Onte 1823: SES ou a causa da ledicia

/en , , , , , /por

O concerto de onte de  SES no Auditorio Mar de Vigo demostrou a madurez acadada pola cantora bergantiñá, probablemente, unha das mellores aparicións na música popular galega desta década. Dúas horas e media nas que unha artista total, intérprete e compositora, foi debullando o seu discurso musical anticonformista e resistente que propón adoptar a causa da ledicia como a forma máis eficaz de opoñerse á extinción da lingua e da cultura galegas ou como xeito para combater a desigualdade e violencia que sofren as mulleres, entre outras formas da actual malicia capitalista.

Unha cantora de raíz e formación inequivocamente popular que coñece os rexistros da música de estirpe que comparte cun repertorio marabilloso de músicas americanas, tanto as formas do rock and roll e o rhythm and blues do norte, como as latinas do sur, que tan ben se axeitan na súa voz a nosa lingua.

Un concerto moi coidado en todos os eidos da produción, dende a iluminación ao vestiario das cantoras, no que SES argallou unha lista de temas variadísima e divertida nos contidos e nos ritmos, onde se presentaron algúns dos novidosos do cuarto disco, Opoñerse á extinción, mais no que tamén estiveron presentes outros clásicos dos discos anteriores como “Non son fada” ou “Como eu canto”, coreados por un público, maioritariamente feminino.

Xaora, foron momentos espectaculares da noite a interpretación de “Tambores de mar”, que dedicou aos picariños presentes, “Milonga de aquí”, na que lembrou aos presos independentistas galegos, e “Semente de vencer”, dedicada a Sementes, escolas de fala galega. Como tamén o foi a homenaxe a Ana Kiro versionando “Galicia, terra meiga” ou o tema que fixo coas súas tres compañeiras cantoras de homenaxe ás pandereteiras. Magníficos foron os tres bises nos que mesturou a súa coñecida versión de Guantanamera, “Labregha berghantiñana”, con “Porco blues” (ao xeito Janis Joplin) e “Tempestades de sal”, toda unha inxección de esperanza e leidicia para resistir en tempos ruíns. Mágoa que o público vigues non enchera completamente o auditorio nun concerto que non será doado esquecer. Unha gran SES.

Guardar

Onte 1822: “Arredor das Irmandades da Fala”, presentación na Coruña

/en , , , , , , , , , /por

Cochon_Casas_Ferreiro_e_Barreiro_02-02-2017

Onte nun serán de galerna presentamos na Librería Sisargas da Coruña Arredor das Irmandades da Fala, o volume colectivo coordinado por Luís Cochón, cuxa edición foi apoiada polos concellos de Compostela, Coruña e Ferrol. Un acto literario brillante no que interviron, ademais do director do proxecto, os profesores Arturo Casas e Xosé Ramón Barreiro Fernández e o alcalde da Coruña Xulio Ferreiro.

XG00259901Comezou o seu discurso Cochón celebrando que fose A Coruña, a cidade fundante das Irmandades da Fala, quen acollese a primeira presentación deste libro. lembrou ao prologuista da obra, Xosé Luís Méndez Ferrín, e á musa do libro, que partiu dunha conversa con Branca Novoneira, concelleira de Cultura de Santiago. Xustificou, a seguir, o período de tempo establecido para o estudo, 1914-1931, entre o inicio da da Gran Guerra e sétima asamblea das Irmandades da Fala e o primeiro congreso do Partido Galeguista. “Este libro saíu da convicción compartida de que facer no ano 2016 con motivo da fundación da primeira Irmandade. Pretendimos estudar o comportamento asambleario, como foi a historia do movemento e  que foron e que non foron ao cabo as Irmandades. Conscientes de que o lapso 1914-1931 configura un tempo determinante na historia de Galicia, sexa galeguista ou non galeguista, nun tempo cando se chamaban nacionalistas moitos máis dos que hoxe”.

Arturo Casas centrou o seu discurso na figura do seu parente Víctor Casas, “na miña familia ‘o pobre Victor’. o director do xornal A Nosa Terra, cando foi fusilado en Poio o 12 de novembro de 1936, o único liberado do Partido Galeguista”. Arturo glosou a figura do xornalista fusilado, como lembrou que o foran tamén Manuel Lustres Rivas, Xohán Carballeira e Roberto Blanco Torres, e lamentou que a pesar da súa actividade xornalística dende os vinte anos fose un perfecto descoñecido. “O seus artigos foron recollidos por Enrique Romasanta no libro Escritos políticos, publicado por Edicións A Nosa Terra, onde recolleu algúnhas das súas columnas publicadas baixo o título “Do momento”, análises que teñen transcendencia hoxe, quizais por que asuntos diso que se chama España non avanzan”. Citou Casas a carta que Víctor escribiu a Gómez Román a noite antes que fose fusilado, “pedindolle que o Partido Galeguista se refundase na esquerda, o que el sempre defendía”. “Víctor Casa tamén participou na tentativa de facer un teatro nacional galego. Tiña criterio no ámbito da poesía. Foi un ideólogo importante na estratexia política do partido e, sobre todo, un xornalista”. Rematou Arturo parabenizando a Luís Cochon, “un gran director de escena capaz de montar unha obra tan interesante como a que hoxe presentamos”.

