O concello de Vigo rectifica, o mércores poderá presentarse «O pintor do sombreiro de malvas»

Os organizadores da Feira do Libro de Vigo acaban de facernos chegar a noticia de que finalmente será posible realizar a presentación da novela de Marcos Calveiro, O pintor do sombreiro de malvas, prevista para o mércores 7, ás 20:30 horas, xa que o concello de Vigo decidiu realizar a proxección do partido do campionato mundial de fútbol nun espazo do Castro. Xerais agradeceu as xestións realizadas polos organizadores da Feira do Libro, ao tempo qe saudou a rectificación do concello de Vigo, a promoción da lectura e o fomento do deporte e do lecer, nunca foron, nin deberán ser no futuro, incompatibles.

No acto de presentación do mércores d’ O pintor do sombreiro de malvas, novela gañadora do Premio Lazarillo 2009, acompañarán a Marcos Calveiro o editor Manuel Bragado e o ilustrador Ramón Trigo que agasallará a todos os asistentes cun debuxo. Na mesma xornada, a partir das 19:00 horas, María Reimóndez asinará exemplares do seu libro máis recente, O monstro das palabras, e do resto da súa obra. O mércores, pois, haberá posibilidade de escoller, tanto para aqueles que desexen ver ao aire libre o decisivo partido do equipo de Del Bosque, como aqueloutros que prefiran escoitar a Calveiro. Aproveitamos para expresar o noso agradecemento a todas aquelas persoas que se mobilizaron en Facebook, así como a Iago Martínez que se fixo eco da inoportuna coincidencia en Xornal de Galicia.

A pantalla xigante magoa a Feira do Libro de Vigo

O pregón de Cid Cabido abriu no serán de onte a 36ª edición da Feira do Libro de Vigo. Mágoa que na segunda xornada xa teñamos que amosar o noso disgusto: vímonos obrigados a cancelar a presentación de Sete palabras de Suso de Toro, prevista para hoxe sábado ás 20:30 horas, pola súa coincidencia coa proxección do partido de España nunha pantalla xigante na Praza de Compostela, o mesmo recinto onde se realiza a Feira do Libro. O máis delirante do asunto, non é a coincidencia do horario das presentacións e do partido (que os organizadores e editores da feira asumimos), se non o feito de que sexan a Alcaldía do concello de Vigo e a Caixavigo as entidades promotoras da concentración de seareiros nun xardín histórico, onde ademais se celebra dende hai tres décadas (durante a primeira década de xullo) a cita cultural máis veterana da cidade. Unha coincidencia non fortuíta que amosa unha falta absoluta de respecto e sensibilidade para a cultura do libro e a lectura, sen menoscabo do deterioro que esta concentración de seareiros poida provocar sobre un espazo protexido (a concentración do partido anterior, deixou a praza enlixada de botellas e plásticos, feito que non foi criticado en medio ningún). Sendo moi discutible que as institucións públicas organicen este tipo de concentracións, non teño dúbida de que existen en Vigo outros espazos máis axeitados para instalar esta pantalla xigante (ocórreseme a praza da Estrela, a praza do Rei ou os espazos aberto das instalacións portuarias), o que permitiría, ademais, o normal desenvolvemento do programa de actos da veterana Feira do Libro viguesa para aqueles cidadáns que neles quixesen participar. Se os xogadores de Del Bosque se clasifican para as medias finais, volveremos a ter o mesmo problema o vindeiro mércores 7 de xullo, cando está previsto que visiten na Feira do Libro o escritor Marcos Calveiro e o cociñeiro Benigno Campos. Este Vigo magóanos.

«Decadencia celeste»

No artigo da semana en Faro de Vigo fago un balance dos catro anos de presidencia do Celta SAD do empresario Carlos Mouriño.

