Onte 1186: Posición orixinal

/en , , , /por

posicion_orixinalQuedei abraiado cando lin onte que o secretario xeral de Política lingüística, respondendo no Parlamento a unha pregunta da deputada Ana Pontón, atribuíu ao bipartito o descenso de galegofalantes. Por moito que se retorzan as cifras, non é iso o que indican os datos publicados do IGE nin tampouco o que se pode inferir das políticas lingüísticas dos gobernos de Feijóo que fixeron retroceder o uso do galego como lingua vehicular no sistema educativo non universitario e modificaron o seu estatus na sociedade galega. Como é abraiante que os responsables da política lingüística do actual Goberno Galego non recoñezan o dano causado polo Decreto de Plurilingüismo de 2010 e atribúan agora ás familias toda a responsabilidade do futuro do galego. Xaora, pouco debe estrañarnos xa que Feijóo non identifica a lingua (nin tampouco a cultura) entre as súas prioridades, como el mesmo recoñece ao non incluílas entre as vinte «palabras que por fin volveron este ano que remata a Galicia». A lingua queda, pois, fóra da axenda política de Feijóo, e tamén dos orzamentos de 2015, ano no que continuarán os recortes severos na Secretaría Xeral de Política Lingüística, baleirando de contido os xa moi fracos programas de dinamización lingüística e fomento do emprego do galego que non foron suprimidos.

Diante dunha situación tan precaria, crítica, de auténtica emerxencia como a que vive a lingua galega, non vexo outro camiño que a súa inclusión entre os compoñentes da posición orixinal da nosa comunidade, aqueles temas esenciais que conforman os principios da nosa convivencia e autogoberno. Posición orixinal que pasa por recuperar decontado o consenso forxado arredor do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004, asumido por unha ampla maioría social, como reclaman teimosamente Prolingua, a Mesa pola Normalización, a Academia Galega, o Consello da Cultura Galega e todos os partidos da oposición. Recuperar o consenso de 2004 é o requisito para afrontar o deseño do plan de rescate que o galego precisa para evitar a súa desaparición. Por incómodo que lle resulte, o goberno de Feijóo non pode renunciar a súa responsabilidade sobre o futuro do idioma. Facelo significaría renunciar, tamén, a consideración de Galicia como suxeito político e ao seu propio autogoberno.

Rescate do galego

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo xustifico a necesidade de artellar un plan de rescate para o galego, ao fío dos datos do ICE sobre coñecemento e uso do galego en 2013.

galegoOs datos do IGE sobre coñecemento, uso habitual e inicial do galego en 2013 expresan a aceleración do proceso de substitución lingüística en Galicia. O galego sofre unha hemorraxia dos seus falantes habituais, que aínda son a metade da cidadanía, mentres que o número daquelas persoas que en Galicia falan sempre ou principalmente castelán avanza en todos os tramos de idade e espazos xeográficos, sendo xa esta lingua maioritaria en case todas as cidades e entre os menores de 29 anos.

Esta consolidación do monolingüismo castelán, fenómeno moi intenso nas tres cidades portuarias atlánticas, intensificouse dende 2008 un 17,50 % entre os menores de 15 anos, que utilizan o castelán nunha porcentaxe que supera o 75 %, cifra á que sen dúbida non foi allea a modificación da política lingüística educativa do goberno de Núñez Feijoo. Datos que agoiran un futuro dramático para o galego, situado no entorno do actual devalo demográfico ao bordo do perigoso cantil da súa posible desaparición neste mesmo século.

Se a lingua propia de Galicia, definida así no Estatuto de Autonomía, esmorece nestes últimos anos a velocidade de vertixe non é por causas naturais. É difícil non reparar en que foron as presións de pequenos grupos negacionistas e as súas reiteradas mentiras de “la imposición del gallego” as que levaron a Feijoo, cando chegou a presidir a Xunta de Galicia, a abandonar o consenso social e político forxado arredor do Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega, que avalara en 2004 sendo vicepresidente do derradeiro goberno Fraga.

Como son innegables os retrocesos para o uso da lingua galega, aí están os datos do IGE, que supuxo a posta en vigor en 2010, o tan mal chamado “Decreto de Plurilingüismo (pendente aínda de resolución xudicial), polo que o galego foi practicamente erradicado só nun par de cursos académicos dos centros de Educación Infantil e eliminado dos currículums de Matemáticas e Física e Química da educación obrigatoria, coa mesma urxencia e idéntica conmoción que require extirpar un tumor diagnosticado de daniño. Dende entón o galego non só perdeu uso entre as nosas crianzas de Infantil, privadas da súa aprendizaxe en idade tan decisiva para a consolidación das competencias de comunicación lingüística, sobre todo da lectoescritura, tamén perdeu prestixio e valor para as súas familias, consolidando actitudes negativas e prexuízos lingüísticos atávicos que comezaban a ser superados.

