Lingua – Páxina 19

Onte 1038: Contos do mar de Irlanda

17 de Xullo de 2014/en Autores, Cidades, Lingua, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Vigo, Xerais/por bretemas

Dediquei unhas cantas horas da tarde de onte a mergullarme nese océano narrativo que é Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto. Tras Fumareu, O retorno dos homes mariños e Contos da Coruña, Xurxo volve ofrecer outro librobarco, un libromar que convida a navegar polas mil ribeiras do mar de noso. Medio cento de recortes poderosos protagonizados polo nosos labregos do Atlántico, heroes que partiron cara o paralelo 48 e recalaron no porto de Bouzas, a nosa capital do mar, ou nos peiraos do Berbés e do Muro da cidadeatlántica, epicentros desde os que a nosa flota desplegou a súa tecnoloxía nos mares de Terranova e Gran Sol. Un libro coral no que se recompilan as voces de xentes humildes do mar, dos mariñeiros, patróns e fogueiros, dos gaiteiros do mar, de redeiras, traballadoras da conserva ou descargadores da coia. Un libro arca que recolle os tesouros das falas mariñeiras, incluídos os topónimos da costa e talasónimos galegos da xeografía do Irish Sea.

Un libro esponxa épico no que reborda a vida, a emoción, o relato, a música, no que se reúnen textos excepcionais, como «Xulio Verne no país das marabillas», unha crónica extraordinaria escrita polo patrón do Ría de Aldán no ano 73, ou como «O neno da curva de San Gregorio», a historia do mariñeiro pintor, Un libro, pois, cheo de vida, co arrecendo do salitre e do pedramol.

O mércores 23 abriremos rota de presentacións no Museo Massó de Bueu, para continuar no Festigal o 25, na Feira da Coruña o serán do sábado 2 de agosto. Aquí traeremos crónica e impresións destes primeiros lances dun libro que aventuro vai gustar moito.

Onte 1029: Gmail en galego

8 de Xullo de 2014/en Internet, Lingua, Novela gráfica, Onte, Recurso_didáctico, Tecnoloxías, Traducións, Twitter/por bretemas

Dende onte xa está en galego a interface de Gmail. Segundo o incansable Iago Varela, o artífice de Mallando Android, o servizo de correo electrónico máis popular chega co galego ás 71 linguas nas que pode ser empregado. Sen dúbida, un éxito para idioma galego. Para mudar o noso Gmail ao galego, abonda con entrar no menú de «Configuración» e escoller «galego». Mágoa, que polo momento, esta opción na nosa lingua non poida ser utilizada nalgúns outros produtos de Google tan importantes como a Axenda, hoxe aínda incompatible (como puidemos comprobar) coa opción en galego da caixa de correo. A pesar deste inconveniente, a chegada do galego a Gmail, coma hai máis dun ano sucedeu con Twitter, supón outro chimpo de xigante para a normalización da nosa lingua na rede, que ofrece máis posibilidades de escolla aos usuarios que así o desexen. Agardemos que decontado se traduza tamén a Axenda de Google. Seguimos 🙂

Onte 1021: Agustín en Trasalba

30 de Xuño de 2014/en Autores, Homenaxes, Internet, Lingua, Literatura infantil e xuvenil, Onte, Premios, Xerais/por bretemas

Excelente xornada nos Chaos de Amoeiro acompañando a Agustín Fernández Paz onde recibiu o Premio Trasalba 2014. Magnífica a laudatio do editor e escritor Francisco Castro que definiu a Agustín como un dos mellores escritores do noso tempo, salientando o seu porte humilde e o seu traballo batallando a prol dunha nova escola en galego, «un escritor fiel á memoria cos ollos no futuro».