Xosé Ramón Barreiro comezou salientando que este centenario das Irmandades fose celebrado pola Real Academia Galega, o Museo do Pobo Galego e os concellos do norte de  Galicia, o que demostra que “somos un pobo que lembra e agradece”. Para Barreiro a clave da celebración deste centenario é responder a algunhas preguntas: “Por que no ano 1914 repentinamente en Galicia se descubre o poder do nacionalismo? Por que a lingua se converte dende entón nun plasma sanguíneo capaz de darlle consistencia a todo? Cales son as razóns deste cambio?” Para Barreiro a resposta está na Primeira Guerra Mundial, “cando estados como Francia e Inglaterra trataban de derrubar as barreiras que no centro de Europa establecían o estado austro-húngaro ou Turquía”. “Francia e Inglaterra apoiaron a aquelas etnias sen estado para loitar contra estes estados intermedios. Déronlle así peso ao nacionalismo, ás novas fronteiras e á recuperación das linguas. Foi nos Balcáns onde se concentrou o interese de dinamitar estes estados intermedios. Isto é o que explica que o nacionalismo se convertise en ariete”.

Para Barreiro este contexto creado pola Guerra do 14 facilita que “os membros das Irmandades da Fala orienten a súa actividade arredor da fala e dunha reivindicación política que pretendía reducir o peso dos poderes oligárquicos. Mentres os vascos e os cataláns conseguiron reducir o número de deputados que non foran deles, isto non pasou en Galicia, por mor do caciquismo. Con todo,os membros das Irmandades nunca perderon a fe e continuaron construíndo unha teoría do feito diferencial galego”. “Ademais un dos aspectos fundamentais das Irmandades foi que dende o seu comezo lle deron valor á economía, son os primeiros en poñer o acento en que Galicia debía entrar no sistema capitalista e, unha vez alí, establecer rectificacións”. Citou Barreiro a contribución das Irmandades ao debate foral, as súas propostas e elucubracións ferroviarias ou as súas propostas sobre os sectores agrícolas e gandeiros. “Os membros das Irmandades soñaron e traballaron arreo para que Galicia recuperase a súa lingua e asúa dignidade”. Rematou Bareiro felicitando ao coordinador, “este é un libro que Cochón preparou co esmero e a intelixencia que lle é propia”.

Pechou a quenda de discursos, o alcalde Xulio Ferreiro que definiu o libro como “coral, aberto e transversal, como foron as Irmandades, unha obra que perdurará”,  Xaora, botou en falta que na obra non se abordase o papel sobranceiro das mulleres das Irmandades, precursoras do feminismo galego.

 

Onte 1821: Proxecto Bolxeviques

/en , , , , , , /por


Presentamos onte na Libraría Pedreira de Compostela o proxecto Bolxeviques 1917-2017 / Bolcheviques 1917-2017, coordinado pola escritora Teresa Moure e editado por Xerais e Através editora. Un libro colectivo no que participaron 23 autores e autoras, que escriben en ortografías diferentes, presentado en dous volumes distintos publicados por dúas editoras que compartiron formato, deseño de cuberta (realizado por Ricardo Cabanelas) e interiores, así como axenda de lanzamentos. Nesta primeira presentación do proxecto acompañaron á coordinadora dous dos coautores, o xornalista Joel Gómez e o historiador Justo Beramendi.

XG00268601capa bolchevique v3 baixaNa súa intervención Teresa Moure desvelou que o proxecto de edición do libro tivera a súa orixe na proposta que fixera na reunión na que fora convidada polo Comité galego para a celebración da revolución bolxevique. “Aquel comité nunca chegou a ser presentado, mais o proxecto do libro foi adiante. Foron convidadas figuras importantes da historiografía, especialistas en diversas disciplinas (como as artes ou a comunicación), así como figuras da militancia comunista, relación de persoas participantes corrixida con criterios de xénero co obxectivo de conseguir paridade”. Despois de referirse aos contidos do proxecto, onde a palabra clave é “respeito”, entendida como “ollar dúas veces, ollar calmo”, e ao movemento editorial que comeza a existir na celebración do centenario da revolución, explicou como foi abordada a cuestión ortográfica e agradeceu o traballo das dúas editoras, Teresa Moure rematou salientado que “esta obra non é un panfleto propagandista do comunismo, é un ensaio que pretende contribuír a necesaria revisión do bolxevismo, ao tempo que non oculta o conflito normativo”.