Ninguén pode sorprenderse agora que o galego sexa considerado pola primeira infancia como unha lingua escolar estraña e allea, coa que teñen o seu primeiro contacto como vehicular ao comezo da Primaria. Como ninguén pode negar que quedase subalternizada fronte ao castelán á hora da consecución do obxectivo da dobre e idéntica competencia en ambas as dúas linguas ao remate da ESO, imprescindible para garantir a liberdade lingüística de toda a cidadanía galega, que hoxe só ten garantida á que escolle instalarse en castelán. Os que optamos por instalarnos nas nosas vidas en lingua galega tamén merecemos que sexan respectados os nosos dereitos e que os nosos fillos non sexan considerados como seres extraterrestres na súa propia terra.

A que semella imparable onda castelanizadora das cidades portuarias atlánticas ten que ver coas opcións adoptadas polos seus gobernos e élites locais que nos últimos anos reduciron de forma drástica o emprego público da lingua galega. Este é o caso da actual corporación municipal viguesa, a que menos utiliza o galego de todas as do período democrático, esquecendo que é a lingua oficial do concello de Vigo como quedou fixado na Ordenanza de Normalización Lingüística vixente dende 1988. Con algunhas poucas excepcións, a maioría dos concelleiros e concelleiras do PSOE e do PP xa nin sequera interveñen en galego nos plenos e algúns manteñen de forma teimuda o monolingüismo castelán en toda a súa actividade pública. Abandono do uso público do galego que comparten membros de colectivos veciñais, sindicais, profesionais ou mesmo de novas opcións políticas que se presentan como alternativas.

Como temos aquí reiterado, ademais de ser un patrimonio da humanidade ao noso cargo, o galego é unha marca no espazo da globalización, o que supón unha riqueza incalculable e unha relevancia extraordinaria para Galicia e para cada un dos seus cidadáns. Xaora, non é posible conformarse diante dunha situación dramática que por ventura pode ser reversible se conta cunha maioría social disposta a corresponsabilizarse do seu futuro. O galego precisa un plan de rescate urxente, asumido por todos os poderes públicos e alicerzado sobre un amplo consenso político e social. De non aproveitar esta derradeira oportunidade, a lingua de todos caerá no abismo da súa xa inevitable desaparición.

Onte 1160: Día das librarías

/en , , , , , , , , , , , , , /por

964cf6d0ab765dc66dbc0a88343ed6d7O Día das librarías celebrado onte pasou en Galicia sen pena nin gloria. Apenas un acto na libraría Pedreira, incluído dentro do programa «Venres nas librarías», iniciativas aquí e acolá de librarías entusiastas, algún escaparate preciso, algunhas referencias en twitter e un acto institucional en Ourense no que o actual conselleiro de Cultura e Educación entregou á directiva da Federación de Libreiros de Galicia un exemplar do Calendario do Libro e da Lectura 2015. Pobrísimo balance para o que debería ser unha data de referencia e colaboración para todo o sector do libro e a lectura (libraría, edición e creación) que ben precisa aproveitar a visibilidade e as faíscas de fulgor destas efemérides. Xaora, o feito que non aparecese a versión en galego do lema deste día das librarías, «Como vai sobrevir a ignorancia se está rodeada de libros?», promovido por CEGAL, constitúe apenas outro síntoma da preocupante anemia que na actualidade padece o sector libreiro galego. Nin o 24 de febreiro (día de Rosalía) nin o 2 de abril (día do libro infantil e xuvenil) nin o 23 de abril (día internacional do libro e dos dereitos de autor) nin o 17 de maio (día das letras galegas) nin a maioría das feiras do libro nin agora este derradeiro venres de novembro (coincidente co black friday) semellan ser oportunidades aproveitadas polo sector en Galicia para o seu encontro cos diversos públicos lectores. Fronte a semellante fatalismo conformista non se me ocorre outra receita que o entusiasmo e a colaboración inconformista daqueles libreiros/as, autores/as e editores/as que non nos damos por vencidos.

O noso devalo demográfico

/en , , , , , , , /por

Ao fío da aparición do libro Galicia un pobo con futuro? promovido polo Museo do Pobo Galego, no artigo da semana en Faro de Vigo reflexiono sobre o reto demográfico que debe afrontar o país.