Comezou a súa intervención Agustín declarándose «descendente da xeración Nós, coa que comparto o seu ADN, esa dobre hélice de considerar Galicia como célula de universalidade», para despois lembrar a epifanía de Adrián Solovio diante da carta xeométrica de Galicia. A seguir defendeu a práctica pedagóxica como unha forma de transformar o mundo, enumerando os diversos colectivos pedagóxicos nos que participou, dende o Grupo Católico de mestres da Coruña, o Movemento da Escola Popular Galega, o Grupo Avantar de Ferrolterra, Nova Escola Galega, o Gabinete da Reforma Educativa, os Coordinadores Docentes de Galego, até os diversos claustros dos que formou parte ao longo de máis de tres décadas de exercicio profesional. Para Agustín este Trasalba que recibía supón un recoñecemento do traballo de toda unha xeración de profesorado a prol do modelo de escola pública galega. Lembrou aos seus compañeiros da Xeración Lamote, «que asumimos que o centro do mundo está na nosa mesa de traballo», para poñer a Islandia como exemplo onde debe espellarse a literatura galega.

Ocupouse despois do estado da lingua, lembrando como en Villaba os rapaces coleccionaban ovos de paxaro. «Gardabámolos en caixas de zapatos e para que non apodrecesen, faciámoslles uns furados por riba e por baixo e soprábamos ata que quedaban baleiros, co que en realidade a nosa colección era unicamente de cascas. Pregúntome se a Constitución, o Estatuto e a Lei de Normalización Lingüística, non se converten ás veces en verdadeiras cascas baleiras como aquelas, pois na sociedade galega, sobre de todo nas cidades, os galegofalantes temos a liberdade limitada». «Preocúpanos o que está sucedendo no ensino, hoxe non é posible acadar a dobre competencia, a que permite a libre elección».

Rematou Fernández Paz unha intervención memorable remedando as frases de Otero Pedrayo, «o pombeiro de esperanza para a lingua está na rede e en todas as súas iniciativas», e Florentino López Cuevillas «calquera traballo que emprendades en nome de Galicia, grande ou pequeno, duro ou livián, é sempre sementeira».

Onte 1020: Caprichos da historia

29 de Xuño de 2014/en Galeguismo, Goberno Feijoo, Lingua, Onte, Política/por bretemas

Non me pareceu unha coincidencia fortuíta, cando se cumpren tres décadas do traslado a Bonaval dos restos de Castelao e setenta e oito do referendum do Estatuto, que Feijoo no acto de entrega das medallas Castelao equiparase á Guerra Civil como «capricho da historia»; como tampouco que a presidenta de GB, tras o discurso de proclamación de Filipe VI, reaparecese nos medios cualificando a Castelao e a outros nacionalistas como figuras «xenófobas e excluíntes». Despois do acontecido en 2008 coa consigna da «imposición del gallego», acuñada pola profesora viguesa e utilizada electoralmente polo Partido Popular, agoiro que estamos diante dunha nova fase da teimosa estratexia do pensamento españolista conservador contra o Galeguismo. Desta volta, tras o éxito acadado na batalla contra «la imposición del gallego», intúo que, apelando aos valores da tolerancia e integración, abrirase outra contra a presenza das figuras do galeguismo republicano nos currículums escolares, argumentando, como xa fixo a responsable de GB, que representan «as ideas de racismo, exclusión e enfrontamento». Quedou aberta a batalla contra o «galeguismo excluínte», termo utilizado onte por Feijoo no discurso das medallas Castelao. Bo é saber estas cousas para evitar sorpresas.

