Onte 250: A demisión do Valedor

A demisión do Valedor era previsible. Tras o conflito xerado a raíz da súa resposta a unha queixa sobre o tratamento do concepto de «lingua propia» nun libro de texto de Primaria, poñendo en evidencia os seus prexuízos sobre a lingua galega, foi a súa proposta de suspensión da Lei de Dependencia e os seu apoio os recurtes nos servizos públicos a que provocou esta demisión inevitable. Tras ser elixido, hai cinco anos, na lexislatura presidida por Touriño, por unanimidade dos tres grupos parlamentarios, tras un pacto que lle permitiu ao BNG conservar o seu senador, a retirada de confianza dos grupos parlamentarios da oposición, a demisión recente de Dolores Galovart, a Vicevaledora, e as continuas críticas da cidadanía nas redes sociais deixaban ao Valedor con escasa lexitimidade para continuar no cargo e finalizar o seu compromiso. A carta aberta [exculpatoria] de despedida de Benigno López, redactada en castelán, amosa a súa feble conexión coa cidadanía e co espírito dos grandes consensos sobre os que se construíu a Autonomía Galega. Magoa que o seu fracaso sexa, tamén, en boa medida o dunha institución concibida para protexer e facer valer os dereitos de toda a cidadanía sen excepción ningunha.

Onte 249: Obra social das caixas

O rebumbio da reforma financeira e a incerteza política sobre o horizonte de NGB non pode agochar a preocupación sobre o que está sucedendo na obra social e cultural das antigas caixas, agora denominada Fundación Novacaixagalicia. A pesar de contar con moitos menos recursos protexer o seu patrimonio artístico (do que descoñecemos aínda a súa valoración), xestionar con criterio social o seu patrimoio inmobiliario, manter o carácter público das súas instalacións e programación cultural (centros culturais, bibliotecas e salas de exposicións) e manter os servizos sociais (maiores e dependentes, sobre todo) son retos ineludibles. Con todo, renovar os cargos da Fundación Novacaixagalicia, nos que incriblemente se manteñen os vellos xestores, e aprobar a prometida Lei de Fundacións Especiais son requisitos ineludibles para iniciar este novo camiño.

Sector naval

No artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre a situación crítica do sector naval na área metropolitana de Vigo.

Como sucedera a comezos dos oitenta, enfrontámonos ao futuro do sector naval, unha das trabes da economía do noso Vigo industrial durante o século XX. Outrosí un sector declarado de forma unánime como «estratexico» para Galicia sofre unha crise brutal que até agora supuxo a destrución de 9.000 empregos directos e varios milleiros máis indirectos, a incerteza para outros 4.000 afectados por expedientes de regulación de emprego, a entrada en estado concursal de cinco dos grandes estaleiros e a desaparición, polo momento, de 200 empresas auxiliares. Unha situación delicadísima que de non ser atallada con enerxía podería provocar a medio prazo a inevitable desaparición do sector. Un problema que afecta o celme industrial da nosa abella da ribeira, tanto porque o sector da construción naval veu achegando case un terzo da nosa riqueza, como polo feito que durante máis dun século constituíu un dos eixos do noso desenvolvemento. Non o esquezamos: Vigo é o que somos grazas a que construímos barcos, unha actividade que, até agora, formou parte da identidade da cidade.

O bloqueo da Unión Europea ao sistema de bonificación fiscal á construción naval que todo o sector español veu utilizando, a famosa «tax lease», tras a denuncia interesada realizada hai case un ano pola Asociación Marítima Holandesa, á que se sumaron outros países como Noruega, Francia, Finlandia e Portugal, provocou en boa medida a progresiva paralización dos estaleiros vigueses. Convén lembrar que este sistema de arrendamento financeiro é unha transacción complexa organizada por un banco, no que ademais do armador e estaleiro construtor da embarcación e da sociedade de leasing que intermedia entre eles, participa como inversionista unha Agrupación de Interese Económico (AIE) formada por empresas doutros sectores económicos (dende Inditex, Ikea, Ferrovial a Corporación Dermoestética) que acumulan unha serie de beneficios fiscais e consiguen unha rebaixa do prezo final do buque. Este modelo de financiamento, que pode supoñer bonificacións fiscais de até o 20%, permitiu na última década a construción en España de 272 embarcacións, mais é innegable que suscitou desconfianza no exterior (xa dende 2006) tanto pola súa complexidade societaria como polo seu encaixe coa normativa europea da competencia. Denunciado agora polos competidores da nosa industria naval como unha axuda estatal ilegal e discriminatoria, a posta en marcha dun novo sistema de bonificación, alternativo á “tax lease”, semellaría imprescindible para que os nosos estaleiros reinicien a súa actividade.

