Onte 2024: Xabier, activista do esencial

/en , , , , , , , , /por


Tarde moi emocionante a de onte na Coruña na que AELG e Asociación Cultural Alexandre Bóveda homenaxearon ao escritor Xabier DoCampo, primeiro ao pé da súa casa, onde se descubriu unha placa, e máis tarde cunha velada literaria no Teatro Rosalía de Castro. Un serán emocionante no  que puidemos escoitar a voz do mestre chairego, a lectura dalgúns dos seus textos, un conto ao xeito de Xabier da gran Paula Carballeira, tres cancións de Miro Casabella e diversas intervencións das amizades arredor das súas dimensións como profesor, activista e escritor. En palabras do seu amigo Martin Pawley «unha celebración xusta para un home xeneroso, inesquecible». Unha tarde na que se lembrou  tamén a Agustín Fernández Paz, no día do 72 aniversario do seu nacemento, exaltando a súa amizade e os días felices que ambos os dous compartiron cos membros da Xeración Lamote.

Na miña intervención lin unha parte do artigo, «Xabier, activista do esencial», incluído nas páxinas preciosas que o número 289 da revista CLIJ lle dedica, coordinadas con agarimo por María Xesús Fernández. Reproduzo a tradución galega do texto:

É difícil para min saber que non vou escoitar nunca máis a voz de Xabier ao teléfono ou gozar do seu abrazo cando viaxo a Coruña, el que foi sempre un activista da amizade, capaz de conxugar cunha xenerosidade desbordada o verbo compartir. Soubo cultivar a amizade e alentala nos xantares sorpresa que organizaba aos amigos cando necesitaban máis cariño ou asumindo o papel de editor creativo e executivo de libriños colectivos de benvida aos fillos das amigas, unha tradición laica que acuñou. Como sabiamos da importancia que lle concedía á creación das súas nadaliñas, as tarxetas que enviaba cada fin de ano, espazos para a beleza e os afectos, ou a publicación das súas cartas, xénero epistolar que utilizaba de forma maxistral para expresar as súas conviccións e a súa indignación necesaria. Coñecía o valor incalculable da amizade cando traballaba co ilustrador Xosé Cobas, con quen formou unha extraordinaria parella creativa, cando falaba todas as noites con Agustín Fernández Paz, a quen coñeceu como o seu titor de prácticas de Maxisterio, ou cando conversaba sen reloxo co seu veciño Óscar «Martin  Pawley», con quen compartía a súa devoción polo cine, a narración e o valor incuestionable da razón da ciencia.

Sabía do imán da amizade cando plantamos con Agustín un carballo na finca da súa casa de Vilarón, que medra e medrará indómito na memoria dos nosos afectos. Como era consciente de que formaba parte dunha xeración de mestres galeguistas, xunto a Agustín, Paco [Martín], Fina [Casalderrey], Xabier [Senín], Chus [Fernández], entre outros, á que nalgún momento bautizamos como «Xeración Lamote», activistas todos da «escola das pombas e as mazás», metáfora precisa para definir o modelo de escola pública galega polo que traballaron durante décadas. Foi tamén Xabier «activista do esencial» en todas as súas manifestacións, como a el lle gustaba xustificar o seu compromiso como primeiro promotor de Prolingua, plataforma apartidaria de defensa e promoción da lingua galega, ou coa renovación pedagóxica como fundador de Preescolar na Casa, Nova Escola Galega e a Revista Galega de Educación. Activista da literatura infantil como fundador de Galix e membro da OEPLI, como creador de fantasías marabillosas como Bloc, a revista de arte e literatura infantil, ou como conferenciante e contador incansable, sen esquecer que o compromiso de levar a radio, o cine e o teatro á infancia ocupou moito tempo das súas arelas.

