Onte 394: Relato da vida dos humildes

Gocei a tarde enteira coa lectura d’ As voces baixas, a novela de Manuel Rivas que chegará a comezos da vindeira semana ás librarías. Tras varias lecturas en orixinal e probas, esta nova volta co libro xa nas mans volveu entusiasmarme. O relato dos afáns dos membros dunha familia traballadora –un albanel, unha leiteira e catro fillos, que constrúen a súa vida, primeiro na rúa da Marola do Monte Alto e logo en Castro de Elviña, onde rolan os ventos– é a novela da vida de todos os humildes e todos os anónimos. Un argumento tecido cos fíos das súas vidas, dos seus murmurios, dos seus rumores, das súas voces baixas que agariman e doen, onde Rivas atopa o que el expresa como «a boca da literatura». Mais este tamén é un relato de iniciación de dous irmáns, María e Manuel, da descuberta da vida e dos outros, dende o seu primeiro medo ao primeiro amor. Unha homenaxe á fraternidade, unha construción da memoria a partir de sintagmas significativos de emoción, un alegato a prol da beleza da escrita e da lectura. Probablemente, tamén, un dos libros máis rotundamente literarios e inesquecibles do seu autor.

A vídeoentrevista, preparada por Alfredo Ferreiro, foi gravada o 1 de agosto, minutos antes da lectura do adianto do libro. As voces baixas será presentado o 17 de outubro, ás 20:00 horas na Biblioteca Pública Durán Loriga da Coruña nun acto no que acompañará a Manuel Rivas, X.L. Méndez Ferrín, presidente da RAG.

Campo do Fragoso CXXVIII

FÚTBOL DE SALÓN

Balaídos é un dos estadios nos que gusta o fútbol de alta escola, valórase a beleza e esforzo do xogo combinativo, que non é outra cousa que unha das manifestacións das artes aplicadas ao deporte. Tras a década gloriosa do Celta europeo de Mostovoi, Karpín e compañía ese xogo da serpe quedou prendido na memoria colectiva da afección celeste cun nome: “fútbol de salón”. Un sintagma coreado pola bancada agradecendo ao seu equipo o esforzo por saír do xogo mediocre do cacheirón a seguir e a defensa meduliana propio dalgúns equipos de primeira división. Na noitiña do venres a bancada de Balaídos cantouno con moito entusiasmo en varias oportunidades, agradecida polo excelente xogo deste Celta de Paco Herrera, inequivocamente galego (o partido comezou con sete canteiráns), un equipo amante de agarimar o coiro e conducilo pola lameira sempre con intención e vontade de estilo.

Neste treito inicial da tempada, o xogo do Celta foi dunha calidade moi superior ao que refliten os seus resultados, apenas tres vitorias por catro derrotas pola mínima. O de Herrera é dos escasos equipos que sacan sempre o balón xogado ao pé, estratexia paciente iniciada decote polo propio porteiro, á que non se renuncia nin sequera cando os rivais apretan ofensivamente con maior insistencia. Así foi fronte a un Sevilla moi ben armado, que tapaba coma un ourizo todos os espazos de transición entre liñas. Mais o Celta soubo insistir. Un Sergio madurísimo iniciaba unha e outra vez a rolda de xogo sobre os seus defensas, mentres que un Oubiña formidable, colocado con liberdade diante deles catro, orientaba, corrixía e repartía o xogo nesa batalla indispensable para non perder o control do centro. Álex López, ao que lle está costando máis traballo do agardado adaptarse á intensidade da primeira, participaba con desigual desempeño nunha estratexia que procuraba atopar as superioridades que permitisen a Park ou a Aspas despregar os seus alustros eléctricos en espazos próximos á área andaluza. Un traballo que deu o seu primeiro froito, transcorrido o primeiro cuarto de hora, cando o de Moaña recibíu un excelente balón longo de Mallo, superou ao seu marcador e xutou moi cruzado para que Palop envíase fóra con moitas dificultades. Pouco despois, foi o coreano Park, máis desdebuxado que o día do seu debut fulgurante, o que desaproveitou un contragolpe tras outro dos agobios aos que o Sevilla someteu á área celeste durante unha primeira parte bastante igualada.

