Onte 614: ILP Valentín Paz Andrade

/en , , , , /por

Levei unha alegría cando souben da aprobación por unanimidade do Parlamento Galego da toma en consideración da Iniciativa Lexislativa Popular Valentín Paz Andrade. O ensino preferente da lingua portuguesa no noso sistema educativo non universitario e a promoción da nosa lingua na lusofonia e da cultura portuguesa en Galicia supoñen un feito histórico. Lembrei de contado ao meu amigo Nelson de Matos, que vive uns momentos moi díficiles. Nelson, o editor portugués que máis se ten preocupado pola literatura galega actual (publicou a Rivas, Fernández Paz e Rosa Aneiros, entre outros autores e autoras de noso), adoita definir a relación entre Galicia e Portugal coma a de «dous irmáns virados de costas». A partir da aprobación desta iniciativa política, os irmáns deben recoñecerse de fronte colléndose das mans para percorrer un camiño compartido. Non hai dúbida que dentro da estratexia de proxección exterior da cultura e da economía galega os espazos da lusofonía (tanto o peninsular, Brasil, coma os territorios africanos) constitúen os nosos obxectivos preferentes. Outrosí sucede coa comunicación, transferencia e colaboración coa industria cultural lusófona (cinema, televisión, literatura, música…) onde tamén deberiamos atopar os nosos primeiros parceiros. Parabéns a Morell e ao resto dos promotores duna iniciativa política e económica que abre unha xanela de esperanza para Galicia.

Onte 613: O esencial na defensa da lingua

/en , , , , , , /por

A presentación por parte do BNG dunha proposición de Lei de usos públicos e sociais da lingua galega desluciuse cos inxustos cualificativos de Pilar García Negro sobre o profesor don Xesús Alonso Montero. Como a pasada semana foron escasamente afortunadas as declaracións do presidente da Real Academia Galega sobre a relación do BNG co idioma galego. Un conflito artificial, probablemente cunha orixe política que ven de lonxe, un comportamento escasamente exemplarizante por ambas as dúas partes, que enfraquece un pouco máis o prestixio na sociedade da lingua e das institucións culturais galegas. A loita do BNG (e do conxunto das forzas nacionalistas) a prol da lingua galega é unha tarefa patriótica primeira que merece o maior recoñecemento e respecto. Como tamén o é o compromiso de toda unha vida do profesor Xesús Alonso Montero coa lingua e cultura de noso. Iso é o esencial en ambos os dous casos. Ademais, tanto o BNG coma o presidente da RAG saben que os inimigos da lingua galega están nas cada vez máis influentes posicións negacionistas e naqueloutras que contribúen politicamente ao retroceso do seu estatus. A angueira da lingua galega é aumentar o perímetro do seu abrazo. O obxectivo primeiro das políticas normalizadoras é parar a hemorraxia de persoas galegofalantes, recuperando a autoestima e superando prexuízos e actitudes negativas. Non está de máis, nesta semana das Letras, na que homenaxeamos a Rosalía e Vidal Bolaño, lembrar que o galego é a lingua de todos e todas, sen excepción de cidadanía galega ningunha, mesmo daquelas persoas que non a utilizan de forma activa. Como non está de máis apelar a que a súa defensa é responsabilidade de todos e todas sen excepción. Iso é o esencial.

De Rosalía a Vidal Bolaño

/en , , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo lembro como se xerou a creación cultural do Día das Letras Galegas e a necesidade de achegarlle un novo pulo.

O vindeiro 17 de maio celebramos o Día das Letras Galega en homenaxe a Roberto Vidal Bolaño, a figura que representa a dignidade insubornable do teatro galego, o máis prolífico autor da historia da dramaturxia na nosa lingua e un dos escritores principais da literatura galega do derradeiro cuarto do século XX. Unha celebración coincidente co sequiscentenario de “Cantares gallegos”, o libro fundacional de Rosalía de Castro, orixe tamén desta efeméride, creada a raíz do centenario da súa publicación no obradoiro tipográfico que Xoán Compañel Rivas tiña na viguesa rúa Real. A lembranza e exaltación de Rosalía e Vidal Bolaño centran, pois, o intenso programa de actividades deste día (semana e mes) das letras galegas, desenvolvido en todo o país, sobre todo dende a iniciativa civil de asociacións culturais e centros educativos, no que non pode faltar espazo para a reivindicación dun estatus de dignidade para a lingua galega.