Pola súa banda, o xornalista Joel Gómez, despois de salientar o interese do proxecto Bolxeviques / Bolcheviques , lembrou a Ernesto Guerra da Cal, figura sobre a que fixo a súa tese de doutoramento. “Foi un exilado, un perdedor da guerra que ficou en Nova York dende 1938, cando alí representaba ao goberno da República. Dende entón tivo unha traxectoria de éxito como profesor de lingua e literatura ibéricas en varias universidades”. “O seu fillo, Enric Ucelay-da Cal, profesor de historia contemporánea da Universidade Pompeu Fabra,confesou no ano 2011, que o seu pai tivera carnet do Partido Comunista dende 1932 e que preparara un relatorio sobre os acontecementos de Albacete. Mais o curioso do caso é que Ernesto Guerra da Cal sempre enfatizou o seu galeguismo e ocultou a súa militancia comunista, intentou construír unha biografía na que se ocultase esta cuestión”.

Justo Beramendi confesou que o encargo de Teresa Moure levouno a volver sobre as súas orixes, “ao meu primeiro traballo, que en 1974 conseguiu pasar a censura franquista, Miserias de la Economía, que publiquei con Eduardo Fioravanti, no que esculcabamos na orixe económica do marxismo e do marxismo leninismo”. “Eu de mozo fun bolxevique, pero non relixioso, achegueime ao bolxevismo con mentalidade crítica. Atraiume a vontade científica social do marxismo, o seu afán de construír unha ciencia da historia e das realidades humanas coa intención de transformalas”. “Daquela, en 1974, xa diciamos que o estado soviético non era unha sociedade sen clases. Con aquel espírito de revisar dogmas e teorías debemos achegarnos hoxe á revolución soviética para saber que leccións podemos tirar da súa experiencia”. “A revolución soviética aínda afecta ás nosas vidas, non desapareceu a sociedade de clases nin o estado para garantir a súa pervivencia. Debemos determinar qué ideas continúan tendo a súa operatividade, o que resulta difícil achegarse  a elas sen prexuízos. Un risco inevitable para os historiadores medianamente decentes”.

“Con ese espírito revisitei a revolución bolxevique no meu traballo. O marxismo foi unha diagnose correcta sobre o sistema capitalista cando aínda estaba moi incipiente e apenas estaba apuntando. Outra cousa ben diferente foi cando pretendeu predicir o futuro”. “A revolución tiña que producirse nunha serie de países máis avanzados para consolidarse como tal. Só se produciu no imperio do tsares, un conxunto de pobos e territorios, algúns tan atrasados que vivían no Antigo Réxime. É certo que había illas como San Petersburgo, onde funcionaba unha fábrica que contaba con 40.000 obreiros, e en menor medida outras cidades como Moscova ou Kiev”. Relatou, a seguir, Beramendi como se xestou a revolución, desque en febreiro de 1917 o pobo comezou a pedir pan e paz, tras o colapso que para a economía ruso supuxo o esforzo da guerra. “Foi daquela cando en San Petersburgo se creou o soviet, asemblea de obreiros e soldados, comezando a dualidade de poderes até a toma no mes de outubro polo soviet do Pazo de Inverno”. “A pregunta que podemos facernos é como facer unha revolución socialista nun país onde o 80% da poboación era campesiña atrasada. De aí ven o descubrimento da fouce como como símbolo do campesiñado, posterior a súa utilización polas nosas Irmandades”.

Rematou Beramendi valorando as achegas da revolución bolxevique ao noso tempo. “O cpaitalismo mundial non conseguiu afogar a revolución, pero si illala. Creou as condicións dunha revolución imposible e unha revolución imprevista que non estaba contemplada nos manuais de marxismo. Na revolución bolxevique houbo cambios de discurso, xustificando a bondade do socialismo nun só país. Foi capaz de crear unha nova economía até convertir en só trinta anos á URSS nunha potencia industrial e militar. Foi o seu un sistema con curva evolutiva en forma de campá de Gauss, tanto en produtividade económica e felxibilidade política. Foi un sistema demasiado ríxido que acabou coa implosión da URSS ou evolucionando cara un auténtico Frankestein como é o actual da China”. “Xaora, a revolución bolxevique tivo un efecto moi beneficioso para os países de Europa que desenvolvero a súa sociedade do benestar, que non sería posible sen o medo á expansión do socialismo soviético. O avance que experimentaron as clases traballadoras europeas despois da segunda guerra mundial en parte funcionou como unha vacina da revolución bolxevique”.

 

O inicio do día escolar pola paz

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a lembrar o que foi o inicio en Vigo do día escolar pola paz, que se celebra cada 30 de xaneiro.

PazComo cada 30 de xaneiro celebrouse onte o “Día da non violencia e a paz”, unha efeméride instituída en 1964 polo inspector de educación mallorquín Llorenç Vidal coa intención de conmemorar nas escolas o aniversario do pasamento de Mahatma Gandhi, asasinado a tiros o 30 de xaneiro de 1948 en Nova Delhi. Unha xornada educativa non gubernamental, recoñecida hoxe no calendario escolar, que en Vigo comezou a ser celebrada de forma pioneira en 1983 no Colexio Público García Barbón, promovida polo profesor Xesús R. Jares, sendo directora do centro Marina Cabeza. Unha data que dende entón continúa abordándose nos centros educativos, coa intención de salientar os valores do diálogo e da resolución non violenta dos conflitos característicos da cultura da paz.

