Onte 1452: Manuel Rodríguez Alonso

/en , , , , , , /por

0884131001223892154-Faleceu Manuel Rodríguez Alonso, un obreiro das Letras Galegas do noso tempo. Un cancro fulminouno en apenas mes e medio. Foise coa mesma discreción coa que traballou arreo como profesor de instituto e da UNED, como lingüista, como editor, como crítico e, sobre todo, como lector privilexiado da literatura galega actual. Tremenda perda para a crítica literaria galega dunha das súas figuras máis destacadas que desde o seu blog Bouvard e Pécuchet –nome que é unha homenaxe á obra póstuma de Flaubert– atendeu con independencia, rigor e constancia encomiables toda a produción literaria recente, con atención preferente á contribucion dos textos na formación do lector e lectora literario. Non esquecerei os nosos contactos destes dous útimos meses con motivo da súa participación no xurado de Creación Literaria dos Premios da Crítica Galicia 2015, do que de forma xenerosa aceptara formar parte. Manuel Rodríguez Alonso deixa a súa importante obra crítica e ensaística, mais tamén outra non menos relevante, a lexicográfica, como un dos dicionaristas que foi máis destacados da lingua galega. A súa valoración do silencioso traballo editorial, como concienzudo editor de textos que foi, a súa preocupación pola corrección e a calidade da lingua literaria galega marcaron tendencia na crítica galega, transformándose en expresión de autoestima e rigor para o noso sistema literario. Lembrarei a Manolo con gratitude e admiración. Beizón.

Onte 1449: Carmen Balcells

/en , , , , , /por

balcells_2Todos os medios choran o pasamento de Carmen Balcells, a axente literaria que dende os anos setenta modernizou a edición literaria en España. Mais alá da súa relación maternal cos seus autores e autoras, unha nómina extraordinaria que vai moito máis alá do chamado »boom latinoamericano», Balcells deixa como grande herdanza o seu modelo de segmentación dos dereitos de autoría que rematou cos contratos vitalicios en todos os territorios, aquela práctica paternalista coa que os editores ataban sine die a autores e obras.

Esta segmentación da contratación permitiu a profesionalización dos autores e autoras máis destacados e, a pesar do proceso de concentración editorial qeu se deu na fin de século, maior competencia no ámbito literario. Balcells liberou aos autores da escravitude, dixo Montalbán, «para construírlles a condición de escritores libres no mercado libre». Ademais, a superaxente catalá asumiu que a exixencia literaria e o rigor na edición non eran incompatibles co éxito comercial que procuraba para a xente da súa casa. Un modelo de traballo de intermediación que constituiu un aliciente para que os editores, que querían exercer como tales, se puxesen a ler e a dialogar cos autores. No seu pasamento, aconsello reler este retrato que lle fixo Manuel Vázquez Montalbán en 2000 con motivo da concesión da medalla de ouro das Belas Artes. Beizón, dona Carme!

Onte 1435: «Corazón silencioso»

/en , , , , /por

Coraz_n_silencioso-585086344-largeO dereito a unha morte digna, a cuestión da eutanasia, é un tema que foi abordado en películas como Mar adentro (2004) de Amenabar ou Amour (2012) de Haneke, Corazón silencioso, o drama do dinamarqués Bille August, volve sobre este dilema moral no que finalmente prevalece a firmeza da decisión individual sobre a dor que provoca esta elección no entorno familiar. Empregando unha estrutura teatral pouco orixinal, a reunión de oito persoas dunha familia para celebrar a despedida da avoa que padece unha doenza incurable, August expresa a vulnerabilidade duns seres humanos obrigados a enfrontarse a horas decisivas (aí a presenza inexorable dos reloxos). A sobriedade das interpretacións femininas salva un filme que, a pesar de todo, constitúe unha exaltación esperanzosa das vidas compartidas. A tenrura da derradeira escena é dificilmente esquecible nunha película que, a pesar do interese dalgúns diálogos e o humor dalgunha escena, esvara polos vieiros dun sentimentalismo nórdico.