Tras a reanudación, a convicción combinatoria celeste non mudou. Porén, foi a entrada de Mario Bermejo, que substituíu a Park, a que facilitou a recuperación de balóns no medio campo sevillista e a maior participación no xogo da parella de interiores, Krohn Dehli e Augusto Fernández, para min as dúas mellores fichaxes da tempada. Coa participación decisiva de ambos os dous volveu a tecerse unha vitoria facilitada pola fortuna que supuxo para os nosos o penalti transformado con mestría por Iago no minuto 15 e polo paradón incrible e memorable co que Sergio respondeu a un cabezazo tremendo do internacional Negredo. A pesar de que pode parecer paradóxico foi nesa media hora final de partido, cando máis empurraba o Sevilla na procura do empate, o período no que máis lucíu o fútbol de salón celeste. Coa forza dun marteló pilón, o danés e o arxentino, dous xogadores diesel que traballan coa mesma disciplina en defensa que en ataque, adonáronse de cadansúa banda até desgonzar aos marcadores sevillanos. Cando faltaban apenas catro minutos, Augusto Fernández batallou na banda dereita co seu marcador un balón, deses que parecen intranscendentes, e conseguiu centrar de marabilla para que Quique de Lucas na área pequena peitease con elegancia sobre o fondo das redes. Un gol ben bonito que pechaba outro partido no que brillou o xogo celeste.

Este Celta moito ilusiona polo seu compromiso cun patrón de xogo combinativo e fútbol académico. Un vieiro arriscado para un equipo humilde coma o noso, que non posúe figuras reclutadas a golpe de talonario. Porén, a convicción pode mover montañas.

Onte 378: Aid

A pesar das magníficas intervencións de Fran Alonso e María Solar, a estrela da presentación d’ As meigas de Lupa foi Aid. Abondoulle á rapeira viguesa frasear con toda a súa forza e convicción contaxiosa un tema sobre a bretemosa noite da nosa cidade. Os seus rapoemas, nos que adapta aos ritmos da música urbana algúns poemas dos nosos clásicos, como os seus temas propios, expresan unha vibración esperanzadora e un futuro compartido polas novas xeracións para a lingua e literatura galegas. Benvida Aid e a súa disruptiva presenza no noso panorama literario. Merece todas as nosas beizóns.

Onte 375: Proyecta

Sabiamos dende hai tempo da xestación da Plataforma Proyecta, unha iniciativa de educación dixital promovida pola Fundación Amancio Ortega Gaona. Onte foi o día no que comezou o lanzamento deste proxecto concibido para que o profesorado non universitario poida compartir obxectos e contidos educativos dixitais, ademais de contar con ferramentas para crealos e de espazos e materiais formativos sobre o proceso de dixitalización educativa e da utilización das TICS nas aulas. A pesar do pouco que puidemos navegar, a primeira ollada á plataforma aventura que Proyecta pode converterse axiña nun espazo de referencia no proceso de tránsito cara ao paradigma da educación hipertextual. Beizóns para o seu equipo de profesionais e longa e ventureira andaina!

Onte 371: The Joy of Books

Tras tres xornadas seguidas do intenso Seminario sobre edición de libro electrónico, impartido por Antón Lado e no que participamos trinta editores galegos, é inevitable para os que gozamos co arrecendo dos libros expresar un aceno de perplexidade, entre unha doce melancolía e un ilusionante entusiasmo. Vivimos un momento de tránsito, onde a pesar das incertezas sobre o modelo da cadea de valor do sector do libro debemos desenvolver un catálogo de lecturas, tanto impresas como electrónicas. No obstante, preparar unha oferta de referencia en lingua galega en formato dixital é hoxe un dos retos principais do sector da edición privada en Galicia. Sen dúbida, o excelente ciclo formativo de Antón Lado moito axudará en impulsala e orientala. O noso maior recoñecemento para el.