Onte 1015: Transmisión interxeracional do galego

24 de Xuño de 2014/en Eventos, Lingua, Onte/por bretemas

Interesoume moito o anuncio que coñecín onte da celebración en Carballo do 9 ao 11 de xullo do curso de verán «Para transmisión interxeracional do galego», organizado pola Universidade da Coruña en colaboración coa CTNL. Ninguén pode negar que as politicas lingüísticas actuais son incapaces de facerlle fronte ao imparable proceso de substitución lingüística, unha fractura (unha hemorraxia) que de non ser pechada (ou atallada) decontado pode levar á desaparición do galego. Só coñecendo e reflexionando sobre os condicionantes determinantes que dificultan ou rachan a transmisión da lingua, outrora natural, no eido familiar e no da escolarización temperán e primeira, será posible restaurar a cadea e enxergar un novo futuro para o noso idioma. Xaora, como demostra o contido do programa do curso, existen experiencias e modelos de intervención que melloran a transmisión interxeracional. Coñecelas e visibilizalas axudará a crear modelos e prácticas normalizadoras. A pesar de non podermos participar, seguiremos pola rede os contidos deste curso tan interesante.

Onte 1010: O galego desaparece de Infantil

19 de Xuño de 2014/en Educación, Goberno Feijoo, Lingua, Onte, Política, Xerais/por bretemas

Os resultados da enquisa da Mesa pola Normalización sobre o uso do galego como lingua vehicular dos centros de Educación Infantil (o que inclúe o emprego de materiais didácticos en galego) testemuña o que xa coñeciamos: o Decreto de Plurilingüismo provocou a súa práctica desaparición en todas as cidades. Tras catro cursos de Política Lingüística de Feijoo, o galego xa é de facto unha lingua estranxeira, allea e descoñecida para os nosos picariños, mesmo máis co inglés, que chegan á Educación Primaria sen apenas competencia oral ningunha na lingua propia nin experiencia do seu emprego no momento decisivo das aprendizaxes da lectura e escritura.

A pesar de que a Xunta nega esta evidencia, aferrándose a súa pax lingüística, este retroceso prodúcese en todo o territorio galego, sobre todo nas vilas, como ben coñecemos os editores pola diminución brutal das vendas dos nosos métodos de Educación Infantil en galego. Polos datos dos que dispoñemos estimo que a porcentaxe de alumnado deste nivel escolarizado de forma predominante en galego está entre o 10 % e o 15 %, entre dous e tres mil picariños por cada nivel de idade. Apenas outro síntoma da aceleración do proceso de substitución lingüística, unha desfeita cultural cuxas consecuencias dubido saiban valorar as persoas que promoveron contra vento e marea a modificación do modelo lingüístico educativo do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004. Un dano para a lingua galega xa dificilmente reparable.

Arruídos de Vincios

17 de Xuño de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Etnografía, Galeguismo, Gravacións, Lingua, Música, Novidades, Recurso_didáctico/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a publicación de Arruídos o primeiro disco de Cantares do Brión.

Arruídos é o nome dun cume de 709 metros de altitude situado na aba occidental da Serra do Galiñeiro. Pertencente á parroquia de Vincios no concello de Gondomar, na penichaira do monte de Arruídos, a 460 metros de altura, nunha zona moi húmida, o arqueólogo Javier Torres Goberna identificou un campo de mámoas de interese, formado por tres túmulos, un dolmen e dúas cistas, próximos aos petróglifos da Pedra da Laxe, as alfaias arqueolóxicas desta Serra do Galiñeiro. Con vistas privilexiadas sobre o Val Miñor, este outeiro é ben coñecido por sendeiristas e afeccionados á bicicleta de montaña.

Mais “Arruídos” é tamén o título do primeiro disco de Cantares do Brión, o coro tradicional galego con sede no Centro Cultural de Vincios, integrado na actualidade por 60 persoas, desta parroquia gondomareña e doutras do Val Miñor. Un título que non é caprichoso nunha agrupación que tira o seu nome da Touba do Brión, unha cova situada tamén no monte dos Arruídos onde se localiza unha lenda e onde Cantares do Brión organiza a súa romaría anual.

