Onte 1063: Taboleiro de lectura

Lectura _pinterest_11-08-2014

A lectura é unha actividade que singulariza ao ser humano. Na lectura está o ADN que nos define fronte a outros seres vivos. Hai tempo que esa singularidade tratou de ser recollida nas artes plásticas. Son milleiros e milleiros as composicións pictóricas ou fotográficas do lector ou da lectora enfrontándose en soidade ao libro, nos espazos máis diversoas, nas situacións máis orixinais, nas posturas máis complexas. Como tamén son moi numerosos os esforzos por definir esta actividade coa maior precisición e beleza ou promovela publicitariamente na sociedade por medio de carteis e outros reclamos como un hábito saudable para o conxunto da cidadanía. Eis as razóns que me levaron, emulando o gran traballo da pinterista Pilar Ponte,  a comezar a reunir algunhas destas pezas dispersas pola rede adiante. Un afán para o que os taboleiros de Pinterest son moi útiles pola súa facilidade para buscar tematicamente e para compartir con outros coleccionistas, sen esquecer a súa grande utilidade como recurso didáctico dixital. Onte foi unha boa amiga, tamén grande pinterista, a que me agasallou cunha desas imaxes marabillosas, o que me levou inevitablemente a aquelar un chisco máis o meu taboleiro de lectura. Unha angueira que continuaremos.

Onte 1024: Librosbanco en Londres

looking_glass

Quedei engaiolado coa reportaxe de The Guardian sobre os librosbanco en Londres, «Books about Town», unha desas marabillas ideadas polos poderes públicos no Reino Unido para o fomento da lectura. 50 bancos en forma de libro, dedicados cada un deles a un autor ou personaxe literario relacionado con Londres e ilustrados por un artista diferente, expóñense por toda a cidade durante os meses de xullo e agosto para ser poxados a comezos de outubro coa intención de obter fondos para The National Literacy Trust. Os promotores desta iniciativa, que lembra a Cowparade, pretenden que os londinienses e os visitantes gocen da experiencia de sentar nun libro cun libro na man. Os espazos públicos transfórmanse en espazos de lectura, a cidade nunha grande biblioteca ao aire libre, onde descubrir títulos, autores e ilustradores. Unha iniciativa para pasear polos parques públicos e sorprenderse cos libros e a literatura.

Coma no Reino Unido é adoito, os librosbanco poden ser patrocinados polas empresas privadas, sobre todo por editoras como Andersen Press que patrocina o bancoelmer de Mkee, ou Penguin que o fai co personaxe de Jacqueline Wilson. O catálogo de librosbanco é amplo, hai títulos do século XX como 1984 de Orwell, Febre nas bancadas de Horby, A máquina do tempo de Wells, outros clásicos como Os contos de Canterbury ou a  Alicia de Carroll. Hai rotas e concursos para localizalos, un completo programa de actividades literarias, ademais dun concurso promovido por The Guardian para escoller o librobanco número 51, ese que falta nunha escolma moi dificil de pechar, que será patrocinado polo propio xornal. Os librosbanco é outra desas iniciativas británicas de promoción lectora das que tanto temos que aprender. Paga a pena tirar dese fío.

Onte 981: Booktrailer ao servizo da literatura galega

Agradezo moito a agarimosa anotación publicada onte en Rede lectura sobre o esforzo de Xerais en publicitar libros para lectores e lectoras novas por medio da linguaxe audiovisual. A verdade é que aos pouquiños a editorial leva publicados xa máis dun cento de pezas audiovisuais, das que trinta son das que denominamos «booktrailers». Facémolo coa intención de abrir unha xanela de visibilidade para o libro galego nas redes sociais, mais tamén coa de servir de recurso didáctico para as aulas e para o traballo das persoas mediadoras. En todo caso, os booktrailers de Xerais son posibles grazas, en boa medida, á xenerosidade dos autores e autoras e das creadoras dunhas pezas cuxo primeiro obxectivo é incitar e interesar na lectura. Levo tempo cismando en que sería posible incrementar o número de booktrailers da edición galega se fósemos quen de ensaiar un modelo de colaboración do sector editorial co sector audiovisual, no marco dun programa xeral de visibilidade para o libro galego, no que participasen tamén a Televisión de Galicia, a rede de Bibliotecas Públicas e a Federación de Librarías. Producir cada ano medio cento de booktrailers de libros galegos empregando un modelo de concertación intersectorial non sería disparate ningún. Tería efectos moi beneficios para todos os sectores (editorial, audiovisual, bibliotecario e libreiro). É unha idea a desenvolver.

