Onte 326: A lección de Feijoo

A redución do número de membros do Parlamento de Galicia, que pretende impoñer Feijoo, non ten que ver só coas políticas de austericidade das que tan amigo é o presidente da Xunta. Abonda con ler hoxe a información de Atlántico para comprobar que só o gasto en asesores para o seu gabinete (2,3 millóns de euros) duplica o aforro que supoñeria contar con catorce postos menos nas bancadas do Hórreo. Non, non é cuestión só de «aforro». Esta xibarización parlamentaria forma parte da estratexia de rexionalización de Galicia que Feijoo e  Rueda levan desenvolvemento dende inicio da lexislatura. Aí cadra a ofensiva obsesiva para modificar o estatus do galego no sistema educativo non universitario e eliminar as seleccións deportivas galegas, dúas medidas moi políticas que non foron nin moito menos inocentes. Aí cadra a devaluación do Parlamento, institución primeira do noso autogoberno, á que Feijoo e o seu goberno conceden moi escasa relevancia. Ademais de contribuír á rexionalización do estado das autonomías –un proceso no que Feijoo se atreve a desputar (dende posicións «temperadas») o liderado a Esperanza Aguirre–, esta xibarización axudaría ao PPdeG a gañar as Autonómicas, máis aínda cando as enquisas, a pesar das dificultades da oposición de articular unha alternativa verosímil, comezan a non serlles tan favorables aos conservadores. Se a isto engadimos que unha redución deste tipo sempre concita simpatías entre os sectores do electorado que «critican» a política, o movemento de Feijoo non pode ser máis eficaz para os seus intereses. Recentralizar, desprestixiar o valor da participación política e expresar liderado entre os baróns de Rajoy serían, pois, os verbos principais utilizados por Feijoo nestoutra das súas leccións de pragmatismo, ditada sen escrúpulos nin morais nin ideolóxicos. Así é o personaxe.

Onte 325: Primeiro contacto con Kindle

Dinme por vencido. Onte estreei o Kindle Touch que merquei. Abandono o meu primeiro e-reader e o seu antipático sistema. Non nego que a experiencia de compra de Amazon é moito máis satisfactoria ca das librarías electrónicas que viña utilizando. O wifi funciona, a descarga de cada libro é directa ao aparello e dura menos dun minuto. Na experiencia lectora notei menos diferenza, xa que depende da calidade de edición dos e-books. Con todo, sorprendeume a facilidade de integración de documentos propios, aínda que a lectura de PDFs resultoume moi incómoda.

Reféns da AP-9

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío do incremento das peaxes, reflexiono sobre a dependencia de Galicia e a súa cidadanía da AP-9.

Adoita lembrar Camilo Nogueira que A Coruña e Vigo quedaron unidas por ferrocarril en 1946. Un feito que explicaría a separación histórica entre as dúas grandes cidades galegas que non foi superada case sete décadas despois. Máis de dúas horas tarda hoxe en percorrer o ferrocarril os 159 km existentes entre as estacións de Guixar e San Cristovo, a pesar de que só inviste pouco máis de media hora no treito novo entre Compostela e A Coruña. Até o remate das obras do Eixo Atlántico ferroviario, na hipótese máis favorable en 2014, a principal comunicación entre A Coruña, Santiago, Vilagarcía, Pontevedra e Vigo continuará sendo a AP-9, unha autoestrada de peaxe para a que non existe alternativa ningunha. Completado en 2003 o trazado entre Ferrol e Tui, despois de transcorridos case trinta anos de iniciado o proxecto, a cidadanía galega é refén da concesionaria da Autoestrada do Atlántico, enxergándose escasas posibilidades de quedar en liberdade no futuro.

