Penoso

/en , , , , , , /por

No peor partido das últimas tempadas en Balaídos, o Celta rouboulle un punto á deusa Fortuna diante dun Deportivo Alavés moi superior, que de forma moi xenerosa puxo os goles e o xogo ofensivo en ambas as dúas portas. Despois dos excelentes oitenta minutos primeiros no Olímpico de Montjuic, semellaba que no serán da pasada quinta feira sería cando o Celta iniciaría a (prometida e necesaria) remontada na clasificación. Mais non foi así, quedou todo nunha ilusión que durou apenas un cuarto de hora, o tempo no que Mingueza combinou unha vez con Aspas na área alavesa e Beltrán xutou dende a segunda liña á cuberta de Gol. O resto do partido foi penoso. Un xogo cutre, esfiañado e apático dun equipo incapaz de xutar nin unha soa vez entre os tres paos nin de gañar tampouco unha pelota para crear unha xogada ofensiva prometedora.

Outra decepción dos de Rafa Benítez para unha afección incansable xa moi curtida en mil padeceres, mais que despois dos dous primeiros meses de campionato aínda non viu gañar aos seus nin sequera tampouco celebrar a ledicia dun gol saído das súas biqueiras, algo tan sorprendente como inesperado nun estadio no que tamén se recoñece a calidade do xogo. O máis frouxo comezo de liga que lembramos en varias décadas, un punto de doce posibles en Balaídos, cinco de vinte e un na clasificación, cifras que de non ser emendadas decontado (ás portas xa da primeira cuarta parte da liga) agoiran, na tempada do Centenario, probabilidades elevadas dun desenlace semellante ao da anterior, na que o Celta xogou a permanencia no derradeiro partido, como decote lembra o veterano Benítez (quizais para curarse en saúde sobre o valor do actual cadro de xogadores) nas súas intervencións tan didácticas nos medios.

O relato do partido do serán da pasada quinta feira non tivo moita miga para os celestes que, despois do primeiro cuarto de hora, deixaron que os babazorros desenvolvesen a trama de todo o argumento. Cunha defensa de cinco, na que recuperaba titularidade Pepiño Aidoo, o xoves o mellor dos nosos defensores, os de Benítez andaron coa cruz ao lombo para poder parar ao mozo (dezanove anos) Samuel Omorodion, o maior pesadelo babazorro que no minuto 73 nivelou o marcador, anticipándose aos tres centrais celestes e minutos despois puido facer dobrete e levar os tres puntos para Vitoria-Gasteiz, o que impediu na liña de porta Starfelt. Esquema de cinco que sabemos Benítez emprega como catecismo, que apenas variou cando no 68 foi (inxustamente) expulsado por dobre cartón amarelo Luca de la Torre, o que supuxo a volta de porca definitiva para o desenlace dun partido no que a maioría dos celestes amosaron un nivel insuficiente, coa excepción de Iván Villar, que realizou grandes paradas, especialmente a do minuto 59, cando puxo unha man prodixiosa a unha falta na frontal tirada con veleno polo romanés Hagi. E moi pouco máis pode contarse dun Celta cuxo maior mérito foi anotar no minuto 35 grazas á potra dun gol nacido do erro de Javi López na cesión ao seu gardameta, un lance desafortunado, escasamente celebrado pola bancada do Fragoso, que levou a Bamba e a Aspas a consolar de forma moi deportiva ao xove central basco.

E o caso de que Iván fose con diferenza o mellor dos celestes e que Aspas fose substituído tras unha hora de partido, o que comeza ser habitual para Benítez, non é fútil para o que pode ser un Celta sen apenas canteiráns no seu once inicial, substituídos no cadro de xogadores por descartes das canteiras do Madrid, do Barcelona e do Athletic, ou por promesas en formación das ligas nórdicas, como sucedeu na media hora final do partido do xoves. Todo un paradoxo para a canteira celeste da que saíron figuras como Borja Iglesias, Jonny, Hugo Mallo, Denís Suárez, Brais Méndez, que dá gloria velo xogar en Champions coa Real, ou Gabri Veiga, vendido por cantidade millonaria para mellor gloria das contas da Sociedade Anónima Deportiva celeste. Ollada saudosa sobre o valor da canteira da Madroa que aínda fai máis penoso o que vimos no partido co Alavés, no que se apreciaron algunhas das costuras groseiras do proxecto deportivo de Luis Campos. Máis aínda, cando comeza a enxergarse a saída (inevitable polos anos) do gran Iago Aspas, que cando é substituído sufre na bancada vendo a un equipo que perde alma e corazón.

Publicado en Faro de Vigo: 30/09/2023

Que pasa co galego en Vigo?

/en , , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo aos datos do estado da lingua en Vigo:

Das sete cidades galegas, Vigo é onde menos galego se fala: apenas o 15,4 % da poboación viguesa afirma ser usuaria prioritaria do galego (o 49,3 % en Galicia), segundo datos da enquisa do Instituto Galego de Estatística de 2018, recollidos por Fernando Ramallo, catedrático de Lingüística da Universidade de Vigo no seu libro recente (recomendabilísimo e referencial), Que pasa co galego. 32 preguntas sobre a situación social da lingua (Xerais 2023). Porcentaxe da cidade olívica que hai dez anos era do 24,7 %, o que para o sociolingüista vigués constitúe «un exemplo paradigmático de castelanización» e supón unha «evolución demoledora que de continuar coas condicións que favoreceron esta castelanización recente, o uso do galego será case residual nas xeracións seguintes».

Situación dramática para o galego, semellante á de Ferrol (17,7 %), A Coruña (20 %) e Pontevedra (23 %), cidades tamén moi castelanizadas, que contrasta coas dos núcleos urbanos máis galegófonos Lugo (44,7 %) e Santiago (43,9 %), como en certa medida sucede en Ourense (33,5 %). Porcentaxes desacougantes dunha presenza xa anecdótica do galego en Vigo ás que se unen as non menos significativas do 2,1 % dos fogares vigueses nos que todos os seus membros maiores de cinco anos falan galego habitualmente, cando a media galega é do 22,7 %, e de que en máis do 90 % dos fogares vigueses ningunha persoa fala habitualmente galego, como sucede tamén en Ferrol e A Coruña, cando a media de Galicia é do 60,4 %.