Onte 1433: As lecturas de Obama

/en , , , /por

O presidente Obama publicou a súa lista de lectura de vacacións, unha mestura atractiva de tres ensaios e outras tantas novelas de James Salter, Anthony Doerr e Jhumpa Lahiri. No noso entorno, máis alá dalgunha resposta a un suplemento de verán, non coñezo ningún político que fixese públicas as súas lecturas, o que nos axudaría a coñecer as súas filias literarias. Se somos o que lemos, o coñecemento por parte da cidadanía das lecturas dos seus elixidos, ademais de prestixiar o libro e a lectura, facilitaría o retrato dos seus intereses lectores tan valioso como o dos seus intereses económicos. Obama, un bo lector, anticípase a facelo.

Onte 1432: Battiato en Vigo

/en , , , , /por

franco_battiato_vigo_04-09-2015Participamos no serán de onte na cerimonia case relixiosa do concerto do noso admirado Franco Battiato. O siciliano presentouse no escenario de Beiramar de forma austera, cantando sentando durante pouco máis dunha hora un repertorio intimista, a maior parte en italiano, meditativo, case místico, no que abordou a súa preocupación espiritual presente nos seus traballos das últimas décadas. Arroupado por unha instrumentación sobria, apenas un cuarteto de cordas, piano e teclados, e apoiándose na música electrónica pregravada (voces incluídas), Battiato fixo unha viaxe polas súas músicas e a súa investigación sonora, mesturando temas clásicos memorables como «Prospettiva Nevski», «Nomadi», «La cura», «E ti vengo a cercare« ou «No Times No Space», con outros máis recentes como «Passacaglia», onde acadou a súa maior enerxía e brillantez vocal. Mais foi nos tres bises cando se abriu a festa rachada en Beiramar. Battiato xa de pé actualizou os seus éxitos pop de comezos dos oitenta dos álbums de Nomades e Patriots: «Voglio Vederti Danzare», «La stagione dell’amore»… A interpretación coral de «Cuccurrucucú», lembrando a Dylan e nun contexto inequivocamente xeracional, pechou unha noite emocionante. Saímos entre as saudades dos tempos felices, lembrando no entanto que «os horizontes perdidos non se recuperan xamais». Obrigado, Battiato!

Onte 1430: Pechan dúas librarías

/en , , , , /por

Soubemos onte do peche de Sintagma de El Ejido e Negra y Criminal de Barcelona, dúas librarías culturais nacidas en 2002, que funcionaron como referentes durante a última década. Dúas novas que producen inevitable conmoción e pavor en todo o sector da edición cultural. Probablemente, tamén, vítimas da crise estrutural do sector incapaz de remontar as súas vendas, sexa polos efectos da hibridación da edición sexa pola diminución do lectorado literario, sometido tamén aos efectos da banalización actual da cultura. Coñecín a Manuel García Iborra, o libreiro de Sintagma, en novembro de 2007 no xurado do premio á Mellor Libraría Cultural de CEGAL, que a andaluza recibira na edición anterior pola súas actividades de animación literaria. Iborra expresoume a súa ilusión de que Manuel Rivas visitase a súa libraría, como fixeran outros autores como Chirbes ou Ana María Matute. Tamén é decepcionante o caso de Paco Camarasa e a súa libraría especializada en novela negra, que visitaron centos de autores e cada sábado ofrecía mexillóns e viño tinto aos clientes, O feito de que «os clientes infieis asasinasen a libraría», como confesou o propio libreiro, demostra o proceso de desimplicación do que foi lectorado militante. Cada día pechan en España dúas librarías. Hoxe choramos a dúas delas.