Onte 980: Vintage Sargadelos

sargadelos-coleccion-vintageCoñecín onte o lanzamento dunha colección de xogos de café de Sargadelos, bautizada como «Vintage», unha reedición de tres modelos deseñados hai cincuenta anos por Díaz Pardo para Cerámica do Castro, as series Bimio, Cardos e Cactus. É unha magnífica noticia que Sargadelos, tras varios anos de parálise crítica, volva realizar o lanzamento dun novo produto con motivo do Día das Letras Galegas. Agardemos que tras esta noticia esperanzadora, as fábricas de Sargadelos do Castro e Cervo volvan recuperar a actividade doutrora. Sargadelos é máis ca unha empresa de louza, é un dos sinais de identidade da cultura galega da segunda metade do século XX.

Onte 969: Con Teresa González Costa no Grove

Virginia_Bersabe_Carlos_Besada_Teresa-Gonzalez_08-05-2014

Magnífica presentación a do serán de onte na Galería Besada do Grove d’ Os santos nunca dormen, a novela máis recente de Teresa González Costa. Coincidindo tamén coa inauguración de «Almas de cántaro», unha impresionante exposición da pintora sevillana Virginia Bersabé, Teresa regresou ao seu Grove natal para reivindicar «que esta novela desenvólvese nun lugar que me habitou dende hai moito, unha vila sen nome onde o tempo fica parado, no Atlántis, ventre de balea, un casa de hóspedes onde se aloxan persoas extravagantes, magníficas, capaces de vivir poeticamente, personaxes libertarios, conscientes que na vida todo flúe coma a balea branca».

Citou despois Teresa algúns dos temas da novela: a angustia, as perdas persoais, como a guerra civil que deixou pegadas. «Quixen escribir unha traxedia. non un drama, onde non faltase a presenza do humor. A obra fala do odio e as súas consecuencias». «Na novela hai reflexións profundas e varias intrigas persoais que se cruzan». «Abordei a memoria como reparación e conciliación». «Na novela as fronteiras entre o real, o fantástico e onírico están esvaídas. Jeremías, restaurador de imaxes, aquí de seres humanos tamén, entra nun mundo de dimensións inesperadas, a través de “vivencias atlánticas”. Restaura e será restaurado. Os santos nunca dormen fala da vida coa intención de que o corazón da balea volva bater. A vida existe para ser vivida».

Dedicou Teresa unha parte da súa intervención a expresar a gratitude cos autores aos que debe moito esta obra: Melville, Nicolas Bouvier, Dionisio Pereira, Mark Twain e algúns autores franceses. Tamén ás conversas con Alfonso Abel, Loli Virulegio, Arximiro Fernández e coa súa visaboa da que tirei o título, «os santos nunca dormen». lembrou ao señor Jorge, un artesán compostelán co que falou toda unha mañá, que lle ensinou o anxo con lentes, fotografado na cuberta.

Para rematar leu o poema «O tempo» que escribiu para esta presentación.

 

O Tempo

Hai quen di
que o tempo
o pon todo
no seu sitio
pero tamén
é certo
que ás veces
hai que axudalo
porque o Tempo
vai ás présas
e non sempre
se decata
dos detalles.
Outras veces
parece
que chega tarde,
o Tempo
purga o tempo
toma o seu tempo
co seu chapeu
repleto de distracións,
e entón a demora
pode durar
demasiado
para quen agarda.
Hai que axudalo,
ao Tempo
e escribirlle cousas,
pequenos ou grandes
recordatorios
para a súa
libraría persoal,
poemas
historias
grandes ou pequenas
debuxos
para que o tempo
tome o seu tempo
da contemplación.
Hai que ofrecerlle un sorriso
e un intre
de xenerosidade
e de sinceridade.
Ás veces
o Tempo
o pon todo
no seu sitio,
pero outras
veces non.
É entón
cando hai que botarlle
un cabo
como se di
aínda que só
sexa
para non ter
a sensación
de perder
o verdadeiro Tempo.

O Grove 8, maio, 2014

 

 

Onte 894: Rosalía pop

Na conferencia que onte ditou Fernando Pereira sobre a iconografía rosaliana a peza que máis atención provocou nos asistentes foi a Rosalía pop preparada por Xesús Sanmartín en 1996 para «Galicia dende Salamanca». Nesa Rosalia warholiana iconoclasta, tan semellante a aqueloutra Marilyn, atopamos o precedente das deconstrucións do Rei Zentolo sobre o retrato de Luis Sellier tan exitosas na pasada década e capaces de imprimir o carácter universal e contemporáneo que hoxe acredita a autora de Follas Novas. O éxito das selfies do #euRosalia, unha iniciativa da Fundación Rosalía de Castro, afondan nese proceso de popularización de Rosalía e do seu éxito actual entre as xeracións máis novas coma icona da Galicia contemporánea.