Non obstante, en Vigo o cativo uso do galego non é uniforme en todo o concello, como sucede tamén no resto das cidades e áreas urbanas onde o galego xa non é a lingua que máis se escoita, xa que continúa habendo barrios, parroquias ou actividades onde hai moitos máis galegofalantes ca noutros e nas que se manteñen variedades diatópicas non sempre visíbeis no resto da cidade. Por ventura en Beade, Candeán, Matamá, Sárdoma, Castrelos ou Zamáns, entre outras parroquias citadas por Fernando Ramallo, ou nas festas populares de San Brais ou San Roque ou nos mercados dominicais de Bouzas ou durante a representación da Reconquista ou mesmo nas bancadas do estadio de Balaídos, «escoitaremos un galego vivo, sobre todo entre a poboación de máis de 50 anos».

Non é doado explicar o devalo desta presenza do galego en Vigo intensificado no que vai de século XXI, un período no que o castelán consolidouse como lingua predominante na rúa, tanto nos usos familiares e coloquiais como nas interaccións comerciais e administrativas, ademais de ser a lingua empregada habitualmente nas emisións da radio e televisión locais por parte do alcalde e dos concelleiros e concelleiras, coa excepción dos nacionalistas. Dende hai oito décadas, coincidindo coas primeiras décadas da ditadura franquista, o castelán foi devorando ao galego que quedaba nas cidades galegas, probablemente, por ser considerada como a lingua do progreso e do benestar, facilitadora da mobilidade social, un proceso que coincidiu coa imparable urbanización da sociedade galega, que en Vigo supuxo se duplicase a poboación e se fose reducindo progresivamente o número de galegofalantes.

Secasí, o problema principal para o futuro do galego non é tanto que non sexa utilizado pola mocidade como que o galego xa non se escoita nos seus fogares. Unha cuestión relevante xa que, salienta o profesor Ramallo, «a lingua aprendida en espazos alleos ao núcleo familiar non garante o seu uso, ficando, mesmo residual». Unha inseguridade que ten moito que ver cos prexuízos cuñados sobre o uso do galego que conforman toda unha ideoloxía que deforma a percepción do idioma, dende que o galego é unha lingua que proporciona menos oportunidades laborais, educativas e sociais ca o castelán e o inglés, pasando de que falar galego é cousa de vellos ou de persoas de aldea até que é sinal inequívoca de militancia no bloque ou do pertencer ao colectivo do profesorado de galego.

Falemos galego ou falemos castelán, dificilmente contaremos os vigueses e viguesas (como o resto de galegos e galegas) cunha singularidade tan nosa que ao mesmo tempo nos diferencia e identifica como é a do idioma galego, unha alfaia milenaria de valor incalculable, patrimonio colectivo (material e inmaterial) que a todos define e a todos corresponde evitar a súa desaparición. Unha situación que non é doado reverter, mais que debe ser considerada polo concello de Vigo como unha das súas actuacións patrimoniais preferentes. Respectar a vixente e modélica Ordenanza Municipal de Normalización Lingüística de 1988, poñer en marcha un estudo para coñecer en profundidade a actual situación sociolingüística na cidade e fortalecer o funcionamento do Servizo de Normalización Lingüística e do Consello Social da Lingua son actuacións que non poden ser adiadas.

A saca da curva de Puxeiros

/en , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á saca da curva de Puxeiros do 15 de setembro de 1936:

Como é de xustiza, o 27 de agosto lembrouse no cemiterio de Pereiró aos dez executados contra o seus muros tal mañanciña de 1936. Execucións tras a causa 124/1936, pola que foron levados a xuízo sumarísimo os responsables do socialismo vigués, acusados de oporse ao golpe de estado e repartir armas entre a veciñanza: o alcalde de Vigo, Emilio Martínez Garrido; o impresor Enrique Heraclio Botana, responsable da UXT en Vigo durante catro décadas; o mestre Apolinar Torres López, presidente da agrupación socialista e responsable da «Página Pedagógica» de Faro de Vigo; o médico e veterano concelleiro Waldo Gil Santostegui; o concelleiro Ramón González Brunet; o panadeiro e candidato da Frente Popular Ignacio Seoane Fernández, así como Manuel Rey Gómez, delincuente común coñecido como «Vilagarcía». Fusilamentos aos que se engadiron os da causa 140/1936, pola que o 22 de agosto foron xulgados o alcalde de Lavadores, José Antela Conde e os irmáns Antonino e Demetrio Bilbatúa Zubeldía, membros dunha familia socialista fortemente castigada polos sublevados.

Dous consellos de guerra moi rápidos e sen garantías ningunhas, que despois dos máis de corenta mortos na Porta do Sol, tras a lectura o 20 de xullo do bando de guerra polo capitán Carreró, e dos combates nas barricadas de Lavadores, sinalaron o comezo do terror en Vigo e na súa bisbarra. No libro recomendabilísimo, O soño crebado. Da República á Guerra Civil en Vigo e na súa bisbarra (IEV, 2019), o historiador Xoán Carlos Abad, presidente do Instituto de Estudios Vigueses, estima que só no período que coincide coa duración da Guerra Civil en Vigo foron fusilados preto de 100 veciños, 48 en Tui e outro en Nigrán. Vítimas ás que habería que engadir as provocadas, ademais dos coñecidos como «paseos», polas «sacas» criminais de grupos de presos seleccionados que agardaban pola investigación das súas posibles responsabilidades, mais que unha noite serían sacados do cárcere da rúa do Príncipe ou do Frontón de María Berdiales ou das cortes da Garda Civil da rúa Magallanes por un grupo armado composto decote por gardas civís e falanxistas para aparecer ao día seguinte asasinados en lugares afastados.

Para Xoán Carlos Abad, a primeira daquelas «sacas» foi especialmente sinalada, «xa que foi dirixida contra un grupo de reclusos que tiñan unha especial relevancia dentro da cidade». Tratábanse de sete presos sacados sen explicación ningunha do cárcere vigués na madrugada do 15 de setembro de 1936, cuxos corpos baleados na caluga foron atopados de mañanciña na estrada por un grupo de leiteiras de Mos nunha curva inmediata ao cemiterio de Puxeiros. Cadáveres identificados como os do xinecólogo Eugenio Arbones Castellanzuelo, impulsor do Ateneo vigués e deputado socialista nas Cortes constituíntes; do médico Adolfo Morgade Pazos, militante de esquerdas; de Segundo Echegaray García, fillo do primeiro presidente de Tranvías Eléctricos de Vigo, tesoureiro da Federación Galega de Atletismo e considerado masón; do funcionario Luís Bilbatúa Zubeldia, xefe do servizo de Telégrafos, cuxos irmáns Antonino e Demetrio foran fusilados en Pereiró apenas dúas semanas antes; do empresario Inocencio Taboada Montoro, exportador de peixe; do palentino Abraham Muñoz Arconada, funcionario de prisións e socialista e do metalúrxico Marcial Araújo Conde, sindicalista comunista.