Mais como sinala nas páxinas de Faro de Vigo Alfonso Paz Andrade, un dos mellores coñecedores do sector naval e pesqueiro de noso, haberá que preguntarse cal é a razón de que na ría de Vigo haxa cinco estaleiros inactivos e, ao mesmo tempo, outros estean traballando. Un xeito moi elegante de expresar que o bloqueo europeo da “tax lease” non é o único problema do noso sector naval, que existen moitos outros de carácter estrutural que nunha situación crítica como a actual non poden ser agochados. Coa «tax lease» en vixencia, hai pouco máis dun ano a carteira de pedidos dos estaleiros da ría de Vigo comezaba a ser desoladora, incapaz de competir cos estaleiros asiáticos. Ademais, a xestión nefasta que arrastran algúns estaleiros dende hai tempo, a falta dun liderado corporativo no sector, os atrasos nalgunhas entregas e as súas penalizacións correspondentes, como o propio sistema de subcontratación sobre empresas auxiliares e a situación laboral do sector son outras claves para entender a dificil situación actual.

Con todo, a saída inmediata para o sector naval vigués ten carácter político. Así o recoñece o recente acordo por unanimidade do Consello Económico e Social de Vigo, onde están presentes partidos, sindicatos e asociacións empresariais. O reiterado compromiso electoral de Rayoy de solucionar o bloqueo da bonificación ao día seguinte de ser nomeado presidente debe facerse efectivo. Outrosí sucede coa actuación proactiva da Xunta de Galicia que non pode manterse máis tempo como un espectador que se laia impotente da situación. Como sinalaba un editorial recente de Faro de Vigo «é imprescindible atopar un réxime fiscal razoable, estable e respaldado por Bruxelas» para que o noso sector naval poida competir en igualdade de condicións no marco europeo. O Goberno español ten a obriga de negociar a cara de can diante da  Comisión Europea esta saída técnica, que é tamén política, que evite o fundimento do noso sector naval. Parafraseando o himno a ritmo de ska «Sector naval», que cantaban Os Resentidos de Antón Reixa hai vinte cinco anos: «Son como o sector naval, uua / hei, hei, resistirei / hei, hei, resistirei / Vigo, Ferrol, solución».

Onte 248: Último minuto

O fútbol é un deporte onde nunca se debe descartar o resultado máis imprevisto. Onte sucedeu en tres ocasións de forma extraordinaria. En Pucela o Hércules do galego Mandiá empatou no último minuto, grazas a un remate de Manucho en propia meta. Algo incrible que sitúa ao Celta na segunda posición e, o que é moito máis importante, permite que o seu futuro dependa do que faga o martes en Guadalaxara e nos partidos futuros. A Premier tamén se decidiu no minuto 94 cando o ‘Kun’ Agüero marcou para os celestes do Manchester City dos meus queridos Silviña e Denís Suárez, remontando así dous goles en tempo de desconto. Outro fito incrible, cando os afeccionados do seu eterno rival, o United celebraban outro campionato. O mesmo sucedeu co gol de Tamudo no minuto 46 (en posible fóra de xogo), tras un cabezazo de Michu ao longueiro, que salvou ao Raio do descenso e enviou a segunda ao Villarreal de Lotina. Ledicia para uns, bágoas para outros! Unha marabilla para os que acreditamos na inocencia deste fermoso e emocionante espectáculo de masas.

Celso Emilio Ferreiro, vídeo do centenario


Excelente vídeo didáctico sobre Ceso Emilio Ferreiro preparado polo Equipo de Dinamización Lingüística do CEIP Celso Emilio Ferreiro de Vigo con motivo do centenario do poeta. Beizóns e que rule.

Onte 247: #15M

As manifestacións con motivo do aniversario do #15M foron tamén en Galicia un éxito. A pesar das dificultades de consolidación do movemento global dos indignados, mantense nunha boa parte da cidadanía o seu espírito, a indignación e noxo fronte ao comportamento conformista dos partidos hexemónicos responsables das políticas de austeridade selectiva que liquidan as conquistas sociais de varias xeracións. Transcorrido un ano dende aquel 15 de maio de 2011 no que milleiros de persoas esixiron na rúa «Democracia real», a situación económica e social non fixo máis que deteriorarse. Continúa aumentando o paro e o número dos mozos e mozas que buscan fóra de Galicia o seu futuro. Privatízase o servizo público universal de sanidade por medio dos sistemas de repagamento farmacéutico. Redúcense os fondos destinados  educación pública, lectura e cultura, así como os de fomento da I+D+I. E continúa sen atallarse a hemorraxia financeira provocada pola burbulla bancario-inmobiliaria, onde se nos di que residen todos os problemas. Hai razóns sobradas para que a cidadanía reclame que é posible outra política. Aí vexo a plena vixencia do #15M.

