Onte 768: Xerfas de Antón Sobral

Nas anotacións que teño lido sobre a entrega dos Premios da Crítica Galicia apenas foi mencionada a serigrafía do pintor Antón Sobral que recibiron todos os participantes no xantar. Unha mariña na que o mestre da vida lenta volve sobre os motivos que lle son propios, os das xerfas de intensidade branca na que visualmente sentimos o recendo euforizante da maruxía, unha mestura proteica de salitre e pedramol. Nesta serigrafía do noso vixía do mar percibimos a precisión da súa ollada sobre o horizonte mariño, apenas unha liña entre as gamas dos azuis. Como sinalou Bieito Ledo, o presidente da Fundación, nas súas palabras de benvida, na mariña sobraliana intuimos a presenza dunha pequena traíña no mar de Vigo para remarmos xuntos. Encadrarémola para tela presente no noso estudio. Grazas, Antón, amigo noso do mar.

Onte 734: Gómez Noya, gran campión!

Javier Gómez Noya gañou onte no Hyde Park londinese o seu terceiro campionato do mundo de Triatlón. Outra proeza heroica do triatleta ferrolán afincado en Pontevedra. Despois de recuperar na bicicleta os segundos perdidos no lago Serpentine, Javi correu durante case dez quilómetros con Jonathan Brownlee, xunto co seu irmán Alistair, un dos seus eternos e nobles rivais, a quen superou nos derradeiros metros nun esprint incrible. Gómez Noya é un dos mellores deportistas galegos da historia, tanto polo seu palmarés coma pola súa actitude deportiva e cívica. Javi é un auténtico home de aceiro con corazón xeneroso, un traballador extraordinario con grande fortaleza psicolóxicaun modelo de esforzo, superación e confianza nas propias posibilidades, un gran campión. Merece os maiores recoñecementos. Beizóns.

Onte 694: Máis «Luzes» para Galicia

Seguín por twitter e streaming o acto de presentación do proxecto de refundación da revista Luzes. As intervencións de Manolo Rivas, Josito Pereiro e Iago Martínez expresaron que outro xornalismo é posible, tamén en Galicia e tamén na nosa lingua. A pesar das dificultades do tránsito comunicacional actual e do intento de suspensión das conciencias que sufrimos, onte na Coruña expresouse que «hai fame de xornalismo», que cómpre fuxir do ruído diario ofrecendo «un xornalismo transxénico que loite contra a vulgaridade» e permita unha lectura sosegada e reflexiva. Sei que o presentado foi apenas o xermolo do número Cero dun mensual en papel (de maqueta fermosa e contidos atractivos) que aposta polo protagonismo do lectorado e por unha axenda informativa aberta. Gustoume a definición sintética da intención dos promotores: «Luzes, revista aborixe e indíxena universal». Este (re)nacer de Luzes foi unha nova que encheu onte os nosos depósitos de esperanza. Beizóns a Manolo, Josito e Iago!

Onte 648: Panificadora 2016

Antón Pulido, o grande pintor e amigo de meu, envíanos esta marabilla, a dixitalización dun augaforte do cartel anunciador da «Gran retrospectiva de Laxeiro» que se inaugurará o 23 de febreiro 2016 na Panificadora Centro Cultural de Vigo, coincidindo coa celebración dos 108 anos do nacemento do pintor de Donramiro e co viséximo cabodano do seu pasamento. Ten moita razón Pulido anticipando esta importante convocatoria. Máis aínda nestes días axitados nos que convén actualizar os nosos soños máis felices para esta cidade revolcada, que nalgunhas ocasión tanto nos doe. Que foi do proxecto de instalar na Panificadora a biblioteca do estado? Que foi do proxecto de recuperación integral da Panificadora para usos culturais e cívicos?

Onte 644: O portal das palabras

Foi unha beizón que o Seminario de Lexicografía da Academia Galega, en colaboración coa Fundación Barrié, inaugurase o Portal das palabras. Pareceume unha marabilla, sobre todo polas súas enormes posibilidades de aproveitamento didáctico. Gustei do deseño da ferramenta, non só pola claridade do grafismo web, tamén polo emprego das utilidades hipertextuais e multimodais, esenciais nun libro dixital en liña. Benvida, tamén, a nova versión do Dicionario normativo da RAG, que acada as 50.000 entradas e novas e importantes utilidades de consulta, así como a súa versión para Android. Pasos decisivos (históricos) no proxecto de modernización do traballo lexicográfico da Academia, un dos proxectos principais da presidencia de X.L. Méndez Ferrín. Parabéns á Academia por este chimpo de xigante a prol do florecer da lingua galega.