Unha efeméride bautizada o ano seguinte como “Día escolar pola paz” polo grupo de Educadores pola Paz de Nova Escola Galega, fundado por Xesús R. Jares, que no seu “Manifesto dos Ensinantes galegos pola paz e o desarme”, apoiado por case un milleiro de docentes, chamou a celebración desta xornada de concienciación nos centros e á integración da educación para a paz no currículum. Primeira convocatoria na que xa participaron unha ducia de escolas e colexios de Vigo e bisbarra, sendo apoiada polo propio alcaldía de Vigo, que o 30 de xaneiro de 1984 emitiu un bando con motivo do “Día escolar pola paz mundial e o desarme”. Un texto (hoxe podemos cualificalo de “histórico”) no que o alcalde Manuel Soto instaba a que “a escola non debe deixar de lado o obxectivo de educar para a convivencia e a paz” e chamaba ao alumnado e ao profesorado vigueses “a celebrar e participar nas actividades conmemorativas desta efeméride, para abandonar na vosa escola os xogos da guerra e para que o espírito implícito deste día permaneza na conciencia de todos”.

Formaban parte do programa deste 30 de xaneiro de 1984 as primeiras xornadas de Educación para a Paz, dirixidas ao profesorado e a toda a cidadanía. Celebradas do 13 ao 18 de xaneiro no Auditorio da caixa de aforros da rúa Rosalía de Castro, lembramos que foron abertas cunha conferencia brillantísima do filósofo Fernando Savater sobre as razóns do desarme, diante dunha sala onde non entraba unha agulla. Xornadas nas que se proxectaron “Guernika”, a documental de Alain Renais, e “Johnny cogió su fusil” de D. Trumbo, un clásico do cine antibelicista, con outro éxito de público impresionante. Como tamén foran moi interesantes as mesas redondas nas que participaron, entre outros, o debuxante Máximo, o propio Llorenç Vidal, Herminio Barreiro, Alexandre Cribeiro, Antonio Ojea e Segundo Mariño.

Xaora, a cerna do programa foron as actividades colaborativas nas que participaron preto dun milleiro de alumnos e alumnas. Realizáronse exposicións de traballos escolares nos centros e na sala de exposicións do Centro Cultural Cidade de Vigo; convocáronse concursos literarios e fixéronse recitais poéticos nos centros; graváronse programas en Radio Popular de Vigo e Radio Cadena e desenvolveuse unha marcha festiva pola paz na rúa do Príncipe. Sen esquecer que “Faro de Vigo” apoiou o programa coa publicación o 18 de xaneiro de 1984 de tres artigos longos sobre Educación para a paz e o desarme no seu suplemento “A pizarra”.

Iniciativas semellantes desenvolvéronse noutras localidades, promovidas por membros de Nova Escola Galega, como en Vilagarcía, A Estrada, Ribeira, Ourense e Santiago, onde o alcalde Xerardo Estévez tamén emitiu o seu bando e o Departamento de Educación enviou aos centros diversos materiais para apoiar o traballo didáctico da xornada. Sendo tamén significativo que o daquela Conselleiro de Educación Víctor Vázquez Portomeñe solicitase á comunidade educativa “que a paz informase a educación galega”.

Sei que aquela primeira celebración do Día escolar pola paz estaba moi mediatizada polos efectos da carreira armamentista que nos anos setenta e oitenta caracterizaba un mundo bipolar, amedrentado pola posibilidade do emprego dos mísiles nucleares. Un mundo incerto e inquedante que, magoadamente, regresou co inicio do século XXI. Tras o destrozo de Iraq e Siria, persisten as guerras ocultas en África, continúan as veas abertas do conflito palestino e as ameazas do terrorismo jihadista, mentres que milleiros de refuxiados se enfrontan en varios continentes aos valados do unilateralismo xenófobo que reza nas propostas de Trump, Putin e os membros emerxentes da chamada “nova dereita europea”. Tempos nos que educar nos valores da cultura da paz e da igualdade semella imprescindible.

Onte 1820: Liberdade de expresión

/en , , , , /por

Facebook-Prisioneros-sovieticos-concentracion-Mauthausen_EDIIMA20170128_0193_19

Indignoume que Facebook censurase esta fotografía publicada con motivo do Día do Holocausto ao que nos referiamos onte. Trátase dunha foto histórica estremecedora, moi coñecida e difundida na rede, tomada por un vixiante nazi do campo de Mauthausen a prisioneiros soviéticos. Unha censura xustificada por Facebook polo feito de que esta rede social ten restrinxida a publicación de fotografías de persoas espidas, mais que para María Torres, a creadora  do blog Búscame en el ciclo de la vida, e da páxina de Facebook homónina, ten todas as trazas de ter unha motivación ideolóxica. Por incrible que poida parecer, nos tempos da disrupción dixital e da emerxencia da nova dereita, defender a liberdade de expresión e os dereitos humanos en Facebook, como no resto de espazos de Internet, constitúe un principio esencial para todas as persoas que os utilizamos. Esta foto de Mauthausen expresa con toda a crueza a desolación destes homes sometidos polo nazis ás violencias extremas da fame, os traballos forzados e o roubo da súa dignidade. Non debemos agochala.

