A primeira páxina poética de Xela Arias

/en , , , , , , /por

O escritor Henrique Rabunhal convidoume a participar no volume Xela Arias: liberdade, subversión, innovación,  número 20 do Caderno de estudos Xerais da A. C. Irmáns Suárez Picallo:

«Un século,  un día, un minuto, un nada»

Antes da publicación en Dorna 3 (1982) de «Vin… / … unha árbore no canto dunha lúa preñada de soños…», o que se ven considerando como o primeiro poema de Xela Arias, nas páxinas do número 178 d’ A Nosa Terra, correspondente á semana do 26 de febreiro ao 4 de marzo, na sección «Guieiro» (de creación poética e narrativa) apareceu unha páxina completa que baixo o título «Un século, un día, un minuto, un nada» está asinada por Xela (poemas) e Xosé Guillermo (debuxos). Polo que coñecemos esta pode ser considerada como a primeira páxina poética de Xela Arias, publicada xusto o día que celebraba vinte anos. Un traballo que inicia tamén a fecunda colaboración artística ao longo dunha década entre a xove poeta e o pintor Xosé Guillermo (1947-2009), o creador do concepto «artenauta» e inventor da Fundición Nautilus (1993) desde a que promoveu espectáculos aéreos e terrestres de grandes dimensións.

Unha colaboración froito da súa amizade e do seu encontro creativo en 1980 nos locais de Xerais onde Xela Arias traballaba como oficinista e correctora e Xosé Guillermo frecuentaba como deseñador das primeiras portadas da editorial da colección Montes e Fontes (Crónica de nós de X.L. Méndez Ferrín e A fuxida de Xosé Manuel Martínez Oca) e das ilustración dalgúns libros de texto ou de carácter didáctico (Cantigas galegas. Flauta, gaita e canto de Xosé Luis Fernández Castro). Unha colaboración continuada no debut de Xela Arias en «Faro de Vigo», o 4 de xuño de 1983, na que baixo o epígrafe de «Creación» e o título «Un feixe de versos novos», Xela Arias publicou catro dos seus poemas, acompañados dun comentario entusiasta do poeta Carlos Oroza e por un retrato a pastel extraordinario, que formaría parte dos corenta que expoñería dous anos despois na Casa da Cultura de Vigo. Colaboración que se estendería a outras publicacións como o fanzine Katarsis, promovido polos irmáns Paco e Víctor Tizón, onde Xela Arias publicaría no seu número 3 o poema «Érgome» (1984) e no número 5 «Os ollos ben pechados» (1985), ilustrado a pluma por Xosé Guillermo.  Conexión artística brutal que condensada na edición de Denuncia do equilibrio (1986), o primeiro libro de Arias que ilustraría, portada incluída, Xosé Guillermo coa técnica da colaxe, tan característica das publicacións literarias daquel momento.

Un encontro creativo que Xela Arias lembraría dez anos despois no poema «Epístola. Biografía» que lle dedicou a Xosé Guillermo no primeiro número da Glu… Glu… Periódico discontinuo (1993) publicado pola Fundición Nautilus:

«Eu tiña dezaoito anos e ti a idade de cristo menos un mes.
Non me deitaba contigo (¿viches como se di dunha muller?).
Deixara os meus estudios e traballaba, pero entre Novalis
almorzaba Rimbaud xantaba Verlaine e ceaba Baudelaire
(Novoneyra ou Ferrín de aperitivo).
Apareces ti, que dun trazo debuxas figuras enteiras
mitolóxicos enxeños, que retratas anceios tralos rostros,
e viaxamos na lancha de Cangas coma quen cruza altánticos
salvando treboadas, falando moito, creo, non sei de qué,
e imos beber absenta nunha taberna (para min que só era nome
invento dos franceses literatos do século pasado, e mira, non),
ennovelamos narcóticos máis mística poética. Estaba ben. E ti
pintabas, pintabas. Roubáchesme tres poemas, pintáchelos,
e vinos nun xornal: ¡tírasme ó mundo!, ¿e agora qué?
Pintas e pintas e pintas….

[…]

Impórtame ultimamente un felino vermello esculcando a selva
e unha garza inverosímil a manter distancias;
un paxaro enferruxado ameazador e vixiante
e unha cuadrícula de cores que navego sen buxola.
Cousas así, as que me importan.
Sei que préme-lo temón dun nautilus acorazado
disposta ás vintemil e mais sempre á contra pola cidade–
Eu agora, o XIX no seu sitio, fago lume noutras cociñas,
constrúo noventas que me encantan….