A saca da curva de Puxeiros, que coincidiu con varios sinistros «paseos» froito nalgúns casos de vinganzas persoais, quizais polo feito de tratarse de persoas moi coñecidas en Vigo, nalgúns casos con amizades entre os sublevados que impuñan o novo réxime, obrigou a que as autoridades militares xustificasen as sete mortes. E o fixeron, como demostra Xoán Carlos Abad, falsificando un documento no que «atribuían as defuncións ao resultado dun tiroteo sufrido polos vehículos policiais cando estes pasaban pola zona de Cabral, por parte duns descoñecidos, momento que aproveitaron os presos para tentar fuxir; e como lamentablemente non fixeron caso ás ordes de deterse, a forza viuse na obriga de ter que disparar contra eles». Sinistra falacia, que non puido agachar que a nai de Segundo Echegaray, Inocencia García fose sancionada economicamente e axudada en tan difícil transo polo industrial Eugenio Fadrique. Saca de Puxeiros que precedería aqueloutra do 16 de outubro de 1936 de nove persoas, case todas afiliadas ao Sindicato de Industrias Pesqueiras o Espertar de Panxón e ao Sindicato de Mariñeiros de Baiona, vinculados ambos os dous á CNT, sacadas por vinganza dos cárceres de Vigo, cuxos cadáveres apareceron na curva da Bombardeira de Baredo, lembrados de forma subversiva durante o franquismo con nove cruces vermellas gravadas na terra, coñecida agora como «A volta dos nove».

Ilustración Frontón de María Berdiales: Evaristo Pereira. Moitas grazas.

Gol fantasma

/en , , , , , , , /por

Pasada a pobre celebración do Centenario, sen concerto de Iván Ferreiro nin libro conmemorativo da historia nin sequera romaría popular celtista, e do que por ventura xa queda só na bancada a emoción coral do himno de Ce Tangana, o Celta de Benítez recibiu onte un baño da crúa realidade que o agarda. Unha lección recibida do Mallorca do arteiro e ultradefensivo Vasco Aguirre que marcou xusto no momento propicio, apenas a cinco minutos do comezo do tempo engadido, e o fixo da forma máis dolorosa posible para os nosos: un gol do seu único dianteiro Vedat Muriqui que rematou un centro lateral de Maffeo (totalmente só) prolongado por Dani Rodríguez sen apenas oposición (e tensión) das tres torres celestes. Terceira derrota consecutiva en Balaídos e o que é máis decepcionante, outra xornada sen marcar, o peor escenario dos posibles para o primeiro mes do campionato.

Probablemente, un resultado inxusto para o que sucedeu no campo e na sala do VAR, que indicou ao colexiado andaluz Munuera Montero que non podía subir ao marcador un tanto tras un remate escangallado de Bamba ao traveseiro que rebotou sobre a liña de meta, parece ser que de forma incompleta. Unha decisión que abriu unha polémica interminable de se entrou ou non entrou o balóns tras a liña de cal, algo que sabemos a actual tecnoloxía de La Liga non pode dirimir con total exactitude. Outra decisión arbitral do VAR pouco afortunada para os celestes, como xa sucedera diante do Madrid, que tamén enfronta aos seareiros celestes coas decepcións provocadas por estes desafortunados goles fantasma e polas decisións da sala de videoarbitraxe.

Non obstante, faltariamos a verdade se atribuísemos resultado tan negativo para os vigueses a esta polémica decisión arbitral. O Celta perdeu co Mallorca por que foi incapaz de franquear a muralla defensiva formada polos baleares e por que estragou media ducia de excelentes oportunidades de gol. Unhas carencias alarmantes de gol que non souberon solucionar nin Larsen nin Aspas nin Bamba nin Douvikas nin sequera in extremis o canteirán Miguel Rodríguez. Unha preocupante anemia goleadora cuxa curación está tanto na melloría da puntería dos dianteiros celestes, que onte todos tiveron nas súas biqueiras, como da mellor resolución ofensiva do balón parado e de aproveitar as chegadas de segunda liña (como adoitaba facer Gabri Veiga). Lances dos que gozaron Fran Beltrán (tan desdebuxado esta tempada) ao arrinque da segunda parte, cun xutazo velenoso dende a frontal, desviado in extremis polo gardameta visitante, e Starfelt nunha soberbia cabezada dun saque de recanto saído da luva de Aspas que por desgraza se estrelou no pau.

A derrota tamén pode explicarse pola durísima batalla táctica entre as pizarras de Benítez e Aguirre, dous adestradores moi veteranos, que non ceden nas súas conviccións de apostar máis polo xogo práctico ca polos artificios do xogo bonito. Unha confrontación que desta volta gañou con claridade Aguirre coa súa argucia defensiva, as súas interrupcións constantes do xogo e a concentración de todo o seu equipo até o derradeiro minuto. Como tamén puido ter influído nas dificultades celestes para superar o muro mallorquín (cinco defensas, dous pivotes defensivos, dous volantes e un só dianteiro), a ausencia no once celeste dun medio centro creativo capaz de furalo nalgunha ocasión por dentro, tarefa que asumiu dentro das súas posibilidades a mobilidade voluntariosa de Iago Aspas, ao que non se lle pode pedir máis, e xa nos minutos finais Hugo Sotelo, o canteirán con mellor pé para asumir tan decisiva responsabilidade.

Benítez, un adestrador que fala de marabilla de fútbol e explica mellor ca ningunha outra voz o que sucede no club, ten moito que aplicarse no vestiario para poñer a funcionar de vez o equipo. De nada serve lamentar as carencias do mercado de fichaxes nin a falta de adaptación á La Liga de xogadores chegados á tempada pasada. Non vale enredarse en máis demoras, as xornadas pasan e os números (4 puntos de 15) de non reorientarse anticipan serias dificultades. Non abonda con asumir que o celtismo ten capacidades infinitas para padecer os peores resultados do seu equipo do corazón. Agardabamos algo mellor para o Centenario, algo que aínda se pode enxergar con partidos máis propicios e felices.