Non está de máis lembrar que Audasa, a concesionaria da AP-9, foi adquirida en 1983 polo Estado a (CESA) investidores privados, coa intención de incrementar o control sobre a construción e xestión das autoestradas, sendo incorporada a ENA (Empresa Nacional de Autopistas). En maio de 2003, en pleno entusiasmo inmobiliario, o Goberno de José María Aznar vendeu todas as accións de ENA a un consorcio de empresas liderado pola construtora Sacyr Vallermoso, que o ano seguinte, tras a compra de Europistas, crearía Itínere, empresa que sería opada en xuño de 2009 por Citi Infrastructure Partners (CIP), multinacional estadounidense do grupo Citi que controla hoxe o negocio (145 millóns de euros de facturación en 2011) e a xestión do que é a medula da mobilidade interior do noso país.

O Goberno de Aznar, ademais de privatizar a autoestrada galega por apenas 1.568 millóns de euros, foi quen no ano 2000 ampliou a concesión en vinte e cinco anos máis, até 2048, a cambio da finalización dos treitos Neda-Ferrol e Rande-Puxeiros. Dúas decisións que hipotecaron o futuro da AP-9, ás que habería que engadir outras tantas tomadas polo Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero. A supresión das peaxes de Rande e A Barcala, dende maio de 2006, a cambio dunha peaxe na sombra (entre 6 e 9 millóns de euros anuais, en función do nivel de tráfico) pagada polo Ministerio de Fomento e a Xunta de Galicia. E o convenio asinado por José Blanco para ampliación da ponte de Rande (obra valorada en 350 millóns de euros), que autoriza á concesionaria o incremento “extraordinario” dun 1% acumulativo das tarifas, que durante vinte anos se sumaría ás revisións anuais de prezos.

O recente incremento das peaxes da AP-9 nun 7,5%, ao que haberá que engadir a suba de tres puntos de IVE, a partir de primeiro de setembro, constitúe un novo abuso da concesionaria, aprobado pola orde do 27 de xullo do Ministerio de Fomento que anula “as compensacións das que viñan gozando as concesionarias” dende 1999 (cando gobernaba José María Aznar). Un suba brutal que supoñerá que dende Vigo, ir e volver á Coruña en automóbil, custará 28,70 euros só de peaxes e, probablemente, outro tanto de combustible. Case 60,00 € (dez mil pesetas), ou case 19 céntimos de euro por quilómetro, un dos treitos de autoestrada máis caros, transitados (22.539 vehículos diarios de media en 2011), rendibles e amortizados de España, para os que non existe alternativa razoable doutro tipo de mobilidade, sexa por autovía alternativa ou por transporte público colectivo. Unha suba máis inxustificable, aínda, cando o deterioro do servizo da AP-9 é un feito innegable para os usuarios frecuentes: colas interminables nas peaxes, tras a supresión de persoal; firme en mal estado nalgúns treitos; escasa información de incidencias… O da AP-9 é o exemplo ideal do que nas facultades de administracións de empresas definirían como “negocio redondo”, aquel que conta cunha clientela cautiva que carece de alternativa para poder abandonar quen lle achega un servizo para ela indispensable.

É triste recoñecer que mentres non contemos cun modelo alternativo de mobilidade, pouco axudará lamentar a escasa xenerosidade dunha empresa como Audasa que nin sequera é capaz de dedicar unha pequena parte dos seus beneficios no eido social, deportivo ou cultural galego. Como magoa asumir que mentres non contemos cun tren rápido de pasaxeiros e mercadorías, que una todas as cidades do eixo atlántico cun prezo, horario e frecuencias atractivas; mentres non contemos cunha rede de transporte metropolitana e intermodal que una, tamén aeroportos e portos (o tráfico nas rías podería ser decisivo); mentres se continúe priorizando o modelo de comunicación coa meseta sobre o da intercomunicación interna Galicia e a súa cidadanía continuaremos sendo reféns da AP-9.