Este encontro artístico, entre a poeta e o pintor, entre o poema e a obra plástica, sería o primeiro achegamento artístico de Xela Arias, que continuaría con outros artistas vigueses como Pedro Sardiña, que ilustrou a páxina manuscrita por Xela Arias en Faro de Vigo o 16 de agosto de 1984, e co fotógrafo Xulio Gil co que compartiría o proxecto de libro e exposición Tigres coma cabalos (1990).

Transcrición da primeira páxina poética de Xela Arias

«Un século, un día, un minuto, un nada…»

Soio
Soio
Soio
Morrer morto
Nas rodas do tranvía
Soio
Suicidio
De formigón
Nas entrañas da técnica
Soio
Canto de neve
Desvanecendo ideas
Soio

Chove
Mesto e miudo

As gotas chaman á porta das herbas

Unha anduriña di que ten fame
Un home di que ten presa

Chove
e o tempo vaise mollando.

A luz do sol
entra pola ventana
a esbarar
a rir
é fuxir?
ou será chegar?
Soio sei que dende logo
rir e esbarar.

ti
eu
il
e soio somos un,
neve no firmamento que nos engole
eu
il
ti
e soio somos un,
longo camiño de estrelas
curto tempo-reló de área
il
ti
eu
e soio somos un,
a buscar outro e outro
pra ser un máis grande.

Xela (poemas) e Xosé Guillermo (debuxos)

 

Xela Arias: Unha chiografía 1962-2003

/en , , , , , , , , , , /por

Dende o primeiro de ano publico diariamente un chío arredor da figura e da obra de Xela Arias utilizando o cancelo #XelaArias2021. Reuno parte deste traballo nun documento que titulo Xela Arias. Unha chiografía 1962-2003, lembrando a aquela serie tan xeitosa de Fotobiografías que publicamos en Xerais dende 1989 para retratar visualmente á figura homenaxeada o Día das Letras Galegas. Cremos que esta recompilación de chíos de Twitter pode ter utilidade como recurso didáctico e informativo, ao tempo que contribúe a dinamizar a figura de Xela Arias na rede.

A chiografía de Xela Arias continuará actualizándose ao longo do ano, na medida que vaiamos contando con material de interese.

Pode baixarse en pdf a versión do día 9 de maio de 2021.

 

Xela Arias en «Faro de Vigo»

/en , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á presenza da poeta viguesa nas páxinas de FV:

A escritora Xela Arias, homenaxeada este 17 de maio, mantivo unha presenza destacada nas páxinas de «Faro de Vigo» durante tres décadas. Iniciouna o 19 de maio de 1973 cando foi entrevistada por Julia Hortigüela e fotografada por Magar con motivo do seu premio no VIº concurso de contos infantís «O Facho» por «A fraga dos paxaros faladores e a fraga leopardicia». Daquela Xela Arias, alumna de 5º de EXB do Colexio Nacional de Sárdoma-Moledo, confesaba con once anos que escribía contos en galego de forma natural e que tiña a ilusión de ser mestra de párvulos. Aquel conto de infancia, no que anunciaba o seu interese pola iconografía animal e pola creación e transgresión léxica, sería publicado dous meses despois no boletín da Asociación Cultural de Vigo, sendo considerado como o seu primeiro texto literario édito. Xela Arias tardaría apenas un par de anos para volver a aparecer nas páxinas de «Faro de Vigo», desta volta en agosto de 1975, como experta lectora gañadora do concurso literario convocado polo decano que solicitaba identificar as primeiras frases e autoría de seis obras da literatura galega.