Xabier foi un activista dos libros, que concibía como un lugar de encontro, aos que amaba como obxectos preciosos, consciente de que eran o mellor espazo para compartir coas persoas amadas. Foi activista da lectura e das bibliotecas e das escolas nas que se lía e se escribía como dúas iniciativas individuais que axudan a coñecernos e a recoñecernos, ao mesmo tempo que facilitan que todos poidamos converternos en narradores capaces de facer coma el, viaxeiro insubornable, da nosa vida relato. Non esquecerei aquel 13 de decembro de 2017, cando presentamos na librería Trama de Lugo A nena do abrigo de astracán, a novela longa para persoas adultas que miniou durante a última década; tarde na que defendeu ante un centenar de persoas emocionadas coa súa despedida que a literatura esfiañaba a vida. Comparto agora o que escribiu a súa nai en Catro cartas (2000), o seu libro máis testemuñal:

«Pensei moitas veces que o que ti facías era a máis precisa metáfora da lectura. Na costura pártese dun anaco de tea que hai que cortar e coser. Ler un libro tamén é construír unha historia a partir dun patrón. É o lector o que haberá de cortar e coser aquelas palabras para armar a historia. A lectura é un traxe que senta ben a alma e a embelece, como o vestido ao corpo».

Memoria do tranvía

/en , , , , , /por

Dedico o artigo de Faro de Vigo á memoria do tranvía metropolitano vigués:

Na remodelada praza de América chama a atención o tranvía chantado na praza do Emigrante, ocupada noutrora polas cocheiras centrais de Tranvías Eléctricos de Vigo. Unha peza procedente de Portugal, cedida ao concello por Vitrasa, que a mercou en Zaragoza e restaurou a súa carrocería coa intención de replicar da forma máis lograda posible un daqueles tranvías que circularon polas rúas viguesas e polos eidos vizosos do Fragoso, da Louriña e do Val Miñor dende o 9 de agosto de 1914 até o 30 de decembro de 1968.

Unha rede de liña tranviaria de 47 km (ano 1927) que forma parte esencial da memoria fotográfica daquel Vigo, que despois da anexión do concello de Bouzas (1904) superaba apenas os 30.000 habitantes, mais que comezaba o seu imparable crecemento industrial e urbano, como tamén o dos seus concellos limítrofes de Teis e Lavadores. Un proxecto de mobilidade modernizador e futurista, ideado hai un século por pioneiros vigueses como Martín Echegaray, primeiro presidente da empresa, ou o enxeñeiro e pensador anarquista Ricardo Mella Cea, primeiro director xerente, deseñado tanto para ser tranvía urbano como de cercanías, capaz de substituír a carruaxes e carrilanas e unir Vigo con Baiona, Gondomar, Porriño e coa pretensión de chegar mesmo á vila balnearia de Mondariz.

Ao longo de medio século as oito liñas e o medio cento de tranvías vigueses marcaron o ritmo diario de case cen mil viaxeiros, dende as cinco e media da mañá ás once da noite, a intervalos de dez ou doce minutos, coma sucedía noutras cidades europeas. Liñas cuxas cabeceiras aínda podemos lembrar no ano do seu peche, un erro histórico irreparable, froito doutra portanetada franquista máis, como o derrube do extraordinario edificio Rubira de Jenaro de la Fuente, que anos despois sería considerada polos tribunais como un caso de soborno. Liñas que enlazaron os barrios vigueses e, en boa medida, constituíron os auténticos eixos modeladores do crecemento urbano, facendo de Vigo unha cidade en bisbarra (Otero Pedrayo dixit), unha cidade en rede e policéntrica de beleza desordenada. Liñas urbanas que foron tradicionalmente 1 Estación-Pereiró; 2 /9 Os Caños-Bouzas; 3 Cabral-Ribeira; 4 Chapela-Mercado; 5 Bouzas-Seixo; 6 A Florida-Chapela; 7 Seixo-Ribeira e 8, Seixo-Travesas. Ás que se sumaron as liñas suburbanas que uniron Vigo (rúa Uruguai) con Muíños-Samil, con Baiona, coa Ramallosa e Gondomar e Vigo (Ribeira) con Porriño.

Tranvías que foron modelando, tamén, a alma sentimental da propia cidade, até converterse no seu primeiro símbolo, identificable na memoria polos seus edificios pétreos e polo paso entre eles das unidades dos siboney, tamén chamados odessa, dos mar aberto, dos sevillanos ou da bonita, nomes, entre outros, cos que os nosos avós e bisavós nomearon aos diferentes modelos de tranvía, que nos anos setenta, tras a portanetada, apodrecerían nas vías da estación da Florida, onde nos levaron tantas veces a ver á mona. Un desleixo vergonzoso que levou a arruinar e logo a perder todas aquelas unidades e a non conservar sequera algunha como vestixio dun transporte metropolitano pioneiro e ecolóxico, que consideramos un auténtico tesouro local roubado.