Onte 324: A cerimonia de London 2012

Non puiden ver en directo a cerimonia de apertura dos Xogos Olímpicos, mais onte tiven a oportunidade de recuperar na rede a gravación das súas catro horas (recomendo buscala no sistema de TVE á carta). Unha marabilla concibida para televisión! Alí atopei ese cen por cen british que eu tanto admiro, un compendio de creatividade, tradición, modernidade, elegancia, popularidade, interxeracionalidade, rigor, humor, tinguido dos valores deportivos de «fair play» e afouteza. Mais e sobre todo, gustoume a exaltación visual que Danny Boyle fixo do que el entende representa a identidade británica dende a revolución industrial, o movemento sufraxista e o sistema público de saúde, pasando pola música pop e rock (na que UK é, sen discusión, a primeira potencia mundial), até a literatura infantil e ao emprego da súa irónica retranca. Sen deitarse nos perigosos brazos do chauvinismo, presentar e compartir coa humanidade a identidade propia, e facelo con elegancia e fachenda, constitúe un modelo a seguir. Non teño dúbida que os Xogos Olímpicos de London serán extraordinarios, xa que o público deportivo británico é o mellor do mundo. Durante as dúas próximas semanas terei alí todas as miñas saudades.

Onte 323: «O meu primeiro Celso Emilio» en concerto

Memorable foi o concerto no Auditorio Municipal de Teo de presentación do librodisco O meu primeiro Celso Emilio. Unha gozada escoitar oito poemas de Celso Emilio interpretados por unha ducia de músicos extraordinarios. Unha ocasión única que sabemos será moi difícil repetir. Abriu María Manuela –tamén formidable ilustradora do libro– con «Erguerémo-la espranza», un dos poemas civicos de Longa noite de pedra. Fermoso o seu diálogo con Manolo Dopico, apoiado na firmeza das cordas da guitarra de Xurxo Varela e o violín de Nuria Lestegás. «Saúde a todos, compañeiros!» foi o retrouso que deu inicio a un concerto no que a emoción e a complicidade do público foron en incremento. Continuaron Xiana e Mero cun dúo inédito con «Eu en ti», un intenso poema de amor d’ O soño sulagado, musicado polo propio Mero. A interpretación de Xiana de «María Soliña» foi un dos momentos máis inesquecibles do serán; o arranxo de Xurxo Varela da versión de A. Paz Valverde é marabilloso. Outrosí sucede cos «Cantares» de María Manuela, un tema que ela arranxou ao xeito tradicional de Onde o mundo se chama Celanova, cun acompañamento de José L. do Pico á zanfona. A versión potentísima de «Irmaus», probablemente a peza estrela disco, marcou outro momento de máxima emoción. O centenar de asistentes quedamos abraiados pola interpretación coral do himno de Mini, un dos temas esenciais na formación sentimental da nosa xeración de nacionalistas galegos. De bagoar. A seguir, «Moraima», versión de Suso Vaamonde do poema «Xaneiro 1972,II», recuperou a voz do íntimo doutro poema de amor de beleza desbordada. Xiana deixounos pampos coa súa versión de «Agardarei», con arranxos jazzísticos de Nani García, mellorando de lonxe a que fixera Batallán. Quedará para a nosa memoria a saída de Xosé Lastra para acompañar (fachendoso) a Xiana no escenario. Todo o elenco no escenario bailou cos aires caribeños do derradeiro tema, «A mulata de Coromoto», outro dos temas de Miguel Varela, o músico ferrolán ao que se lembrou en varias ocasións ao longo do concerto. Pagou moito a pena editar este traballo musical e literario no centenario de Ferreiro, cheo de matices e sutilezas. Un modelo do que entendemos é a edición estendida que precisa un momento como o actual. Se o público así o entende, pretendemos que teña continuidade o vindeiro ano con «A miña primeira Rosalía», con motivo da celebración do 150 aniversario da publicación de Cantares gallegos. Luís Ferreiro e máis eu baixamos cantando pola autoestrada máis contentos ca cucos. O de Teo foi moito. A próxima presentación d’ O meu primeiro Celso Emilio será o xoves, 9 de agosto, ás 21:15 horas, na Feira do Libro da Coruña. Avisados quedamos.