Publicado en Faro de Vigo: 17-09-2023

Pinceladas do esquecemento

/en , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á exposición de Elina Molins e Blanca Chao comisariada por José Luís Mateo:

Hai xa doce anos que no Pazo Arias Taboada, a edificación de traza barroca (século XVII) máis antiga do Casco Vello alto, se instalou a Pinacoteca Francisco Fernández del Riego. Ideada como espazo para amosar por medio de exposicións temporais a ampla colección de arte galega do Museo Quiñones de León, na pinacoteca municipal se viñeron ofrecendo exposicións monográficas como as recentes «Francisco Fernández del Riego e a arte galega», comisariada por Beatriz Liz de Cea, e «Pinceladas do esquecemento» sobre as pintoras viguesas de finais do século XIX Elina Molins Fernández (1875-1956) e Blanca Chao Sedano (1871-1948), comisariada por José Luis Mateo. Dúas importantes mostras, froito dun excelente traballo de investigación de cadanseu comisariado, que permite un achegamento novidoso á biografía intelectual de don Paco del Riego e a súa relación coa arte galega, como a recuperación da obra e da memoria de dúas pintoras viguesas pioneiras esquecidas. Traballos expositivos encomiables ambos os dous, tanto pola calidade dos fondos expostos como polo coidadoso enfoque didáctico e atractiva presentación, que contribúen a poñer en valor un museo municipal que a pesar do seu emprazamento céntrico e interesante colección continúa sendo insuficientemente coñecido pola veciñanza e visitantes curiosos.

Particular interese ten a ollada de arcea que José Luis Mateo –membro do Instituto de Estudios Vigueses, incansable esculcador na historia da arte viguesa e na súa dimensión social e comunitaria– deita sobre aquel inquedo Vigo de finais do XIX, ao fío das vidas destas dúas pintoras curmás de familias burguesas viguesas, capaces de mover moitos marcos, cando as mulleres artistas eran invisibles e continuaban excluídas do relato da historia da arte. A exposición de Mateo tira do fío da biografía destas mozas dende o seu período formativo no estranxeiro (Elina en Londres, Blanca en Nova York) en idiomas, música, debuxo e pintura, até a influencia recibida en Madrid dos seus mestres Maximino Peña e o sevillano José García y Ramos e dos pintores relacionadas coas súas familias, os irmáns Serafín e Teodomiro Avendaño e Francisco Pradilla, o director do Museo do Prado, casado coa viguesa Dolores González Villar, todos eles situados na elite da pintura do seu tempo. Un fío que tira tamén do relato da familia Chao Fernández, a dos fundadores de La Oliva, familia de ideais progresistas, xa que Blanca era filla do editor e xornalista Alejandro Chao e de Josefa Sedano, mentres Elina era filla do comerciante Pedro Molins Pascual e de Emma Fernández Chao.

Da vida de Elina Molins tiñamos apenas as noticias achegadas por Gerardo Martín no seu Diccionario de vigueses. 1875-1945 (Deputación de Pontevedra 2016), no que salienta fora premiada na Exposición Rexional de 1896 celebrada en Lugo e doara en 1897 un dos seus cadros, premiado na Exposición Nacional de Belas Artes de Madrid, como a súa contribución á homenaxe de Vigo a Concepción Arenal. Casada en 1899 co industrial Ramón Menacho Miranda, propietario do chalé La Chicharra de Rande, Elina expuxo os seus cadros en varias ocasións en diversos comercios vigueses, entre outros, na libraría de Eugenio Krapf en Policarpo Sanz 17, ou na tenda de vestiario La Villa de París da Porta do Sol, polos que semella recibiu moitos parabéns. Escasas noticias ás que o comisario engade o artigo da revista Galicia Moderna, editada en Pontevedra no mes de xullo de 1897, na que se publicou un retrato dela e dúas das súas obras, ademais dun texto de Víctor Said Armesto no que gaba a pintora viguesa polo seu «alento varonil». En todo caso, polos datos dispoñibles, foi a de Elina e Blanca unha obra artística que, a pesar do seu grande interese, desenvolveuse dentro do ámbito case privado, nos círculos familiares e amicais vigueses, sen chegar a profesionalizarse, permanecendo inxustamente esquecida.

Igual que outras pintoras galegas da súa época das que se expón algunha peza, como Elvira Santiso, Alejandra Murguía de Castro, Dolores Nine, Elisa Valcárcel ou Emilia Pérez Trigo, Elina e Blanca desenvolveron a súa obra no ámbito da temática doméstica centrándose na pintura de flores, naturezas mortas e algúns retratos familiares ou de animais. Secasí destaca pola súa beleza contida a «Cabeza de aldeá» (1893) de Elina Molins, un retrato en óleo que serve de icona para a exposición, así como o «Patou» (1897) de Blanca Chao, o retrato en óleo dun can en primeiro plano, así como algunha paisaxe e escena de exteriores, como «Nas rochas de Baiona» (Ca. 1900-10), unha augada na que representa unha escena elegante en días de veraneo. Cadros potentes que amosan as dificultades que deberon afrontar estas dúas artistas pioneiras, para as que se reclama sexan incorporadas á historia da arte galega.

 

Vigo, porta de Galicia

/en , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao carácter turístico de Vigo:

Dende hai máis dun século, o desenvolvemento industrial, portuario e comercial de Vigo foi acompañado polo carácter turístico da cidade. Avelino Rodríguez Elías, cronista oficial da cidade de Vigo durante unha década (1926-1936), salientaba nos seus artigos que Vigo era o centro de turismo máis importante de Galicia, fose por contar con establecementos hoteleiros de primeira categoría en edificios pétreos singulares, como o Hotel Moderno da Porta do Sol ou os hoteis Universal e Continental da Laxe, como polo feito de ser «unha cidade moderna con todas as comodidades apetecibles». Conceptos de arquitectura e modernidade, ás que o cronista exiliado engadía outras circunstancias que para el facían de Vigo a perla e o orgullo turístico de Galicia: a situación xeográfica privilexiada da ría na «parte máis fermosa da rexión»; o valor do porto frecuentado por buques de todas as nacións; o feito de estar unida por ferrocarril co centro de España, Santiago de Compostela e Portugal; o de contar cunha rede de estradas que lle permiten ser o punto de partida das excursións máis interesantes a Baiona, Monte de Santa Tegra, Tui, Mondariz, Pontevedra até A Toxa e Vilagarcía. Atractivos aos que Elías engadía que o Vigo de entón contaba con templos católicos e unha capela evanxelista, ademais de tranvía urbano, vapores de pasaxe e posibilidade de coches de alugueiro para facer xiras «moi pintorescas por terra e por mar ás proximidades».