Debémoslle a don Paco del Riego a creación do 17 de maio. Unha proeza que ten relatado en diversas ocasións. “Tendo Galicia unha lingua e unha literatura de seu, debería contar tamén cunha data simbólica consagrada á rememoración exaltatoria da mesma. Dándolle voltas ao asunto, andivemos á precura dun día que tivese un acento significativo na historia da nosa cultura. Nesa andaina, batemos co 17 de maio no que Rosalía de Castro lle adicou a Fernán Caballero, en 1863, a súa obra “Cantares gallegos”. Foi así como resolvemos identificar a data devandita, coincidente co centenario do volume rosaliano, denominándoa Día das Letras Galegas”.

Del Riego procurou o apoio da Academia Galega para esta idea, que algúns numerarios non quixeron subscribir. Si o fixeron Manuel Gómez Román e Xesús Ferro Couselo que o 20 de marzo de 1963 asinaron a proposta redactada por don Paco. Un documento para a historia da nosa lingua onde se argumentaba que o libro rosaliano fora a primeira obra mestra coa que contou a Literatura galega contemporánea, “fornecéndolle prestixio universal á propia fala como instrumento de creación literaria”. Que a celebración do acontecemento significaba “transmitir ao país a mensaxe contida nos Cantares”. Que a Academia, como órgano oficial da cultura autóctona, “debería consagrar o simbolismo da data, con carácter de perdurabilidade, nunha celebración anual”. Que se contaría deste xeito, para o porvir, “cunha xornada adicada oficialmente a honrar os libros galegos e aos seus autores”.  “Que cumpría abrir camiños para esparexer e anchear o ámbito da lectura na lingua do país”. Unha proposta irrefutable que foi aprobada por unanimidade o 28 de abril de 1963 pola xunta xeral ordinaria da RAG, sendo máis tarde autorizada polas autoridades franquistas.

A creación cultural do 17 de maio foi en 1963 outra xenialidade de Paco del Riego. Tivo unha indubidable significatividade histórica, xa que non só se celebraba a proeza de Rosalía de Castro e o editor Compañel, senón que tamén abría un vieiro (que dende entón nunca se interrompiu), coa intención de crear unha tradición de libros e escritores, “sombras exemplares que serviron a Galicia a través da lingua propia” (palabras de don Paco), poñendo en vixencia a súa obra, axudando a que “a nosa buxola non perda rumbo de continuidade”. Naquel primeiro ano, en 1963, como testemuña un foto histórica de Magar, xa houbo un acto oficial en Vigo, a entrega por parte de membros da Academia Galega dun exemplar de “Cantares gallegos” (probablemente a edición do centenario preparada por Fermín Bouza Brey e editada por Galaxia) ao tenente alcalde Varela Grandal.

O significado e a natureza da celebración da efeméride foi collendo relevancia e mudando na medida en que o fixeron as condicións socio-políticas. Un proceso no seu conxunto exitoso, mais non exento de polémicas, tanto polas figuras elixidas pola Academia coma pola rotineira ritualización culturalista coa que se celebrou institucionalmente a partir de 1991, cando a data foi declarada festiva pola Xunta de Galicia. Unha deriva felizmente quebrada pola Academia nos últimos anos coa elección de figuras como Lois Pereiro e Vidal Bodaño e coa realización de novidosas actividades de comunicación dixital.

Coincidindo co sequiscentenario rosaliano, o 17 de maio debe reinventarse dende o alicerces fundacionais de del Riego. Precisa un novo pulo como “día da lingua, da literatura e do libro galego do século XXI”, en definitiva, unha efeméride para “anchear os vieiros da lectura en galego” como pretendía don Paco. Unha efeméride que debe ir da man da celebración do “día internacional da comunicación” e do “día de internet”, que se celebran en todo o mundo ese mesmo día. Unha oportunidade marabillosa para que vaian da man a cultura dixital e a lingua galega, superando prexuízos e gañando espazos de autoestima para as persoas que as empregan. Sen esquecer nunca, o carácter reivindicativo, mobilizador e festivo dunha data, que debe continuar sendo festiva. Neste 17 de Bolaño e Rosalía, arriba corazóns galegos!

