Onte 1126: A novela de Ferrol

Eduardo_Fra-Jorge_Llorca_23-10-14

Acompañamos onte a Jorge Llorca na presentación d’ O violín de Rembrandt en Ferrol. A libraría Sargadelos encheuse para escoitar os discursos de Eduardo Fra Molinero e o autor, vellos amigos ferroláns, sobre este Premio Blanco Amor de novela  no que as artes e a cidade de Ferrol teñen un grande protagonismo.

XG00226001Comezou Eduardo Fra referíndose ao «humor paveiro, moi de Ferrol, que impregna toda a novela, unha retranca moi especial que creo só se dá ao final do Noroeste». Confesou, despois, que sentia proximidade do protagonista, «ese profesor de Historia da Arte que vai poñendo diapositivas, lembroume os silencios que se producían nas miñas clases cando proxectabamos cadros de Veermer, o que eu denomino pintura silenciosa». «Ese personaxe entra con moita initimidade no lector, vive nunha cidade na que chove moito, refuxiándose en espazos bastantes íntimos, cantinas, bares, tascas e cafetarías. Unha cidade de interiores como é a nosa, Ferrol. Interesoume este profesor, quizais por identificación setimental, mais tamén polo feito de que procurase o refuxio na arte como profesional, mais tamén como vivencia, xa que na arte, como noutras dimesións da economía, cómpre diferenciar entre valor e prezo». «Dámoslle o mesmo valor a un violín se sabemos ou non que é un stradivarius? Ou a un cadro se é un Rembrandt?»

Continuou Eduardo Fran confesando que lle impresionaran «algunhas descricións das paisaxes ou a narración de situacións moi divertidas, como a da carreira de cabalos que semella unha sublimación da feira do trece». «Como tampouco puiden quitarme da cabeza cousas referidas á visión que tiñamos da nosa cidade, nas que semellaba escoitar ao autor nas nosas conversas de hai anos, onde estaba moi presente esta ollada especial con ese humor paveiro. Nesas conversas aprendín o significado da palabra “chambón”. Dende aquela sei que aquí en Ferrol, como sucede na novela, podía aparecer nalgún chambón un stradivarius, por que non?»

Rematou Eduardo Fra facendo unha reflexión sobre a percepción que existe de Ferrol, «unha cidade da que constatemente se escoita falar mal». «A novela de Jorge conta como se fose un psiquiatra todas as intimidades, frustracións, emocións, todas as ensoñacións desta cidade. Como historiador sei que iso só se pode facer dende as novelas. Conseguiuno Torrente para representar o Ferrol da década dos corenta na Voda de Chon Recalde,  consígueo agora Llorca n’ O violín de Rembrandt para representar o Ferrol de finais dos setenta.» «Sei que todas as cidades teñen novelas que van explicando o seu corazón íntimo. O violín de Rembrandt ofrece o de Ferrol. Sei que esta novela vaille tocar a fibra a moitos ferroláns. Recoméndoa moito.»

Onte 1116: Tintimán en Lugo

XG00214501Entre as novidades para o público xuvenil lanzadas neste mes non podemos deixar de reparar nunha nova entrega de Tintimán, a serie de Jaureguizar protagonizada polo que se presenta como «o reporteiro máis novo de Europa e Indonesia». Desta volta o xornalista estrela do Diario Galego viaxa a Lugo para participar nunha das vodas celtas do «Arde Lucus»; cidade á que, tras a aparición do corpo do arqueólogo Henrique Alcorta, regresará para intentar desvelar un misterio que o levará a recuperar os planos utilizados no século III na construción da Muralla e o Carneiro alado e Ribadeo, unha alfaia castrexa do Museo de Lugo. Coma nas novelas anteriores, a trama dunha complexa investigación técese sobre un fito histórico, onde aparecen personaxes actuais recoñecibles, como o alcalde López Horacio, o doutor Fernández Paz (director da Unidade de Medicina Tropical do HULA), o historiador Adolfo de Abel Vilela, Aurelia Balseiro (directora do Museo Provincial), o inspector Xosé Cid Cabido (da Brigada de Delitos Patrimoniais) e Marcos Calveiro (director xeral de Patirmonio). Ademais, non faltan nin o humor nin o terror nin o amor nin a aventura trepidante. Con este Tintimán en Lugo, Jaureguizar acada a plena madurez dunha serie a que o ilustrador Matalobos deu unha imaxe de seu, moi atractiva e actual. Aventuro que Tintimán continuará engaiolando como as entregas que protagonizou en Santiago, A Coruña e Vigo.

