Onte 1133: Observatorio Internacional do Libro

Jonathan_WolstenholmeSouben onte da creación do Observatorio Internacional do Libro da Universidade Pompeu Fabra de Barcelona. Un organismo académico independente, ideado por Sergio Vila-Sanjuan, xornalista cultural de La Vanguardia, e Javier Aparicio, creador do máster de Edición da UPF-IDEC, coa intención de analizar os principais retos do sector editorial nun momento decisivo de tránsito do modelo de comunicación cultural. Un dos seus primeiros labores será o da recompilación dos datos sobre a situación do sector, até agora dispersos, incompletos e pouco fiables.

Lonxe de posicións catastrofistas sobre o futuro do proceso de hibridación editorial ou  acríticas de tecnofilia, agradécense estas iniciativas de relfexión e formación capaces de axudar a orientarse no novo camiño. Seguiremos con atención o traballo deste think tank da edición, no que participan editores e todo tipo de axentes (vellos e novos) do sector do libro. Non estaría de máis que nas universidades galegas se seguise con interese este modelo.

Onte 1332: Corrupción

corrupcionSempre crin que a corrupción é un síntoma dun funcionamento deficiente das institucións públicas transformadas en obxecto de saqueo por parte dunha élite de políticos e empresarios sen escrúpulos nin conciencia da ética do servizo público. Loitar contra esta lacra, ou o que é o mesmo, establecer tolerancia cero contra a corrupción, require rematar tanto coa pasividade social e complicidade cultural que a ampara (os políticos e partidos corruptos non son sempre castigados electoralmente, o IVE non figura sempre nas facturas e tantas outras trapalladas) como contar con medios suficientes na administración da Xustiza e da Facenda para perseguila. Como loitar contra a corrupción supón asumir que a responsabilidade política debe ser máis exixente ca penal e a presunción de inocencia dun imputado non pode significar o seu mantemento no cargo público, xa que neste caso cómpre protexer o interese xeral.

Onte 1131: Entrega do Premio Fernández del Riego

54500f154f-20141028-torrado-premios-julio-camba06Emocionoume moito que a miña familia e tantas das miñas amizades me acompañasen onte en Pontevedra no acto de entrega do Premio Fernández del Riego de xornalismo en lingua galega. Na miña intervención (pode descargarse aquí en pdf) expresei palabras de gratitude para os convocantes do certame (Afundación e Ámbito Cultural El Corte Inglés), para os membros do xurado, para Luís Ventoso (gañador do premio Julio Camba) e para Faro de Vigo, o xornal decano que leva máis de trinta anos publicando os meus artigos. Lembrei o compromiso de Don Paco coa defensa da lingua galega e expresei tamén cales foron as miñas intencións cando publiquei «Illa soidade», a pasada Noiteboa. Para rematar propuxen que os xornais con difusión en Galicia aumentasen o espazo en lingua galega e utilizasen o galego cando esa é a empregada polas persoas entrevistadas ou consultadas pola redacción. Un serán que recordarei.

Onte 1130: Begoña Caamaño

1258110000Begona_CaamanoEstremece o pasamento de Begoña Caamaño da que nunca esqueceremos a súa ledicia rebelde e a súa obra literaria feminista e antipatriarcal. Coñecina como xornalista de Radio Popular de Vigo, d’ A Nosa Terra e, sobre todo, da Radio Galega, onde sempre mantivo unha actitude profesional comprometida coa defensa dos medios públicos e coa calidade dos seus programas. Máis recentemente, admireina como narradora serodia, autora de dúas grandes novelas publicadas por Galaxia, intensas e labradas con primor, nas que revisou mitos clásicos en clave feminista, que a situaron como unha das escritoras máis recoñecidas e admiradas do noso tempo. A dor da súa perda non impedirá que a lembremos como activista de entusiasmo contaxioso, afouta e reflexiva. Por ventura, Begoña Caamaño deixa unha semente que agromará vizosa en lectoras e lectores de xeracións vindeiras. Con todos os abrazos para as súas persoas queridas.