O lamentable espectáculo ofrecido polo Celta, evitando sequera empatar diante do Huesca, é a enésima mostra da decadencia na que o primeiro club de fútbol dos galegos caíu dende que é propiedade do empresario Carlos Mouriño. Tras o descenso de só hai tres anos –a mesma tempada na que fomos eliminados da UEFA en oitavos de final polo Werder Bremen, tras derrotar ao Spartak de Moscova, e na que baixamos a segunda cando o Rácing de Santander non quixo empatar diante do Betis– os celtistas fomos agotando os listados de adxectivos para cualificar de forma mesurada o comportamento do cadro de futbolistas na lameira e o dos responsables técnicos e equipo directivo céltico nos despachos: “decepcionante”, “bochornoso”, “ridículo”, “escandaloso”, “deprimente”, “desilusionante”, “agónico”, “patético”, “suicida”, “horroroso”, “pésimo”, “mediocre”, “nefasto”…

Tras cinco adestradores, dous directores técnicos e dous directores xerais do club, tras tres ducias de fichaxes e cesións estrambóticas, o sucesor de Horacio Gómez nesta cuarta súa tempada tivo como maior mérito clasificar ao equipo apenas a dous puntos da categoría onde a vindeira tempada militará o humildísimo Coruxo, presidido por Gustavo Falque e moi ben dirixido dende o banco por Josiño Abalde (Beizóns aos heroes do Vao!). Unha tempada, como as anteriores, pobrísima en resultados na que, porén, a aposta arriscada do adestrador Eusebio Sacristán pola canteira ofreceu a posibilidade de ver ao Celta co maior número de xogadores galegos das tres últimas décadas, un aliciente que os responsables do club non souberon traducir nun valor abondo para convencer aos milleiros de celtistas a que regresasen ás bancadas do envellecido Balaídos.

Sen negar o incerto dos resultados dunha categoría igualadísima e futbolisticamente pobre como é a Segunda; máis alá da necesidade de axustar os orzamentos a uns ingresos que sofren un descenso en picado pola diminución das taquillas e dos dereitos televisivos, cuestións que afectan á maior parte dos clubs da categoría (utilicen como o Celta o concurso de acreedores para evitar a súa desaparición societaria ou o vaian facer no futuro), o que chama a atención da deriva do Celta SAD nestas tempadas é a ausencia dun proxecto estratéxico, apoiado e asumido polo conxunto do celtismo, que permita enxergar un futuro con algunhas doses de esperanza. Hoxe o Celta non ten proxecto nin rumbo. Neste déficit emotivo é onde se atopa a cerna da actual decadencia celeste, a auténtica e máis dolorosa derrota que padecemos os seus seareiros. Unha doenza grave, moi grave, que o actual propietario do club minusvalora, o que constitúe unha amaeaza para a continuidade dunha institución deportiva con oitenta anos de historia e para unha cidade e un país onde o fútbol é unha actividade deportiva centenaria.

Dende a marcha do club de Félix Carnero como director deportivo, Mouriño prescindiu dos celtistas no cadro técnico e apostou polos “profesionais” de conveniencia. Velaí os pobres resultados de Ramón Martínez e Miguel Torrecilla que enrolaron no cadro vigués a un longa nómina dos seus coñecidos que, coa excepción tan honrosa de Silva (bautizado en Balaídos como “Silviña”), non deixaron pegada na nosa memoria nin amosaron, cando xogaron (algúns moi pouco o fixeron), compromiso ningún coas nosas cores. Pola contra, xogadores de sangue celeste como Gustavo López e Francisco Noguerol, dous dos nosos capitáns máis comprometidos e honrados, foron despedidos sen o mínimo respecto nin recoñecemento pola súa traxectoria en defensa da camiseta nosa. Outrosí sucede coa liquidación de xogadores valiosos como Roberto Trashorras ou Falcón, expostos á venda dunha forma tan pouco discreta que avergonza. Disparates, que demostran a falta de habilidade dos dirixentes célticos (sexa Mouriño ou o actual director xeral) para moverse no territorio dos soños e dos sentimentos, qué é onde, tamén, se xogan o futuro os clubs de fútbol profesional (aí están as eleccións recentes do Barsa para demostralo).