Desde a súa constitución en marzo de 2010 Cantares do Brión inseriuse na tradición centenaria dos coros tradicionais galegos nacida en 1883 seguindo o modelo acuñado polo boticario pontevedrés Perfecto Feijóo na agrupación Aires d’a Terra. Un repertorio vinculado ás formas da música tradicional de noso (alalás, foliadas, pandeiretadas…), a utilización habitual da lingua galega e de instrumentos tradicionais, incluídos os diatónicos (gaita e zanfona), e o coidado do vestiario tradicional dos participantes foron os compoñentes principais dunha fórmula coral que no período de entre séculos circulou de forma exitosa nos escenarios galegos e tamén nos de alén mar.

Patrón de enxebreza musical que, como sinala a historiadora Lorena López Cobas, deu pé ao nacemento de agrupacións semellantes noutras localidades galegas: Toxos e Froles (1915) en Ferrol, agrupación a piques de celebrar o seu centenario; Cántigas da Terra (1916) na Coruña, que tamén mantivo o seu pulo ininterrumpido; Foliadas e Cantigas (1916) en Pontevedra; Agarimos da Terra (1916) en Mondariz; Cantigas e Aturuxos (1917) en Lugo, a primeira que gravou o himno galego en 1918; Agrupación Artística de Pontevedra (1917); Agrupación Artística de Vigo (1918); Coral de Ruada (1918) de Ourense e Cantigas e Agarimos (1923) de Santiago, dúas agrupacións estas últimas que aínda por ventura manteñen a súa actividade.

Cantares do Brión, a nova agrupación miñorana, recolle a testemuña destas agrupacións históricas e o seu modelo de fachendosa enxebreza para ofrecer un primeiro disco de coidada edición gráfica e musical coa que a agrupación dirixida por Pablo Rial Salgueiro e presidida por Xosé García Crego fixa o seu repertorio propio e rende humilde tributo aos seus predecesores. Abre o disco “Eu non sei o que me deches”, unha versión da foliada tirada do repertorio de Toxos e Froles, o decano dos coros históricos. Outrosí sucede coas versións da “Foliada de Cerdedo” do repertorio de Cántigas da Terra, do “Alalá nº 3” de Aires d’ a Terra, o primeiro coro tradicional galego, da “Foliada de Viveiro” da Coral de Ruada e da “Pandeiretada de Rendal” de Cantigas e Agarimos, pezas todas nas que a agrupación miñorana ofrece un nivel altísimo de harmonización coral e instrumental de temas senlleiros da nosa memoria musical.

Repertorio histórico que dialoga coas creacións propias dunha agrupación que procura textos da literatura popular e de autor para promover no século XXI a composición de música coral, vocal e instrumental. Reto que asumiu Luís Correa Piñeiro, un dos gaiteiros da agrupación, autor de catro temas do disco: “Tríadas do vento no mar”, sobre poemas de Valentín Paz Andrade; o alalá “Camiño de Ourense”, sobre texto de Manolo Pipas; “Na Touba do Brión”, sobre coplas recollidas por Rosalía Hermida Pérez e a “Foliada de Vincios”, dúas pezas insignia do coro. Pablo Rial Salgueiro compuxo “Has de cantar”, sobre versos de “Cantares gallegos” de Rosalía de Castro, ademais de ocuparse como director do coro dos arranxos doutras numerosas pezas, entre as que cómpre destacar pola súa dificultade a das tres encadeadas en homenaxe a Casto Sampedro e o “Canto popular”, tomado do “Cancioneiro Galego” de Martínez Torner e Bal y Gay, un dos temas, xunto ao “Pasodobre de Sísamo”, arranxado por Félix Rodríguez, e “O carro”, a canción de “Mero” arranxada por Paco Barreiro, máis logrados dun disco memorable sen desperdicio ningún.

Recomendo moi vivamente estes “Arruídos” de Cantares do Brión, un coro de música tradicional galega que na área metropolitana de Vigo recolle a testemuña da fórmula de enxebreza acuñada hai un século por Aires d’a Terra: lingua, música e traxe de noso. Agardamos un gran concerto de presentación en Vigo.

