Onte 8: Amazon

Amazon abriu o seu espazo para venda por catálogo virtual de libros españois e gaches diversos. Outro éxito publicitario rotundo da multinacional estadounidense que non precisou doutra estratexia que deixar viralizar a súa páxina pola rede nosa que a recibiu cos brazos abertos e moi escaso espírito crítico. Unha actitude moi diferente ao muro de silencio existente sobre outras iniciativas de distribución de libros impresos, como a de Todos tus libros.com, a marca comercial do proxecto Cegal en rede, promovida por máis de duascentas librarías culturais españolas e que ofrece un catálogo dispoñible incomparablemente moito máis amplo co do xigante americano. Cos datos na man, Amazon.es hoxe non será capaz de mellorar nin o prezo que os lectores pagan polos libros (o que ofrece é a rebaixa do 5%, que a Lei do Libro establece para os pagamentos ao contado), nin ampliar a oferta editorial de títulos impresos dispoñibles nin sequera poderá mellorar o servizo de entrega que achega a plataforma virtual dos libreiros españois. O catálogo presentado onte por Amazon.es é apenas unha comunicación dos metadatos –incluídas as imaxes dos libros– extraídos de balde de DILVE, o magnífico sistema de información editorial creado pola Federación de Gremios de Editores de España–, xa que a maioría dos fondos, como sucede co dos editores galegos, non está dispoñible nos seus almacéns franceses, debido a que a empresa norteamericana só foi capaz de asinar os contratos de distribución cun número moi reducido de editores e de distribuidores. Amazon non terá outro remedio que asumir algunhas das dificultades ou incomodidades que para o seu exitoso modelo de negocio supón operar en España, Francia, Alemaña ou Italia, estados onde o prezo do libro está fixado polo editor. No entanto, sei do enorme poder da corporación de Befos que, como Apple ou Google, pretenden monopolizar, tamén nos mercados europeos, a creación e a distribución da cultura dixital. Aí está a tremenda importancia da súa chegada, deste primeiro pé no noso mercado. O de Amazon é outro fito, a epifanía deste proceso irreversible, mais paradoxicamente empobrecedor, da perda de biodiversidade do sector da lectura en Europa. Eu, mentres as librarías culturais existan, continuarei apostando polos militantes fantasía de Todos tus libros, un espazo que aconsello visitar aos propagandistas da empresa estadounidense.

Onte 7: premios en clave de país

Os membros da directiva da Fundación Premios da Crítica Galicia aprobamos as bases dos premios e a composición dos xurados de cada unha das modalidades. O 22 de outubro, no devir da cea que se celebrará no Hotel Os Escudos de Vigo, coñeceremos o resultado dunhas deliberacións que pretenden recoñecer a excelencia e os mellores traballos realizados no país durante o pasado ano 2010 nos eidos da creación literaria, a investigación, a música, as iniciativas culturais, as artes plásticas e visuais, e as artes escénicas e audiovisuais. A continuidade destes premios, xerados dende a iniciativa da sociedade civil, anticipándose ao inicio da Autonomía, era necesaria para evitar que se rompese unha tradición que durantes máis de tres décadas e de forma ininterrumpida foi dialogando e tomándolle o pulso ao latexo da nosa creación cultural. Precisamos máis institucións e plataformas cívicas deste tipo –plurais, independentes e interxeracionais– que traballando en man común e en clave de país contribúan coa súa continuidade a acrisolar a nosa tradición. Dentro das miñas posibilidades, botarei unha man nun proxecto para min tan ilusionante.

Onte 6: l'escola en catalá

O Congreso aprobou a moción de ERC a prol do mantemento do modelo educativo de inmersión lingüística en Catalunya. Cos votos dos grupos nacionalistas, de esquerda e de todo o PSOE desfaise, por vez primeira en Madrid, o tabú da inmersión, un modelo de convivencia educativa identificado polos conservadores e españolistas coa falacia da “imposición” e co que eles entenden por “liberdade lingüistica”. Tras case tres décadas funcionando no sistema educativo catalán, a inmersión amosouse como un modelo moi eficaz para a adquisición de todas as aprendizaxes e para o desenvolvemento da competencia de comunicación lingüística, ademais de permitir a integración de todo o alumnado e a mellora do estatus da lingua catalana, sen menoscabo, así o demostran os resultados de avaliación externa, da adquisición por parte do alumnado catalán de competencias idénticas ou superiores en lingua castelán e en linguas estranxeiras que os acados noutras comunidades monolingües. Esta moción coincide coa presentación, o mesmo día, por parte de cinco asociacións monolingüistas dun texto que pretende ser o borrador dunha Ley de Derechos Lingüísticos de los Españoles; unha proposta concibida para que o Partido Popular, que xa se ve gañador por maioría absoluta, durante a campaña electoral, se comprometa a aprobala durante a vindeira lexislatura. Emularíase, así, a estratexia ensaiada con éxito en Galicia con Núñez Feijóo, estendida agora a Les Illes Balears. Outra volta o debate lingüístico entra en campaña. Que posición adoptarán os responsables da Política Lingüística en Galicia? Mariano Rajoy asumirá os compromisos que lle solicitan os sectores monolingüistas?