Onte 612: Segunda

/en , , , /por

Tras a derrota co Betis, o Celta arruinou as probabilidades matemáticas de permanencia, xa que as deportivas hai semanas que as foi dilapidando. O fracaso desta tempada do regreso debeuse a diversos factores. Probablemente a primeira clave estivo na errada planificación do cadro de xogadores, especialmente á que atinxe ás fichaxes internacionais, que non foron capaces de compensar as carencias da canteira galega. Nin Krohn nin Augusto, os dous xogadores de mellor calidade estiveron ao longo da tempada no nivel medio que deles se podería agardar. O de Park foi un camelo, que lembrou a aquel Xaburú de comezos dos sesenta, a figuriña exótica que nunca estourou. O de Pranjic, un misterio por descubrir. O de Demivod, un constante querer e non poder. E o de Orellana, o fracaso das expectativas sobre un xogador ao que os seareiros celestes axudamos, inxenuamente, a subir o prezo da súa fichaxe. A segunda clave do fracaso foi a contratación de Abel Resino, un teórico «especialista en xestionar as xornadas finais», que demostrou descoñecer a identidade do noso club e utilizar esquemas de xogo moi pouco actualizados. O porteiro atlético nin por temperamento nin por coñecemento nin por actitude era un adestrador axeitado para nós. Por riba, o equipo quedou sentenciado pola caverna deportiva madrileña (con De la Morena á cabeza) tras o episodio co seu amigo, o facha Ballesta. Un causalidade ou casualidade na que puidemos acereditar onte cando lle foi anulado a Túñez un gol absolutamente legal (que nos metía outra vez no partido e, quizais, na liga) ou diante do Atlético de Madrid que obtivo os seus tres tantos en fóra de xogo, por só citar dúas arbitraxes que adoptaron decisións desafortunadas. Tamén influíu o fracaso no derradeiro treito da liga de Iago Aspas, que arruinou en Riazor o que até entón fora unha tempada formidable (a do «Messi galego»), arrastrando coa súa sobreexcitación ao seu equipo ao precipicio. Como tampouco a sorte acompañou ao equipo con lesións gravísimas de xeonllo de tres dos seus xogadores, Samuel, Hugo Mallo e o afouto Mario Bermejo. Toca volver empezar en Segunda, recuncar co proxecto ilusionante de canteira, onde polo visto co equipo xuvenil, subcampión de copa, enxergamos un futuro alentador. Agora a directiva debe facer o seu traballo para fichar un novo equipo técnico, tanto na secretaría técnica coma no banco, xa que nin Torrecilla nin Resino poden continuar. Ánimo corazóns celestes!!!

Onte 611: Casa da Cultura de Vimianzo

/en , , , , , /por

Na xira de presentacións de Costa do Solpor, a novela de Xosé María Lema, fondeamos no auditorio da Casa da Cultura de Vimianzo. Máis alá do interese das magníficas intervencións das presentadoras, Chus Barbeira e Concha Blanco, e da emoción do recital do poeta Alexandre Nerium, moito me chamou a atención as impresionantes instalacións da Casa da Cultura, tanto polo auditorio en dúas alturas, para máis de catro centas persoas, no que se desenvolveu a presentación, como polo resto das instalacións, unha sala de conferencias no soto, outra de exposicións e a biblioteca municipal. Un edificio impoñente cuxa construción leva arrastrado unha polémica xurídica esperpéntica e un longo conflito político de relato complexo. Sen entrar en moitos detalles, a lea ten a súa orixe na adxudicación da construción da obra polo alcalde (socialista) Alejandro Rodríguez Lema á empresa do seu irmán Manuel [Rodríquez Lema]. Unha obra licitada en 1,1millóns de euros que acabaría custando ás arcas públicas (concello, deputación e Xunta) 2,5 millóns de euros. Porén, foi o importe dunhas «obras de máis», non contempladas no proxecto inicial, as que provocaron unha reclamación do construtor e unha sentenza do TSXG que obriga ao concello de Vimianzo a pagar agora máis dun millón de euros. Unha formidable enleada política que arruína a un concello pequeno (apenas 8.500 habitantes e uns ingresos que non chegan aos seis millóns de euros) pola megalomanía dun alcalde. Unha situación máis escandalosa cando é unha evidencia clamorosa a relación familiar entre o alcalde e o construtora da obra, e no feito de inaugurala (2007), pouco antes das eleccións municipais, cando aínda non estaba totalmente finalizada. É este de Vimianzo un caso illado?