Campo do Fragoso CXXIII

PROBA DE SOLVENCIA

O Celta superou con aparente facilidade unha difícil proba de solvencia. Fronte ao perigoso Alcorcón, un dos mellores cadros da segunda volta, demostrou que ten cadro de xogadores e capacidade goleira abondas para, a pesar do paso atrás de Cartaxena, manter as súas aspiracións de ascenso directo. O partido comezou con mala cara para os nosos. Até que Aspas conseguiu o seu primeiro gol, á altura do minuto dezanove, a iniciativa levárona os amarelos que puideron inaugurar o marcador cando o seu estremo esquerdo Paco Montañés xutou só diante de Sergio e o de Catoira conseguiu desviar fóra case de milagre. Ben é certo que o Celta respondeu decontado na seguinte xogada, na que Aspas, despois de gañar arteiramente as costas a un dos centrais, xa na área pequena enredouse intentando canear ao porteiro, estragando un gol feito que xa cantaba a bancada. No entanto, a pesar destas alternativas, eran os madrileños os que máis atacaban, sobre todo, pola banda esquerda. Sen a presenza de Oubiña, o medio campo do Celta semellaba sumido no caos até que Alex López envíou un pase longo sobre Orellana, que o internacional chileno deixou coar entre as pernas, e Aspas cruzou dende a dereita un pexegazo formidable que cunha fermosa traxectoria en semiparábola superou ao porteiro madrileño. Despois do gol, o Celta caeu durante uns minutos nun dos seus perigosos sopores, que agoiraban novas dificultades. Porén, á media hora de xogo, apareceron unha serie de magníficas combinacións entre Orellana, Toni e Bermejo, tres dos xogadores máis comprometidos neste derradeiro treito do campionato, que fan moito equipo, achegando axudas, paredes e asistencias a esgalla. O xogo combinativo do Celta comezou a medrar e a facerse merecedor dun segundo tanto. Túñez, ao xeito de Beckenbauer, abriu á banda dereita cun pase moi longo sobre Orellana que enviou sobre a área pequena, onde a Iago lle faltaron milímetros para chegar. O de Moaña intentouno despois cun caneo bárbaro, chegando até a liña de fondo desde onde centrou para Álex, que non enfiou por ben pouco. Recuncou Túñez con outro envío longo sobre Roberto Lago que, tras unha parede con Aspas, dentro da área xutou en carreira sobre as mans do porteiro. Felizmente, o gol celeste chegou faltando un minuto para o descanso, tras un xogada ensaiada: saque longo de Sergio sobre Toni que cun grande xesto técnico baixa o balón e envía en profundidade sobre Orellana que canea a quen se lle pon por diante, sentando a un defensa e ao propio porteiro. Tras a reanudación, o Alcorcón volveu intentalo. Produciuse entón a xogada clave do partido, un gol anulado ao Alcorcón, por un dubidoso fóra de xogo de Oriol Rivera, tras unha perda de balón de Orellana e o erro en cadea da defensa celeste. Aí os madrileños enterraron as súas posibilidades. Despois houbo ocasións para que o Celta setenzase co terceiro. Tras unha gran xogada de Roberto Lago, que centrou dende a liña de fondo, a porta baleira Bermejo cabeceou fóra. Outrosí sucedeu cun servizo boísimo de Orellana, un xogador que foi un pesadelo para os xigantóns do Alcorcón, que Joán Tomás enviou sobre o moneco. Logo Toni, outra das figuras do partido, serviu de marabilla sobre Aspas que quixo facerlle un chapeu ao porteiro. Como sucedera na primeira parte, a insistencia de tantas combinacións de ataque celeste permitu que faltando seis minutos Aspas marcase de novo pechando o encontro e facilitando o entusiasmo da bancada. Deseguido, Herrera mudouno por Oubiña. Un gran detalle do técnico. O de Moaña, que se estrea estes días en twitter, recibiu entón as beizóns intensas que a grada de Río só concede as maiores figuras celestes. Un fermoso peche para unha merecida vitoria que sitúa ao Celta, polo momento, na segunda posición, de onde debe intentar non saír.