Carácter turístico e amable daquel Vigo aberto e moderno, que agora lembramos no Centenario do seu equipo insignia, onde se xogaba ao fútbol, mais tamén ao tenis e ao hóckey feminino, e celebraban competicións de natación e remo, entre outras disciplinas deportivas. Un Vigo que se presentaba orgulloso nas primeiras publicacións turísticas como a que a editorial PPKO, instalada na rúa do Príncipe 30, anunciaba en 1928, Vigo en la mano, «guía completa do turista con ciclo de excursións, mapas, planos e cantos coñecementos precise o forasteiro». Tradición de guías viguesas que os irmáns Xosé María, Emilio e Álvaro Álvarez Blázquez, xunto ao inspector de educación Luis Viñas Cortegoso, actualizarían hai setenta anos, con Vigo, puerto y puerta de Galicia, publicación recuperada do esquezo polo escritor Fran P. Lorenzo, impresa en 1954 nos talleres de Faro de Vigo. Con capa en branco e negro dunha imaxe do Berbés, no interior desta peza marabillosa desprégase un origami de planos, itinerarios, fotografías aéreas, táboas de servizos, inventarios evocadores e anuncios de comercios, compañías de navegación e establecementos hoteleiros do Vigo dos nosos pais. Escrita con inequívoco alento literario, esta extraordinaria guía dos Álvarez Blázquez tivo a súa réplica moderna en Vigo, paixón atlántica (Nigra 2001), obra escrita coa pulsión xornalística do noso admirado Francisco Armesto Faginas, que ofrece un dos roteiros eruditos máis completos e atractivos da bibliografía viguesa.

Secasí, chama a atención que nas tres guías turísticas citadas aparece dunha ou doutra maneira a imaxe do Berbés como representación icónica dunha cidade que para Xosé María Álvarez Blázquez non limita, senón que continúa no mar. Berbés que xa protagonizaba en 1929 a imaxe que o pintor Carlos Maside utilizou para o cartel dedicado a Vigo que lle encargaron para ser exposto no pavillón de Galicia da Mostra Internacional de Sevilla. Caracterizado polo tratamento esquemático da arquitectura e a orixinal valoración da cor, que para María Luisa Sobrino Manzanares converten ao cartel case nun cadro abstracto, Maside elabora unha orixinal imaxe da cidade vista dende o Berbés, reflectida na auga e iluminada polos últimos resplandores do sol, incluíndo na parte inferior as catro letras do nome da cidade, integradas como elementos plásticos. Unha auténtica marabilla gráfica, que integra expresións figurativas e abstractas, xustapoñendo tramas de cor aplicadas sobre áreas planas, manifestación da orixinalidade dunha cidade que (hai case un século) aposta para presentarse pola modernidade sen renunciar a súa tradición e memoria.

Fronte ao actual discurso de illamento vigués, construído sobre a hipérbole e a saturación de lucerío e outra parafernalia de nadal, con escasos alicerces na historia e na memoria, mellor sería recuperar relatos máis integradores e sostibles, acordes cos requirimentos dun tempo líquido, como no seu día fixeron os cronistas Rodríguez Elías e Álvarez Blázquez, que identificaron con orgullo a cerna da atracción turística viguesa no carácter moderno e artístico da cidade e na súa condición de porta de Galicia. Como hai un século, o Vigo industrial, obreiro e popular non pode renunciar a ser tamén o porto e a porta de Galicia. Outro turismo para Vigo é posible.

Catro séculos con San Roque

/en , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á romaría de San Roque:

Ás familias Beleiro

O dezaseis subimos a San Roque, a primeira e máis antiga das romarías viguesas, enraizada en 1569 cando a peste asolou a vila. Documentada na cláusula pía do testamento de Gaspar Méndez de Soutomaior de 1622, a devoción ao santo do can e protector dos animais e vida campesiña celébrase arredor da ermida e do pazo, construídos con anterioridade a 1600, na granxa do Couto, da parroquia de Sárdoma, dando dende entón nome ao lugar de San Roque. Romaría que Nicolás Taboada Leal describe no capítulo dedicado ao carácter, uso e inclinacións dos vigueses do seu libro Descripción topográfica-histórica de la ciudad de Vigo, su ría y alrededores (Viúva e fillos de Compañel, 1840), salientando que durante tres días (15, 16 e 17 de agosto) participan nela «case toda a veciñanza de Vigo» así como «multitude de xentes das contornas e moitos forasteiros das provincias de Pontevedra e da Coruña, que veñen co obxecto de ver as funcións de teatro e os bailes que polo común se proporcionan naquela temporada».

Segue o erudito Taboada Leal, na primeira historia de Vigo, onde beben os textos da de José Santiago e da cronoloxía de Xosé María Álvarez Blázquez, sinalando que na romaría de San Roque non escasean as gaitas, tamborís e castañolas para acompañar as varias danzas e rodas, ademais de citar as tendas provisionais de froitas, ostras, doces e licores, quincallas e praterías instaladas na carballeira; sen esquecer nin os fogos artificiais da primeira noite nin a función de igrexa e procesión na honra do santo no seu día nin as merendas e xantares de campo deitadas nos arboredos nin insistir en que nunca alí nos últimos trece anos ocorreu camorra ningunha. Con todo, hoxe chama aínda máis a nosa atención o detalle co que  Taboada Leal describe a corrida da fogaza, un pan grande de dous quilos e medio polo que competían os mozos con grandes saltos, e a danza da fogaza, unha especie de muiñeira, protagonizada tamén por homes, que se celebraba no serán da derradeira xornada, «cando a brisa mariña comeza a refrescar a atmosfera».

Desenvolvemento da danza que amplía Enrique Caride Iglesias no seu completísimo libro La romería de San Roque de Vigo (Hermandad Devotos de San Roque, 2021), documentándoa como «a regueifa» protagonizada por parellas de mozos e mozas, que se celebraba o dezasete na carballeira da finca de San Roque, debuxada polo fino lapis de Meléndez e publicada en La Ilustración Gallega y Asturiana (1879). Acudindo a memoria dos vellos da costa de San Roque, Caride engade que en 1879 a danza era executada por nove  mariñeiros, tres deles disfrazados de mulleres, mudando a principios do século XX, cando era interpretada por campesiños de Lavadores dirixidos por un veciño coñecido como Perello. Danzantes que Roberto de Palacio, correspondente vigués de ABC, describe en 1904 como «tropa de individuos traxados coa máis refinada arte grotesca, chapeus de copa alta ou palla… que acompañados do gaiteiro, o tambor e o bombo danzan arredor da capela e logo do patio dos donos da finca…»