Como poeta, Xela Arias debutou en «Faro de Vigo» cunha páxina completa o venres 4 de xuño de 1983, na que baixo o epígrafe de «Creación» e o título «Un feixe de versos novos», se publicaron catro dos seus poemas (“Vai furia nos cabalos dos cometas”, “Chovía”, “O mel mar meirande morea” e “gardenias coloradas para o morto”), xunto a unha ilustración e un extraordinario retrato do pintor e deseñador Xosé Guillermo, a quen coñecera como editora en Edicións Xerais de Galicia. Páxina que se completaba cun despece memorable de Carlos Oroza que baixo o título de «Toda gran poesía es clandestina» recibe entusiasmado os poemas de Arias: «Tu palabra en el verso se entreabre y sonríe en el quiebro y nos da su remoto placer convirtiendo la rosa en vocablos nocturnos. La fusión del aire en el verso y el mar en catarsis. Te saludo –soy feliz– celebro estar en el acontecimiento de tu poesía.» Un comentario decisivo do poeta vigués peripatético, con quen compartirá recitais e a quen Xela Arias traduciría meses despois o seu libro Caballum, iniciando así a súa traxectoria como tradutora, outro dos eidos da súa actividade literaria.

Páxinas de «Faro de Vigo» ás que regresa Xela Arias o 17 de maio de 1984 por partida dobre, co poema “por saberen do fin fuxía”, compartindo espazo con dous poemas de «Mohicania» de Manuel Rivas, ademais de dar comezo da súa colaboración coa páxina «Mulleres» que dirixía a xornalista Pilar Comesaña. Xunto aos poemas inéditos “sube” e “…é que nunca sei”, ilustrados por un retrato de Cameselle, Xela Arias publica a que tamén será a súa primeira autopoética, «Pregúntanme: ¿a poesía?, na que considera que «toda poesía é un trato coa vida poderosamente iluminada; unha consecuencia da vida mesma; só é poesía aquela que non busca vitorias, só será poesía aquela que non afogue nas derrotas…». Páxina de «Mulleres» na que recuncará o 5 de xullo cos poemas “devala a lúa” e “Querida luminaria” e o 16 de agosto cun poema manuscrito por ela mesma, “Xa de volta: as pedras non teñen nome», ilustrado por Sardiña, e o 10 de xaneiro de 1985 co poema “O delirio é un deus”. Colaboración poética de Xela Arias ampliada o 13 de xaneiro de 1985 con outra páxina completa e ilustrada na que anuncia catro dos poemas que incluirá en Denuncia do equilibrio (Xerais 1986), “Búsqueda, situación límite”, “Viaxe ó extrarradio”, “Obxectivo indiscreto” e “Oitenta e catro”. Colaboracións literarias que remata o sábado 8 de marzo de 1986 con dúas narracións en «Pharo de Bego», o inesquecible suplemento bisemanal de «Faro de Vigo», preparado por Pilar Comesaña, Fernando Franco e Francisco Novo, “Por anticipado recaída dun mal que impide o voo” e “Cartas de negación”, ilustradas por Ánxel Huete.

As páxinas de «Faro de Vigo» recolleron, ademais das crónicas das súas intervencións (como a súa presenza habitual no Festival de Poesía do Condado), tamén varias das máis importantes entrevistas coa poeta viguesa. Xosé Antonio Perozo publicou a que consideramos a súa primeira entrevista como poeta o 21 de xuño de 1987, «Xela Arias, con tiempo para la lírica», ilustrada con foto de Cameselle (unha das máis icónicas do amplo repertorio fotográfico da autora). Como son moi interesantes as de Francisco J. Gil e Juan Carlos Álvarez (na sección «Gallegas»), ambas as dúas en 1994. Como é moi valioso o seguimento que o xornalista Fernando Franco continúa facendo de todo o referido a ela. Sen esquecer, tampouco, a participación de Xela Arias no Club Faro de Vigo, sobre todo naquel recital poético inesquecible de seis poetas vigueses do 17 de decembro de 1992, prologado e conducido por Chano Piñeiro, que pechaba o primeiro trimestre de actividade do club dirixido entón por Marisa Real.

Onte 2131: Bibliografía de Xela Arias na Biblioteca Penzol

/en , , , , , , , , /por

Recibo o número 24 do boletín de novas da Fundación Penzol dedicado de forma monográfica á bibliografía de e sobre Xela Arias dispoñible na Biblioteca Penzol e na Biblioteca Fernández del Riego. O traballo do escritor Silvestre Gómez Xurxo é completísimo, sendo fundamental tanto para achegarse a unha bibliografía integral de Xela Arias como para a súa utilizacion como recurso didáctico por parte do profesorado e persoal das bibliootecas escolares.

A bibliografía pode descargarse aquí en pdf (9 paxinas).