XG00238801A medio e longo prazo un dos retos do futuro de Galicia é superar o actual devalo demográfico. Ao longo das dúas últimas décadas en Galicia morren máis persoas das que nacen, diminúe e envellece a poboación, o que provoca un severo déficit vital a un país que perde pulo, esmorecendo como comunidade. Unha situación alarmante para moitos, unha forma de lento suicido colectivo para outros, que en todo caso couta as posibilidades económicas e de benestar do país, que é tamén a súa xente, o seu pobo, a súa cidadanía. Unha hemorraxia poboacional que compromete a subsistencia da súa lingua e cultura e mesmo a súa viabilidade como suxeito político diferenciado e dono de seu.

O devalo demográfico, a pesar de ser un problema fulcral, non pasou aínda a formar parte das prioridades da axenda pública galega, manexada polos poderes públicos, medios de comunicación e axentes sociais, na que continúa primando a miopía curtopracista da próxima batalla electoral. Un libro colectivo recente, “Galicia: un pobo con futuro?” (Xerais 2014), coordinado por Manuel Blanco Desar e promovido polo Instituto Galego das Identidades, encadrado no Museo do Pobo Galego, pretende abrir un amplo debate social arredor do reto demográfico galego, desde a perspectiva dos estudos académicos e das achegas dos sectores da sociedade civil.

Dende a década de 1980, Galicia pasou dos 40.000 nacementos anuais aos 20.000 dos últimos anos. No mesmo período incrementou a súa renda por habitante até o 90 % da media da Unión Europea, mais foi reducindo a taxa de fecundidade (entre os 0,9 e 1,1 fillo/as por muller), moi por baixo da media da Unión (1,6) e de España (1,38). En cada un dos tres últimos anos, Galicia ten un saldo demográfico negativo de 8.000 persoas, o que de non modificarse polo incremento da fecundidade ou da mudanza dos fluxos migratorios, levaría a longo prazo a situar a poboación galega por baixo dos 2,5 millóns de habitantes. Se a iso engadimos a ventura de contar cunha elevada esperanza de vida, nas mulleres arredor dos 84 anos e nos homes dos 77, o escenario dunha poboación galega minguada e avenllentada semella o máis probable nas dúas vindeiras décadas.

Nin sequera para os demógrafos, economistas e sociólogos é doado explicar as causas desta ameaza, xa que non hai pobo que teña garantido o seu futuro sen contar coa enerxía do seu relevo xeracional. Xunto ás económicas, a incapacidade da nosa sociedade de asegurar emprego e estabilidade laboral ás novas xeracións, existen outras disfuncións que poden axudar a comprendela, vencelladas á modificación da valoración da familia, á falta de autoestima e mesmo a ausencia dun certo “patriotismo”, o que Manuel Blanco Desar considera un xeito de “instalación dunha normalidade ‘anómala’, onde o usual e intelixente é non ter fillos ou ter só un”. Galicia non é arestora un país amable para ter fillos e fillas, xa que existen atrancos para responder ás necesidades económicas e dedicación que isto exixe, unhas veces pola tardía incorporación das mozas ao mercado de traballo, outras polas dificultades de conciliación, polo elevado nivel de desemprego, pola emigración dunha parte significativa das postgraduadas ou pola inexistencia dunha rede de escolas infantís públicas e gratuítas.

De non acudir por ela, esta emerxencia demográfica tería consecuencias funestas para a sustentabilidade económica do país, debido a inevitable caída das rendas, desertizaría as provincias do interior, poñería en perigo o porvir dos sistemas públicos de pensións, sanidade e asistencia ás persoas maiores, e mesmo consolidaría un maior conformismo, cansazo ou escepticismo, o que afectaría á cohesión e solidariedade interxeracional da sociedade galega. De continuarmos con esta tendencia negativa, Galicia será un país máis pobre, máis desartellado territorialmente e máis dependente, o que constitúe unha tremenda ameaza para o seu futuro.

Que se pode facer para reorientar esta deriva? Sabendo que non hai receitas máxicas para cuestión tan complexa, a primeira é recoñecer a existencia dun problema que require unha abordaxe política estratéxica, esta é unha cuestión de país, coma a da reforma territorial ou a de preservar por xeracións o futuro da lingua galega. No marco dese debate aberto, semella imprescindible facilitar a incorporación de continxentes migratorios e a promoción de políticas de igualdade e protección da infancia e da mocidade, sexan medidas fiscais e de conciliación das vidas laboral e familiar, como do desenvolvemento dunha rede ampla de escolas de educación infantil públicas e outros servizos sociais e educativos. Xaora, a clave do repunte demográfico residirá na capacidade de deseñar un proxecto de país capaz de ilusionar ás novas xeracións, do que hoxe carecemos.

Corrupción e ética do servizo público

/en , , , , , /por

No artigo de Faro de Vigo da semana reflexiono sobre o problema da corrupción e as alternativas para facerlle fronte.