Unha perda á que hai dúas décadas bautizamos como Síndrome Siboney, lembrando o nome popular daqueles primeiros que circularon a comezos dos anos vinte, nos que viaxou a fotógrafa americana Ruth Matilda Anderson e nos que ela lembraba ao tranviario conducindo cunha rosa entre os dentes, unha imaxe marabillosa do optimismo elegante da cidade nosa. Unha síndrome Siboney caracterizada por amosar un estado de ánimo saudoso evocador de momentos inesquecibles protagonizados polos tranvías, eis aqueles «puntos» que os condutores metían cando rubían pola costa de Urzaiz, a altura de Casablanca, eis a afouteza efémera dos que baixaban en marcha cando acudían aos seus empregos ou quedaran a tomar unha chiquita. Mais tamén expresa a fatalidade das feridas dalgúns accidentes mortais como os das xardiñeiras ao seu paso polo paseo de Alfonso ou o daquel siboney que descarrilou á altura da rúa Lepanto en 1935, traxedias das que dificilmente cicatrizan, que marcaron a historia dalgunhas familias nosas.

A presenza en Travesas dunha réplica, para algúns máis e para outros menos afortunada (non existiu a liña 18 a Peniche nin os asentos foron tapizados), dun daqueles tranvías é unha oportunidade para non esquecer a pegada daquela rede de transporte metropolitano pioneira, creada hai un século por capitais e empresarios vigueses. Os tranvías simbolizan o emprendemento colectivo vigués e o seu dinamismo anticipatorio ao longo da primeira metade do século XX, mais expresan tamén o carácter desmemoriado e frívolo dunha cidade capaz de arruinar coa mesma facilidade as pezas do seu patrimonio ou os seus proxectos colectivos.

Onte 2023: A lingua importa

/en , , , , , , , /por

Participei onte nas II Xornadas de Lingua que baixo o lema «A lingua importa na casa e na escola» organizou o CEIP Paraixal de Vigo. As intervencións de Eduardo Maragoto, Iolanda Veloso, Ana Iglesias Álvarez, O Leo, como a do representante da Mesa pola Normalización Lingüística e a que eu fixen xiraron arredor da difícil situación actual do ensino do galego e en galego na escola e das dificultades e dos retos para as familias de crianzas galegofalantes nas contornas urbanas. Particular interese suscitou o debate arredor da inmersión lingüística, das experiencias de ensino cooperativo como Semente e a incorporación do ensino do portugués, tras a Lei Paz Andrade.

Apoiei as miñas palabras nunha presentación, «A galeguización educativa. Reflexión sobre o modelo actual e perspectivas de futuro, cun moito de memoria galeguista», dispoñible en pdf aquí.

 

Onte 2022: Sobre as eleccións europeas

/en , , , /por

Sermos Galiza tivo a xenerosidade de contar coa miña opinión sobre as vindeiras Eleccións Europeas que se celebran o domingo. Expresei  o meu interese por unha convocatoria que considero importante e a miña confianza de que Galicia continúe tendo representación no Parlamento Europeo como a tivo até agora da man do tesón e do talento da miña admirada Ana Miranda. Como tamén expresei a miña convicción de que o marco de soberanía e de autogoberno de Galiza e o proceso de construción nacional non ten outra vía que non sexa o entorno da Europa dos pobos, unha Europa moi distinta da actual.

Pasadas as Letras

/en , , , , , , , , , , /por

Pasado Día das Letras Galegas dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a reflexionar sobre a situación da lingua galega e a xornada do 17 de maio:

Víctor Freixanes na súa intervención no Club Faro de Vigo con motivo da homenaxe ao etnógrafo e profesor Antonio Fraguas afirmou que «o Día das Letras Galegas foi o grande invento da cultura galega do século XX». O actual presidente da Real Academia Galega salientaba así o carácter de celebración e de reivindicación do valor da lingua e da cultura galegas, con especial atención ao libro en galego que os promotores da iniciativa, os académicos Francisco Fernández del Riego, Xesús Ferro Couselo e Manuel Gómez Román, quixeron imprimir a aquel primeiro 17 de maio no que se conmemoraba o centenario da publicación de «Cantares Gallegos» de Rosalía de Castro na imprenta de Xoán Compañel da viguesa rúa Real.