Onte 1002: Raimon

11 de Xuño de 2014/en Beizóns, Lingua, Memoria, Música, Onte, Poesía, Premios, Vídeos/por bretemas

Raimon recibiu onte no Palau de la Música o Premio de Honra das Letras Catalás outorgado por Ómnium Cultural. Recoñécese así a traxectoria artística, cultural e cívica do cantante e poeta de Xátiva, destacando o seu papel como defensor da lingua catalá desde 1963, ano no que publicou en Edigsa o seu primeiro disco, o que inclúe «Al vent». Onte, tras recibir tan importante recoñecemento, Raimon confesou que «moitas veces teño a sensación de que non son dos meus», «non me sinto dos meus cando os meus queren que eu sexa como eles quixeran que eu fose e non como eles saben que son», «a loita entre o meu “eu” e o seu colectivo fanme pensar que eu non son dos meus». Un xeito moi sutil de afirmar na súa madurez humana e artística a súa liberdade de criterio e o seu compromiso coa súa memoria. Raimon, figura da música popular catalá, que continúa defendendo os valores democráticos, merece as nosas beizóns. Parabéns tamén a Ómnium Cultural, unha entidade cívica apartidaria que coma Raimon leva cincuenta anos ao servizo da lingua, da cultura e do país.

A mesma cidade

3 de Xuño de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Celta de Vigo, Cidades, Cultura, Deporte, Fútbol, Galeguismo, Lingua, Música, Poesía, Política, Vídeos, Vigo/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo, con motivo do ascenso do Deportivo, propoño recuperar a cooperación e a irmandade entre Vigo e A Coruña.

Desque hai corenta anos fun estudar bacharelato á universidade laboral considero A Coruña como a miña segunda patria, a cidade onde abrín os ollos a case todo, dende o galeguismo até os principios republicáns que impregnan o seu espírito liberal. Razón pola que dende comezos dos oitenta levei sempre moi mal ese enfrontamento pailán entre A Coruña e Vigo –protagonizado por tipos como Paco Vázquez, Lendoiro e “Leri”– dúas cidades portuarias atlánticas que comparten idéntico ADN e semellantes angueiras. Mágoa que unha rivalidade futbolística centenaria, anterior á fundación do Celta, protagonizada hoxe por unha rapazada pouco reflexiva e algunhas veces cunhas cervexas de máis, malogre a cooperación de dúas cidades que artellan as rexións urbanas da Galicia atlántica.

Ten razón o escritor coruñés Xurxo Souto, A Coruña e Vigo son a mesma cidade, dúas áreas metropolitanas unidas polo mesmo océano. O Berbés e o Muro son os dous portos pesqueiros de arribada e partida das embarcacións nosas que debuxan o ronsel da súa derrota no mar céltico. En ambas as dúas estacións marítimas producíronse os adeuses que abriron os camiños de alén mar da diáspora galega. As dúas cidades contan cun alma popular e obreira presente nos seus barrios. Que diferenzas substancias hai entre Coia e Navia con Elviña e o Barrio das flores? Entre a Casabranca viguesa e a Falperra coruñesa? Entre a Travesía de Vigo e Monte Alto? Entre Travesas e a Gaiteira? Entre o Calvario e os Mallos? Entre Bouzas e Labañou? Entre o Casco Vello olívico e a Cidade Vella cascarilleira? Entre Saiáns e o Portiño? Entre Matamá e Bens? En cada un destes barrios viven fillos e netos daqueles obreiros que chegaron das aldeas de Ourense ou de Lugo para darlles vida á industria e aos servizos de ambas as dúas cidades. En todos eles fálase unha lingua semellante (con cadanseu sotaque) e os problemas e as carencias non son moi distintos. Vigo e A Coruña posúen identidade de seu, aínda que son moitas máis as súas afinidades ca diferenzas.