Onte 5: Agustín premio iberoamericano

Moito agradezo recibir noticias tan boas como a concesión do Premio Iberoamericano SM a unha traxectoria infantil e xuvenil a Agustín Fernández Paz. A súa ollada crítica sobre o mundo contemporáneo é dunha extraña lucidez; como a súa escrita clara é froito dunha teimosa procura de textos que para o lector ou a lectora flúan ccoa facilidade da auga do río. Este premio, o primeiro de carácter internacional que recibe a literatura galega, recoñece esas tres décadas de esforzo e compromiso coa escritura e a lectura, sempre dende a lingua galega, a súa primeira patria. Agardamos poder acompañalo en Guadalaxara o 29 de novembro, xunto con Rosa Aneiros e Marcos Calveiro, os dous autores galegos convidados ás actividades da FIL. Beizóns, Agustín!

Este documento do fallo do xurado quedará para a historia da Literatura Infantil e Xuvenil en Galicia. [merece ser arquivado]

Onte 4: décimo aniversario do 11M

A omnipresenza nos medios e na rede do décimo aniversario do 11-S activa, inevitablemente, as lembranzas de como coñecimos a noticia e como vivimos aquelas horas. A memoria permítenos traducir a historia en primeira persoa, impregnándoa con todas as nosas emocións e subxectividades. Vivencias que transformamos en testemuñas que serven para verbalizar e darlle coherencia a esoutro relato esencial, o da historia persoal, que todos imos moumeando en silencio día a día. En diversos momentos deste 11-S, lembrei que coñecín a noticia do atentado ás Torres Xemelgas pola SER, mentres viaxaba pola A-9 camiño dunha xuntanza no estudio de Fausto Isorna, que nos presentaría a derradeira versión de Galicia. Unha luz no Atlántico. Naquela oficina do Toural agardábanme Víctor Freixanes e Malós Cabrera, os coordinadores da obra, cos que compartín en amizade aquelas primeiras horas da tarde de profunda inquedanza. Soñara con eles moitas veces aquel libro de referencia, concibido por Xerais coa vontade inequívoca de marcar un novo estilo na divulgación do coñecemento de Galicia dentro e fóra do país, unha contribución que axudase a iniciar con esperanza e altas doses de autoestima o novo século. Porén, aquela obra quedará tamén vencellada animicamente coa perplexidade daquela tarde do 11-S e co que sucedería un ano despois, o 11-N de 2002 coa desfeita do Prestige. Así de selectiva e caprichosa é a memoria persoal.

Onte 3: mazás de louriñales

Camiño de Camos na procura dun surtido de lambonadas, avoa Concha lembrou que estamos en tempo de marmelos e marmeladas. Cando debullaba con entusiasmo o relato de como nesta época apañaban mazás no regueiro tan vizoso de Reboreda, saltou a sorpresa, «eran “mazás de louriñales”». No meu acervo de neofalante a presenza dun sintagma descoñecido dispárame a ledicia de comprobar o prodixio da conservación dunha lingua tan viva e fresca na memoria dos nosos maiores. Xa na biblioteca, o Gran Xerais sacoume da ignorancia: «“louriñales”: variedade de mazá que ten a súa carne moi branca e a tona a vetas brancas e vermellas en sentido vertical». Na miña arca de palabras con arrecendo a mazá, ás camoesas, que gababa Cunqueiro, ou ás tabardillas de pel moi rugosa que vendía na praza a miña avoa Maruja, engadirei estas louriñales que apañaba Concha de moza. Con esta nova palabra gañei o día.

Onte 2: non somos inocentes

Non é doado manter a serenidade despois de recibir unha puñada na boca do estómago. Sentindo aínda os efectos desa dor e botando man dos folgos de reserva, atendín durante a mañán aos dous medios que se interesaron polos efectos dunha medida dirixida de forma virulenta e inequívoca ao que foi durante dúas decadas –e continúa sendo– o corazón da edición en galego. Desolación. Xa non somos inocentes para comungar con rodas de muíño, rosmaba na viaxe. Felizmente, no fermoso serán lucense acouguei coa acollida de Suso e coa súa sempre delicada e agarimeira atención. No tempo que dura un lóstrego as súas palabras devolvéronme ao territorio da nación dos optimistas afoutos.

Onte 1: pensamento sincrético

No avión da noite, o picariño da fila de atrás retransmitiunos a viaxe coa precisión dun ciruxián. Mentres discurseaba sen descanso coa súa nai sobre as posibilidades de poder identificar o curuto da súa casa cando estivésemos sobre Ribadavia, eu relía un chisco distraído un orixinal, un minucioso relato da viaxe dos tres magos de oriente. Foi unha lección de balde do mellor pensamento sincrético, un agasallo que nos deitou unha faragulla de optimismo. Marabillas cotiáns que non sei se atribuír ás brincadeiras do azar ou á providencia laica.