Listado de la etiqueta: xosé_bar_boo

Da Calzada ao Casco Vello

/en , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á publicación de Da Calzada ao Casco Vello de Vigo (Xerais 2023) de Jorge Lamas:

Coincidindo coa celebración da (estreita) Feira do Libro de Vigo aparece Da Calzada ao Casco Vello de Vigo. Un paseo a pé pola historia e a arquitectura (Xerais 2023), o novo libro do xornalista Jorge Lamas. Tras a publicación de Historias de Vigo (Xerais 2018) e O Vigo que viron os franceses na Reconquista (Instituto de Estudios Vigueses 2021), co pretexto de ofrecer unha guía para coñecer o Vigo histórico que fose máis alá dos límites do «Casco Vello», Lamas ofrece nun cento de páxinas ben documentadas e mellor escritas outra orixinal e moi atractiva historia de Vigo. Un libro concibido para axudar a camiñar e coñecer a cidade propia, e facelo devagariño, coma se por unha xornada fósemos viaxeiros ou turistas dun cruceiro, a actitude curiosa adoptada polo flaneur de Charles Baudelaire, polo home da multitude de Edgar Alan Poe ou polo camiñante urbano de Walter Benjamin,  que fan deste paseo sen rumbo aparente e sen afán mercantil unha nova forma de vida e da cidade que se redescubre como outra comunidade de acollida. Mais tamén é o do historiador Jorge Lamas un texto erudito de referencia onde consultar o dato preciso e a localización exacta, como unha síntese de centos de publicacións anteriores, o que aventuro facilita a súa utilización como recurso didáctico sobre a historia da cidade nas aulas viguesas.

Con ese espírito divulgador e capacidade didáctica, Lamas artella no Vigo histórico, no espazo que vai entre a Calzada, no límite con Teis, e o Casco Vello, tres rutas para percorrer: a primeira polas rúas García Barbón e Policarpo Sanz, que camiña entre camelias e laranxeiras cara a Porta do Sol; a segunda polas rúas Rosalía de Castro e Marqués de Valadares, camiño entre a Metalúrxica e Carral coa presenza permanente da arqueoloxía nuns terreos pouco alterados ao longo do tempo; e a terceira polo Areal e As Avenidas, camiño do primeiro ensanche extra muros iniciado a finais do século XIX para facilitar o desenvolvemento do emprendemento industrial (metalúrxico e conserveiro) e comercial (marítimo)  da que foi conformándose como cidade portuaria e cosmopolita. Tres camiños nos que ao fío da localización das edificacións pétreas, tanto das conservadas como das desaparecidas, seguindo en boa medida os criterios de clasificación e identificación de Vigo. Arquitectura Urbana (Concello de Vigo, 2000), o monumental catálogo de Xaime Garrido e Xosé Ramón Iglesias Veiga, investigadores do Instituto de Estudios Vigueses, aos que Lamas dedicada a obra, vanse desenobelando tamén as historias, os acontecementos e os relatos biográficos dunha cidade, por ventura, cada vez menos esquecediza.

Non se lle pasa desapercibida a Lamas que no espazo escollido está presente o celme do Vigo histórico, tanto pola presenza dos primeiros vestixios (hai 120.000 anos) e dun bosque prehistórico de oito mil anos de antigüidade como pola existencia dun porto de época romana, unha gran salina de evaporación solar (conservada e musealizada), dúas ducias de estelas funerarias e unha factoría de salgadura, que funcionou entre os séculos I ao IV e pode considerarse como a primeira fábrica de Vigo. Sen esquecer que no espazo descrito están localizadas as dúas freguesías históricas, a de Santiago de Vigo e a de Santa María de Vigo, berce daquel Vigo fundado polo poeta Martín Códax, do que se conserva a primeira referencia nun documento de 1097 referido a un preito entre os veciños de Vigo e Canadelo, topónimo aínda conservado (como Roupeiro e Miragaia), así como da presenza novidosa dunha mámoa, que abre unha nova interpretación sobre a cultura megalítica viguesa. Como relevante foi a aparición no Areal do ungüentario bizantino, exposto no Museo do Mar, que amosa as relacións comerciais que dende os séculos VI ou VII mantivo Vigo co Oriente Próximo.

Con todo, a cerna da obra de Lamas radica na explicación do patrimonio arquitectónico deste espazo monumental, onde está presente a diversidade das mellores pezas pétreas viguesas, tanto as de influencia modernista, rexionalista, ecléctica e racionalista (Michel Pacewicz, Manuel Gómez Román, Antonio Palacios, Jenaro de la Fuente, Madariaga, Francisco Castro…) como as máis recentes e de espírito contemporáneo (Xosé Bar Boo ou Desiderio Pernas). Lamas non esquece a arquitectura industrial deste espazo, tamén de emprendemento fabril (A Metalúrxica, A Barxa, A Molinera, Conservas Alonso…), as edificacións culturais ou comunitarias (Casa do Pobo, Teatro García Barbón, Hotel Moderno, Hotel Universal…) como o proceso de constante recheo do bordo marítimo, orixe da Alameda, das Avenidas e das instalacións portuarias e do ferrocarril do Areal. Recomendo vivamente un libro pensado para levar na man e consultar camiñando con espírito de viaxeiro na propia cidade.