610: «Estilística da lingua galega» de Freixeiro Mato

/en , , , , , , /por

Presentamos no serán de onte, no salón de actos da Asociación Cultural Alexandre Bóveda da Coruña, a Estilística da lingua galega do profesor Xosé Ramón Freixeiro Mato. Recibiunos con grande elegancia e agarimo o presidente da asociación Xosé Manuel Sánchez Rei, para quen «ninguén era máis apropiado que Freixeiro para ofrecer unha Estilística da lingua galega».

Tras a intervención do editor, fíxoo a profesora Mercedes Queixas. Comezou o seu parlamento a secretaría da AELG salientando que «esta é unha obra que quedará para historia literaria galega como un fito dos nosos tempos». Tras repasar o perfil académico de Freixeiro, no que se desenvolven os eixos da lingua e da literatura, afirmou que «nesta obra ambos os dous interseccionan, conflúen». Comentou despois Queixas a súa estrañeza de que o profesor Freixeiro, con semellante currículum, «non fose membro da institución con sede na rúa Tabernas, que debería acoller perfís da calidade dos de Freixeiro».

Xa entrando en materia dos contidos do libro, Queixas sinalou que fora elaborada a partir do levantamento de obras literarias de 186 autores e autoras, dende os cancioneiros medievais até 2011, «unha mostraxe que inclúe os diversos xéneros literarios, a literatura culta e a popular, ademais de textos de diferentes épocas, dende os medievais até os máis actuais». «Suma de moitos estilos diferentes, é unha estilística polifónica. A focaxe fundamental do libro está na lingua como máxima potencialidade expresiva. Para iso, Freixeiro bebe de todas as fontes e reconstrúe unha estrutura cíclica e pechada». Queixas gabou a profundidade e rigor da obra, o seu esforzo de organización, «buscando a dosificación do discurso, a súa claridade e proximidade». Salientou ademais o interesante marco contextualizador, presentado na primeira parte, «que converte a obra nun libro de libros de estilística, unha fonte documental global de referencia». Continuou Mercedes valorando a importancia de que «esta Estilística da lingua galega estivese imbricada nunha sociedade determinada cunha lingua nunha situación determinada. Freixeiro ofrece unha estilística nun proceso de conflito lingüístico, sendo moi consciente que a situación sociolíngüística condiciona a creación e recepción do texto, como a fixación do propio código da escrita, que mesmo no é allea a existencia dun conflito ortográfico».

No treito final da súa presentación, Queixas ocupouse de valorar o que representa esta Estilística. «En primeiro lugar, é unha obra pioneira, inexistente polo seu carácter enciclopédico, unha obra sen precedentes que gañará valor co tempo». «En segundo, constitúe unha aposta clara pola lingua como cordón umbilical da literatura. O estilo como marca e como capacidade para que a lingua se reinvente nos textos literarios. Se o dominio da fonética demostra o control da lingua oral, no dominio do estilo está o da lingua literaria, o estilo é unha marca de identidade». «En terceiro lugar, esta obra é unha posta en valor da lingua que demostra a potencialidade que ten a lingua literaria, recoñecéndose o esforzo inxente de escritores e escritoras que continúan debullando todos os recursos e forza expresiva que ten a lingua. Freixeiro recoñece o esforzo dos escritores e escitoras galegos para convertir a lingua escrita en produto artístico». Rematou Mercedes Queixas o seu discurso facendo un simil de bergantiñán a bergantiñán. «Se Pondal dixo que me “déstesme unha lingua de ferro e devolvinvos unha lingua de ouro”, Freixeiro diría “déstesme unha lingua de ouro devolvinos unha lingua chea de estilo”».

Comezou a súa intervención Freixeiro dicindo que «a presentación deste libro era unha ocasión especial. Primeiro por tratarse dun longo proxecto, que pon o ramo ao meu ciclo de estudos da lingua interna, nos que sempre quedaba adiado o proxecto de facer a estilística. Segundo, polo feito de que aparición do libro é un motivo de contento despois dun ano horribilis». Proseguiu o autor sinalando que «este é un libro polifónico, de autoría múltipla, un texto no que están convocados moitas voces de escritores e escritoras galegos. É tamén unha homenaxe ás persoas que crearon a lingua literaria galega, tanto as citadas como as que non aparecen nestas páxinas». Tras agradecer as palabras de Mercedes Queixas e sinalar as limitacións do formato editorial escollido, «no que tratei de incluír os exemplos e referencias coa maior brevidade e concisión posibles», Freixeiro debullou a xénese da obra: «Foi unha das primeiras ideas que tiven cando pasei do ensino secundario á Universidade, foi unha das primeira sideas que meu deu Manuel Ferreiro». Citou despois aos estudos, parcialmente estilísticos, sobre a lingua literaria de Noriega Varela, Rafale Dieste, Crecente Vega, Manuel García Barro, os diminutivos na obra de Rosalía de Castro e sobre a obra de Manuel María, «precedentes e preparación desta obra».