Celebración e reivindicación que ao longo destas 57 edicións se mesturaron dependendo do contexto sociopolítico –dende os difíciles anos do Franquismo e Tardofranquismo, pasando polos de entusiasmo da Transición e fundación da Autonomía, até os actuais do conformismo feijoista– e do interese que achegaron as traxectorias biográficas e literarias das figuras galeguistas escollidas (apenas catro mulleres), dende as iniciais tiradas da escala de galegos ilustres (Rosalía, Castelao, Curros, Pondal) até as actuais, elixidas polas preferencias máis ou menos xustificadas, da maioría de académicos. Un resultado que comeza a amosar síntomas de preocupante desinterese para parte significativa da nosa sociedade, que considera o 17 de maio apenas como un día festivo no calendario laboral, mais que ven saíndo adiante con certo decoro grazas ao compromiso do profesorado de Primaria que a pesar das dificultades converte aos centros educativos nos espazos de privilexio desta efeméride transformada alí en «Semana das Letras Galegas».

Unha celebración institucional, sexa o acto político organizado pola Xunta de Galicia como a sesión solemne da Academia Galega, que a pesar da pegada moral de activistas resistentes do exilio interior, como é o caso de Antonio Fraguas, a figura desta edición, semella caeu na rutina dunha retórica e dun protocolo galeguistas incapaces de conectar coa maioría da nosa sociedade civil. Outrosí sucede coa propia mobilización en defensa da lingua galega convocada pola Mesa pola Normalización Lingüística, este ano de forma simultánea en varias cidades galegas, que a pesar da pertinencia das súas consignas xa non recolle os apoios transversais nin o entusiasmo que suscitara hai unha década coas protestas do sinistro decreto de pluriligüismo. Como teñen escasa transcendencia outros xestos fixados por esta tradición moderna como as portadas en galego dos diarios impresos ou a saída nalgunhas cidades das librarías a rúa presentando as novidades editoriais máis recentes na nosa lingua. Semella que en todos estes casos dunha ou doutra maneira o virus do conformismo paraliza o entusiasmo dunha sociedade afectada dunha preocupante falta de autoestima sobre o valor do seu idioma milenario, unha anemia colectiva cuxa manifestación máis preocupante é a ruptura da cadea de transmisión do galego como lingua da identidade familiar.

Unha lingua que vive un proceso imparable de substitución lingüística polo castelán, fenómeno agravado nas cidades onde é moi difícil atopar a crianzas que teñan o galego pola súa lingua de instalación ou sequera sexan capaces de pronunciar de forma espontánea algunhas frases correctas no noso idioma, coma se se tratase dunha lingua estranxeira, a pesar da súa presenza no currículum obrigatorio. O galego padece unha hemorrraxia de transmisión que de non ser atallada de inmediato ameaza a súa propia supervivencia, mesmo a pesar do incremento significativo do seu acervo literario e editorial (máis de trinta mil títulos) ou da súa presenza destacada en Internet. Nesta última década o galego acentuou o seu proceso de devalo, padece unha doenza gravísima que debería ser considerada un tema de estado para todas as administracións e cidadanía.

Neste contexto crítico celebrar as mil primaveras para a lingua galega, afoutar o futuro do galego debería ser a razón da celebración do Día das Letras Galegas, tamén, a nosa primeira festa laica nacional, na medida que o 25 de xullo se comparte coa festividade relixiosa do apóstolo. Razón de ser pola que a organización da efeméride debe ser repensada por todas as instancias, dende a propia Academia Galega, sobre todo nunha escolla máis xenerosa das figuras homenaxeadas como no seu protocolo, pasando polas iniciativas promovidas polas administracións, empresas e entidades cívicas, obrigadas a situar o futuro da lingua no centro do seu interese. Repensar colectivamente o futuro do Día das Letras Galegas coa intención de enxergar un futuro para o noso idioma, esa é a tarefa que nos convoca.