Que facemos co Pirulí?

/en , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo abordo o futuro do Hospital Xeral e doutras instalacións da área sanitaria de Vigo.

ResidenciaCase coincidindo co sesenta aniversario da súa inauguración, nas vindeiras semanas “O Pirulí” pechará as súas portas para dar paso ao novo hospital Álvaro Cunqueiro de Beade. Un acontecemento que non pode pasar desapercibido xa que todos sabemos que o sucedido nos cuartos e dependencias da residencia viguesa quedará na nosa memoria máis íntima e na historia de cada unha das nosas familias, dende os días felices dos nacementos (máis de douscentos mil ao longo da súa historia) coma das longas noites de espera nos días das doenzas e das perdas dos seres queridos. Para a cidadanía viguesa, o Pirulí non é un espazo calquera.

Construída, a partir de 1949, ao pé da desaparecida capela de Santa Rita, no corazón do Couto, nun espazo concibido no plan de Cominges como a zona verde de Casablanca, con dezanove plantas e duascentas cincuenta camas a residencia viguesa tiña vontade de converterse no edificio máis alto de España e no seu maior centro sanitario. Porén, recortado o proxecto polas súas moitas alturas e o custe elevado, cedeu esta primacía á madrileña Torre España e, dez anos, despois á bautizada como “Ciudad Sanitaria La Paz”. Deseñada polo arquitecto José Marcide Odriozola –na súa pioneira estrutura de formigón interviu tamén o enxeñeiro e construtor vigués Ramón Beamonte– o edificio, que sobresae en trinta e tres metros á cota do Castro, foi inaugurado por Franco o 16 de setembro de 1955, recibindo o nome de “Residencia Almirante Vierna”, na honra de Manuel Vierna y Belando, o contralmirante do “Crucero Baleares”.

Da fasquía primixenia exterior daquel templo da saúde do Instituto Nacional de Previsión franquista e do seu plan de residencias e ambulatorios, coa excepción da luminaria frontal do corpo central, pouco quedou. A harmonía da construción simétrica racionalista da súa planta cruciforme e a impoñente escalinata sobre a rúa Pizarro, a que daba acceso á entrada principal presidida por seis columnas graníticas entreveradas, desapareceu polas sucesivas ampliacións do edificio, que medrou, desde a década dos setenta, coa mesma intensidade e desorde ca propia cidade.

As sucesivas ampliacións, invadindo o espazo dispoñible arredor do Couto e da rúa Pizarro, os colapsos periódicos dos servizos de urxencias e hospitalización, o dinamismo do seu cadro de persoal (protagonista dalgunha das primeiras folgas por “un convenio xusto”, mesmo antes da morte do ditador), as melloras asistenciais dos últimos vinte e cinco anos (coincidentes co seu traspaso ao Servizo Galego de Saúde) e, finalmente, a súa integración dende 2002 na rede formativa do CHUVI correspondéronse coa dinámica do crecemento revolcado da propia cidade. Xaora, o Pirulí, bautizado como Hospital Xeral dende 1983, ofreceu unha imaxe moi nítida do que foi Vigo e a súa área metropolitana nas últimas seis décadas.

Moitos somos os que nos preguntamos que sucederá coas instalacións do Pirulí unha vez pechadas o 3 de setembro. Como tamén coas do Policlínico Cíes, importante construción circular de 1967 do arquitecto Xosé Bar Boo, coas do hospital do Rebullón e coas dos centros de especialidades da Doblada e de Coia, que tamén quedarán fóra do servizo na reestruturación da área sanitaria de Vigo. Edificios de titularidade pública, que como no caso do Hospital Xeral volverán a depender da Tesourería Xeral da Seguridade Social do Ministerio de Emprego que deberá decidir o seu futuro, sexa a reutilización para novos usos públicos, a súa venda ou mesmo a súa demolición. Cinco importantes edificacións públicas cuxo futuro debe ser obxecto de debate cidadán e dun acordo interinstitucional entre as catro administracións que operan na cidade.

Os edificios do Pirulí ou do Cíes non pode quedar abandonados, como sucedeu coas instalacións residenciais, educativas e deportivas da ETEA, hoxe case arruinadas, para a vergonza de todos. Sen dúbida que o concello de Vigo debe ser a institución que lidere a elaboración dunha proposta de novos usos para o que noutrora foron instalacións sanitarias, tendo en conta as necesidades de espazos dotacionais para novas escolas infantís, centros de maiores, centros de carácter sociocomunitario e outro tipo de servizos públicos dos que Vigo carece. Sen esquecer que neste plan debe estar contemplada a ubicación definitiva da nova Biblioteca Pública do Estado, que como temos xa proposto, podería se construída no magnífico soar da Metalúrxica de García Barbón, propiedade tamén da Tesourería da Seguridade Social, ou nun exercicio de audacia instalada nalgunhas plantas da torre do Pirulí, transformando o edificio de Marcide na luz dos libros e dos lectores e lectoras vigueses. O alcalde Caballero debería valorar estas posibilidades no marco da axenda de negociación aberta co goberno central.