Tras máis de catro séculos de devoción, a pesar dalgunhas perdas, a romaría dos devotos vigueses de San Roque mantén o seu calendario, o seu espazo na finca dos Condes de Villar de Fuentes (adquirida en 1925 á Caixa de Aforros de Vigo, hoxe propiedade de Afundación), o seu carácter relixioso e musical e, o que é aínda máis relevante, ademais de constituír unha xuntanza de familias e amizades de todas as clases (nalgúns casos organizadas en peñas como O Furrú ou Os Sanrokeiros), tamén de veraneantes e forasteiros, para comer e beber sempre de máis. Unha tradición culinaria ben conservada e apenas anovada –ás empanadas, polbo e sardiñas á grella, engadiuse nos últimos anos o churrasco–, como tamén a musical, protagonizada durante décadas polos gaiteiros Os Morenos de Lavadores e a murga Os Terribles de Donas (fotografada por Ruth Matilda Anderson na súa reportaxe viguesa de 1924), que interpretaba bailables no palco do pino manso.

Este ano os sanroqueiros celebramos a modernización do programa musical da romaría con grupos rock e pop e un programa infantil específico. Coñecemos, ademais, que o grupo O Fiadeiro iniciou na parroquia de Santa Cristina de Lavadores un proceso de investigación etnográfica de recuperación da danza de Damas e Galáns de carácter gremial desaparecida hai un século, probablemente con semellanzas coa que dirixida por Perello se executaba nos seráns da finca de San Roque. Unha iniciativa a emular pola Irmandade de devotos de San Roque que podería promover a recuperación da regueifa ou danza da fogaza, o que constituiría un fito extraordinario para a anovación sanroqueira. Sei que na romaría de San Roque está a memoria viva do Vigo popular, obreiro, mariñeiro e campesiño. Ese viguiño do corazón, orgullosamente galego no que militamos.

Competimos no Centenario

/en , , , , , , , , , /por

Foi o do venres un serán celtista cento por cento, tanto na previa musical do Centenario coa participación no palco de Dakidarria e Keltoi, trobadores do celtismo contemporáneo, como despois co agre resultado no tapiz do Fragoso cun Madrid rochoso que por riba contou cos suplementos decisivos do equipo arbitral e da deusa Fortuna. Apenas outra páxina de ledicias celestes e padeceres celtistas combinados na semana na que as expectativas da celebración do histórico vinte e tres de agosto de mil novecentos vinte e tres quedaron case en augas de bacallau, reducidas apenas a instalación dunha pequena placa conmemorativa no interior da sala de lectura da Biblioteca Juan Compañel, con grallas ortotipográficas incluídas, contando só coa presenza da directiva e o secretario xeral de Cultura da Xunta, e a celebración posterior dun acto en Mos con escaso argumento. Celebracións institucionais nas que provoca vergonza allea o escaso peso outorgado polo club á participación da afección e a ausencia do alcalde de Vigo, que representa a toda a veciñanza celeste e a cidade razón de ser do equipo, ademais de xenerosa propietaria dun estadio en completa reconstrución. Outro despropósito institucional de Carlos Mouriño mitigado de xeito informal polo celtismo que no serán do vinte e tres quedou polas redes ás portas de Balaídos para celebrar con cánticos e bengalas a proeza centenaria da fusión do Fortuna e Sporting de Vigo como club dunha cidade e dun país.

Unha semana decepcionante tamén no eido deportivo, na que despois dun xiro de guión imprevisto rematou a telenovela do traspaso de Gabri Veiga finalmente á liga de Arabia Saudí. Unha oferta desas que din imposibles de rexeitar que fará millonario ao rapaz do Porriño ao tempo que anulará por unhas cantas temporadas o seu crecemento como xogador, o que podería ser considerado como un fracaso formativo da canteira da Madroa. Outro de tantos paradoxos dese maldito fútbol moderno, un camiño saudita, por outra banda escasamente novidoso, transitado xa polos odiosos Santi Mina e Luis Rubiales, que levou alí a Supercopa española por unha millonada. Un traspaso o de Veiga que dende hai tempo precisaba Carlos Mouriño para que Luis Campos parchease –certo que con tres ou catro semanas de atraso e co Celta nos postos de pechacancelas dunha liga comezada– o cadro de celestes debilitado en cada unha das catro liñas, carencias na que insiste o adestrador Rafael Benítez na súas comparecencias coa súa admirable claridade didáctica.

Neste contexto tan celtista, un espazo híbrido entre a ilusión e a decepción, máis de vinte mil voces celestes compartiron o himno de C. Tangana, provocando unha reacción emocional irresistible que contaxiou aos de Benítez dende o minuto inicial. Co empurrón de Mingueza pola banda o Celta conseguiu marcar en apenas tres minutos, grazas a un taco de Larsen que desviou un xute de Beltrán dende a frontal. Ledicia estrondosa da bancada viguesa interrompida polo árbitro tras a consulta coa pantalla VAR, que polo seu xesto interpretamos obedeceu a que noruegués tirou da camisola ao gardameta, sen considerar (abonda ver a repetición da xogada) que o visitante antes agarrara o celeste polo brazo para incomodarlle o remate. Un misterioso erro de apreciación arbitral que condicionou completamente o partido e, o que aínda foi máis lamentable, iniciou unha serie de decisións polémicas que prexudicaron ao Celta, sobre todo o penalti (inexistente para o ollo humano) sinalado na segunda parte nunha entrada a Rodrygo por parte de Iván Villar que o porteiro de Aldán pararía despois. Pouca cousa se lembramos que na visita anterior a Balaídos foron tres os penaltis a prol do Madrid noutra arbitraxe esperpento, na que ao Celta tamén lle anularon un gol.

A pesar deste condicionante, o Celta competiu moi ben, amosando que o traballo de Benítez, a pesar das carencias nalgunhas posicións, comeza a callar. Froito dun traballo defensivo admirable e dunha paciencia encomiable os nosos tiveron máis oportunidades de marcar cos visitantes. Mágoa que a Aspas, Larsen, Bamba, Beltrán ou Mingueza lle faltase esa puntería diferencial, esa pausa duns segundos que antecede ao gol. Como faltaron eses segundos de concentración a Aidoo para poder evitar a arteira cabezada de Bellingham (fanfurriñeiro como o primeiro Cristiano Ronaldo) que noqueou aos celestes faltando apenas dez minutos para chegar a porto. Así e todo, a bancada agradeceu un bo partido dos nosos e unha mellora apreciable da súa capacidade competitiva que debe consolidarse en vindeiras xornadas contando coas chegadas das fichaxes anunciadas.