Onte 1078: 50 anos da laboral

50aniversarioSouben onte polo Galicia por diante dos actos de celebración do cincuenta aniversario da inauguración da Universidade Laboral da Coruña onde estudei interno bacharelato do 73 ao 76. Aqueles anos foron esenciais e inesquecibles na miña vida. Nunca esquecerei aquela primeira viaxe no dyane 6 con papá, un día de comezos de outubro de 1973 no que me incorporei. Paramos a tomar un café en Ordes, onde vin por vez primeira o formato actual de La Voz de Galicia. Na laboral comezou todo. Sei que alí me contaxiei da paixón por coñecer, saber e compartir, froito dun ensino de espírito franquista tan exixente individualmente como cooperativo a nivel grupal. Sei que alí xermolou a miña vocación educativa ao fío dos valores de esforzo, disciplina, (tamén de liberdade) e tolerancia que nos inculcaron a ferro e fariña. Sei que alí adquirín a paixón pola lectura, polos libros, pola música e polo cinema. Sei que foi alí onde aprendín a querer a Coruña popular, aquela que ruabamos en longuísimas camiñadas de fin de semana. Sei que alí, naquel fervedoiro de liberdade e entusiasmo, foi onde fixen miña a lingua galega e onde abracei as conviccións galeguistas e da esquerda ás que servín dende entón. Sei que alí coñecín algunhas persoas marabillosas coas que por ventura transcorridos tanto tempo manteño esa amizade e lealtade fonda que non precisa de palabras. Transcorridas catro décadas, sei que aquel grupo de melenudos do colexio Atlántico, fillos de traballadores humildes, gozamos nos anos do tardofranquismo do privilexio de recibir unha educación caracterizada polo rigor e a excelencia. Nunca o esquecerei nin terei palabras para agradecelo.

grupo Facebook Laboral nuestro curso 73-76 -op

Grazas ao compañeiro Manolo Fernández polo documentadísimo vídeo que preparou e por recuperar a primeira orla, que nos enche de saudades.

Onte 1077: Nova libraría en Pontevedra

Tras a inauguración da magnífica libraría de Espazo Lector Nobel non hai dúbida que Pontevedra, como cidade do libro galego, é boa vila e dá de ler a quen pasa. Foi o de onte un serán de ledicia no que participamos do entusiasmo da apertura dunha nova libraría no que ata hai uns meses fora o local dunha entidade bancaria. Un feito do que non tiñamos precedentes, o de que milleiros de libros ocupen o espazo antes dedicado as finanzas. Esta proeza do equipo de libreiros de Nobel racha coa tendencia de peches de librarías do que tantas veces nos lamentamos con melancolía, ao tempo que supón unha reivindicación da libraría como espazo cultural de encontro cidadán. A aposta pola presenza destacada e preferente do libro galego, así como polo fondo cultural constitúen as trabes deste ilusionante proxecto libreiro. Consolidar a tendencia de volver as librarías, tamén en Galicia, semella posible. Beizóns e a mellor sorte para Espazo Lector Nobel de Pontevedra.

 

Onte 1065: #Lovewithoutlocks

lovewithoutlocks

Preocupado polo peso dos cadeados sobre as barandas do Sena, o concello de París propón aos namorados substituír os cadeados por selfies que poden subir a un páxina de internet. O que máis me gusta da iniciativa é o hastag #lovewithoutlocks, un lema para rematar coa ilusión do amor eterno, das amantes encadeadas. O amor sen cadeados é unha proposta a promover e popularizar con intensidade entre o público xuvenil, como xa hai pouco comentabamos aquí. Sei que un concello, nin sequera o de París, cuxo turismo está alicerzado sobre o mito de «cidade do amor eterno«, pode rematar co mito do amor romántico, presente en toda a ficción e música actuais que establecen a súa poderosa e silenciosa ditadura sobre a nosa mocidade. No entanto, sexan benvidas todas as iniciativas que axuden a superalo, a substituílo por modelos de amor xuvenil alternativos, baseados na igualdade, liberdade e solidariedade entre as amantes. Por suposto, #lovewithoutlocks.