Campo do Fragoso CCXXIV

/en , , , , , , /por

DECEPCIONANTE TEMPADA

O pasado sábado o Celta rematou a súa triste andaina cun empate decepcionante ante un moi digno Raio Vallecano xa descendido. Un partido horrendo dos nosos, na primeira parte case vergonzoso, como foron outros moitos desta tempada, a peor das oito últimas en primeira, na que se conseguiu evitar o descenso in extremisgrazas ao apoio responsable e teimoso da afección celtista e os seus recibimentos espectaculares e desprazamentos heroicos, ao talento e a afouteza de Iago Aspas e aos resultados decisivos (é de xustiza tamén recoñecelo) do Levante e do Deportivo Alavés fronte ao Girona do bo de Eusebio, o noso rival directo.

Un partido e toda unha tempada decepcionantes para o celtismo na que apenas brillou (e como!) Iago Aspas, convertido no mellor xogador celeste da historia, tanto polo seu palmarés como internacional e goleador (aí o seu terceiro Zarra consecutivo, mesmo perdendo por lesión un terzo da competición), pero tamén polo seu xogo de fantasía, pola súa actitude incansable, pola súa dignidade e o seu fair play como futbolista profesional, tanto na lameira como no ximnasio ou na praia durante os meses da súa recuperación, e sobre todo por ese corazón celeste capaz de liderar e facer moito mellores aos seus compañeiros.

Foi o do Raio un partido no que os de Fran Escriba saíron medrosos, non compareceron en xornada tan decisiva para a afección celeste até pasada bastante máis dunha hora de xogo, cando Medrán sen marca ningunha marcou dun dereitazo o segundo gol dos vallecanos. Un tanto que provocou un silencio mesto nas bancadas do vello Balaídos, tinguindo as facianas celestes da ollada da vergonza de quen sabía ao seu Celta salvado mais que non recoñecía en semellante actitude a alma do seu equipo. Por ventura, apareceu entón o noso Aspas que nunha arrincada de dignidade celtista nivelou en apenas dez minutos a táboa de marcas, aproveitando primeiro un penalti, que executou coa súa mestría característica, e despois marcou un segundo tanto cun taconazo de fantasía sobre o pao longo, aproveitando un centro de Olaza, un dos pocuos celestes que mereceron o aprobado.

Remataba así, coa tristeza instalada na respiración dunha bancada consciente do pobre nivel de xogo e avergonzada pola actitude anémica do seu equipo, unha liga na que fracasou de raíz o “proxecto europeo” vendido polo presidente Carlos Mouriño e polos máximos xestores deportivos do clube, o director xeral Antonio Chaves e o director deportivo Felipe Miñambres, responsables das fichaxes de adestradores e xogadores, que nalgúns casos se demostraron auténticas ocorrencias (Mohamed, Cardoso, Mor, Jensen, Hjulsager…) como na xestión do vestiario (Radoja, Sisto, Roncaglia, Borja Iglesias…). Un proxecto fracasado baseado na pretensión de formar en Balaídos fichaxes ou cesións de promesas internacionais low cost que, probablemente, coa excepción de Maxi Gómez, produciu máis desarraigo e desimplicación no vestiario ca entradas millonarias para o propietario do club.

Tras semellante fracaso, que ten todas as trazas de constituír a fin dunha etapa, non vai ser doado colocar o contador a cero, como solicitou con autoridade o propio Iago Aspas, ao remate do encontro co Raio. O Celta actual, se non queremos recuncar no esperpento sofrido estes últimos meses, reclama unha auténtica revolución do seu proxecto deportivo que pasa probablemente pola mudanza da súa dirección deportiva e pola apertura dunha nova etapa liderada de forma indiscutible por Iago Aspas e protagonizada polos canteiráns comprometidos con el e, mágoa, por moi poucos máis dos xogadores actuais, que asumen a identidade celeste como unha idea de bo xogo e compromiso incansable cunha camiseta.

Carlos Mouriño, propietario do clube e presidente dende hai trece anos, máis alá do seu particular interese en contar con espazos comerciais e competir en protagonismo coa alcaldía da cidade, debe decidir estes días como e quen debe levar deportivamente o Celta do centenario (2023). Agardemos que abra unha nova etapa acuñada cos valores celestes que co seu respectuoso silencio reclamou o sábado a maioría dunha bancada decepcionada por semellante tempada.