Faro de Vigo: 27/08/2023

 

Vigo 1923

/en , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao Vigo do centenario do Celta:

Mañá, 23 de agosto, fanse cen anos da asemblea constituínte do Club Celta na que se aprobaron os seus estatutos e documentos fundacionais. Celebrada ás dez da noite nos locais da Federación Gremial de Patróns, situados na Casa de Pedro Román na rúa Joaquín Yáñez, unha das primeiras e máis logradas obras (1889) do arquitecto Jenaro de la Fuente Domínguez, onde tamén tiña sede a sociedade recreativa Casino de Vigo, na actualidade Biblioteca Pública Juan Compañel, a histórica asemblea culminaba o proceso promovido polo xornalista Manuel de Castro «Hándicap» de crear en Vigo un grande equipo de fútbol que representase a Galicia nas competicións nacionais e internacionais. Un novo club nacido da fusión do Fortuna, creado en 1905, e o Vigo Sporting Club, creado en 1914, herdeiro do Vigo Sport Club (1903) e do New Club Vigués (1911). Un acordo froito de longos debates nos salóns do Casino, tanto entre as directivas dos clubs fundadores como na asemblea conxunta dos seus socios, celebrada o 10 de agosto de 1923, na que se valoraron as propostas saídas do concurso de nomes organizado por «Hándicap» nas páxinas de Faro de Vigo, sendo Breogán e Celta as mellor acollidas, como arredor da escolla da indumentaria, en principio coas cores branca e vermella da bandeira de Vigo, aínda que tamén se contemplarían a branca e celeste da de Galicia que pouco despois acabaría por adoptarse.

Inédito proceso fundacional entre dous clubs que entón se repartían os títulos do campionato galego, mesmo con cadansúa lameira emblemática, a do Fortuna en Bouzas, onde se instalaría despois a factoría de Alfageme, a do Vigo Sporting en Coia, na chamada «Catedral» ao pé dos guindastres da factoría de Barreras, foi posible grazas a puxanza industrial e asociativa daquel Vigo da segunda década do século XX. Abonda con repasar os nomes da primeira xunta directiva do Club Celta para comprender que a fusión contaba cos parabéns dos poderes económicos locais. O primeiro presidente, Manuel Bárcena de Andrés, segundo Conde de Torrecedeira, era consignatario e promotor do popular parque Las Cabañas de Peniche e xa arelaba unha cidade deportiva para o equipo no monte do Castro. Un dos vicepresidentes, Manuel Otero Bárcena, presidente da Asociación de Industrias Pesqueiras, que despois chegaría a ser director de Faro de Vigo (1929-1944), puxo en marcha con éxito o servizo de vagóns frigoríficos que cubrían o traxecto a Madrid co peixe do Berbés. O secretario, Gaspar Barreras traballaba no estaleiro familiar. Francisco Curbera Tapias, José Bar Vilaboa, como outros vogais, ademais da súa continuidade cos clubs fundadores, estaban vinculados a actividade comercial. O que amosa o innegable celme industrial e portuario dos primeiros directivos da entidade deportiva.

Podemos saber máis daquel Vigo de 1923 grazas ao primeiro dos álbums do editor vigués Jose Cao Moure (P.P.K.O.), Catálogo de Vigo 1922-1923. (Vigo a través de un siglo), publicación coidadísima de promoción de Vigo «como unha cidade progresiva e culta». Libro esencial na nosa bibliografía, recuperado en 2005, no que ademais dun amplo percorrido publicitario pola actividade económica viguesa, ofrece a excelente reprodución de fotografías e a publicación de varios ensaios, entre os que salientan os textos de Avelino Rodríguez Elías sobre a historia de Vigo e de Jaime Solá sobre o Vigo do arquitecto Antonio Palacios.

O Vigo de 1923 contaba con 53.000 habitantes, trinta mil máis ca no comezo do século e dez veces máis ca en 1840, cando Nicolás Taboada Leal publicou a primeira historia de Vigo. O concello de Vigo contaba en 1923 cuns ingresos de dous millóns e medio de pesetas das que unha cuarta parte procedían do mercado e lonxa do Berbés, que contaba con 350 barcos de vapor, ademais de 500 embarcacións de remo e vela, que ocupaban en toda a ría a preto de dez mil mariñeiros. Vigo contaba entón con 38 fábricas de conservas nas que traballaban 3.426 mulleres e 1.468 homes, ademais de varias fábricas de estampaxe de folla de lata e estaleiros e talleres metalúrxicos. Primeiro centro turístico de Galicia, primeiro porto transatlántico de España, Vigo posuía xa rede de sumidoiros, excelentes augas potables, alumeado público por gas e electricidade, rede comarcal de tranvías, servizo de pasaxe de hora en hora na ría, salas cinematográficas e cafés con espectáculo, ademais dunha intensa actividade recreativa e deportiva. Cidade que contaba cun moderno ensanche monumental e cun porto do que as súas elites comezaban a sentirse orgullosas, que Manuel Olivié definía como «un himno ao traballo» xa que para el «era a cidade de España onde máis se traballaba». Nesa atmosfera optimista e punxente da década de 1920 naceu o Club Celta que en pouco tempo se convertería en icona e memoria da cidade.

O carné de Emiliano

/en , , , , , , , , , , /por

Teño a fortuna de conservar un dos primeiros carnés do Celta do meu pai. Datado en decembro de 1950, corresponde ao socio número 1.572, co asento número 90 da fila 8 da Grada de Río. Daquela Emiliano Bragado traballaba de dependente de comercio na camisaría Calvo da rúa do Príncipe. Pola numeración, estimo que entón xa se trataba dun socio veterano, cunha antigüidade canto menos de cinco ou seis anos, polo tanto seareiro xa dun dos mellores celtas da historia centenaria, a dos chamados «diaños celestes» ou «campións de afouteza», un equipo de fábula, que perdeu a primeira final de Copa (1947-1948) e permaneceu catorce tempadas continuadas en Primeira, dende 1945 a 1959 (proeza aínda non superada), integrado por algúns dos mellores xogadores da historia celeste como foron Simón, Pahiño (o dianteiro lector de Dotoievski), Yayo, Roig, Muñoz ou Aretio, entre outras figuras.