Onte 872: A cultura do acibeche

No maxistral espazo de «No fondo dos espellos» de Faro de Vigo, o sábado Ferrin citaba con admiración a monografía de Ángel Cardín sobre a cultura do acibeche. Efectivamente, a do asturiano Cardín é unha obra de referencia sobre todos os ámbitos artellados por esta pedra semipreciosa (moi delicada, mais tamén máxica) traballada polos ourives de noso dende a época castrexa, coma testemuñan os achádegos de Viladonga. Esencial na cultura do Camiño de Santiago, Cardín nas presentacións do libro salienta a importancia do acibeche (presentado en forma de figa) para combater o mal de ollo, crenza na que acreditan as tres relixións de libro. Cardín dedicou mais tres de dúas décadas de investigación para ofrecer un libro definitivo sobre o acibeche, chamado a perdurar como esta pedra negra misteriosa.

Onte 856: «Rosalía e Castro. Imaxe e realidade»

A sempre inexplicable providencia laica fixo que o anuncio do inédito de Rosalía de Castro (que non era tanto) coincidise coa chegada do prelo dos primeiros exemplares de Rosalía de Castro. Imaxe e realidade do profesor Fernando Pereira Bueno, o libro co que Xerais celebrará o 24 de febreiro, o vindeiro día de Rosalía 2014. Un ensaio moi novidoso de iconografía documental no que se recollen e analizan con todo detalle máis de dúascentas pezas, outras tantas interpretacións que da imaxe e do espírito de Rosalía fixeron os artistas plásticos ao longo da historia. Dende os retratos fotográficos e o o óleo inconcluso de Brocos comezado en vida da nosa cantora até as caricaturas e aplicacións gráficas máis recentes, no libro preséntase unha Rosalía viva, inusualmente moderna, unha peza fundamental no noso imaxinario colectivo, que funciona xa coma a maior icona visual da Galicia contemporánea. Sei que este vai ser un libro que vai dar moito que ver e debater. Parabéns a Fernando Pereira por tan inmenso e concienciudo traballo documental.

Onte 826: Homenaxe a Cameselle

A presentación do libro Cameselle. Crónica fotográfica de Vigo (1975-2005) no Club Faro de Vigo constituíu unha homenaxe moi emocionante ao fotográfo Guillermo Cameselle. Gustoume o retrato humano que do fotógrafo de Lavadores perfilou o seu compañeiro o xornalista Luis Piñero, que revelou o carácter aprensivo de Guillermo, con quen compartiu reportaxes inesquecibles. Foi moi oportuna a reclamación de Piñero para que o concello de Vigo incluíse no seu rueiro o nome de «Fotógrafo Guillermo Cameselle». Pola súa banda Ceferino de Blas, director e responsable de Faro de Vigo durante máis de dúas décadas, encadrou a Cameselle como o cabezaleiro da terceira xeración de fotógrafos de Faro de Vigo. «Cameselle foi fotógrafo e fotógrafo de Faro de Vigo, con todo o qu eiso supón de continuidade e legado. Tras a primeira xeración de fotógrafos do xornal, á que vai de 1920 ao final da guerra, formada por Gil, Ksado, Pacheco, Llanos (pai), Sarabia e Pintos; despois da segunda, comprendido entre 1940 e 1970, da que formaron parte Llanos (fillo), Tomás Siorty, Bene e Magar, Cameselle iniciou na década de 1970 a terceira». «Cameselle foi un fotoxornalista integral, o fotógrafo dos luns ao sol, o que se ocupou do proceso de reconversión industrial». Pechou a quenda de intervencións, Fernando Cameselle, o fillo máis novo de Guillermo, que fixo un retrato moi emocionante do seu pai. Pechou o acto a proxección dun centenar das fotos publicadas no libro e uns minutos da gravación da cerimonia de entrega do Premio Galicia Comunicación que recibiu Cameslle en 2005. Gran Cameslle!!!

O Vigo de Cameselle

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao libro antolóxico do fotógrafo Guillermo Cameselle, que será presentado o mércores 18 de decembro, ás 20:00 horas no Club Faro de Vigo.

Coincidindo co primeiro aniversario do pasamento de Guillermo Cameselle, Xerais acaba de publicar un libro antolóxico do seu traballo como fotoxornalista de “Faro de Vigo”. Fermosamente prologada por Ceferino de Blas, mestre de xornalistas e responsable de Faro nas últimas décadas, a obra recompila en 440 páxinas arredor de 800 fotografías, escolmadas entre máis de 30.000, que conforman unha impresionante e emocionante crónica gráfica de Vigo e da súa área metropolitana dende 1975 a 2005, un período histórico decisivo no que a nosa abella da ribeira, coincidindo coa restauración monárquica e co inicio do período autonómico, sufriu unha durísima reconversión industrial e mudou case completamente a pel do seu tecido urbano.