Contextualizou Freixeiro a súa Estilística con outras obras sobre este tema que existen en todas as linguas. «Facela foi un reto para a dignificación da lingua galega». «Até o que eu sei, de todas as estilísticas xerais de linguas romances non hai ningunha con este completude, de todos os aspectos da lingua. Moi poucas enfrontan a estilística do texto, que constitúe a maior das novidades desta ELG». Sinalou depsois o seu interese para «pór en valor os textos literarios contemporáneos (séculos XIX e XX), os que máis debemos reivindicar e poñer en valor. A lingua literaria galega contemporánea é a máis necesitada de recoñecemento». «Pretendín contribuír ao prestixio da lingua galega, sabendo que lle ven dado en boa medida pola posta en valor da lingua literaria».

Abordou despois Freixeiro as dificultades de elaboración da súa Estilística: «En primeiro lugar, saber que é “Estilística” e que se entende por “estilo”, un termo con diversas definicións e sinónimos; desvío da norma, escolla, pegada, connotación, características individuais e colectivas, ornato, afectividade…». «Para min estilo é todo aquilo que na lingua ten vontade de expresividade. Razón pola que a Estilística debe centrar a súa atención na linguaxe afectiva ou expresiva». «Procurar os recursos expresivos que ten a lingua galega, dos que podemos botar man cando falamos e cando escribimos. Pór en evidencia eses recursos é do que trata a miña obra». Sinalou con outras das dificultades a «inexistencia de modelos, o que me obrigou a madurar moito a estrutura da obra».

Rematou o seu discurso o profesor Freixeiro Mato salientando que esta Estilística da Lingua Galega constituía para el un fin de ciclo no seu traballo orientado «a un mellor coñecemento e dignificación da lingua galega para un uso máis correcto da lingua e para acadar un modelo de lingua de calidade». «Coa lingua temos dous retos por diante. O primeiro gañar galegofalantes, perante a deixación de funcións das autoridades que deben velar pola lingua. O segundo, mellorar a práctica lingüística, tanto na escrita como na oralidade, mellorando o seu uso e preservando a súa autenticidade. Ambos os dous son igualmente precisos».

Onte 609: Retrocesos

/en , , , , , , /por

Anóxanme as «reformas» que o goberno Rayoy pretende aprobar estes días. Semella que en todas elas atrasamos as agullas do reloxo tres ou catro décadas. Coa «reforma» da Lei de Costas, que reduce a 20 metros o espazo de costa protexido, retrocédese a 1969, cando se aprobou aquela primeira «Lei de costas» tardofranquista coa que se iniciaron os recheos e as barbaridades na nosa beiramar. Coa LOMCE, rexeitada onte por milleiros de persoas na rúa, recupérase a segregación temperá e por sexos da LXE de 1970, os trinta e cinco alumnos por aula e as reválidas no noso bacharelato elemental, a pretensión do currículum único dos »Programas renovados» do primeiro goberno de UCD ou o carácter non troncal do galego, catalán e éuscaro (denominados na LOMCE como «lingua cooficial», coma se non o fose tamén o español), anteriores á aprobación da LOXSE. Medidas que moi pouco teñen que ver coa necesidade de reducir o elevadísimo fracaso escolar do noso sistema, que duplica a media europea, e atacar os vergonzosos niveis de paro xuvenil. Se os retrocesos educativos de Wert non abondasen, o ministro Gallardón coa súa lei do aborto pretende retroceder máis alá da lei de supostos de aborto de 1985, o que supón un ataque brutal á liberdade das mulleres para decidir sobre o seu propio corpo. O máis paradóxico de ambas as tres reformas lexislativas é que ningunha delas responde a demandas dunha maioría social, a propostas de modernización do sistema produtivo ou sequera a intencións de mellorar a convivencia ou procurar maiores cotas de igualdade na sociedade. Tres »reformas» que só se poden comprender pola presión de lobbies que representan a intereses inmobiliarios ou da influencia pura e dura da igrexa católica, que con Rajoy no poder pretenden recuperar o terreo perdido. Imos mal.