Onte 246: Estranxeiros na súa terra

Ten moita razón Xabier DoCampo cando di que non damos abandonada a situación aquela da Penélope do chairego Xosé Díaz Castro: «Un paso adiante i outro atrás, Galiza, / i a tea ds teus soños non se move». O día no que o concello de Lugo aprobou por unanimidade unha magnífica ordenanza de uso do galego, soubemos pola denuncia do Diario da Liberdade que os nosos dicionarios nun dos centros de El Corte Inglés da Coruña ocupan o espazo das «Lenguas extranjeras». A ordenanza lucense é un importante paso adiante, tanto por artellar un amplo espazo de consenso social arredor do emprego do galego, como polo que supón de modelo, sobre todo no que atinxe ao compromiso de contar cun Gabinete de Normalización Lingüística. Porén, a ubicación inadecuada dos nosos dicionarios no centro comercial coruñés, é un doloroso paso atrás, máis aínda cando sabemos que noutros centros galegos de ECI o libro galego, incluídos os dicionarios, recibe un tratamento profesional e, mesmo agarimeiro, por parte dos responsables e dos profesionais do departamento de Libraría. Indígname e magóame comprobar que o libro e a lingua galega sexan tratados como «estranxeiros na súa terra». Agardo que os responsables de ECI coruñés retifiquen na «Semana das Letras Galegas».

Onte 245: A poesía Valentín

Chegaron os primeiros exemplares da Poesía completa de Valentín Paz Andrade, un groso volume (752 páxinas), preparado por Gregorio Ferreiro Fente, que triplica a obra poética publicada de Valentín. Sei que chegamos moi xustos á celebración do 17 de maio, mais tamén son consciente da importancia desta publicación que supón un auténtico renacemento para un poeta, ademais dunha das achegas e recuperacións máis significativas deste ano Paz Andrade, xa que até agora, mesmo para as persoas mellor informadas fora autor de tres poemarios e un pequeno monllo de composicións dispersas en xornais e revistas. A extraordinaria edición de Fente, unha proeza polo pouco tempo do que dispuxo, reconstrúe cronoloxicamente o itinerario poético de Paz Andrade dende o sue primeiro poemario do desterro (1937) até o Canto en catro ao Conde de Andrade (1985), de xeito que por vez primeira se publican os seus dez libros completos, ademais de dez poemas soltos, catro deles inéditos, ademais de dous libros fragmentarios como apéndice. Unha edición valiosa que permite descubrir a un poeta sólido que mantivo con empeño a súa escrita de forma ininterrompida ao longo de cinco décadas. Como sinala no limiar Gregorio “Valentín Paz Andrade non foi un avogado e home de negocios que pretendera pasar por poeta. Foi realmente un poeta que se fixera avogado e home de negocios”. O 17 celebramos merecidamente a un poeta.

Onte 244: Fin da educación comprensiva

Intereseime polo Programa Nacional de Reformas, o documento estratéxico que o Goberno elaborou de cara a cumprir os compromisos do Plan de Estabilidade. A verdade é que quedei pampo cando estudei os contidos educativos (entre as páxinas 182 até 195), nos que o Goberno asume a reforma da Educación Secundaria cuxa idea principal «é substituír 4º da ESO por un curso de carácter propedéutico, tanto no itinerario de bacharelato, como no itinerario da Formación Profesional de Grao Medio, que permita anticipar un ano a elección básica do itinerario». Tan importante decisión, que supón unha modificación substancial da estrutura do sistema educativo e dos contidos curriculares na fin da educación obrigatoria, xustifícase co obxectivo de reducir a taxa de abandono escolar temperán actual do 28,4% (2010) ao 23% (2015) e 15% (2020), o que de facto supón abandonar o obxectivo do 10% asinado na «Estratexia 2020 polo emprego e o crecemento». Apenas unha paxina (183-184), redactada con coidadosa ambigüidade e escasa concreción, abonda para poñer fin a dúas décadas do modelo de educación obrigatoria comprensiva e para anunciar unha importante reforma educativa. O documento asume como compromisos a reorganización da arquitectura do Sistema Educativo entre a actual ESO e os estudos postobrigatorios; a modificación dos actuais currículums do bacharelato, especialmente das materias instrumentais ou troncais; a posibilidade de modificar a actual Proba de Acceso á Universidade e outras probas anteriores de avaliación externa; a modificación dos Programas Iniciais de Cualificación Profesional; así como un amplo caixón de «Outras medidas», entre as que se citan «a promoción do bilingüismo e da segunda lingua estranexeira», a autonomía dos centros educativos ou «a problemática do persoal docente (novo sistema de selección do profesorado, mobilidade, estruturación de corpos, carreira e xornada)». En definitiva, na inocente redacción dun documento económico atopamos enunciados os epígrafes dunha contrarreforma educativa en toda regra. Volve con toda a forza o debate arredor da igualdade da educación.