Non era previsible, mais a corrupción desbordou e entrou a formar parte da axenda pública. A administración de xustiza traballa arreo nos diferentes casos e os medios de comunicación abren coas novidades das investigacións. Respiramos unha atmosfera política noxenta provocada pola malversación de fondos públicos, branqueo de capitais ou cobro de comisións, entre outros graves delitos, que están sendo xulgados en diversas instancias e comunidades, que afectan a membros da propia familia de El-Rei, dos principais partidos sistémicos (PP, PSOE e CIU) e organizacións empresariais e, nalgún caso, sindicais.

A longa lista de casos xudiciais abertos como Gürtel, Noos, Malaya, Eres, Palau. As operacións anticorrpución como Púnica, Pokemon ou Zeta, por citar algunha das que se desenvolven en Galicia. Os escándalos políticos como os da familia Pujol e a súas contas millonarias no estranxeiro, o de Bárcenas e os seus sobres en be, o caso Baltar e as súas contratacións familiares ou o recente caso Monago e as súas viaxes pagadas polo Senado. As xubilacións millonarias dos responsables das caixas de aforro galegas e o emprego das tarxetas negras de Caja Madrid por parte das persoas que promoveron dende as súas poltronas as estafas das participacións preferentes… Casos todos que conforman un cadro desolador de corrupción, unha auténtica catástrofe para a ética do servizo público, identificada pola cidadanía, como un dos principais problemas, no máis recente barómetro do CIS, o mesmo que sitúa a Podemos como primeiro partido en intención directa de voto.

Casos e comportamentos que aparecen vencellados ao modelo de financiamento irregular dos partidos, arrastrado dende a mal chamada “Transición”, ou ás prácticas dun réxime clientelar dalgunhas adxudicacións públicas, artellado sobre un sistema de amizades, conseguidores e comisionistas profesionais. Por non falar daqueles servidores públicos que aproveitaron os impostos dos contribuíntes ou os aforros dos impositores para pagarse vidas a corpo de rei, onde non faltaron as viaxes pola cara ou os caprichos máis sofisticados. Todo feito diante nosa, mesmo neste período máis recente de austericidade, cando foron máis duros os recortes para os máis humildes, sen que apenas, con honrosas excepcións, se falase desta vergonza nos xornais, tertulias e columnas de opinión.

A corrupción é un síntoma dun problema máis profundo, o do funcionamento deficiente das institucións públicas, transformadas en obxecto de saqueo por unha minoría de políticos e empresarios sen escrúpulos, alleos a calquera principio ético do servizo público. Como tamén é sintoma da ausencia ou ineficacia de controles internos e externos na xestión dos servizos e administracións públicas. Sen desbotar a existencia dunha certa pasividade social e complicidade cultural sobre estes comportamentos corruptos ou irregulares, tan frecuentes en feitos como aceptar “a mentira en lexítima defensa”, non exixir factura dos traballos pagados, percibir cobros en negro ou considerar aos corruptos apenas coma pillos moi afortunados.

Rematar coa corrupción require tolerancia cero con ela, considerala como e unha lacra para a convivencia democrática, asumindo unha ética do servizo público alternativa, baseado na transparencia, austeridade e control cidadán. Un código ético que debería afectar tanto aos servidores públicos, sexan os elixidos como os funcionarios, coma aos empresarios e ao conxunto da cidadanía. Rematar coa corrupción require modificacións nos sistema de financiamento dos partidos, de retribución dos cargos públicos e de adxudicación de contratos e servizos. Mais tamén, coa intención de axilizar os procesos e que ningún caso de corrupción quede impune, dotar de máis medios as administracións que a perseguen, sobre todo as de xustiza, a inspección de facenda e a policía xudicial. Sabemos que os procedementos penais son lentísimos e nalgúns casos cando se dita unha condea, tras un gran esforzo xudicial prodúcese un indulto que deixa todo en auga de castañas.

No entanto, se os partidos sistémicos queren facerlle fronte ao anunciado tsunami de Podemos de novembro de 2015, deberán asumir dende xa que a responsabilidade política debe ser moito máis exixente ca penal, xa que estas condutas corruptas non prescriben politicamente. Razón pola que a presunción de inocencia non é aval abondo para manter a un imputado no seu cargo público, xa que, neste caso, cómpre protexer o interese xeral.

Acadar un comportamento político inserido nunha ética do servizo público é síntoma dunha democracia avanzada. Se non se erradica a lacra da corrupción, non sería descartable que estivese en moi serio perigo o réxime monárquico instaurado tras a Reforma Política.