Onte 1819: Día do Holocausto

/en , , , , /por

Auschwitz

XG00162201Non pode pasar desapercibida a data de onte, 27 de xaneiro, na que se rinde homenaxe aos seis millóns de vítimas do Holocausto. Unha data na que (dende 2005) se conmemora a liberación en 1945 do campo de exterminio nazi de Auschwitz-Birkenau. Unha efeméride internacional promovida pola Unesco que nesta edición ten por tema “Educar para  futuro. A función dos emprazamentos históricos e os museos na Educación relativa ao Holocausto”. Unha efeméride que nos leva a recomendar a lectura da novela de Alberto Canal, O amor nos escuros días de Birkenau, publicada hai apenas seis meses en Xerais Narrativa, un texto esencial na literatura galega do Holocausto. Nun momento tan desacougante como o actual, cando o presidente Trump promove as súas políticas xenófobas, cuxas consecuencias son hoxe impredicibles, ou cando os partidos da ultradereita aspiran a ocupar os gobernos europeos, esta efeméride que pretende educar aos máis novos na loita contra calquera forma de intolerancia e xenofobia adquire o seu maior sentido.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Onte 1818: “Crónica Córnica” de Francisco Coimbra na Universidade de Vigo

/en , , , , , , , , , /por

Interesantísima foi a presentación de Crónica Córnica de Francisco Coimbra, finalista do Premio Xerais de novela 2016, na Universidade de Vigo. Xosé Luís Méndez Ferrín e profesores Xosé Henrique Costas e Anxo Angueira acompañaron ao autor, profesor na Universidade de Curitiba, que nestes días visitou Galicia.

Comezou as intervencións Costas contextualizando o contido da novela: “en Europa falamos 150 linguas das que cen están en risco de aniquilamento”, “esas linguas ameazadas poden vivir ou revivir en función da vontade dos seus falantes”. Para Costas “nesta novela hai, ademais de solidariedade, humor e lirismo, moita reflexión sobre as palabras, as linguas e o cambio lingüístico”. “Mais sobre todo hai moito interese por abordar os prexuizos, neste caso daquelas persoas que non comprenden as razóns polas que se comeza a falar de novo o córnico en Cornualle”. “Como tamén se abordan outras cuestións como a inmersión escolar ou o illamento dos seus falantes”.

XG00267501A seguir interviu o escritor e profesor Anxo Angueira que confesou estar “moi sorprendido e satisfeito coa lectura desta novela”. “Non coñecía ao autor e paréceme un milagre que un mozo que conectou coa nosa cultura hai apenas uns anos chegase a facer esta extraordinaria novela de estilo directo, expositivo e sen retornelos”. “Un autor que coñece e domina lingua como demostra en frases como ‘unha fisterra estreitiña, estreita’. Unha dimensión fundamental nun autor que sabe das posibilidades deste material lingüístico, un escritor que vive dende dentro a lingua”. Seguiu Angueira sinalando que “Crónica Córnica é un libro sobre outros libros, unha novela protagonizada por un personaxe colectivo, esas 537.400 persoas, voces, terroristas, sediciosos que da noite para a mañán espertan falando en córnico”. “Unha novela onde o filolóxico esta moi presente dende un primeiro capítulo extraordinario, pola forza coa que conta un suceso marabilloso que revoluciona todo”.

Sinalou despois Angueira a importancia dos números na novela e a súa relación con Álvaro Cunqueiro e Jose Saramago. “Mais tamén está nestas páxinas o oral e o popular, con expresións de noso tan características como ‘córnico non é’, de xeito que a propia lingua popular galega é utilizada como esconxuro. Isto permite unha lectura especular da novela, que fala do córnico, pero tamén da situación de todas as outras linguas minorizadas”. “Esta é tamén unha novela sobre as relacións entre a lingua e o poder e unha canto á diversidade lingüística”. “Lembroume a Non hai outro camiño, a novela de Isaac Xubín, onde hai tamén unha alegoría da revolución e da represión. O que semella que volve un tipo de escrita na presenteira das letras galegas”.