Campo do Fragoso CXXXVIII

/en , , , /por

SILENCIO

«A esperanza é unha loita» declarou Lídya Jorge cando o pasado sábado recibiu o título de “escritora galega universal”. Expresaba así a dimensión proactiva dunha actitude á que todos estamos chamados a forxar para contribuír á transformación dos proxectos colectivos. Non teño dúbida que os celtistas, tanto os veteranos coma os máis novos, acreditamos na fermosa oración da novelista portuguesa. Así, onte en xornada pouco axeitada e horario aínda peor, milleiros acudimos a Balaídos para amparar coas nosas voces e o latexo dos nosos corazóns ao Celta na súa heroica e difícil travesía de evitar o descenso.

E así foi durante a primeira parte contra un Atlético de Madrid que co seu equipo de gala veu a Vigo a asegurar a súa praza na primeira fase da Champions League. Dende o asubio inicial, os de Diego Simeoni controlaron a posesión no medio do campo e obrigaron ao Celta a capear diante da súa área a tempestade combinatoria dunha tripla de ataque de auténtica marabilla, Adrián, Costa e Falcao. Porén, pasado o primeiro cuarto de hora, os celestes comezaron a atopar espazos de saída, grazas á mobilidade dende as bandas de Augusto Fernández e Krohn-Dehli, que cun pexegazo dende fóra da área, desviado por Courtois cunha man apurada, avisou que o Celta non se rendería doadamente. Foi o segundo cuarto de hora do partido netamente celeste, tocando e tocando con paciencia, acougando o xogo no ronsel do mellor xogo de Herrera durante a primeira volta da liga. Superioridade galega que, á altura da media hora de xogo, rompeu Falcao cun grande contrataque que estragou Adrián a porta baleira. Foron os minutos finais deste primeiro período dunha enorme intensidade, de grande afouteza por parte de xogadores nosos como Insa, Augusto e Borja, que tiveron nas súas biqueiras a posibilidade de marcar, especialmente o extremo arxentino, cando faltaban apenas tres minutos, nun remate ao pao dereito.

Mágoa que todo fose un espellismo. O Celta saíu moi frío na reanudación. No primeiro minuto forzou un saque de recanto innecesario. Nese lanzamento ao primeiro pao, moi mal defendido, naceu a súa desgraza. Ningún dos defensores nin o porteiro Varas foi capaz de evitar que a cabezada cara atrás de Miranda fose aproveitada no segundo pao por Diego Costa, que soíño marcou de cabeza a pracer. O partido, e quizais a permanencia na categoría, rematou aí para os de Resino. A entrada de Orellana e Bermejo desta volta non funcionaron como revulsivo, sobre todo cando o Atlético marcou o segundo gol, cun pouco de potra, tras un xute de Juanfran que rebotou en Roberto Lago. A partir dese momento Balaídos enmudeceu. Cando faltaban apenas sete minutos, Augusto, o mellor dos celestes, rompeu o silencio dramático da bancada cun goliño ventureiro, ao que non foi alleo o erro do porteiro colchoneiro. Faísca de esperanza que só tres minutos depois apagou violentamente Falcao marcando o terceiro, tras canear na área pequena até o apuntador. Unha martelada que deixa ao Celta ás portas dun descenso case inevitable.

Iago Aspas, noutrora o Messi galego, volveu facer un partido horrible, vagando só por terras de ninguén, con dificultades para combinar cos extremos e crear liñas de pase, probablemente descentrado, tras arruinar a tempada en Riazor. As (custosas) fichaxes internacionais de Chaves e Torrecilla (Pranjic, Park e Demidov) nin sequera foron convocados no partido máis decisivo da tempada. Onte volveulle faltar ao Celta consistencia defensiva e un dianteiro nato en punta; doenzas que arrastra dende comezos de tempada por unha errada planificación do cadro de xogadores. Volver a empezar, recuperar o pulo perdido é a nova tarefa. Ánimo corazóns celestes!

Onte 608: Manuel Lueiro Rey, a liberdade ferida

/en , , , , /por

Chegaron os primeiros exemplares de Manuel Lueiro Rey. A liberdade ferida, un libro colectivo (no que participan 50 persoas), coordinado por Ramón Nicolás, que actualiza o legado literario do escritor do Grove nacido en Fornelos de Montes. Foi Lueiro humanista comprometido, eticamente exixente na defensa das súas conviccións democráticas, escritor no que a literatura –como ten salientado o profesor Xesús Alonso Montero– operou coma un xeito de salvación na atmosfera de miseria intelectural e moral do seu tempo». Nun momento coma o actual, no que o poder pretende que devale a dignidade, paga moito a pena en volver sobre Lueiro.