Onte 1129: A «Escarlatina» de Ledicia Costas

XG00213701Tras a primeira presentación, creo que cómpre cualificar Escarlatina, a cociñeira defunta, o premio Merlín 2014, como unha das obras da literatura infantil en galego máis importantes dos últimos tempos. Dígoo non só por que Ledicia Costas escollese un formato orixinal, a dunha historia de humor macabro para lectores novos, ou por asumir os riscos de introducir o mundo da cociña nun texto de ficción, dos que xa existían antecedentes en Roald Dahl ou en Tim Burton. Dígoo, sobre todo, pola sutileza coa que aborda un tema complexo, a relación do protagonista coa morte tras o falecemento do avó. Tras a visita ao Inframundo, unha representación da memoria familiar, e o seu regreso, despois de compartir unha aventura co avó, Román non só conseguiu facer o seu primeiro libro de larpeiradas, tamén sabe do auténtico valor da vida. A de Costas é unha novela que nace coa vocación dun clásico infantil contemporáneo. Aventuro que será un libro que dará moitas satisfaccións á autora e a lix galega. Recoméndoo, tamen, ao lectorado adulto.

Onte 1128: Ghalego

GhaleghoComentámolo onte con admiración na asemblea de Prolingua. Ghalegho, o vídeo de Noelia Gómez Calvo para un traballo na Facultade de Xornalismo de Compostela, constitúe un modelo interesante de intervención na rede a prol da lingua galega. Artellado coa intencionalidade de desmontar os prexuízos lingüisticos entre a mocidade e promover o uso do galego, así como defender a variante dialectal das Rías Baixas, caracterizada polo emprego do seseo e da gheada, en pouco máis dunha semana supera os 80.000 visionados en youtube. Unha cifra impresionante que dá para reflexionar sobre o valor deste soporte. Protagonizado por catro mozos e mozas dos concellos de Rianxo e Dodro, utilizando argumentos sólidos presentados de forma sinxela, botando man da retranca e da fachenda de serm galegofalantes, esta peza de pouco máis de dous minutos convertiuse nun fenómeno viral  de grande interese para recuperarmos a nosa autoestima lingüística e a esperanza en que nosa mocidade será capaz de parar o proceso actual de substitución lingüistica. Beizóns a Noelia e os compañeiros que a acompañan por esta refolada de entusiasmo.

Onte 1127: Galiciale no Día da Biblioteca

Galicia_le

Ademais da inauguración da nova Biblioteca de Carballo, o máis significativo do Día da Biblioteca, que celebramos onte, foi a posta en funcionamento do Galiciale, un primeiro catálogo de préstamo de libro en galego en soporte epub para os usuarios da rede de bibliotecas públicas galegas. Este catálogo alboral, no que Xerais achegou máis dun cento dos seus títulos electróncios, constitúe un importantísimo acicate para o desenvolvemento da edición do libro electrónico en galego, mais tamén unha posibilidade de acceso en igualdade para o lectorado do sistema público de bibliotecas galegas que quere acceder a unha oferta de lectura pública desde soportes dixitais diversos ou apenas ensaiar con ela a experiencia da lectura neste soporte. Sei que como en todo novo proxecto lector, haberá que completar e diversificar o catálogo, axeitando a oferta aos diversos públicos, sobre todo ao infantil e xuvenil e ao libro de non ficción para persoas adultas, onde o número de títulos é aínda reducido. Como haberá que valorar a amabilidade do sistema proposto de préstamo bibliotecario e o funcionamento da plataforma tecnolóxica deseñada pola empresa galega Xercode, para introducir no futuro aquelas melloras que o seu emprego vaia requirindo. Xaora, a posta en marcha de Galiciale é unha noticia esperanzosa neste Día da biblioteca.

Onte 1126: A novela de Ferrol

Eduardo_Fra-Jorge_Llorca_23-10-14

Acompañamos onte a Jorge Llorca na presentación d’ O violín de Rembrandt en Ferrol. A libraría Sargadelos encheuse para escoitar os discursos de Eduardo Fra Molinero e o autor, vellos amigos ferroláns, sobre este Premio Blanco Amor de novela  no que as artes e a cidade de Ferrol teñen un grande protagonismo.

XG00226001Comezou Eduardo Fra referíndose ao «humor paveiro, moi de Ferrol, que impregna toda a novela, unha retranca moi especial que creo só se dá ao final do Noroeste». Confesou, despois, que sentia proximidade do protagonista, «ese profesor de Historia da Arte que vai poñendo diapositivas, lembroume os silencios que se producían nas miñas clases cando proxectabamos cadros de Veermer, o que eu denomino pintura silenciosa». «Ese personaxe entra con moita initimidade no lector, vive nunha cidade na que chove moito, refuxiándose en espazos bastantes íntimos, cantinas, bares, tascas e cafetarías. Unha cidade de interiores como é a nosa, Ferrol. Interesoume este profesor, quizais por identificación setimental, mais tamén polo feito de que procurase o refuxio na arte como profesional, mais tamén como vivencia, xa que na arte, como noutras dimesións da economía, cómpre diferenciar entre valor e prezo». «Dámoslle o mesmo valor a un violín se sabemos ou non que é un stradivarius? Ou a un cadro se é un Rembrandt?»