Onte 1424: «Polaroid» de Suso de Toro en inglés

/en , , , , , , /por

Polaroid_Small_StationsSoubemos onte da recensión publicada en Winstonsdad’s blog sobre a tradución ao inglés de Polaroid de Suso de Toro realizada por Jonathan Dunne e publicada por Small Stations. Sen dúbida que consitúe outro éxito do proxecto de Dunne a prol da visibilidade da literatura galega, outra xaneliña aberta para a literatura galega nun blog especializado en comentar obras de ficción traducidas ao inglés. O texto segue o fío da anotación de Tony sobre a publicación de One Million Cows de Manuel Rivas, identificado xa como escritor da literatura galega. Winstonsdad salienta que Polaroid foi unha obra inspirada pola cultura punk, relacionándoa coa de Raymond Carver «pola súa capacidade de utilizar poucas palabras posuidoras de moita forza». Como pareceume significativo que o comentarista reparase  no feito de que este é «un libro cheo de polaroids que retratan tanto vidas aborrecidas como outras gloriosas». Parabéns a Suso de Toro que, por fin, conta coa tradución ao inglés deste libro radicalmente actual, tamén unha obra alboral para a narrativa galega do século XX.

Onte 1422: Bento da Cruz

/en , , , , , /por

Finou onte no Porto o escritor Bento da Cruz, a quen tivemos a fortuna de coñecer cando publicamos en Xerais O lobo guerrilleiro (1996) e A Loba (2000), premio de novela Eixo Atlántico. É inevitable lembrar as súas visitas a Vigo, sobre todo aquela presentación memorable na Casa Galega da Cultura coa participación de Ferrín e Moncha Fuentes, a tradutora das súas novelas ao galego. Como é inevitable emparentalo con escritores de noso, como Ferrín e Luís García Mañá, cos que compartiu o espazo literario arraiano. Considerado «o príncipe do planalto barrosão», autor de vinte e cinco libros publicados ao longo de cincuenta anos, o doutor de Peirezes sempre reivindicou o berce da súa terra do Barroso, Planalto e Gostofrío. Ademais, foi unha das persoas que máis fixo por recuperar a memoria do movemento guerrilleiro galego na Raia, tanto nos seus romances e contos coma súa obra serodia de investigación Guerrilheiros Antifranquistas en Tras-os Montes, na que recolleu algúns dos episodios claves da represión. Beizón ao Bento da Cruz por ter traballado pola arela dese espazo común da cultura arraiana.

Onte 1421: A derradeira de Resnais

/en , , , , , /por

Non saímos decepcionados de Aimer, boire et chanter, a derradeira película de Alain Resnais. Un film lixeiro, no que aos 91 anos homenaxea ao teatro para volver sobre os seus temas esenciais, o amor e a morte. Ademais do entretido enredo de tres parellas maiores e o seu misterioso amigo, abraia a interpretación xenial dos seis actores dunha película de rexistro teatral. A ausencia de localizacións (apenas unhas paisaxes dos dales de Yorkshire), a utilización da ilustración e de decorados de tea e cartón, coma se dun espazo escénico se tratase, imprimen á película unha arriscada fasquía visual. Xaora, o emprego dunha potente elipse narrativa é o máis destacado deste relato no que nunca chegaremos a ver na pantalla ao seu protagonista. Esta despedida de Resnais non é unha obra mestra nin sequera unha película destacada, mais será lembrada pola súa aposta pola teatralización. O teatro no cine ou o cine teatralizado é a estratexia coa que o bretón afonda nas orixes do cinema, a arte á que serviu.

Onte 1415: «Charlotte» de Foenkinos

/en , , , , , , , /por

Charlotte_gallimardGocei coa lectura de Charlotte de David Foenkinos, a biografía sobre a xove pintora xudía gaseada en Auschwitz en 1943. O grande acerto do autor está na elección dunha narración minimalista, sen descricións nin acoutacións, construída con frases que non ocupan nunca máis dunha liña, na que se insire como unha segunda voz a do narrador para expresar o seu asombro no proceso de escritura desta autobiografía de Charlotte Salomon. Foenkinos consegue un poema narrativo de 200 páxinas, unha novela do holocausto que o lector le conmovido coma se se tratase dun himno de exaltación das artes (pintura, teatro e música) que cultivou a artista durante os anos da ocupación nazi. Ademais do impacto do relatado, unha historia familiar na que se desvelan dolorosos segredos, o narrador rende ao lector coa elección acertadísima do punto de vista e o xogo de voces narradoras. Charlotte é unha novela de lectura aditiva e cativadora. Unha lectura moi recomendable para a formación de novos lectores e lectoras literarios.