Téñolle dado moitas voltas a este carné do Celta de papá, que estimo pagaba unha cota mensual de arredor das vinte pesetas, o que nun soldo de dependente de vinte e tres anos supoñía un pico. Secasí, o carné amosa que dende hai canto menos setenta e cinco anos a familia nosa mantén, tempada a tempada, varios asentos na Grada de Río da catedral do Fragoso. Unha fidelidade familiar que se mantivo na década de 1960 co Celta en Segunda División, cando meu irmán Eduardo e mais eu, uns picariños comezabamos a acudir con papá ao estadio, como na de 1970 cando ascendemos a Primeira e co Celta ye-ye xogamos despois a primeira eliminatoria da UEFA co escocés Aberdeen, tamén a primeira e efémera participación dun equipo galego en competición europea (1971).

Presenza en Balaídos que mantivemos nos períodos do elevador, dúas décadas de mudanzas nas que se encadearon ascensos e descensos, coincidindo co final da ditadura, a reforma política, o comezo da autonomía, os gobernos municipais de Manuel Soto e a dolorosa reconversión industrial, anos tamén da nosa adolescencia, mocidade universitaria e entusiasmo creativo dos anos da Movida. Anos nos que os domingos de Balaídos convertéronse no primeiro foro vigués, e o estadio no termómetro emocional dunha cidade en permanente mudanza. Un espazo deportivo onde as voltas ao campo daquel Toniño ou do Cordobés coincidían coa presenza de bandas e dos gaiteiros ou na lameira de Siniestro Total para celebrar un ascenso, ou os xogadores celestes portando con fachenda a bandeira galega reclamando a plena autonomía para Galicia e atención ás reivindicacións dos obreiros vigueses do naval.

Sete décadas despois acho neste carné de Emiliano que o celtismo foi unha das herdanzas familiares, como a da lectura diaria de Faro de Vigo, imprescindible antes de comezar a xornada, que máis marcaron (e aínda marcan) a miña vida. Celtismo que vai moito máis alá da atención por seguir os ires e vires deportivos do club centenario, as vitorias e as derrotas que trazaron un palmarés discreto de trofeos en competición oficial, mais riquísimo e moi emotivo e valioso para a súa afección. O celtismo é unha forma de instalarse no mundo indemne á desesperanza, de enfrontarse a vida cun escepticismo optimista que axuda a enfrontarse con afouteza ás maiores dificultades e a gozar con prudencia do entusiasmo efémero das ledicias e logros. Actitude e valores semellantes aos doutras afeccións de clubs de fútbol humildes do mundo, que por riba dos criterios mercantís do odioso fútbol moderno e da súa industria deportiva, acreditamos na cultura do fair play dos creadores deste xogo de pelota, que tan axiña chegou a Vigo polo mar, como tantas outras actividades nosas. Celtismo que, inevitablemente, referenciamos coa presenza e coas perdas nas bancadas de Balaídos en cada unha das etapas das nosas vidas, dende os anos de infancia aos actuais nos que iniciamos o retiro, razón pola que tamén é memoria compartida por varias xeracións viguesas.

No caso da familia nosa, asocio os primeiros partidos no estadio co tranvía que tomabamos en Pi e Margall (entón General Aranda), diante da casa, fose na liña 1, que chegaba a Pereiró procedente da Estación, fose na 8, que remataba en Travesas, o que obrigaba a camiñar pola Florida, entón unha zona de chalés e leiras. Máis tarde entendería como a rede tranviaria, desaparecida polos excesos de Portanet en 1968, contribuíu dende 1914 ao desenvolvemento de Vigo como cidade metropolitana, policéntrica, e ao Celta como a súa indiscutible icona compartida. Como lembro, xa ao comezo dos setenta, irmos na furgoneta dous cabalos, despois no Dyane, con moita anticipación para estacionar na nova avenida de Zona Franca, convertida en circuíto do Gran Premio de Motociclismo de Vigo, no que chegou a participar Ángel Nieto. Nunca foi doado aparcar na proximidade de Balaídos, problema que trataron de mitigar os primeiros vitrasas ourugas, os «especiales», a verdade que sempre de forma insatisfactoria, como corresponde a tradición da concesionaria.

Outra lembranza celtista de infancia tivo a súa cerna no moito que me gustaba acompañar a papá ás oficinas do club da rúa Reconquista para pagar a cota mensual ou algún dos suplementos dos chamados «encontros do club», un par deles por campionato, que case sempre coincidían coa visita do Madrid ou co derbi co Coruña. Mentres agardabamos a nosa quenda, entretíñame fisgando nas fotos enmarcadas na parede, como tamén facía na taberna de Armando de Falperra. Entre aquelas imaxes sempre reparaba nas das viaxes dos futbolistas, nas que decote aparecía o primeiro autobús propio do club, un Ford-Hércules, o popular «Lanzallamas», que chegou despezado en 1953 en barco, procedente da Habana, sufragado pola colonia galega da capital cubana; vehículo que conduciría até que foi retirado da circulación en 1968 Guillermo Cameselle. Como gustaba daquela foto dos xogadores traxados e con chapeus panamá ao pé do avión co que cruzarían o Atlántico na xira americana de 1952, continuando a tradición da primeira por Arxentina e Uruguai no verán de 1928 no transatlántico Werra. Celestes que sempre foron recibidos con agarimo pola diáspora galega, que identificou nas súas cores e valores o celme máis xenuíno da alma galega. Identidade que por ventura nunca se perdeu, anovada nas 120 peñas celtistas que compoñen a actual familia celtista espallada polo planeta.

Meu tío Suso, como tamén o meu avó Suso Beleiro, eran socios de Grada de Gol, o que moito animaba ás polémicas familiares sobre onde se sentaba en Balaídos o mellor celtismo. Controversia que dirimiu para sempre a «Foliada do Celta» do grupo A Roda, durante moitos anos himno oficioso, que sinala un comportamento diferenciado para cada unha das gradas do estadio, asignándonos aos de Grada de Río a responsabilidade de armar o lío e da tirada de almohadillas, práctica desaparecida para apupar a arbitraxe ou criticar ao adestrador. Lembro ao meu admirado tío Suso, administrativo da factoría de Barreras, como defensor afervoado dos xogadores da canteira e seguidor das ligas e da Copa de Vigo do fútbol modesto vigués, que xogaban equipos hoxe centenarios, como o Deportivo Coia, o Santa Mariña, Rápido de Pereiró, Silva, Casablanca, Peñasco, e moitos outros, produtores do humus futbolístico vigués xerminal e merecedores do ser rescatados do esquecemento, sen o que non existiría o Celta centenario que celebramos.

Publicado no suplemento 100 RCCelta de Faro de Vigo: 20/08/2023