Xela Arias escritora cubista

/en , , , , , , , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Xela Arias, escritora homenaxeada o 17 de maio, coicidindo co 59 aniversario do seu nacemento:

O 4 de marzo celébrase o 59 aniversario do nacemento de Xela Arias, na Granxa Barreiros, na parroquia de Ortoá, Sarria, onde seu pai era mestre. Primoxénita de Amparo Castaño López e Valentín Arias López, foi inscrita como María de los Ángeles, aínda que xa moi cativa déuselle en dicirlle Xela, nome que cando tiña 32 anos, tras reclamación xudicial, recoñeceulle o xulgado de 1ª Instancia de Sarria.

Desde o berce tivo o galego como lingua primeira, «agora teño o idioma inclinado nas entrañas» («Tigres coma Cabalos» 1990), que utilizou nos seus oficios de escritora, editora, tradutora e profesora, en todos os seus actos públicos e no seu ámbito privado. Unha lingua urdida no pouso dos afectos, «se che falamos con tino, a modo, recompós termos e frases» («Darío a diario» 1996), «íspeme o idioma e sábemo suando en sida» («Intempériome» 2003), escribiu, mais tamén no compromiso teimoso da súa defensa, «galicia e nós nó de verbos nos novelos dos nomes» («Denuncia do equilibrio» 1986), convencida de que «non hai idioma abondo para recoñecérmonos» («Festa da Palabra Silenciada» 2001) coma comunidade.

Galego adquirido en Ortoá nos seus tres primeiros anos, nunha casa chea de libros até o teito, mais tamén nas visitas á das avoas Ilduara e Amparo, como da relación coa tía Irene coa que foi ás vacas ou coa tía Amparo da que aprendeu remedios máxicos, como relata en «Non te amola!», proxecto de memorias de infancia iniciado en 1991, que dende entón permaneceu inédito, nunha autora que fixo da autoesixencia, a procura da innovación e a reflexión sobre os seus textos, características dunha obra literaria tan breve como intensa.

Despois dun paso de tres cursos polo Colexio Fingoi de Lugo, onde fixo o parvulario e o primeiro da Primaria, centro dirixido entón por Ricardo Carvalho Calero, inesperada serendipia, en setembro de 1969 a familia trasládase a Vigo por ser destinado o pai como mestre na Escola Nacional Graduada de Sárdoma, en Moledo, centro onde completará o ensino primario, despois, Educación Xeral Básica (1969-1976), e onde comezará a escribir os seus primeiros contos. Dende os sete anos, Xela Arias instálase na cultura urbana, como confesou en varias entrevistas: «eduqueime xogando nun solar e logo de ir á escola nunha arrabalde de Vigo, seguín estudando no instituto do Calvario, fixen vida de barrio».

Tras abandonar os estudos de COU, pola pulsión de independencia e afouteza que caracterizou a súa vida, con apenas dezanove anos (1980) empeza a traballar, polo seu bo manexo do galego falado e escrito, como oficinista no primeiro equipo de Edicións Xerais de Galicia, que entón iniciaba a súa andaina editorial. Será a década dos oitenta fecunda para ela como editora, actividade na que se ocupou axiña de tarefas relacionadas coa revisión e corrección dos textos nun momento decisivo de fixación da norma ortográfica aprobada en 1983. Como tamén o será como tradutora literaria, responsable dun catálogo moi diverso de case cincuenta obras, nas que procurou unha lingua con xenio popular, completa e capaz, iniciado co «Cabalum» (1983) de Carlos Oroza e «O gato gaiado» (1986) de Jorge Amado.

E tamén fecunda como poeta, actividade iniciada no bulir incansable daquel «Vigo aínda durmido», como acuñou nun poema publicado no número 3 do fanzine «Katarsis» (1984), o chamado «Vigo da movida». Tempo de entusiasmos perigosos, naquel Vigo marcante do desemprego e da droga, no que Xela se implicou como artenauta e activista literaria, participando en recitais e publicacións diversas («Neboeira», «Tintimán», «Ith»..) nas que vinculaba os seus poemas coas artes plásticas, velaí a súa colaboración co pintor Xosé Guillermo, ou coa música do grupo Desertores, para os que prepararía as letras do elepé «El desertor» (1991).