Para Angueira “na novela volve a solidariedade dos países celtas e do celtismo”, “agradezo esa descrición tan brillante dos galegos que chegan en dorna, non podía ser doutra forma, para apoiar a insurrección lingüística córnica, un xeito de presentar o mundo da talasocracia, ese mar céltico que nos une, como sinalou o profesor Anxo Ocampo, tan presente no poema de Rosalía de Castro ao escocés Sir John Moore”. Rematando o seu discurso, Angueira insistiu que na novela de Coimbra estaba moi presente a idea de Rexurdimento, un libro no que os personaxes soñan moito, un libro que é un soño feliz”.

Xosé Luís Méndez Ferrín comezou saudando “a unha nova estrela da literatura galega” e pregándolle ao autor “que se incorpore a nosa permanente renacencia”. Seguiu Ferrín sinalando que “o medo ao esmorecemento da nosa lingua mobilizou dende o século XVIII a Sarmiento e despois no XIX e por medio da poesía aos compoñentes do Rexurdimento”. “Levamos cen anos asustados pola perda da nosa lingua, de sermos un pobo como o córnico ou dálmata que perderon a súa lingua no tempo contemporáneo”.

Lembrou Ferrín que antes de existir este libro, no século XV xa existiu Le roman de Ponthus, para cualificar despois Crónica Córnica como unha novela excelente, máis orixinal que A jangada de pedra de Saramago. A de Francisco Coimbra é unha novela filosófica ligada coas do século XVII de Swift, Voltaire ou Rousseau. Unha novela concibida para facernos pensar, suficientemente ambigua para que nos prenda e nos faga conectar con todas as reminiscencias literarias e coñecemento que temos sobre o país. Esta é unha novela que devolve ao lector cento por un”. Citou Ferrín O home que fala vegliota, o cómic de Reimundo Patiño, como un precedente dignísimo desta novela.

A seguir, Ferrín foi debullando as relacións entre Galicia e Cornualle, “fíos invisibles que aparecen de forma sorpresiva e milagreira”, “fíos que terman de Cunqueiro ou da serie Poldark ou de moitos topónimos de aquí e acolá”. “Hai hoxe un renacemento córnico modesto, que fai que existan máis dun milleiro de persoas que se xuntan para falar a lingua perdida ou filmar unha película na que se utiliza”. Rematou Ferrín sinalando que “este libro excelente de Francisco Coimbra lévanos a recoñecernos como parte dunha estrutura profunda dese mar céltico compartido”.

Comezou Francisco Coimbra salientando que “esta novela fala de calar e falar”. “Coas linguas podemos falar ou calar, negociamos constantemente en omitir ou decidimos falar. Mais no caso das persoas que falamos máis dunha lingua, estas escollas multiplícanse. Aquí en Galicia facédeo constantemente. Mais que pasaría se toda unha comunidade decidise falar nunha lingua? Desa idea naceu Crónica Córnica“. “Eu son de Curitiba, onde agora traballo; eu son de Madrid, onde nacín; eu son de Barcelona, onde fixen a Primaria; eu son de Santiado, de Pisa, de Montpellier, cidades onde vivín nalgún momento da miña vida. E eu escollín escribir esta novela en galego. Eu vivía en Brasil, traballo na Universidade de Curitiba, formo parte dunha xeración esmagada polo capitalismo. Aí tiven esa idea que naceu en galego”.

Francisco Coimbra fixo despois un eloxio da lingua galega: “o galego ten unha vantaxe que outras linguas non posúen, o seu proceso de estandarización foi distinto ao doutras linguas hexemónicas; no seu proceso de padronización o galego conservou moita diversidade de opcións, e isto supón unha gran riqueza”. “A novela foi un traballo sobre a lingua incorporando novos rexistros sobre ela. Quixen abrir outros rexistros para a lingua, amplialos co doutras linguas como un medio de expresión literaria”. “En Crónica Córnica hai unha mestura de xéneros, hai veces que o texto ten carácter enciclopédico, noutras pretende parecerse a unha guía de conversa, coa pretensión de facer un xogo de espello para expresar a semellanza entre dúas linguas como o córnico ou o galego”.

“O feito de que esta ambientada en Cornualle serve como metáfora para calquera outra comunidade. Crin que Cornualle era máis neutro por ser unha comunidade pequena e por contar cun espazo literario de seu.”. A seguir, Coimbra reflexionou sobre a idea de ‘cando morre unha lingua?’ “Os límites das linguas son moito máis difusos no espazo e no tempo do que cremos”. “O narrador non ten moita autoridade e precisa apoiarse noutros para completar a súa información, razón pola que na miña novela todas as persoas e as cousas falan, construíndo así un personaxe colectivo”.

D. Besadío publicou no Diario da Universidade de Vigo unha excelente crónica sobre a presentación.

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Guardar

Campo do Fragoso CXCIII

/en , , /por

MESTRE BERIZZO

Berizzo_ZidaneInesquecible foi a noite do mércores en Balaídos na que un Celta colosal conseguiu eliminar ao
Madrid (e toda a súa parafernalia) e clasificarse para as semifinais de Copa. Para o celtismo, probablemente, é un dos fitos máis importantes da última década, que así expresou a súa gratitude cantando unha emocionante rianxeira, só reservada para os días máis grandes. Unha noite onde se desenvolveron as liñas máis claras da gramática do fútbol celeste: intensidade, valentía e humildade. E, sobre todo, unha noite na que escintilou a madurez competitiva acadada polo cadro de Eduardo Berizzo.