Onte 2021: A que arrecenden os libros?

/en , , , , , , , , /por

Concienciadas 1 | A que cheiran os libros? from Praza.gal on Vimeo.

Gustoume moito a primeira entrega de Concienciadas, o novo espazo de Praza dedicado á divulgación científicca a cargo da médica Iria Veiga e Javier Balea. Trátase dun espazo de apenas tres minutos e medio de espírito youtubeiro e inequívoca intencionalidade didáctica sobre o arrecendo dos libros impresos. Dende agora sabemos que os libros novos chegados do prelo arrecenden a etilvinilacetato e peróxido de hidróxeno mentres nos vellos as páxinas se van amarelecendo e liberando debido a existencia de diversas moléculas aromáticas como o tolueno, etilbenceno e vanilina que proporcionan ese característico aroma dóce a vainilla.

Quen dixo que os libros cheiran mal?

Parabéns a Iria e Javier por tan excelente espazo de divulgación científica, un eido esencial para a promoción da nosa cultura e da nosa lingua, que seguiremos con atención.

Recuperar o liderado cultural

/en , , , , , , , , /por

Publico hoxe en Faro de Vigo un artigo breve nas páxinas dedicadas á campaña electoral, que me solicitaron para contextulizar os retos culturais do concello de Vigo:

Tras varios mandatos nos que Vigo perdeu o seu liderado cultural, as prioridades do concello de Vigo en materia cultural pasan pola modernización na xestión das súas infraestruturas culturais (museos, bibliotecas e centros culturais) e pola recuperación do diálogo, a participación e o acordo entre a nova concellaría de Cultura e os diversos axentes culturais, dende as persoas creadoras, empresas de produción e distribución, até o rico tecido asociativo cultural existente.

A aposta pola modernización das infraestruturas culturais no contexto da hibridación dixital internacional está condicionada polo funcionamento efectivo dunha rede de bibliotecas e de museos municipais, que poida ser considerada como tal, xestionadas con criterios estritamente profesionais de servizo público. Unha aposta que obriga ao concello de Vigo a acordar co resto das administracións implicadas a construción da biblioteca do estado, a habilitación de novas instalacións para o Arquivo Municipal e a apertura con persoal e medios suficientes das bibliotecas municipais de Teis, Navia e Bouzas. Como tamén é obrigado recuperar a actividade normalizada do Marco, como Museo de Arte Contemporánea, do Verbum como factoría artística, e a reabrir o Centro Galego de Fotografía e xestionar os valiosos fondos fotográficos de propiedade municipal. Sen menoscabo dos avances que se produzan no proxecto da Panificadora como centro cultural e cívico, cuxos usos definitivos deberían ser sometidos a consulta e debate cidadán.

Un mandato no que, ademais, o concello debería comprometerse tamén no relanzamento dos diversos festivais artísticos promovidos por axentes de base así como na recuperación dunha liña de bolsas específica para a proxección internacional das novas creadoras viguesas de diversas artes, o que contribuiría tamén á da propia cidade.

Recuperar estas políticas culturais de servizo público, así como de participación e apoio aos talentos creativos, son condicións imprescindibles para que Vigo recupere o seu liderado como cidade da cultura da fachada atlántica.

Onte 2020: «Feliz Idade» de Olgo Novo

/en , , , , , , /por

Dediquei a mañán de onte a ler devagariño Feliz Idade (Tambo, Kalandraka, 2019), o novo libro de poemas de Olga Novo. Dificilmente podería atopar mellor xeito de celebrar a proeza do bo Antonio Fraguas ou de vindicar a nosa lingua que coa lectura deste libro conmocionante, de espírito xeracional, outra achega extraordinaria dunha autora excepcional na poesía galega actual. Feliz Idade é un canto á felicidade, eses pequenos momentos compartidos coas persoas queridas. Un libro sobre un ciclo vital da autora guímara, entre o nacemento de Lúa, a súa filla, e o pasamento do seu pai, aquel home que amaba a beleza das pedras; unha testemuña poética da continuidade de trinta xeracións analfabetas no bosque dos cromosomas. Un libro de beleza serena e salvaxe, unha afirmación da vida e da memoria familiar, un mundo esférico e perfecto, onde non hai fronteira nin exclusión nin deus. Feliz Idade é un libro de espírito humilde e libertario, como o tantán republicano que non esquecemos.