Onte 322: Os silencios de don Julio no Congreso dos Deputados

A comparecencia de don Julio Gayoso produciume indignación. Quen mandou na caixa durante seis décadas, quen decidía sobre todo o que alí sucedía, quen forzou a modificación da Lei de Caixas para manterse na presidencia da entidade presentouse diante dos deputados como un xubilado sen poderes executivos ningúns que nada podía aclarar sobre o proceso de fusión nin sobre as razóns e condicións da emisión das participacións preferentes nin sequera sobre as xubilacións millonarias dos seus directivos. Un exercicio de incrible hipocresía que suscitou a repulsa unánime de todos os grupos parlamentarios. Con todo, ten moita miga o comentario de don Julio sobre o seu descoñecemento do contido da auditoria due dilligence, encargada pola Xunta a KPMG, que «avalou» as condicións da fusión. Tras ese comentario, aparentemente inocente, como tras o realizado pola exministra Salgado na súa comparencencia da tarde, aumentan as dúbidas sobre o sucedido, razón pola que é imprescindible que o Parlamento Galego abra dunha vez unha investigación a tumba aberta sobre o proceso de fusión das caixas. A cidadanía ten dereito a coñecer cal era a situación de solvencia de cada unha das entidades antes da fusión, cal foi o papel da Xunta de Galicia e do Banco de España, como a posición dos membros de ambos os dous consellos de administración neste proceso. A tomadura de pelo de don Julio forma parte dunha trama de silencio que debe ser desvelada. Dificilmente os responsables de Novagalicia Banco poderán recuperar a credibilidade coa súa clientela (o seu principal activo) sen solucionar tanto o engano das preferentes como sen que se poña en claro este confuso proceso de fusión.

Onte 321: Día da Patria Galega

Non foi o mellor 25 de xullo dos últimos anos. O BNG demostrou a súa indubidable fortaleza organizativa cunha das maiores manifestacións recentes. Pola súa banda, Anova e Compromiso expresaron o seu entusiasmo e determinación para renovar o discurso e a fórmula organizativa do nacionalismo galego. Todos os tres superaron cadanseu exame, a pesar de que onte o contido da materia era ben diferente para cada un deles. Porén, percibín nas rúas de Compostela que somos algúns os nacionalistas que consideramos esta mostra de desunión como un síntoma da incapacidade actual do nacionalismo galego para artellar unha alternativa verosímil á recentralización autonómica en marcha e aos recortes promovidos polo Partido Popular, unha situación de auténtica emerxencia. Tras este 25 de xullo, sigo crendo que recuperar a unidade nacionalista para participar nas Autonómicas, como mínimo baixo a fórmula dunha coalición electoral, é imprescindible para evitar outro novo retroceso. O teito do 5%, difícil de acadar para Anova e Compromiso (mesmo se concorren xuntos) e, sobre todo, a prevista baixada a 61 do número de membros do Parlamento (unha arteirada propia dun goberno trampulleiro) constitúen acicates para que ambas as tres forzas nacionalistas, a pesar das feridas abertas e das apreciables diferenzas dos seus proxectos, recuperen a unidade de acción electoral. Onte, a pesar de que tanto a manifestación como as concentracións foron concorridas (se ben cunha notabílisma diferenza a prol da do BNG), identifiquei rostros de tristeza en todas as tres. Volvín de Compostela preocupado sobre o futuro do nacionalismo galego.

A fotos son de Praza pública.

Onte 320: Festigal12

Aledoume comprobar que o Festigal non decae. O número de expositores mantense e o programa de actividades aumenta sobre edicións anteriores. No serán preparatorio a presenza do público foi importante. A pesar da decepcionante desunión nacionalista deste 25 de xullo, o máis importante encontro da cultura nacionalista mantén o seu pulo. Parabéns aos organizadores deste Festigal12 pola proeza.

[Esther Tusquets en «Confesiones de una editora poco mentirosa», RqueR editorial, 2005]

Existe un momento sublime para o editor: cando abre o orixinal dun perfecto descoñecido e atopa unha obra importante.