Foi un partido intenso de tolos ires e vires dunha a outra portaría. Unha batalla de loitas bilaterais a cara de can, onde como sucedera no Bernabeu cada xogador de Berizzo tiña asignado o seu par ao que debía facerlle a vida imposible. O Celta confiaba a súa estratexia ofensiva ás posibilidades de contraataque e ás recuperacións que na primeira e segunda liña puidesen facer os seus homes máis adiantados. Unha proposta moi esixente para cada un deles, que obrigaba a un esforzo físico enorme e a unha mobilidade constante. E a pesar do arriscado da proposta a Berizzo deulle bo resultado. No derradeiro cuarto de hora da primeira parte, Aspas e Guidetti souberon abrir un par de furados na defensa branca, estragados polo porteiro, o mellor dos madridistas. Xaora, faltando apenas dous minutos, o internacional sueco-galego, tras un gran servizo de Wass, recuncou no seu empeño e, contando coa colaboración de Danilo e da deusa fortuna, adiantou aos nosos na táboa de marcas.

Foi tamén un partido incerto e emocionante, sobre todo tras a reanudación, onde un Madrid rabioso e desordenado obrigou aos celestes a parapetarse diante da portaría de Sergio. Así chegou o empate de Cristiano, tras unha falta dubidosa, preto da frontal; e así puideron adiantarse os visitantes nunha desas cabezadas letais de Ramos na área pequena rival. Porén, neses minutos críticos, onde as ondadas madridistas chegaban en avalancha e medraban as pulsacións dos celtistas, Berizzo soubo comunicar dende a banda as doses de xerarquía e confianza necesarias para xestionalos con sufrimento e intelixencia. Secomasí chegou o golazo de Wass, tras unha xogada coral, na que interviron Aspas, Marcelo e Jozabeb, consolidando unha clasificación forxada a semana anterior no Bernabeu.

Nesta eliminatoria Berizzo demostrou que é un dos grandes adestradores do momento e un dos máis importantes da historia do Celta. Un auténtico mestre capaz de sacar o mellor de cada un dos seus xogadores, capaz de que aprendan compartindo o proxecto colectivo e capaz de que brillen no desempeño individual. Na xerarquía, na teimosía e na humildade de Berizzo están algúns dos segredos deste gran Celta actual, para min máis admirable que aqueloutro do xogo da serpe de Mostovoi e Mazinho de hai dúas décadas. Berizzo ten moito que ver co momento excepcional dos nosos canteiráns Aspas, Mallo e Jonny, nos mellores días das súas carreiras. Aí está a confianza que foron gañando da súa man os dous porteiros, Rubén e Sergio. Como o medre de xogadores novos que están sendo agarimados pola súa man como Bongonda, Wass, Radoja, Guidetti, Sergi ou Pape Cheikh, que apuntan a figuras internacionais de moitos quilates e que polas súas traxectorias ascendentes dificilmente poderemos manter en Vigo durante moito tempo. Como tamén o papel esencial dos seus veteranos de confianza Cabral, Tucu, Chelo ou Roncaglia, leais e dispostos a manter a estrutura do debuxo táctico do adestrador.

Cheguemos ou non a final da Copa, o conseguido por Berizzo nesta competición nas dúas últimas tempadas merece de todas as beizóns. Gran adestrador o noso.

De osos e dinosebes

/en , , /por

No artigo da semana de Faro de Vigo propopoño que sexan retirados da Porta do Sol o oso polar e as dinosebes.

arranca-programacionCada vez que paso no vitrasa pola porta do Sol, fágoo polo menos dúas veces ao día, agardo que os responsables do concello xa retirasen o osiño de escumillón. Pasados os reis, fixérono decontado cos pingüíns e coa árbore iluminada de 28 metros, máis alta co Sireno, pero descoñecemos as razóns polas que continúa alí o oso polar, a figura preferida este nadal polos nosos pequenos, responsable de que as dinosebes no seu segundo nadal ficasen xa no ostracismo. Nada doutro xoves, xa que os vigueses e viguesas, mesmo os máis novos, somos así de ingratos e devecemos por deitarnos nos brazos das novidades.

En todo caso, rematadas as festas xa non pintan nada alí o simpático barrigolas nin tampouco o carrusel de fantasías chantado diante da fachada edificio Galoya, construído polo arquitecto Romualdo Madariaga en 1934, como un dos símbolos do Vigo moderno. As crianzas deben aprender que cada tempo ten o seu afán, os seus ritos e as súas festas. E alá foron as festas do ano novo coas súas saudades e enchentes. Agora o que toca é traballar duro e preparar os días (tamén fríos) de Entroido, cos seus disfraces e larpeiradas.