Implicación xeracional que a levou a participar de forma moi activa na sección de Creación de «Faro de Vigo», onde debutou en xuño de 1983 cunha páxina memorable na que incluíu catro poemas rompedores, recibidos con entusiasmo polo poeta Carlos Oroza («celebro estar en el acontecimiento de tu poesía»), mais tamén na interesantísima sección «Mulleres», coordinada por Pilar Comesaña, ou naquel fascinante «Pharo The Bego» (1984-1986), suplemento bimensual do decano onde os seus poemas compartiron páxina cos de Manuel Rivas.

Poeta viguesa sen xeración, escritora cubista, que coas súas insólitas colocacións pronominais humanizaba os verbos e coa súa provocadora  creación léxica retorcía os nomes, confesou que de poder escoller a súa reencarnación sería en Lou Reed en feminino. A homenaxe que recibe este ano das letras é unha oportunidade única para descubrir e valorar como merece a obra de quen «perder pé aínda é a ambición preciosa» (1989) e «vencerse non é cousa de se tratar» (2003).

Onte 2121: «Os paxaros e outros poemas» de Daniel Salgado

/en , , , , , , , /por

Pelexando e retorcendo a linguaxe, no seu libro máis recente, Os paxaros e outros poemas (Xerais 2021), Daniel Salgado ofrece unha visión transversal sobre a natureza nun momento político de retracción (ou derrota provisional) «no que clase obreira se desintegra impasíbel». O autor de Éxodo (Xerais 2006) e  Dos tempos sombrizos (Xerais 2013) reune agora  trinta poema escritos entre 2015 e 2019 dirixindo a súa ollada sobre a lama e a beleza, sobre os horizontes borrados e as marxes dunha natureza humanizada no precipicio do colapso. Baixo a apariencia dun catálogo de aves urbanas, Salgado ofrece algúns dos poemas máis memorables da súa escrita de espírito materialista. Velaí «Oración», que abre o libro, «A lavandeira e a dúbida» ou os tres incluídos na Coda, «Sobre a moral», «Sobre a liberdade» e «Sobre a linguaxe», onde topamos con versos tan logrados: “Nin as flores máis brancas impiden a dura realidade / Nin o significado se nos revela en cada abrocho”.

Libro de poemas importante, inzado de intertextualidades poéticas, cinematográficas, musicais e  políticas, propón ao lectorado esculcar nas marxes e nas pregaduras da historia para afrontar medos e derrotas nun tempo onde a natureza foi completamente colonizada pola historia. A pesar de que é consciente de que “non seremos libres / mentres haxa quen padeza”, de que “a insurrección volve adiarse” e mesmo de que “os xustos sempre ceden” (verso demoledor), Daniel Salgado deixa neste mapa de sombras e manchas unha fenda para o valor do poema e da propia linguaxe. “Tendemos a esquecer / que calquera dobra do idioma agocha vermes. / E así e todo porfiamos”. Un libro moi interesante. Recomendo vivamente.

Onte 2119: «Un século, un día…», primeira páxina poética de Xela Arias

/en , , , , , , /por

Seguindo o fío que deixou Valentín Arias na súa biobliografía de Xela Arias, revisei onte devagariño a hemeroteca d’ A Nosa Terra de 1982, até que din co que considero, até agora, a primeira páxina poética publicada pola autora viguesa. Titulada como «Un século, un ano, un día, un nada…», dividida en catro partes e ilustrada polo pintor Xosé Guillermo, o texto de Xela Arias compón ao xeito fanzine (propio de comezos da década de 1980) unha fermosa páxina ilustrada para a sección Guieiro (de creación poética e narrativa) do número 178 do semanario nacionalista, de 26 de febreiro a 4 de marzo de 1982.

Xela Arias inicia a colaboración con Xosé Guillermo, responsable da capa e do deseño dos interiores do seu primeiro libro Denuncia do equilibrio, así como dun dos retratos máis logrados da escritora.

Transcribimos o texto do poema:

«Un século, un día, un minuto, un nada…»

Soio
Soio
Soio
Morrer morto
Nas rodas do tranvía
Soio
Suicidio
De formigón
Nas entrañas da técnica
Soio
Canto de neve
Desvanecendo ideas
Soio

Chove
Mesto e miudo

As gotas chaman á porta das herbas

Unha anduriña di que ten fame
Un home di que ten presa

Chove
e o tempo vaise mollando.