Cada club asina un contrato de emoción coa súa afección. Un documento non escrito, renovado cada inicio de tempada, sometido a análise cada xornada na bancada, onde se recollen os niveis de afouteza, compromiso e xogo bonito a respectar por parte dos xogadores e do adestrador que, máis alá da coiuntura dos resultados, serán correspondidos por niveis equiparables de entusiasmo e apoio incondicional por parte dos seareiros. Esa é a fórmula (“Nunca camiñaredes sós” din en Anfield, “Sempre Celta” dicimos en Balaídos) que asegura a continuidade dos clubs (a “Historia”) máis alá de presidentes e adestradores. Carlos Mouriño nunca quixo asinar ese contrato co celtismo. Temo que mentres o equipo continúe nas súas mans, vaia facelo.

O «gaiteiro do Fragoso», nova homenaxe ao mestre de gaiteiros


Henrique Otero Covelo, «o gaiteiro do Fragoso», naceu hai case oitenta anos no camiño da Brea, en Lavadores. Os seus primeiros pasos no eido da música deunos ao pé da casa, nas Escolas Nieto, onde Mónico García de la Parra y Téllez, descubriu o seu talento como instrumentista. Con a penas dezaseis anos, entrou a formar parte da Banda Municipal de Música como trompa, para pasar logo a tocar o fliscorno e o bombardino; despois de case cincuenta anos domeando o vento, era o músico máis antigo no momento da súa disolución no ano 93.

No servizo militar serviu na sección de gaiteiros do Ministerio do Exército de Madrid, cidade onde coñeceu o gaiteiro lucense Antonio Martínez, que lle deixou unha forte pegada. O mozo Covelo intuía xa o que era a gaita enxebre, a gaita non lixada, a gaita do arrogante gaiteiro de Penalta que cantou Curros Enriquez, a pureza das notas de Xan Míguez o «gaiteiro de Ventosela», ou a de Avelino Cachafeiro o «gaiteiro de Soutelo».

De volta a Galicia, entrou no grupo de gaiteiros «Vento das Cíes» e, pouco despois en 1958, coincidindo coa celebración do IIº Concurso de Gaitas convocado pola sección viguesa de Educación e Descanso, fundou co gaiteiro Suso Portela «Os Cruceiros»; un cuarteto clásico que completaban Carlos Conde, tamborileiro, e Manolo Solla, bombeiro, e, ao que ocasionalmente, se engadía Militón, un consumado xenio no arte da pandeireta.
«Os Cruceiros» sortearon durante vintecinco anos os perigos trivializadores do folclorismo que promovía a Sección Feminina e os Coros e Danzas do Réxime coas únicas armas do seu talento e da súa intuición; acadaron grande popularidade en todo o país, chegando a gravar un elepé e catro discos singles. «Airiños do Parque de Castrelos», «Airiños de Sampaio», «Os Morenos de Lavadores», «Os Campaneiros de Vilagarcía», «Os Garceiras de Melide» ou «Os Raparigos de Ferrol» foron outros grupos que mantiveron viva a nosa música popular nun tempo heroico para a expresión da nosa identidade.

O gaiteiro do Fragoso non se conformaba e será quen propoña en 1966 ao alcalde Portanet a creación dunha Escola de Gaiteiros na Escola de Artes de Oficios. Iniciativa que se concretaría en 1971 coa posta en funcionamento dunha aula experimental de gaita dentro do Conservatorio Municipal de Vigo da que será o seu primeiro mestre. O fito senlleiro desta primeira «cátedra da gaita galega» levarao a loitar por dar un paso máis aló: facer oficial a gaita. Un novo soño feito realidade en 1977, co apoio do pleno da Corporación, cando o Ministerio de Educación y Ciencia recoñeceu por vez primeira os estudos oficiais desta expresión musical.