 

Onte 1134: Ética do público

/en , , , , , /por

A9Ree0-8501dAs enquisas publicadas onte sitúan a Podemos á cabeza da intención de voto nas próximas Xerais. A baixada dos partidos sistémicos estatais, cun derrube espectacular do PP, xunto co mantemento das expectativas dos nacionalistas, completan o taboleiro deste tsunami na política española. Non foi o desemprego por riba do 25 % nin a devaluación salarial nin a cuestión catalá a que pasa agora factura a Rajoy e alenta as posibilidades de Pablo Iglesias e o seu partido en formación. A corrupción é o factor decisivo da caída dos conservadores, máis tamén dos socialistas e de IU (ollo aos efectos que pode ter en Galicia sobre AGE), «partidos da casta» (na linguaxe de Podemos) aos que a cidadanía identifica como responsables principais das doenzas do sistema corrupto: o financiamento ilegal, o suborno, o cobro de comisións por obras e servizos adxudicados e, sobre todo, esas vidas a corpo de rei pagadas aos seus membros cos impostos dos cidadáns. No entorno desta catastrofe non abonda con pedir desculpas, como pretenden algúns responsables do PP de comunicación e mercadotecnia política. Mentres os abusos non sexan investigados xudicialmente e estes partidos sistémicos non acuñen unha nova ética do servizo público, un código que afecta tamén ao funcionariado e ao empresariado, moi dificilmente pode existir en España un discurso crible de rexeneración democrática. En Galicia, os partidos nacionalistas e da esquerda, se son capaces de forxar un discurso claro e sincero da ética do público e de reconstruír a súa unidade de acción, reforzada polas novas iniciativas e mareas cidadás, poden ter a gran oportunidade da que en España goza agora Poemos.

Onte 1332: Corrupción

/en , , , , /por

corrupcionSempre crin que a corrupción é un síntoma dun funcionamento deficiente das institucións públicas transformadas en obxecto de saqueo por parte dunha élite de políticos e empresarios sen escrúpulos nin conciencia da ética do servizo público. Loitar contra esta lacra, ou o que é o mesmo, establecer tolerancia cero contra a corrupción, require rematar tanto coa pasividade social e complicidade cultural que a ampara (os políticos e partidos corruptos non son sempre castigados electoralmente, o IVE non figura sempre nas facturas e tantas outras trapalladas) como contar con medios suficientes na administración da Xustiza e da Facenda para perseguila. Como loitar contra a corrupción supón asumir que a responsabilidade política debe ser máis exixente ca penal e a presunción de inocencia dun imputado non pode significar o seu mantemento no cargo público, xa que neste caso cómpre protexer o interese xeral.

Onte 1122: Cifras da edición en galego en 2013

/en , , , , , , , , , , , , , /por

d79786f1bba36d30e0cd4ab51d454d7cComo sucedeu ao longo da década, o estudo de Comercio Interior del Libro en España 2013 amosa como o volume da edición nas linguas cooficiais concéntrase nos libros de Literatura, Texto e Literatura Infantil e Xuvenil, sendo en catalán o 83,9 % dos títulos, en éuscaro o 97,6 % e en galego o o 85, 7 %. Xaora, no caso dos libros editados en galego polos membros AGE o número dos publicados en 2013 destes tres xéneros «paraescolares» (1.120) representa o 85,7%, mentres que o número de exemplares producidos (1.564.000) o 87,26 % do total, supoñendo a  súa facturación (18,40 millóns de €) o 89,8 % do mercado. Cifras todas elas que testemuñan que no entorno da crise non se modificou a forte dependencia do libro editado en galego con respecto ao mercado escolar e paraescolar.

A edición literaria en galego en 2013 (367 títulos, 263 mil ex.e unha tirada media de 717 ex,) representou 28,1 % dos títulos e o 14,6 % dos exemplares, mentres as súas vendas (2,58 millóns de €) supuxeron apenas o 12,6 % das totais do libro en galego. Con respecto ao ano anterior produciuse un lixeiro incremento de títulos do 4,26 %, unha importante redución do 19,32 % do número de exemplares (63.000 menos) e unha baixa da facturación do 2,64 % (apenas 70.000 €). Se fixesemos a comparación con 2011 (399 títulos, 509 mil ex., unha tirada media de 1.573 e unha facturación de 2,84 millóns de €), acentúanse esta tendencia. Xaora, o libro literario en galego nos dous últimos anos mantén a súa diversidade de edición e facturación, a costa de reducir o seu volume de edición e a tirada media arredor do 50 %.