Xaora, semellaría que diante dos problemas que vivimos en Vigo, dende as dificultades para recuperar os niveis de emprego industrial e actividade portuaria e pesqueira, as taxas elevadas de precariedade dos empregos das persoas novas, as dificultades das persoas maiores e dependentes, até a incapacidade dos partidos de dialogar e poñer a funcionar a área metropolitana, falar da instalación de osiños e dinosebes na Porta do Sol é unha frivolidade. É a verdade que o sería se non fose que estas figuras de vontade efémera están conformando ás caladiñas unha nova paisaxe urbana, nun imparable proceso de frivolización, que moito renxe nunha cidade noutrora modelo de innovación artística urbana.

A política de chantar dinosebes por Vigo promovida por Abel Caballero, tanto me ten que sexa na Portal do Sol que no barrio de Navia, ben pouco ten que ver coa que promoveu hai vinte e cinco anos o concello sendo alcalde Manuel Soto que dunha tacada o fixo con catro esculturas do máximo nivel, o Sireno de Leiro na Porta de Sol, os Cabalos de Juan Oliveira na Praza de España, os Redeiros de Ramón Conde ao comezo da Gran Vía e a porta do Atlántico de Silverio Rivas nas Travesas. Catro pezas e grupos escultóricos que co paso do tempo foron integrándose como parte da paisaxe urbana, asumidas pola cidadanía, despois da imprescindible confrontación de pareceres e preferencias, en iconas do Vigo de fin de século.

Proceso que recuncou en 2001, sendo alcalde Lois Castrillo, cos tres elementos do grupo escultórico de Leiro Bañistas no Areal, situados na Laxe e na praza da Estrela, no marco da actuación Abrir Vigo ao mar. Outro tanto pasou en 2006 cando a alcaldesa Corina Porro ubicou no paseo de Afonso, ao pé da oliveira, o grupo escultórico co que Xaime Quesada homenaxeaba aos trobeiros do mar de Vigo ou recuperou a Farola de Jenaro de la Fuente para Urzaiz, un espazo de encontro que tantas veces temos solicitado se bautice como praza de Galicia. Cada unha destas pezas artísticas precisaron do debate cidadán para integrarse na memoria colectiva e transformarse en pezas do noso orgullo.

Debate que se repite agora cos murais e graffitis en medianeiras promovidos polo equipo de Abel Caballero que, ademais de tapar moitas das vergonzas e desfeitas do urbanismo vigués das últimas décadas, ofrecen unha xanela para a expresión da arte urbana do século XXI, con pezas máis ou menos afortunadas, algunhas para min excepcionais como, entre outras, as Kermesses de Antón Pulido na praza de Peniche, as mutacións celestes de Liqen en Hispanidade ou os rapaces de Lula Goce na curva de San Gregorio. Un programa municipal de muralismo, “Vigo cidade de cor”, que por ventura, finalizada a súa segunda quenda de proxectos, conta cunha nómina de artistas diversos, tanto no que atinxe as técnicas utilizadas, as súas expresións e temáticas, como as súas idades e procedencias, homologable asía a experiencias de arranxo urbano desenvolvidas noutras cidades coa intención de humanizalas e darlle posibilidades de expresión aos seus artistas.

Non hai dúbida que o oso barrigolas e as dinosebes, por moi populares que sexan nos tempos das autofotos, deben ser retiradas da porta do Sol e consideradas como pezas efémeras da nosa paisaxe urbana, características dun tempo de confusión. Chantar as raíces das dinosebes nun dos xardíns, como o Castro, Castrelos ou A Guía, como sucede noutras cidades, sería a súa oportunidade para incorporalas á memoria da cidade. Un exercicio de realismo que ben lle acaería a este Vigo de estrépito.

Onte 1817: Un plan para a cultura galega

/en , , , /por

O anuncio do presidente Feijoo polo que o seu goberno se comprometía a elaborar un plan para a cultura galega foi onte moi ben recollido polos medios. Se é unha proposta crible, algo que esta altura non podemos asegurar, con certeza suporía a entrada, por fin, da problemática do sector cultural galego nos contidos da axenda pública, a que manexan as administracións e os medios de comunicación. Suporía recoñecer que en Galicia existe a cultura como sector económico con dimensións significativas no eido do emprego e da súa achega ao PIB galego (como tan retranqueiramente salientaron o pasado luns os membros de NUMAX). Como tamén sería crible o anuncio se os diversos sectores da creación e da industria cultural reciben convites para expresar as súas opinións e participar na confección dun plan (estratéxico), unha condición indispensable para a súa posta en marcha e funcionamento satisfactorio. O modelo de participación e pluralismo co que foron elaborados o PXNLG de 2004 e a Lei do libro e da lectura nos dous últimos anos do derradeiro Goberno Fraga podería agora ser emulado. Con todo, somos prudentes diante dun anuncio que, insisto, pode ser tanto esperanzoso como unha nova frustración.