Onte 1038: Contos do mar de Irlanda

XG00224001Dediquei unhas cantas horas da tarde de onte a mergullarme nese océano narrativo que é Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto. Tras Fumareu, O retorno dos homes mariños e Contos da Coruña, Xurxo volve ofrecer outro librobarco, un libromar que convida a navegar polas mil ribeiras do mar de noso. Medio cento de recortes poderosos protagonizados polo nosos labregos do Atlántico, heroes que partiron cara o paralelo 48 e recalaron no porto de Bouzas, a nosa capital do mar, ou nos peiraos do Berbés e do Muro da cidadeatlántica, epicentros desde os que a nosa flota desplegou a súa tecnoloxía nos mares de Terranova e Gran Sol. Un libro coral no que se recompilan as voces de xentes humildes do mar, dos mariñeiros, patróns e fogueiros, dos gaiteiros do mar, de redeiras, traballadoras da conserva ou descargadores da coia. Un libro arca que recolle os tesouros das falas mariñeiras, incluídos os topónimos da costa e talasónimos galegos da xeografía do Irish Sea.

Un libro esponxa épico no que reborda a vida, a emoción, o relato, a música, no que se reúnen textos excepcionais, como «Xulio Verne no país das marabillas», unha crónica extraordinaria escrita polo patrón do Ría de Aldán no ano 73, ou como «O neno da curva de San Gregorio», a historia do mariñeiro pintor, Un libro, pois, cheo de vida, co arrecendo do salitre e do pedramol.

O mércores 23 abriremos rota de presentacións no Museo Massó de Bueu, para continuar no Festigal o 25, na Feira da Coruña o serán do sábado 2 de agosto. Aquí traeremos crónica e impresións destes primeiros lances dun libro que aventuro vai gustar moito.

Onte 1005: Amor de cadeado

Candadospontdel´archeveche1Desque un anaco da varanda da Ponte das Artes sobre o Sena foise abaixo, o concello de París decidiu retirar os cadeados que alí deixaban os namorados. Un costume presente en diversas cidades emulando aos protagonistas de Tengo ganas de ti, unha das novelas xuvenís de Federico Moccia, que se prometían amor eterno pendurando un cadeado nunha ponte do Tíber ao que logo tiraban a chave. As novelas do italiano e o cadeado son hoxe iconas do mito do amor romántico e eterno coma unha cadea. Este mito nefasto e reaccionario mantén o seu pulo nas series xuvenís perpetuando así os modelos patriarcais de submisión das mozas, que chegan a ser controladas minuto a minuto polos seus mozos. Noxento.

Nos últimos meses publicamos en Xerais dúas obras dirixidas a público xuvenil que considero moi importantes para combater este mito do amor romántico, a triloxía Ámote Leo A. de Rosa Aneiros e o libro de poemas Penúltimas tendencias de Carlos Negro. En ambas as dúas critícase a idealización do amor que leva á posesión e ofrécese dende a literatura unha alternativa baseada na autonomía, responsabilidade e liberdade de cada unha das persoas. Moi atinadamente Carlos Negro cita nas presentacións do seu libro unha frase de Antoine de Saint-Exupery en Ciudadela que resume a crítica ao amor de cadeado:

«Non confundas o amor co delirio de posesión, que achega os peores sufrimentos. Porque pola contra, segundo a opinión común, o amor non fai sufrir. Mais o instinto de propiedade si fai sufrir, o que é o contrario do amor.»