Onte 639: A irmandade de Xerais

Ala vai outro Xerais inesquecible! A irmandade dos lectores e lectoras (trescentas na illa e outras tantas conectadas por Internet), a comunidade de afectos, o soño compartido de tantos amigos e amigas de enxergar un futuro para o país e para a lingua de noso. Os Irmandiños de Vincios (bravo gaiteiros e gaiteiras!) puxeron no serán o timbre da ledicia e o rigor da voz popular. O mestre Xabier Docampo nun discurso sensacional e memorable (unha peza a ler e reler devagariño) pasou a testemuña de cargo á seguinte xeración que debe abrir unha páxina nova no libro da nación. Antonio Fraga deitou doas de tenrura e esperanza no seu primeiro discurso literario. Xabier López abriu outra xanela na súa sólida traxectoria de narrador na procura da excelencia. Tras trinta anos, aqueles Xerais ideados por Luís Mariño manteñen o seu pulo. Mais non son estes tempos para o conformismo rotineiro, os Xerais precisan mudanzas, imprescindibles para afrontar estes tempos difíciles (ruíns), caracterizados pola hibridación editorial e pola fraqueza (nalgúns casos ausencia) das políticas públicas de lectura. Mudanzas que, sen dúbida, comezaremos a implantar a partir da vindeira edición. Cando regresabamos a San Hadrián no Babuxa de Ángel (obrigado, patrón!!!) non puiden evitar un levísimo aceno de satisfacción emocionada pola fortuna de tras dúas décadas continuar dirixindo o equipo de traballadores e traballadoras de Xerais. Hoxe, a miña beizón para eles e elas polo seu talento e dedicación no desenvolvemento do noso proxecto!

Aquí toda a gravación da hora e un cuarto de cerimonia.

Onte 630: Galician literature

Foi unha fortuna compartir os últimos días un par de conversas con Jonathan Dunne, o grande embaixador da literatura galega no entorno anglófono. Nesta semana da súa estancia en Galicia, ademais de intervir no congreso rosaliano do Consello da Cultura Galega, participou nas presentacións en Compostela da edición en inglés de Cantares gallegos, como editor de Small Stations Press, e onte na da Anthology of Galician Literature, da que foi editor e en parte tradutor, obra coeditada por Galaxia e Xerais en colaboración coa Xunta de Galicia.

Na presentación na Biblioteca Ánxel Casal, Dunne presentou o panorama da situación da literatura galega en inglés, a que considerou coma o mellor vehículo de difusión internacional. «Publicáronse en inglés, até hoxe, 52 títulos da literatura galega. O primeiro foi unha antoloxía de poemas de Rosalía de Castro, preparada por Xosé Filgueira Valverde, traducida por Charles David Ley e publicada en 1964 polo Ministerio de Asuntos Exteriores. Houbo que esperar vinte e cinco anos até publicar o seguinte. Na década dos noventa foron nove títulos, na de 2000 vinte e un e no que levamos de década outros vinte e un. Un crecemento exponencial da dispoñibilidade da literatura galega no mundo. O que amosa que estamos no bo camiño».

Despois explicou Dunne as características deste segundo volume da Anthology of Galician Literatura, que reúne sesenta textos doutros tantos autores e autoras publicados entre 1981 e 2011. «O limiar vai dirixido a un lector e a un editor do mundo que non teñen coñecemento da literatura galega. É un volume moi actual, xa que os dous terzos dos textos foron publicados na década de 2000. Achega unha idea do que se esta a escribir en lingua galega. Xustamento foi este o propósito do libro. As escolmas foron realizadas polos autores e autoras vivos (54).  Ademais de textos narrativos, están presentes o resto dos xéneros, a literatura infantil e xuvenil, a poesía, a literatura dramática e o ensaio, cunha atención á antropoloxía, a teoloxía e o nacionalismo. No limiar exprésanse os criterios utilizados na selección dos autores e autoras: cubrir todos os xéneros, as opinións doutros autores e da crítica, a presenza noutras escolmas e mesmo noutros traballos meus, os premios literarios acadados e a reputación internacional de autores como Manuel Rivas, Domingo Villar ou Chus Pato, que contan xa con diversas traducións. En todo caso, “calidade” e “distribución” son dúas palabras que entendo claves na política cultural presentes nesta obra».

Rematou Dunne presentando Portico of Galician Literature, o portal web que xestiona coa colaboración da Consellaría de Cultura, onde se presenta en inglés a literatura galega aos editores de todo o mundo. Salientou que ate o momento estaban presente oito autores, que serían dez a finais deste ano. Inclúese unha presentación de cada autor e unha tradución de mostra de cincuenta páxinas dunha das súas obras, «xustamente o que lle interesa a un editor».

O labor de Dunne como tradutor, editor e promotor da literatura galega no mundo está sendo fulcral. Merece apoio do sector editorial privado e dos nosos poderes públicos. Parabéns Jonathan!

Grazas a Fran P. Lorenzo pola súa información da presentación.