Onte 370: Independencia

Tras a grande manifestación da Díada, onte o president da Generalitat comprometeuse a encabezar o proceso que dote a Cataluña das estruturas dun estado de seu. Elegante eufemismo que non agocha o camiño cara a independencia de Cataluña no marco europeo. Outrosí pode suceder no País Vasco, a partir do 21-0, se os partidos soberanistas gañan nos tres territorios forais. Nun caso coma noutro, fóra do díficil encaixe constitucional do proceso e das resistencias políticas que reciba, dúas condicións semellan imprescindibles: o inequívoco e amplo apoio popular, no marco dun referendo; a necesidade do aval da comunidade internacional, un fenómeno inédito para a Unión Europea que nunca se enfrontou á secesión ningunha en parte dos seus estados. Co 11-S catalán, é moi probable que a crise política do modelo de estado en España comparta na axenda pública o protagonismo coa crise económica.

Onte 368: Libro electrónico

Andando ás voltas estes días co traballo sobre os nosos libros electrónicos, ven ao caso esta peza polaca na que se homenaxea o Manifesto  de El Lissitzky 1923, nacido nun momento de tránsito, tamén, como o que hoxe vivimos. Cal é o modelo de libro electrónico que queremos? Serán as posibilidades técnicas, tamén posibilidades creativas?

[Avelino Pousa Antelo, agosto de 2010]

A voz de Castelao era simpatiquísima, tiña unha maneira de falar que transcendía humanismo, simpatía, transcendía cariño cara todo o que significase Galicia, a terra galega e a nosa cultura.

Onte 344: Día dos Mártires Galegos

Como é adoito cada 17 de agosto lembrouse na Caeira o fusilamento de Alexandre Bóveda, o que foi o motor organizativo e medula política do Partido Galeguista da Frente Popular. Unha lembranza imprescindible para manter o facho da memoria republicana de Galicia, como a que se volverá acender mañá 19 en Cacheiras para recordar a Ánxel Casal, o libreiro e editor de Nós, tamén alcalde de Compostela en 1936, de quen Castelao dixo que «fixo máis por Galicia ca todos nós». Como merecen a nosa lembranza as oito persoas socialistas e republicanas fusiladas contra as tapias do cemiterio de Pereiró o 27 de agosto: o alcalde de Vigo, Emilio Martínez Garrido; os deputados socialistas Antonio Bilbatúa Zubeldía e Ignacio Seoane Fernández; o impresor Heraclio Botana; o mestre Apolinar Torres; o médico Ubaldo Gil Santóstegui; o que fora alcalde de Lavadores José Antelo Conde e o funcionario da Casa do Pobo de Vigo Ramón González Brunet. Na memoria de todas estas persoas e de todas aqueloutras vítimas da represión fascista a Irmandade Galega de Bos Aires fundada por Castelao acordou en 1942, hai agora setenta anos, declarar o 17 de agosto como «Día dos Mártires Galegos», como anuncia a revista A Nosa Terra o 25 de xullo de 1942:

«A Irmandade Galega, nunha felis inspiración patriótica, tomou o acordo de instituír como Día dos Mártires Galegos a data do 19 de agosto [un erro evidente de imprenta]. Nun día como ise do ano 1936, as forzas negras da reaución nemigas da liberdade de Galicia e treidoras a República Hespañola, fusilaron ao mártir máisimo da Patria Galega: Alexandre Bóveda, segredario do Partido Galeguista. Ningunha data máis axeitada que isa, pra nela lembrar e honrar aos milleiros de galegos que foron fusilados polo seu ‘delito’ de querer a Autonomía de Galicia e de ser leiales a República Hespañola. Isa data, Día dos Mártires Galegos, ficará consagrada na ialma do pobo galego como xusta eisaltación dos que deron o seu sangue e a súa vida pola nosa sagra Terra e ficará como eterna maldizón para os treidores de Galicia e pra os que decretaron i executaron as mortes dises milleiros de irmáns nosos».

Con ese espírito de integración republicana e galeguista deberían celebrarse todos os actos na memoria dos Mártires Galegos. As miñas beizóns para Mini e Mero por manter ese lume sempre aceso.