A edición de poesía e teatro en galego, con 51 títulos en 2013 e unha tirada media de 764 exemplares, representou o 3,9 % do total dos títulos, o 2,2 % dos exemplares fabricados e o 0,9 % da facturación (180.000 €). Mentres que a edición de ensaio e estudos literarios en galego, con 101 títulos e unha tirada media de 643 exemplares, supuxo o 7,7 % do total, o 3,6 % dos exemplares e o 1,3 % da facturación.

Deteñámonos no caso da novela, o mercado privilexiado da edición literaria en galego. En 2013 publicáronse en galego, entre novidades e reimpresión, 215 títulos, o 16,5 % do total da edición; fabricáronse 159.000 exemplares, o 8,8 % do volume total de produción, o que supón unha tirada media de 740 exemplares por título; e facturáronse 2,14 millóns de €, que supoñen o 10,5 % do total d eingresos a prezo de capa. Se comparamos estes datos cos do ano anterior, comprobamos que aumentou o número de títulos nun 18 %, baixaron os exemplares fabricados nun 51,22 %, reducíndose a facturación apenas nun 1,38 %. En definitiva, a novela que supón o 58, 58 % dos titulos literarios en galego, mantén a tendencia xeral de redución do volume de fabricación e de tiradas medias como estratexia dos editores para asegurar a diversidade da edición e a súa cifra de facturación. Un fenómeno facilitado polos actuais procedementos de impresión dixital e de baixa tirada que permiten realizar tiradas inferiores aos 400 exemplares a prezos asequibles.

Como xa fixemos en anos anteriores, é interesante comparar estes datos do mercado da novela en galego cos do conxunto deste subsector de ficción en España, que en 2013 editou 9.773 títulos, imprimiu 43 millóns de exemplares e facturou 426,27 millóns de €. Se desagregamos máis estas cifras, comprobamos que a edición de novela en castelán facturou 382,27 millóns de € (o 20 % do seu mercado), en catalán 39,93 millóns de € (o 19,6 % do seu mercado total), sendo en galego apenas os citados 2,14 millóns de €. Noutras cifras, o número de novelas en castelán (8.227) multiplica as galegas por 38, o número de exemplares (40 millóns) por 251 e a súa facturación (382, 27 millóns de €) por 178. Se facemos esta comparativa coa edición en catalán, o número de novelas editadas (1.164) case sextuplica o das galegas, o número de exemplares fabricados (2.940.000) multiplícaas por dezaoito e a facturación (39,93 millóns de €) faino case por dezanove. Ademais, se comparamos o mercado da novela en galego (2,14 millóns de €) co total do mercado libro en Galicia en 2013  (139,646 millóns de €) obtemos que a súa cota real no mercado galego do libro é do 1,53%, o que supón un  avance de sete décimas con respecto ao pasado ano, sendo a cota de mercado do libro literario galego no seu conxunto do 1,84 %. Cifras que nos axudan a comprender a cativa dimensión do mercdo literario galego e mesmo do seu xénero máis popular.

A edición infantil e xuvenil en galego con  399 en 2013 e unha tirada media de 1.133 exemplares representou o 30,5 % do total; con 452.000 exemplares o 25, 1% dos fabricados e con 4,31 millóns de € o 21 % da facturación. Con respecto ao ano anterior as porcentaxes medraron en todas as tres variables, apenas un punto no número de títulos publicados (que baixaron en 30); máis de sete no de exemplares, que subiron en cen mil, como na facturación que se incrementou nun 9,94 % (300.000 euros). Cifras que amosan o crecemento e mellora da edición infantil en galego no entorno da crise do sector.

A edición de libro de texto en galego con 354 títulos en 2013 e unha tirada media 2.395 exemplares representou o 27,1 % do total dos editados; 849.000 fabricados, o 47,2 % do total e os seus 11,51 millóns de €, o 56,2 % da facturación. Cifras que amosan o peso elevadísimo deste subsector de edición no conxunto do sector mais que, con respecto ao ano anterior, diminúe en todas as tres variables, nun 20 % no número de títulos, nun 15 % no de exemplares fabricados e nun  11,83 % a súa facturación.

A edición de Ciencias Sociais en galego con 70 títulos en 2013 e unha tirada media de 768 exemplares supuxo o 5,3 % do total, o 3 % dos fabricados e o 1,2 % da facturación. Mentres que a edición de libros Científico técnicos en galego con apenas 4 títulos en 2013 representou o 0,3 % do total, o 0,6 % dos exemplares editados e unha porcentaxe insignificante de facturación. O resto dos tipos da edición en galego (libros prácticos e de divugación, dicionarios e enciclopedias) supuxeron 113 títulos, o 8,7 %; 171.000 exemplares fabricados, o 9,5 % do total, e 1,34 millón de €, o 8,6 % da facturación.