Onte 604: Con Ramón Nicolás na Gala das Letras

Foi unha fachenda compartir con Ramón Nicolás a súa gran noite na Gala das Letras na que se entregaron os premios da AELG 2013. Nominado en tres categorías, Nicolás recibiu os merecidísimos premios ao mellor blog literario, polo seu curradísimo Caderno da crítica, e ao mellor libro de ensaio, pola súa extraordinaria biografía sobre Celso Emilio Ferreiro. Os escritores e escritoras recoñecían así o seu traballo como investigador literario, profesor, crítico, tradutor, divulgador, promotor e activista da lectura en galego, premiábase o labor deste obreiro e arquitecto das letras galegas contemporáneas. As palabras medidas, equilibradas, xenerosas, agradecidas, reinvidicativas, memoriosas, fermosas, esperanzosas, oportunas das súas dúas intervencións de gratitude foron apenas senllas mostras da súa enorme valía. Foi a de onte unha noite para lembrar tamén as palabras de compromiso coa lectura Ledicia Costas, premiada co mellor libro LIX, de Ana Romaní, expresando solidariedade cos xornalistas en paro, e da nosa admirada Lydia Jorge, recoñecida como escritora galega universal. A frase coa que pechou o seu discurso a narradora portuguesa será a partir de agora un aliciente para todos nós: «a esperanza é uma luta». Beizóns a Moncho Nicolás, a Ledicia Costas, Ana Romaní, Begoña Caamaño, Álvarez Torneiro, Darío Xohán Cabana, Lydia Jorge e resto das persoas e institucións premiadas!

Onte 590: Coa Irmandade do Libro en Monforte

Acudín ao chamado do amigos da Federación de Libreiros de Galicia no seu xuntoiro anual nos premios Irmandade do Libro que desta volta se celebraron en Monforte de Lemos. Aledáronme, claro está, os premios que recibiron os autores da casa nosa, Chisco Fernández Naval por A noite branca como mellor libro do ano 2012, Antonio Reigosa pola web Galicia Encantada como mellor iniciativa de fomento da lectura e María Xosé Queizán como mellor autora. Rin a cachón co monólogo de Carlos Blanco, unha peza de prodixiosa sutileza, sobre todo no treito final cando, diante do conselleiro de Cultura e Educacación, homenaxea á poboación autóctona da illa de Arousa. Gustei do merecido premio ás vinte e cinco guías de natureza Baía como mellor obra editorial e do recoñecemento ao Colexio Público de Quintela polo seu labor a prol da lectura (as palabras da de Isabel Vázquez, a responsable da biblioteca do centro citando a Frederick foron espectaculares). Emocioneime co recoñecemento a Antonio Fernández Maira, un libreiro xeneroso entregado dende hai dúas décadas á xestión asociativa, co que compartimos tantas angueiras en feiras do libro e irmandades coma este de Monforte. Porén, o que máis me impactou foi o broche de ouro que supuexeron as palabras de Severino Rodríguez, o alcalde Monforte. Lonxe de proclamas retóricas ou apelacións localistas, Rodríguez pronunciou un discurso memorable a prol da lectura como competencia cidadá imprescindible. «Somos cidadáns, se somos lectores», podería ser o resume dunha peza oratoria excelente, tanto na súa construción (mesmo coa lectura de catro citas finais, sen desvelar a autoría) coma na impecable execución. Foi unha fachenda saber que neste impaís, se me permite Alcalá, aínda contamso con políticos capaces de expresar ideas de política cultural complexas, afastadas de coxunturalismos ou de declaracións demagóxicas de apoio a nosa cultura. Cando rematou o acto, tras a foto de familia das persoas premiadas, a pesar da miña discreción e timidez fun abeizoar ao alcalde. Pagou a pena viaxar onte a Monforte.

Onte 562: Marilar Aleixandre, emoción compartida

Excelente homenaxe a que a XIV edición do Salón do Libro Infantil e Xuvenil de Pontevedra tributou onte á escritora Marilar Aleixandre. Tras a emocionante laudatio de Fina Casalderrey, Marilar pronunciou un discurso titulado «A ledicia de ler, unha ledicia compartida». Comezou a intervención, confesando que a súa nai ensináralle a ler cando tiña apenas tres anos e medio: «O meu primeiro libro, un de cincenta e o seu zapatiño de cristal, ensinoume que ler é compartir emoción e imaxinación». Relatou, despois, a importancia que para ela tiveron nos anos cincuenta, cando vivía en Ceuta, uns discos de vinilo, que lle permitiron a ela e aos seus irmáns escoitar no tocadiscos contos como «O soldadiño de chumbo», ou «A caixa de mistos». «Así comprendín que o segredo dun conto reside en compartir a emoción». Continuou preguntándose, se podía haber ledicia na lectura dun conto triste: «Pode, xa que a ledicia vai da man da emoción, como demostran as fotos de Virxilio Vieitez que van á raíz da emoción». «Os contos que suscitan emoción e ledicia son os escritos en serio. Coa literatura infantil e xuvenil escrita en serio aprendemos a emocionarnos, a diferenciar as emocións verdadeiras, escritas en voz baixa, daqueloutras falsas, a pesar de que poden presentarse revestidas de materiais vistosos, que agochan o seu baleiro». Tras referirse á importancia que para ela tivo a lectura da Ilíada, «onde non existen personaxes bos e malos, só destinos tráxicos», expresou a «emoción compartida» que en cada edición consigue xerar este Salón do Libro de Pontevedra. Pechou a homenaxe a presenza sobre o estrado, entre grandes aplausos, da mascota do Salón, de Fina Casalderrey e Agustín Fernández Paz acompañando á autora d’ A formiga coxa. Beizóns para Marilar Aleixandre!!!