Fillo de Cameselle, o famoso responsable do mantemento do estadio de Balaídos, Guillermo iniciou a súa profesión como fotógrafo da man de Manuel Novoa e Manuel García Castro “Magar” que con apenas vinte e poucos anos o introduciron como colaborador da axencia EFE e da delegación de TVE en Vigo. A partir de 1974, Cameselle entrou a formar parte do cadro de fotógrafos do decano, no que desenvolvería toda a súa traxectoria profesional e onde se forxou como un dos grandes do fotoxornalismo galego. Profesional de actitude sempre xenerosa, cun pulso vital impregnado dun pesimismo responsable, que ben coñecían os seus compañeiros de redacción, decontado foi adquirindo un estilo característico nas súas fotos identificables por unha composición coidada, atenta á xeometría e ao respecto das regras da dimensión áurea. Máis alá da rotina do disparo sobre o inmediato, obrigada polas urxencias do xornal, Cameselle esforzouse en ofrecer un traballo rotundo, baseado nunha ollada conmovedora sobre a realidade, non exenta do humor e dunha ironía moi sutil que ás veces chegaba aos límites do esperpento. A presenza de detalles case imperceptibles, nos que semellaba só el reparaba (o seu toque xenial), achegaban a cada unha das súas fotos un sorprendente engadido de orixinalidade e elegancia.

Cameselle foi modelo dun fotoxornalista afouto capaz de recoller a aceleración dun instante e de comprometerse cos afáns da cidadanía. Nas súas fotos atopamos o celme do Vigo rebelde e revolcado da reconversión naval dos oitenta, da que foi o seu cronista gráfico máis destacado, e das loitas obreiras e sociais no anfiteatro cívico de Urzaiz. No libro antolóxico aparecen fotos da protesta dos obreiros de Ascón no estadio de Balaídos en abril de 1978, das súas accións contundentes na mesma ponte de Rande ou de cando o 8 de xaneiro de 1985 ocuparon o catamarán e o conduciron a porto seguro. Fotos de forza extraordinaria coma as da reportaxe sobre a loita das mariscadoras da praia do Castelete, polas que recibiu en 1990 o primeiro premio “Galicia y el mar”, ou as da batalla que en decembro de 2002 os mariñeiros da ría libraron en Cíes contra o chapapote do “Prestige”. Fotos estremecedoras dos campamentos xitanos do Vigo dos oitenta, ou das mulleres sen teito, abrigadas nos escaparates de Príncipe. Exemplos de dignidade dun fotógrafo humilde e discretísimo, merecedor en 2005 do Premio Galicia de Xornalismo por este seu inquebrantable compromiso cívico cunha información profundamente humana, afastada de calquera tinte de amarelismo oportunista.

Namorado do mar, a ría de Vigo é a paisaxe protagonista dalgunha das súas fotos máis fermosas, dende aquelas da arquitectura móbil dos transatlánticos aparecendo entre o noso sky line, pasando por outras nas que expresa a potencia das guindastres dos estaleiros e a euforizante maruxía da lonxa do Berbés, até aqueloutras da beleza liviá das embarcacións da vela deportiva e das esforzadas traíñas. Fotógrafo primeiro dunha cidade polideportiva con vocación de sede olímpica, destaca o traballo de seguimento que fixo do incrible eurocelta de entre séculos, con fotos inesquecibles para a memoria celeste. Outro tanto acontece coas súas pezas dos concertos do Vigo da movida ou das festas populares (curros, entroidos, romaxes, procesións, paparotas e outros desfiles) nos que Cameselle deitou a súa ollada máis dionisíaca e divertida.  Mais foi no retrato outro xénero onde tamén Guillermo amosou a súa xenerosidade, tanto cando fotografou aos políticos e aos famosos con piedade e (nalgunhas ocasións) con retranca, coma cando o fixo co agarimo e coa tenrura que para el merecían os anónimos, os picariños e os vellos, os primeiros heroes das súas fotos.

O grande traballo en “Faro de Vigo” de Guillermo Cameselle obrigaba a ofrecer este primeiro libro antolóxico, que cremos contribuirá á construción da memoria do vivido por varias xeracións de vigueses. Mais merece tamén unha gran exposición na Casa das Artes como homenaxe e recoñecemento cidadán a súa proeza.