Recupero «Don’t Go Away» (1997), un dos meus clásicos preferidos de Oasis, unha tradición de fin de ano en brétemas. Todos precisamos máis tempo para acertar as cousas, para compartir afáns, angueiras e afectos. Benvido o aninovo! No 2014 acenderemos unha estrela.
O quinto adiamento da adxudicación de dous floteis para Pemex, un que construiría Barreras e outro Navantia, amosa a temeridade de Feijoo de reducir a política a un exercicio de propaganda. Desde que un mes de antes das autonómicas de 2012 anunciara os contratos coa empresa mexicana, interrumpindo a emisión dos medios de comunicación públicos, o presidente da Xunta defendeu contra vento e marea que este era un asunto pechado. No entanto, a realidade é moi teimosa. A cidadanía galega e, sobre todo, a de Ferrolterra sabe que isto non é unha cuestión de fe. Non se lle pode pedir que agarde cos brazos cruzados a chegada duns contratos fantasma, presentados como derradeira opción para evitar o peche do estaleiro de Fene. Porén, é incrible que tras máis de ano e medio enxergando un futuro sen carga de traballo ningunha nin a dirección de Navantia nin os responsables da SEPI nin da Consellaría de Industria nin do Ministerio de Industria presentasen un plan alternativo para os estaleiros ferroláns. Esa si que é unha responsabilidade política que non pode ser adiada por Rajoy e Feijoo. Remata, pois, este 2013 perdido entre a inacción e a propaganda dos responsables políticos. Un triste balance.
Dedico o artigo de semana en Faro de Vigo a lembrar a Germán Coppini e a aquel Vigo da efervescencia cultural da Movida dos oitenta.
Impresionoume a noticia do pasamento de Germán Coppini, un santanderino, que recalou na súa mocidade en Vigo, mais que quedará unido para sempre coa nosa cidade como un dos fundadores de Siniestro Total e de Golpes Bajos, os dous grupos senlleiros da “Movida” de comezos dos oitenta. Coppini formou parte dunha xeración de mozos e mozas vigueses que enxergamos o futuro nas rúas daquel Vigo revolcado da primeira reconversión naval de Ascón e do inicio do descafeinado proceso autonómico galego. Un Vigo gobernado por Manoel Soto, un alcalde que nunca contou con maioría absoluta, cuxa icona urbanística foi o Escalestri nunca utilizado, que cruzaba a rúa Urzaiz, o anfiteatro preferido para numerosas manifestacións cívicas, políticas e sindicais. Un tempo de mudanzas e grandes esperanzas, cuxa memoria reconstruímos axudados polas fotografías de Cameselle e Vitín de las Heras e pola magnífica crónica que Emilio Alonso fixo no seu libro “Vigo a 80 revolucións por minuto” (Xerais 2011).
Coppini foi o primeiro cantante de Siniestro Total. Xunto a Miguel Costas, Alberto Torrado e Julián Hernández formou parte daquela formación inicial que o 27 de decembro de 1982 participou no Nadal Rock do cine Salesianos. Pouco antes, no mes de outubro, Coppini participara na gravación do primeiro elepé, “¿Cuándo se come aquí?”, quince cancións nas que o grupo punk vigués acuñou o seu ADN, letras de acedume desapiadada sobre bases de máxima simplicidade musical. Fora Modesto Román, que coñecía a Germán do seu paso polo colexio Nebrija, quen no Cerne da Deboura, o pub onde traballaba, puxo en contacto a Coppini, daquela cantante de Coco y los del 1.500, con Costas e Hernández. Naquel momento de fulgor creativo outros locais vigueses (Sachtmo, Catro a Catro, Luada, Kremlin, El Manco) foron facilitadores tamén doutros encontros artísticos.
Na primavera de 1983, Coppini formou un dúo con Teo Cardalda, que bautizaron como Golpes Bajos, ao que logo se uniron Pablo Novoa e Luis García. Foi neste grupo de tan curta vida coma éxito fulgurante onde Germán comezou a desenvolver con plenitude o seu concepto artesán da música elegante, que co paso do tempo o definiu como un incómodo resistente. Na ollada, nas letras de cancións memorables (“No mires a los ojos de la gente”, “Cena recalentada”…) e, sobre todo, na súa voz identifícase un aceno de tristeza reflexiva, unha alerta inconformista para permancer sempre á espreita, nese territorio tan difícil de construír entre a melancolía e a memoria.
Nunca foi doado explicar para os medios madrileños nin o éxito acadado por ST e GB en toda España nin as razóns da efervescencia cultural que se vivía nunha cidade industrial sometida aos rigores da reconversión. Mais aquel Vigo de Coppini, o Vigo da “Movida”, unha cidade que non contaba nin sequera con universidade de seu, facilitou o estourido da creación e a industria cultural en case todas as disciplinas. Non é doado resumilas.