A Coruña e Vigo eran a mesma cidade para o pintor Urbano Lugrís, que fixo de ambas as dúas a súa patria; naceu e viviu a maior parte da súa vida na primeira, para el “Percalinópolys”, e morreu un domingo de noiteboa de 1973 no hospital municipal da segunda, a que chamaba retranqueiramente “Xouba city”. O autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou nas súas cámaras e murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna. Esa atmosfera euforizante contaxiou nos anos oitenta a movida cultural viguesa e coruñesa, que mantiñan diálogo aberto en publicacións como “Tintimán” e “La naval”, entre os músicos de Siniestro Total e os de Radio Oceano, entre pintores como Antón Patiño e Cabanas, escritoras como Xela Arias e Luisa Villalta… Diálogo cultural continuado nos noventa, co movemento Bravú, musical e literario, de orixe inequivocamente cascarilleira, mais cuxo nome, segundo o xornalista vigués Antonio Ojea, puido nacer na ría de Vigo, xa que “bravú” é unha mestura da palabra “bravío” e aquel perfume Tabú, o que preferían a maioría das traballadoras da conserva da factoría Massó de Cangas.

Vigo e A Coruña son a mesma cidade como aparece no videoclip gravado para o celebrar o regreso dos Diplomáticos de Monte Alto, o poema de Celso Emilio Ferreiro “Deitado fronte ao mar”. Unha cidade onde se fusionan o balcón do paseo do Orzán co do paseo de Afonso, desde os que se enxerga idéntico horizonte; unha cidade onde a porta do Sol e a rúa do Príncipe continúa nos Cantóns. A mesma cidade popular, entusiasta, inconformista, alegre e orgullosa de formar parte do proxecto de Galicia.

Vigo e A Coruña, viradas de costas dende o inicio do período autonómico, merecen reatoparse no marco dun novo proxecto territorial de Galicia para o século XXI. Ambos os dous concellos deben cooperar no desenvolvemento das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, exixindo que isto constitúa unha prioridade na axenda autonómica. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas.

O ascenso do Deportivo, outra proeza do mestre Fernando Vázquez, permitirá que a vindeira tempada gocemos de dous derbis, datas que deberían ser sinaladas nos calendarios como de irmanamento de ambas as dúas cidades e cidadanías, como de encontro eficaz entre as súas corporacións, deixando a rivalidade deportiva estritamente dentro dos estadios, onde eu agardo que o Celta continúe liderando o fútbol galego.

Penélope

20 de Maio de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Goberno Feijoo, Internet, Lingua, Poesía, Recurso_didáctico, Twitter/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo, ao fío da homenaxe a Xosé María Díaz Castro e do Día de Internet, comento as novas máis recentes sobre o estado da lingua.

A coincidencia cada 17 de maio do Día das Letras Galegas e do Día de Internet é unha oportunidade para avaliar o estado e o futuro da nosa lingua na Rede. Este dezasete, coincidindo coa homenaxe a Xosé María Díaz Castro, o poeta dos nimbos de luz, foi a grande noticia para a nosa lingua a posta en produción da primeira web co dominio punto gal. Un fito histórico, un éxito extraordinario de toda a sociedade de noso, no que moito tivo que ver a teimosía esperanzosa e o compromiso do profesor Manuel González, presidente da asociación Punto Gal, mais tamén das institucións culturais do país (Academia, Consello da Cultura e Museo do Pobo Galego), das tres universidades, dos centos de colectivos empresariais, culturais e cívicos, como dos milleiros de persoas que apoiaron esta iniciativa pola que Galicia, o seu pobo, a súa lingua e a súa cultura milenaria contarán cunha presenza diferenciada na Rede. Grazas ao dominio punto gal, Galicia establecerá un diálogo en igualdade con outros pobos e culturas, ademais de poder, por vez primeira, participar na gobernanza de Internet e contribuír a desenvolver o proceso de alfabetización informacional e a suturar a fenda dixital que aínda arrastramos. Un éxito, pois, para celebrarmos, outra volta, o 25 de xullo cando se incoporen as primeiras noventa webs e tamén catro meses despois cando entren en produción aqueloutras direccións preferentes.

