopar unha ubicación axeitada no espazo da Metalúrxica, na rúa García Barbón, onde a Tesourería da Seguridade Social anunciou o seu proxecto de construír as súas novas oficinas. Non sería posible que a Tesourería ocupase as plantas do Hospital Xeral da súa propiedade, que nuns meses quedarán baleiras, cedendo a Metalúrxica para construír a biblioteca que a área metropolitana de Vigo precisa? Unha posibilidade que de ser viable dende o punto de vista técnico e urbanístico requiriría apenas dun acordo político interinstitucional entre o goberno municipal de Vigo e o do Estado. Queremos ou non unha gran biblioteca para Vigo?

Onte 1158: Chévere, premio nacional

1417011375_588648_1417036975_noticia_normalA noticia da concesión a Chévere do premio nacional de teatro é magnífica, sobresaliente. Recoñécese a creatividade, capacidade de innovación e risco dunha compañía teatral en lingua galega capaz de resistir cunha proposta artística potente, creada en man común, no entorno da crise e da anemia brutal das políticas públicas no eido das artes escénicas. Os seus traballos máis recentes, o espectáculo Citizen, polo que gañaron o Premio da Crítica Galicia 2011, como Eurozone, polo que foron finalistas este ano, amosan a súa capacidade para conectar co público, probablemente acuñada nas numerosas representacións que realizaban na Sala Nasa, a que fora pechada pola miopía reaccionaria daquel alcalde de Compostela, que por ventura ninguén bota en falta. Este nacional tamén é dalgunha maneira un premio, unha luzada para todo o sector do teatro profesional galego, dende as súas compañías aos actores, actrices e persoal técnico, que nestes anos están vivindo os seus momentos máis críticos. Parabéns, Chévere, polo voso talento e compromiso!!!