Un libro que  ten idéntido ADN aos artigos que Olga Novo publica en Luzes baixo o epígrafe «O bosque dos cromosomas», o que entendo son algunhas das mellores pezas de xornalismo literario que se poden ler na actualidade nos medios galegos. Beizón Olga por esta conmoción, por este esplendor da beleza ante o noso pánico.

Recomendo esta vídeocronica da presentación de Feliz Idade na Pobra do Brollón do pasado 15 de abril.

Onte 2019: Un decálogo para «Infamia» de Ledicia Costas

/en , , , , , , , , , /por

Moito agradecín que Ledicia Costas e Fran Alonso me convidasen a acompañalos na presentación de Infamia no Instituto Camoens. Un acto no que tiven a oportunidade de expresar a miña admiración por unha autora excepcional e compartir a lectura dunha novela que aventuro marcará unha xeración de lectoras do noso tempo. Atrevinme a preparar un décalogo, que a seguir resumo, coa intención de sen desvelar a trama contribuír a compartir unha obra tan valiosa e tan salientable, sen dúbida, un texto 100% Ledicia Costas.

  1. Infamia é unha novela con estrutura narrativa de perfecto origami, planificada e escrita como un thriller psicolóxico sen cortes ningúns, construída sobre dobras e dobreces, o que provocaunha lectura adictiva e amosa unha habilidade excepcional da autora para dosificar a intriga e a tensión narrativa. Origami que fai referencia, ademais, á lectura como unha actividade que libera tensión e producecalma, ao tempo que remite ás mil grullas (ave que en Xapón expresa a felicidade) de papel que forman parte do Parque Memorial de Hiroshima.
  2. Infamia é unha novela de arrabalde, localizada en Merlo, un espazo enchoupado pola choiva («Chovía en alta definición» é a primeira frase da novela, outra máis para as setenta do noso admirado James Rhodes), onde se produciu unha traxedia cuxas consecuencias se alongan durante décadas e onde se impuxo o silencio machista, tan mesto como a néboa que a todos cega. Merlo é un espazo de dor e de indagación onde a beleza e o terror chegan a identificarse.
  3. Infamia é unha novela sobre o peso da infancia e da memoria familiar, de experiencias marcantes que poden chegar a ser determinantes para as vidas das crianzas.
  4. Infamia é unha novela coral onde case unha ducia de protagonistas interactúan ao fío dos seus actos, do peso das súas conciencias; personaxes cheos de matices e contradicións.
  5. Infamia é unha novela política, unha representación das violencias do mundo actual, na que se abordan temas como a violación da manada, a pedofilia dos depredadores eclesiásticos ou a regulación dos delitos sobre a liberdade sexual.
  6. Infamia é unha novela poética tanto pola súa escrita soberbia (hai páxinas de beleza desbordada) como polo protagonismo do poeta canario Félix Francisco Casanova, o Rimbaud español, falecido con apenas 19 anos. Os seus textos funcionan como trabes da propia trama de intriga psicolóxica.
  7. Infamia é unha novela onde a dor a todos iguala, unha novela sobre a perda, a loita de toda unha vida contra o monstro da culpa (metáfora da balea), o insoportable peso da conciencia e o dereito das vítimas á reparación.
  8. Infamia é unha novela feminista, tanto pola temática como polo punto de vista dunha narración onde son maioría os protagonistas masculinos.
  9. Infamia é unha novela cinematográfica e musical, que reivindica as narracións de intriga de filmes de Hitchcook e David Lynch, a atmosfera opresiva de Blade Runner ou a violencia dalgunhas pezas de Tarantino, acompañada dunha banda sonora protagonizada por The Smiths, Joy Division, Patti Smith, Nick Cave ou Massive Attack.
  10. Infamia é unha novela arca, chea de sorpresas e detalles fermosos, sexan intertextualidades e homenaxes literarias, como informacións sobre acontecementos arrepiantes.