A luz do sol
entra pola ventana
a esbarar
a rir
é fuxir?
ou será chegar?
Soio sei que dende logo
rir e esbarar.

ti
eu
il
e soio somos un,
neve no firmamento que nos engole
eu
il
ti
e soio somos un,
longo camiño de estrelas
curto tempo-reló de área
il
ti
eu
e soio somos un,
a buscar outro e outro
pra ser un máis grande

Xela (poemas) e Xosé Guillermo (debuxos)

Publicado en A Nosa Terra nº 178, Do 26 de febreiro ao 4 de marzo de 1982

Onte 2118: «Interna» de Oriana Méndez

/en , , , , , , , , /por

Escrito durante o período de confinamento estrito, Interna, o libro de poemas de Oriana Méndez, gañador do Premio AFundación 2020, é unha viaxe, un tránsito polos territorios propios e máis descoñecidos da perda, ese fondo sen fondo onde se esculcan as sombras e os fantasmas dos medos e da propia morte, «na fatiga íntima, na defnitiva / da que non se volve nin distinto». Un libro que representa este tempo incerto de peche cara o interior que estamos vivindo, tamén un período depurativo de extinción, no que a poeta viguesa entre as vésperas negras anticipa un chío tenue de esperanza nas portas dunha cidade que ingresa no tempo do resío. Unha escrita sonámbula, cualifica Daniel Salgado en poderoso limiar, diría eu, tamén, devastadora, núa, íntima, dolorida. Un libro que manca, que obriga, que interna no lector. Valiosa tamén é a instalación do gran Ramón Trigo ao fío da presentación de tan excelente poemario. Beizóns, admirada Oriana.

Onte 2116: #XelaArias2021

/en , , , , , , /por

Desde o día de aninovo veño publicando diariamente no perfil de Twitter chíos e fíos arredor da figura e da obra de Xela Arias coa intención de contribuír a dinamizar a celebración do vindeiro 17 de maio. Utilizando o cancelo #XelaArias2021 e o espírito colaborativo da rede pretendo ir perfilando durante uns meses unha sinxela biografía virtual con apoio fotográfico, videográfico e musical da escritora viguesa, así como unha escolma da súa obra poética, sobre todo da que permaneceu dispersa en xornais e revistas, reunida pola profesora María Xesús Nogueira na súa magnífica edición Xela Arias. Poesía reunida (1982-2004).

Ademais, considero útil que baixo este cancelo #XelaArias2021 se poidan ir etiquetando os recursos didácticos (impresos, dixitais, audiovisuais) que vaian aparecendo nos vindeiros meses, así como visibilizando as actividades e iniciativas xelísticas. Insisto no espírito colaborativo dunha proposta concibida como tarefa compartida. Roubándolle un verso esencial a Xela, propoño que fagamos «a espiral continua, sinuosa, delicada e interminable…»

Onte 2108: Comeza o ano #Xela Arias2021

/en , , , , , , , , , /por

Dediquei a tarde do día dos Manueles a ler Ulcis, o libro de relatos póstumo de Xosé Fernández Ferreiro, e a reunir a obra de Xela Arias da biblioteca, un fondo moi apreciable (16 títulos, sen contar a súa participación en obras colectivas. Tempo haberá de ir debullando ao longo do ano cada un destes libros, tanto os catro de poemas, como da súa extensa biblioteca de obra traducida, como da narrativa e ensaística aínda por descubrir.

Por ventura, contamos xa no inicio deste ano #XelaArias2021 (propoño utilizar este cancelo) de dous piares para unha celebración literaria de altura: a edición da Poesía reunida (1982-2004) (Xerais 2018), preparada pola profesora María Xesús Nogueira Pereira, e o libro homenaxe Xela Arias. Quedas en nós (Xerais 2004), publicado no pouso dos afectos un ano despois do seu pasamento, onde ademais dos 50 textos elexíacos das amizades se recolle unha achega biobliográfica, «Un día tiven desexos e cumprinos», preparada polo seu pai Valentín Arias, sen dúbida, o fío máis rigoroso e documentado da peripecia vital e literaria da autora.

Ao longo das vindeiras semanas iremos debullando estas páxinas para contribuír a unha celebración que intuímos pode contribuír a reinventar a efeméride do dezasete e a recuperar o interese pola ampla obra literaria dunha figura extraordinaria.