Dende a súa cátedra do Conservatorio vigués o gaiteiro do Fragoso desenvolveu unha inxente tarefa como facedor de gaiteiros e defensor da mellor tradición gaitística galega. Coma formiguiña entusiasta puxo os alicerces da alborada actual da nosa gaita no mundo. Velaí a publicación das súas Leccións de gaita no ano 1978. Velaí os seus centos de alumnos e discípulos como o mestre Xaime Estévez Vila ou os recoñecidos Carlos Núñez e Susana Seivane. Velaí a vixencia das súas pezas interpretadas por grupos como Noitarega ou Treixadura. Velaí as súas duascentas dez composicións orixinais, reunidas baixo a denominación d’ Os cantares dos gaiteiros, unha única obra, magno friso creativo da música popular contemporánea de noso. Velaí a profundidade dalgunhas das súas pezas vocais, inesqueciblemente emotivas como a «Oración do gaiteiro» que escribiu no recordo dos rapaciños do Colexio Vista Alegre de Cabral, afogados no accidente do río Órbigo; velaí o virtuosísmo da súa muiñeira da «Marmuradiña», a profundidade da súa «Alborada do Fragoso», a enxebreza da súa «Muiñeira do Lagares», ou a riqueza tímbrica formidable da súa «Jota do Gaiteiro do Fragoso».

O gaiteiro do Fragoso toca a gaita que sabe a herba, a das raíces da terra, a do sabor popular que nos permite brincar con entusiasmo. Os nosos parabéns pola homenaxe que recibiu onte en Vigo, gaiteiro, mestre de gaiteiros!

«Feijóo, o galego e nós», presentación en Vigo

Este serán ás 20:00 na Libraría Librouro participaremos na presentación de Feijóo, o galego e nós, a escolma xornalística que coordinou Xosé María Álvarez Cáccamo sobre o conflito aberto dende o pasado ano polos sectores negacionistas da nosa lingua. Será unha boa oportunidade para saudar a Pancho Pillado, o noso bo amigo, responsable Laiovento, a editora do libro, ao tempo que reflexionar sobre o momento no que estamos no conflito do idioma. Estes libros que vimos editando nos dous últimos anos arredor da lingua están contribuíndo tanto a profundizar nas análises arredor das políticas lingüísticas e da saúde cada vez máis precaria do idioma noso, como a repensar o discurso e as formas na súa defensa. Comparto as doses de entusiasmo e realismo de iniciativas como GalegoLab, que enxergan novos vieiros para o fomento do galego en todos os eidos da vida social e para a defensa dos dereitos lingüísticos de todos os cidadáns e cidadás do país.

«As eleccións da crise»

No artigo da semana abordo o que entendo son as perspectivas coas que se abriu a carreira electoral para a renovación da coporación do concello de Vigo.

«Ruth Matilda Anderson en Vigo»

No artigo da semana comento a exposición arredor de Ruth Matilda Anderson ao fío da súa apertura en Vigo. Mágoa que chegase aquí tan recurtadiña.

«O Pedrón de Camilo Nogueira»

No artigo da semana dedico unha homenaxe á figura do meu admirado Camilo Nogueira con motivo do premio Pedrón de Ouro que recibiu onte en Padrón.

«Vigo Transforma» ou o galego desaparecido

O programa de Vigo Transforma é xeitoso, interesante, mais cando coñecín a web produciume enorme desacougo que de alí desaparecese completamente o galego. Un feito absolutamente inaceptable nun evento organizado polo Xacobeo 10, organismo dependente da Consellaría de Cultura e Turismo; máis incoherente aínda cando pretenciosamente o festival preséntase adornado cun concepto de sostibilidade dun «acontecemento social cultural que se involucra na cidade». Acaso en Vigo ou en Galicia non falamos tamén o galego? Vai forma de involucrarse coa cidadanía! Parécenos moi valioso facer en Vigo un festival de música independente e de novas expresións artísticas e creativas (non imos debater ni os contidos do programa nin o modelo de organización e financiamento), mais negar outra volta a nosa lingua, facer desaparecer o galego da web do evento, sen tan sequera ofrecer a posibilidade dunha tradución ao galego (xa non pedimos máis) é un escándalo. Anóxame máis cando vexo na grella de patrocinadores institucionais á Tenencia de Alcaldía de Vigo, Concellaría de Cultura (que incumpren a Ordenanza vixente de Normalización Lingüística) e Puerto de Vigo. Non podemos nin debemos calar, esiximos que os organizadores de «Vigo Transforma» pidan desculpas decontado e presenten toda a súa publicidade tamén en galego, é un dereito que nos asiste aos cidadáns que usamos esa lingua.