Porén, a ledicia do éxito acadado por Punto Gal non pode agochar que neste dezasete o galego perde peso cuantitativo en Internet. Os datos estimativos de “W3Techs”, traballados na reportaxe de Alberto Quián para o portal “G.Ciencia”, amosan que a porcentaxe de uso do galego en Internet se reduciu no último ano de forma significativa, colocando a nosa lingua no posto 48 da clasificación mundial. Xaora, os contidos en galego supoñen un 0,0075 % dos existentes na Rede, oito veces menos ca en catalán (0,1 %) , moi lonxe do 4,6 % en castelán e do 2,3 % en portugués, linguas todas as tres que superan o 0,1 %, porcentaxe que semella marcaría a fronteira entre as linguas relevantes en Internet (o inglés supón o 55,9 %) e as minoritarias. Outrosí cabería dicir con respecto a Twitter onde os estudos de xeorreferencia dos chíos emitidos en Galicia amosan que uso do galego é inferior ao do castelán. Datos que demostran que o emprego do galego na Rede, a pesar do seu incuestionable dinamismo nas redes sociais e nos blogs, asume o devalo que decote percibimos noutros soportes comunicacionais impresos e ámbitos da vida social e política.

Tras tres décadas da aprobación da Lei de Normalización Lingüística (1983) e unha da aprobación do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega (2014), documentos que contaron co apoio unánime do Parlamento de Galicia e de numerosos colectivos cívicos, é desacougante asumir que nos últimos anos a lingua galega sofre un doloroso retroceso, tanto na súa cadea de transmisión interxeracional (os picariños dos ámbitos urbanos apenas a coñecen, un feito desolador), coma no seu status e emprego en todos os ámbitos da vida social. O galego deu un paso atrás. Un retroceso no que ten responsabilidade a actuación dun lobby negacionista capaz de transformar os prexuízos e falsidades de pé de banco sobre o galego –unha lingua que para este lobby utilizariamos só “os parvos aldeanos ou os fanáticos nacionalistas excluíntes”– no dogma do “bilingüismo cordial” abrazado por Núñez Feijoo como argumento para desvincularse dos consensos arredor do idioma forxados durante as presidencias de Fernández Albor e Fraga. Unha decisión política adoptada coa intención de desbancar a Touriño do Goberno Galego, mais que unha vez gañadas as eleccións supuxo a rápida modificación do modelo lingüístico no sistema educativo non universitario (o Decreto de Plurilingüismo recorrido pola Real Academia Galega, hoxe no Tribunal Supremo) e, como efecto inmediato, unha abrupta redución do uso do galego como lingua vehicular na educación infantil e na etapa obrigatoria.

Xa “Penélope”, o extraordinario poema de Xosé María Díaz Castro, salienta o aparente paradoxo do futuro de Galicia, do noso país, do noso pobo, tamén da nosa lingua e a súa cultura. “Un paso adiante e outro atrás, Galiza / e a tea dos teus soños non se move”. A posta en marcha do Punto Gal supón un paso adiante para o futuro do galego no século XXI, mais o decreto de Plurilingüismo do Partido Popular un paso atrás. Xaora, tamén enxerga Díaz Castro en “Penélope” a esperanza (“Traguerán os camiños algún día / a xente que levaron. Deus é o mesmo”), xa que o futuro do galego dependerá de cada un de nós, do esforzo da cidadanía galega, da súa firmeza e compromiso para usalo e defendelo (“Suco vai, suco vén, ¡Xesús María!, / e toda cousa ha de pagar o seu desmo”). Un paso adiante e outro atrás, Galicia.

Recomendo

Últimas anotacións