Cando dispoñamos da Panorámica da edición de libros en España 2013, cos datos achegados do ISBN, poderemos detallar os datos referidos a libros traducidos e edición en soportes dixitais, categorías que polo momento non manexa o estudo de comercio interior do libro da FGEE.

Publicado en Galicia confidencial.

Onte 1121: Cifras da edición galega en 2013

/en , , , , , , , , , , , /por

7dc4a811c908a8e66521e449d998fce2Despois do adianto do pasado verán dalgúns datos de facturación, por fin contamos coa edición completa do Comercio Interior del libro en España 2013, o estudo de referencia sobre o estado do sector editorial privado encargado pola Federación de Gremios de Editores de España e elaborado cos datos proporcionados polos diversos editores. Un informe que no conxunto do sector español amosa no pasado ano 2013 unha significativa redución das vendas do 11,7 % (2.181,97 millóns de €), o que supón 289,51 millóns de € menos ca o ano anterior; unha perda do 9,6 % dos exemplares vendidos (153.828), 16,4 millóns de exemplares menos vendidos no mercado interior; un decrecemento do 3,5 % no número de títulos editados  (76.434) e dun 12,1 % dos exemplares fabricados (246 millóns), trinta e seis millóns de exemplares menos ca en 2012. Cifras que se tomamos como referencia 2008, o ano de inicio da crise, supoñen unha redución das vendas do 31,70 % (máis de mil millóns de €) e do número de exemplares producidos do 27,1 % (85 millóns menos), sendo o número de títulos editados (76.434) semellante ao do ano 2009. O sector da edición española en cinco anos de crise perdeu un terzo da súa facturación e da súa tirada, un severísimo exercicio de enmagrecemento.

No caso da edición galega privada, a realizada polos membros da Asociación Galega de Editores, os principais indicadores tamén presentan no seu conxunto considerables reducións. O número de títulos publicados polos editores privados galegos baixa un  10,9 %, pasando dos 1.888 de 2012 (1.458 en galego, 397 en castelán e 34 noutras linguas) aos 1.682 de 2013 (1346 en galego, 315 en castelán e 21 noutras linguas). Tendencia á baixa que se produce tamén no caso do número de exemplares fabricados que en 2012 foron 2.426.000 e en 2013 2.275.000, o que supón unha redución do 6,22 % (151.000 exemplares). Cifras que paradoxicamente levan á que a tirada media do libro publicado en Galicia por editores privados se incremente nun 5,21 %, pasando dos 1.285 exemplares por título de 2012 aos 1.352 de 2013.

A edición en galego de editores privados acadou en 2013 os 1.747 títulos (1.346 publicados en Galicia, 324 en Madrid e 78 en Cataluña), o que supón unha redución do 5,46 %, xa que en 2012 os títulos foron 1.848 títulos (1.458 publicados en Galicia, 334 en Madrid e 55 en Cataluña). Cifras que expresan que no último ano o 77,0 % do libro en galego é editado en Galicia, o 18,54 % polos membros da Asociación de Editores de Madrid e o 4,46 % polo Gremi d’Editors de Catalunya. Datos que amosan, ademais, que os editores galegos reduciron nun 7,68 % os títulos en galego, que pasan dos 1.458 de 2012 aos 1.346 de 2013. Redución que no caso dos exemplares fabricados é do 6,15 %, pasando dos 1.917.000 de 2013 aos 1.799.000 de 2013 (118.000 exemplares). Cifras que sitúan a tirada media do libro editado en galego por editores privados en 2013 en 1.378, o que supón un incremento do 4,7%, sendo tamén un chisquiño superior á tirada media do libro editado en Galicia, 1.394. O catálogo do conxunto do sector acadou en 2013 os 13.945 títulos, aumentando un 4,91 % con respecto ano anterior (13.292). O catálogo do libro en galego situouse en 2013 nos 11.332 títulos, o que supón un incremento do 4,62 % con respecto a 2012 (10.804).

Como xa antes adiantamos a facturación do comercio interior do libro en España foi no ano 2013 de 2.181,97 millóns de euros, dos que o estudo estima corresponden a Galicia o 6,4 %  (un incremento de catro décimas sobre o ano anterior), 139,646 millóns de €, o que supón unha redución do mercado do libro en Galicia do 5,82 % (8,63 millóns de euros), en todo caso inferior á do conxunto do estado.