Onte 1001: Sacrificio

Hernandez_Curras

Feijoo decidiu na encrucillada, aínda que chama moito a atención que sacrificase ao seu conselleiro de Infraestruturas para tratar de conservar a Alcaldía de Compostela. Agustín Hernández Fernández, un dos membros do Goberno Galego con fama de mellor valorados, un marathoniano que ocupara de forma simbólica a última posición da lista municipal compostelá, deberá asumir a remuda dun Currás ilexitimado por inhabilitacións, demisións, imputacións, fraudes fiscais e escándalos no equipo formado formado por Gerardo Conde Roa. Unha carambola difícil. Probablemente, tamén, un sacrificio para Agustín Hernández que durante menos dun ano deberá montar un equipo de goberno sen concelleiros ou concelleiras electas capaz de recuncar nas vindeiras eleccións. Todo un espectáculo teatral cuxo argumento principal semella cada vez máis esperpéntico, case unha homenaxe o xénero daquel Valle que pasou os seus derradeiros días (moi fríos) en Compostela. Xaora, non acabo de entender as razóns polas que Feijoo, quen gosta presentarse nos foros televisivos como implacable inimigo da corrupción, decidiu apodrecer a situación en Raxoi, prolongando até onte a agonía de Ángel Currás, evitando a disolución da actual corporación compostelá e novas eleccións. Non hai dúbida que só unha convocatoria electoral, só a voz da cidadanía expresada nas urnas, pode devolver a lexitimidade aos xestores do concello de Santiago. Diante de semellante esperpento, a esquerda conta con todas as posibilidades para recuperar o vindeiro ano a Alcaldía. Agardemos que desta volta non queden os seus votantes na cama nin o seitarismo malogre esta oportunidade.

A mesma cidade

No artigo da semana en Faro de Vigo, con motivo do ascenso do Deportivo, propoño recuperar a cooperación e a irmandade entre Vigo e A Coruña.

Desque hai corenta anos fun estudar bacharelato á universidade laboral considero A Coruña como a miña segunda patria, a cidade onde abrín os ollos a case todo, dende o galeguismo até os principios republicáns que impregnan o seu espírito liberal. Razón pola que dende comezos dos oitenta levei sempre moi mal ese enfrontamento pailán entre A Coruña e Vigo –protagonizado por tipos como Paco Vázquez, Lendoiro e “Leri”– dúas cidades portuarias atlánticas que comparten idéntico ADN e semellantes angueiras. Mágoa que unha rivalidade futbolística centenaria, anterior á fundación do Celta, protagonizada hoxe por unha rapazada pouco reflexiva e algunhas veces cunhas cervexas de máis, malogre a cooperación de dúas cidades que artellan as rexións urbanas da Galicia atlántica.

Ten razón o escritor coruñés Xurxo Souto, A Coruña e Vigo son a mesma cidade, dúas áreas metropolitanas unidas polo mesmo océano. O Berbés e o Muro son os dous portos pesqueiros de arribada e partida das embarcacións nosas que debuxan o ronsel da súa derrota no mar céltico. En ambas as dúas estacións marítimas producíronse os adeuses que abriron os camiños de alén mar da diáspora galega. As dúas cidades contan cun alma popular e obreira presente nos seus barrios. Que diferenzas substancias hai entre Coia e Navia con Elviña e o Barrio das flores? Entre a Casabranca viguesa e a Falperra coruñesa? Entre a Travesía de Vigo e Monte Alto? Entre Travesas e a Gaiteira? Entre o Calvario e os Mallos? Entre Bouzas e Labañou? Entre o Casco Vello olívico e a Cidade Vella cascarilleira? Entre Saiáns e o Portiño? Entre Matamá e Bens? En cada un destes barrios viven fillos e netos daqueles obreiros que chegaron das aldeas de Ourense ou de Lugo para darlles vida á industria e aos servizos de ambas as dúas cidades. En todos eles fálase unha lingua semellante (con cadanseu sotaque) e os problemas e as carencias non son moi distintos. Vigo e A Coruña posúen identidade de seu, aínda que son moitas máis as súas afinidades ca diferenzas.