Continuou Eduardo Fran confesando que lle impresionaran «algunhas descricións das paisaxes ou a narración de situacións moi divertidas, como a da carreira de cabalos que semella unha sublimación da feira do trece». «Como tampouco puiden quitarme da cabeza cousas referidas á visión que tiñamos da nosa cidade, nas que semellaba escoitar ao autor nas nosas conversas de hai anos, onde estaba moi presente esta ollada especial con ese humor paveiro. Nesas conversas aprendín o significado da palabra “chambón”. Dende aquela sei que aquí en Ferrol, como sucede na novela, podía aparecer nalgún chambón un stradivarius, por que non?»

Rematou Eduardo Fra facendo unha reflexión sobre a percepción que existe de Ferrol, «unha cidade da que constatemente se escoita falar mal». «A novela de Jorge conta como se fose un psiquiatra todas as intimidades, frustracións, emocións, todas as ensoñacións desta cidade. Como historiador sei que iso só se pode facer dende as novelas. Conseguiuno Torrente para representar o Ferrol da década dos corenta na Voda de Chon Recalde,  consígueo agora Llorca n’ O violín de Rembrandt para representar o Ferrol de finais dos setenta.» «Sei que todas as cidades teñen novelas que van explicando o seu corazón íntimo. O violín de Rembrandt ofrece o de Ferrol. Sei que esta novela vaille tocar a fibra a moitos ferroláns. Recoméndoa moito.»

Onte 1125: Bibliocarballo

bibliocarballoEvencio Ferreiro, alcalde de Carballo, presentou onte a Biblioteca Rego da Balsa que se inaugurará mañán con motivo do Día da Biblioteca. Outra magnífica noticia para unha cidade modélica na promoción da lingua e da literatura galega, que con esta nova e fermosa biblioteca pública ofrece máis e mellores posibilidades de acceso á información e aos contidos culturais a públicos de todas as idades e en todos os soportes e formatos. A bibliocarballo concíbese, pois, como primeira institución cultural da súa comunidade local, un espazo público de acceso aos contidos culturais e de lectura, máis tamén como punto de encontro e dinamización lectora. Boa noticia para un Día da Biblioteca, na que por fin, se poñerá a disposición dos usuarios da rede de bibliotecas públicas galegas unha primeira colección de libro dixital en galego («Le en galego», da que, en boa medida, non sentimos tamén responsables dos seus contidos). #Lecturapublicaengalego

Onte 1124: De drons, ordes mendicantes e novela negra

XG00226701Quedei parvo estes días coas coincidencias de dúas noticias con escenas e tramas de Chovida do ceo, a última novela publicada por Alfredo Conde. A idea do dron que sobrevoa o estadio de Riazor durante un derbi coa intención de despregar unha pancarta ofensiva cos seareiros visitantes, situación retranqueira ideada por Conde na súa novela, foi utilizada durante o partido entre as seleccións de Serbia e Albania, cando un dron coa bandeira da Gran Albania sobrevoou o estadio, o que provocou a súa suspensión e un conflito diplomático entre dous estados con vella inamizade política. Máis sorprendente aínda foi a noticia da destitución que o bispo de Tui-Vigo realizou do fundador de Orde e Mandato de San Miguel Arcanxo pola súa conduta moral despois de investigar varias denuncias de abusos sexuais, delitos económicos e comportamentos seitarios. Tamén en Chovida do ceo, a novela negra protagonizada polo inspector Salorio, aparecía esta orde das consagradas migueliñas tras moi escuros sucesos de corrupcción acontecidos na catedral compostelá. Tras os uniformes tridentinos e os cánticos que engaiolaron a Bieito XVI agochábase unha seita de organización case militar cuxos membros mantiñan unha perigosa dependencia co líder, o tal Miguel Rosendo.  Ambas as dúas noticias, anticipadas na novela de Conde, amosan a grande capacidade da ficción, neste caso do xénero negro, para representar e explicar a realidade social en toda a súa complexidade. Escritor solidamente documentado, Alfredo Conde en Chovida do ceo ofrece, baixo a aparencia dunha historia de intriga, un retrato acaído desta orde mendicante que baixo a advocación do arcanxo quedou aplastada pola dragón infernal. Recomendo a lectura dunha novela na que non é descartable anticipe novas coincidencias.