A facturación das editoras privadas galegas foi de 24,66 millóns de €, unha redución do 10,42 % con respecto ao ano anterior (27,53 millóns de €). O estudo estima que a facturación do libro editado en galego en Galicia foi de 20,49 millóns de €, unha redución do 5,05 % con respecto a 2013 (21,58 millóns de €). Tanto no caso do libro editado en Galicia (24,66 millóns de €) como o editado en galego (20,49 millóns de €), as librarías independentes continúan sendo a canle de facturación privilexiada, nun 61,0 % no primeiro caso (15,04 millóns de €) e nun 58,30 % no segundo (11,94 millóns de €). Dos datos pode estimarse que as librarías e as cadeas de librarías galegas durante o ano 2013 venderon 85 millóns de €, o que supoñería que o 17,69 % das súas vendas corresponderon a libros editados en Galicia e  o 14,04 % a libros en galego editados en Galicia. As vendas do libro en Galicia teñen un forte carácter estacional, concentrándose nun 61,8 % no segundo semestre do ano. No que atinxe ao pagamento de dereitos de autor, en 2013 foron 1,39 millón de € (o 5,30 % das vendas), unha diminución do 6,71 % con respecto a 2012, ano no que os editores galegos pagaron aos seus autores 1,49 millón de € (o 5,20 % das vendas).

Se cruzamos estas cifras de facturación, obtemos que a cota de mercado en Galicia dos libros editados polos membros da Asociación Galega de Editores foi en 2013 do 17,65 %, o que supón unha lixeira dimunición con respecto a 2012 (18,56 %). A cota de mercado do libro editado en galego sería o 14,67 %, o que supón un incremento do 0,12 % con respecto ao ano anterior, supoñendo como xa adiantamos para a canle libreira o 14,04 % da súa facturación.

Se relacionamos estas cifras de facturación coas de 2008, ano no que a facturación do sector acadou os 33,04 millóns de €, a redución foi do 26,16%, o que estimamos que a prezos constantes supoñería unha porcentaxe arredor do 30 %. No caso da edición en galego, sendo a facturación en 2008 de 23,27 millóns de €, a máis elevada até hoxe, a redución é do 8,61 %. No caso do volume de edición, o número de exemplares fabricados, tanto para a edición en Galicia como para a edición en galego, continúa sendo inferior ao de 2008.

O estudo de Comercio Interior de 2013  estima que, despois da forte redución do persoal no ano 2012 (un 19,40 % dos cadros de persoal) en 2013 non se produciu perda de emprego no sector editorial galego, sendo 189 persoas as que traballan nas empresas da Asociación Galega de Editores das 12.241 do conxunto do sector no estado. O informe sinala que en Galicia son 40 as empresas participantes no estudo das que o 52,6 % forman parte dun grupo editorial.

Concluíndo. O sector da edición privada en Galicia, que forma parte da Asociación Galega de Editores, no ano 2013 continuou reducindo o seu número de títulos nun 10,9 %, o de exemplares fabricados nun 6,22 % e a súa facturación nun 10,42 %, valores semellantes ás do conxunto do sector. No caso da edición en galego, está redución tamén se produce, aínda que sexa de forma máis moderada, xa que os títulos decreceron nun 5,46 %, os exemplares nun 6,15 % e a facturación nun 5,05 %.

Nunha segunda anotación, debullaremos os datos sobre a edición e facturación por xéneros do libro editado en galego.

Publicado en Galicia confidencial.

Onte 1114: Premios da Crítica Galicia 2014

/en , , , , , , , , , , , , , /por

P1020268

Non defraudaron os Premios da Crítica Galicia deste ano dos que coñecimos onte o seu ditame e nos que por vez primeira en trinta e sete edicións asistiu o presidente da Xunta de Galicia. É innegable que quedei fachendoso polos dous premios recibidos por libros publicados por Xerais, a gran novela de Xosé María Lema, que xa quedara en varias oportunidades co mel nos beizos, e a Estilística da lingua galega de Freixeiro Mato. Como tamén foron excelentes noticias o recoñecemento a traxectoria de Berrogüetto, coincidindo co seu adeus dos escenarios, como de Costa da Morte, a película de Lois Patiño que internacionaliza o Novo cinema galego. Como merecen todos os parabéns Antón Pulido, o noso grande pintor contemporáneo, e o labor de Yolanda Castaño no ciclo Poetas D(in)versos do Agora coruñés e Ponte-Poética en Pontevedra. Foi a novidade desta edición a nova modalidade de Cultura Gastronómica que recoñeceu a creación do Marrón glacé por parte do Grupo Cuevas, capaz de transformar a humilde castaña nunha excelente delicatessen internacional. Os chamamentos á recuperación do consenso arredor do idioma, coincidindo co décimo aniversario da aprobación do PXNLG, que fixeron dende a tribuna Lema e Freixeiro, como as apelacións á excelencia de Castaño, Pulido, Patiño e Anxo Pintos foron tamén moi oportunas. Outra excelente edición dun esforzo en mancomún do que participamos.