A Coruña e Vigo eran a mesma cidade para o pintor Urbano Lugrís, que fixo de ambas as dúas a súa patria; naceu e viviu a maior parte da súa vida na primeira, para el “Percalinópolys”, e morreu un domingo de noiteboa de 1973 no hospital municipal da segunda, a que chamaba retranqueiramente “Xouba city”. O autor do cuarto do vello mariñeiro evidenciou nas súas cámaras e murais que vigueses e coruñeses respiramos idéntico arrecendo do pedramol mesturado coa maruxía da galerna. Esa atmosfera euforizante contaxiou nos anos oitenta a movida cultural viguesa e coruñesa, que mantiñan diálogo aberto en publicacións como “Tintimán” e “La naval”, entre os músicos de Siniestro Total e os de Radio Oceano, entre pintores como Antón Patiño e Cabanas, escritoras como Xela Arias e Luisa Villalta… Diálogo cultural continuado nos noventa, co movemento Bravú, musical e literario, de orixe inequivocamente cascarilleira, mais cuxo nome, segundo o xornalista vigués Antonio Ojea, puido nacer na ría de Vigo, xa que “bravú” é unha mestura da palabra “bravío” e aquel perfume Tabú, o que preferían a maioría das traballadoras da conserva da factoría Massó de Cangas.

Vigo e A Coruña son a mesma cidade como aparece no videoclip gravado para o celebrar o regreso dos Diplomáticos de Monte Alto, o poema de Celso Emilio Ferreiro “Deitado fronte ao mar”. Unha cidade onde se fusionan o balcón do paseo do Orzán co do paseo de Afonso, desde os que se enxerga idéntico horizonte; unha cidade onde a porta do Sol e a rúa do Príncipe continúa nos Cantóns. A mesma cidade popular, entusiasta, inconformista, alegre e orgullosa de formar parte do proxecto de Galicia.

Vigo e A Coruña, viradas de costas dende o inicio do período autonómico, merecen reatoparse no marco dun novo proxecto territorial de Galicia para o século XXI. Ambos os dous concellos deben cooperar no desenvolvemento das áreas metropolitanas e do novo mapa urbano do país, exixindo que isto constitúa unha prioridade na axenda autonómica. Como ambos os dous deben manter a firmeza institucional necesaria para que a prioridade principal da actuación do Ministerio de Fomento en Galicia sexa a finalización do eixo atlántico ferroviario que unirá as dúas cidades de forma permanente en pouco máis dunha hora, o que constituirá un feito case revolucionario para o recoñecemento mutuo de ambas as dúas veciñanzas.

O ascenso do Deportivo, outra proeza do mestre Fernando Vázquez, permitirá que a vindeira tempada gocemos de dous derbis, datas que deberían ser sinaladas nos calendarios como de irmanamento de ambas as dúas cidades e cidadanías, como de encontro eficaz entre as súas corporacións, deixando a rivalidade deportiva estritamente dentro dos estadios, onde eu agardo que o Celta continúe liderando o fútbol galego.

Onte: 971 Balbordo en Pontevedra

Pontevedra_10-05-2014

Tiñamos previsto realizar onte na Feira do Libro de Pontevedra dous actos que tivemos que cancelar. A celebración dun festival musical organizado por Cáritas e Mans Unidas, na mesma praza da Ferrería onde está instalada a feira, provocou un balbordo tremendo que impediu desenvolver as actividades literarias previstas. Nun serán con elevada presenza de visitantes na feira, apenas puideron celebrarse as asinaturas programadas nas librarías, xa que con semellante boureo era imposible desenvolver calquera conversa. Indignación, desolación, desacougo, tristeza, impotencia na que debería ser a tarde maior da feira do libro pontevedresa.

O máis inexplicable do caso é que ambas as dúas actividades contaban coa autorización do concello de Pontevedra e ambas as dúas foron anunciadas con antelación. Resulta incrible que ningún responsable municipal reparase na coincidencia e solucionase semellante erro de coordinación. En moitas ocasións temos gabado o excelente traballo do concello de Pontevedra a prol do fomento da lectura e do sector do libro, como o seu proxecto de rexeneración urbana que transformou as prazas pontevedreses en espazos de encontro xeracional gozoso. Porén, onte en Pontevedra asistimos a unha indignante falta de respecto co sector do libro, cos libreiros organizadores da feira, cos lectores e lectoras que alí acudiron a participar nos actos programados, obrigados todos a renunciar ao uso do espazo público que lexitimamente lle correspondía. Os organizadores da Feira do Libro de Pontevedra, as autoras e os autores dos actos cancelados merecen unha desculpa por parte dos responsables de semellante balbordo.