Onte 607: O libro dos amigos de Carlos Casares

/en , , , , , , , , /por

Transcorridos apenas once anos do pasamento de Carlos Casares, o escritor Rafael Laso xuntou nun volume as testemuñas de trinta e tres amigos do autor de Vento ferido. Un libro que constitúe tamén unha primeira achega biográfica á traxectoria vital e literaria de Casares, ao tempo que un álbum fotografico con instantáneas moi simpáticas e agarimosas do escritor de Xinzo. Laso tivo a deferencia de convidarme a participar no libro con esta entrevista:

1. Como vías a CC (como escritor, como persoa)? 

–Lembro a Carlos Casares con moitas saudades. Carlos foi un compañeiro editor, co que compartín xuntanzas, proxectos, viaxes, xantares e moitas horas de conversa; mais Carlos tamén foi para min un autor de referencia como lector, ao que seguín, libro a libro, dende 1975, artigo a artigo, día a dia. Carlos foi sempre un referente.

2. Que faceta de CC destacarías?

–Carlos foi un narrador nato que posuía unha curiosidade vital permanente. Utilizou os soportes da narración oral, onde foi un xigante, como os dos diversos xéneros narrativos, fose os de rexistro longo, como a novela, como os máis breves, que empregaba decota nos seus artigos diarios. Esa curiosidade levouno a interesarse por todas as novidades, especialmente as tecnolóxicas, das que foi un adiantado na cultura galega. Casares cría que unha lingua e cultura de dimensión reducida coma a nosa tiña na innovación tecnolóxica a súa mellor oportunidade de futuro. Moitas veces teño pensado canto celebraría fitos da cultura dixital que non coñeceu como a aparición dos blogs (dos que foi pioneiro sen sabelo) e das utilidades hipertextuais e multimodais como youtube, a popularización dos e-books, a disrupción que supuxeron os teléfonos e taboíñas dixitais ou a transmisión por streaming de actos nas instalacións do Consello da Cultura Galega, institución que contribuíu a modernizar durante os anos nos que foi o seu presidente.

3. Que calidades destacarías na súa escrita?

–Fose nas historias breves sobre as miudallas autobiográficas do cotián vivido ou lembrado, escritas a correr no despacho ou no aeroporto, mais coa fluidez, a claridade e a retranca dos seus relatos orais de cafetaría, Carlos sempre achegaba unha faísca de luz, un fulgor que irradiaba sentido no coñecemento da alma humana. Outrosí tamén é o meu Casares preferido o dos relatos de “Vento ferido” e “Os escuros soños de Clío”, mesmo o dos medidísimos textos de literatura infantil como “A galiña azul” ou “As laranxas máis laranxas” o do narrador depurado que consigue unha prosa transparente, afastada de calquera grandilocuencia que vai directa ao corazón do lectorado.

4. Se tiveses que escoller unha soa, con cal das súas obras te quedarías? Por que?

–A pesar de que non me gustan moito este tipo de eleccións, probablemente quedaría por unha razón afectiva con «Vento ferido», xa que foi un dos primeiros libros galegos que eu lin.

5. Que cres que lle debe a cultura galega a CC?

–Carlos foi home que pretendeu forxar acordos básicos, algo moi valioso par a cultura galega, do que hoxe carecemos. Iso foi unha das súas achegas significativas. Tamén o foi o seu espírito innovador e prospectivo, como o seu compromiso e interese pola proxección internacional da nosa lingua e literatura.

6. Se che fose posible, que lle preguntarías hoxe a CC?

–Preguntaríalle onde mercou o teclado que incorporou ao seu Ipad.

A foto de grupo tomouna Xurxo Lobato o 11 de novembro de 2001, o día que asinamos con Santiago Rey o contrato para a publicación da Biblioteca 120. Entre os nove editores galegos que participamos naquel extraordinario proxecto figuraban Carlos Casares e Isaac Díaz Pardo. A miña lembranza para eles dous. A foto da maqueta ferroviaria (unha das paixóns de Carlos) é de Guillermo Cameselle (xullo de 1995).