Os Premios da Crítica Galicia, promovidos por un grupo plural de galeguistas do Círculo Ourensán Vigués, consolidáronse dende entón como referente da produción cultural en galego. Na música culta emerxeu a figura do compositor Enrique X. Macías, a programación das Xuventudes Musicais de Manuel Álvarez ou a creación municipal do Laboratorio de Música Electrónica e do Obradoiro de Instrumentos Tradicionais da Universidade Popular. As actividades interdisciplinares do grupo de Comunicación Poética Rompente, creado por Romón, Reixa e Avendaño, trouxeron a vangarda e a renovación á poesía galega. Outrosí sucedeu coa aparición dunha nova xeración de poetas e narradores (Manuel Forcadela, Ramiro Fonte, Román Raña, Xela Arias, Xosé Ramón Pena, Alfonso e Xosé María Álvarez Cáccamo…) que comezaron a publicar ao abeiro de novas editoras literarias viguesas como Xerais, Ir Indo, Cumio… O mesmo sucedeu no teatro, coa aparición de grupos como Máscara 17 ou Artello. Nas artes plásticas consolidouse a xeración Atlántica, na que participaron pintores vigueses como Lamas, Patiño, Monroy, Mantecón, Huete ou o escultor e ilustrador Xosé Guillermo, o deseñador da instalación dos aforcados da praza da Constitución cando se celebrou “Madrid se escribe con V de Vigo”. Sen esquecer que foi daquela cando naceu a Fotobienal (1984), promovida por Suárez Canal e Manuel Sendón, cando Reixa estreou as súas primeiras videocreacións, cando Radiocadena española en Vigo emitía o programa “A trincheira” de Emilio Alonso, cando se publicaba a revista “Tintimán” ou “Pharo the Bego”, un suplemento cultural de “Faro de Vigo”. Ou cando a rúa López de Neira foi a “rúa da moda”, onde tiña as súas tendas María Moreira, Gene Cabaleiro…
Aquel Vigo inquedo e inconformista de Coppini e da Movida ben merece hoxe unha lembranza.
Esta información de Lara Graña en Faro de Vigo amosa que a maioría dos millonarios galegos tributan fóra de Galicia. A razón é que as súas sicav (sociedades de investimento de capital variable) polas que tributan só o 1%, mentres non retiran o capital, están radicadas fóra de Galicia. O seu é un comportamento insolidario cos seus concidadáns e co país onde xeraron parte das súas plusvalías. É moi significativo e oportuno que esta información se publique cando o Consello Constitucional de Francia aproba o imposto do 75 % para os moi ricos (dos que en Galicia contamos cuns cantos). Parabéns ben merecidos á xornalista e ao medio pola súa afouteza en non agochalo.
A da Libraría Cartabón de Vigo foi a derradeira presentación dun ano no que Xerais organizou uns douscentos actos deste tipo. Lalo Carnota e Xurxo Souto viaxaron dende A Coruña para presentar (tamén para contar e cantar) A Terra Queima, un libro cedé que propón resolver un enigma que pode acabar co mundo. A presentación, co aforo da libraría completo, serviu ademais para unir lazos entre Vigo e A Coruña, as dúas cidades portuarias atlánticas.
Estou cen por cen de acordo co discurso de Xurxo Souto que defendeu que «A Coruña e Vigo son a mesma idade». «Para un rapaz dos Mallos ou do Calvario, de Labañou ou de Bouzas, dos Castro ou de Travesas, de Monte Alto ou de Teis, de Monelos ou de Coia non hai diferenza ningunha entre ambas as dúas cidades. Os seus portos dende a ollada do mar son idénticos. Son dous pontóns de recalada do Atlántico, o mesmo mar para ambos». Preguntouse Xurxo «qué escuro interwse hai para intentar separarnos, para que a pelexa de dous rapaces nun partido poida provocar un problema». Rematou gabando a constancia de Lalo Carnota e recomendando A Terra Queima, unha ópera de peto para cativos, un conto que propón reparar no que temos máis próximo, un libro que fala da torre de Hércules, razon pola que é radicalmente vigués».
No balance do ano que fixo onte, Mariano Rajoy amosouse coma un mago no uso palabras. Para el o aborto é «un asunto» sobre o que hai «diferenzas» no seu partido e tamén nos da oposición. O rexistro xudicial de catorce horas ao que foi sometida a sede do seu partido é «unha inspección» dentro do marco de «colaboración» do seu partido coa xustiza. A subida da luz do 2,3% no primeiro trimestre é «un incremento transitorio», sobre o que «máis adiante se decidirá». Os casos de corrupción son «situacións indesexadas« que «cómpre impedir con todas as modificacións legais que sexan necesarias». O referendum de Catalunya son «cousas que non se poden pedir»… Escoitando a insólita comparecencia de Rajoy diante dos xornalistas compréndese que o poder non é outra cousa que o control sobre as palabras clave, as usadas e as agochadas, as impostas e as roubadas. No léxico político de Rajoy non existe as palabras ‘aborto’, ‘corrupción’, ‘referendum’, ‘xustiza’, ‘pobreza’… Porén, as súas palabras clave preferidas son ‘axustes’, ‘reformas’, ‘melloras’… O seu é un auténtico prodixio no emprego do vocabulario, procurando o poder nas palabras.
Temos comentado en anotacións anteriores novidades da magnífica colección «Tipos móviles» de Trama Editorial dedicada a abordar temas de edición, libro e lectura. Como sucedera co libro sobre os almacéns de Amazon, chega tamén de Francia, o país no que máis se debate e reflexiona sobre o futuro do libro, La cara oculta de la edición, un ensaio de Martine Prosper, traballadora de Castermen e secretaria xeral de CFDT Livre-Edition, principal sindicato francés do sector. Prosper presenta un completo informe (pechado en 2011) sobre a situación do sector da edición en Francia (edición, distribución e libraría), salientando a situación de precariedade dos seus traballadores e traballadoras.
Un ensaio que asume a crise do libro como «doenza crónica», inmortal para un sector sempre laioso que nestes momentos, ademais, sofre unha importante modificación tanto dos seus procesos de traballo como da súa cadea de valor. Con todo, para Prosper, a verdadeira crise actual do libro, tras vinte anos de triunfo da lóxica financeira sobre calquera outra (baseada na contabilidade analítica de cada libro, de cada materia e de cada liña de edición, mais tamén na concentración da distribución libreira e da industrialización da loxística), residiría na «aceleración dun modelo económico à bout de souffle, que estrangula lenta pero infaliblemente o obxecto ao que supostamente dá vida». Noutras palabras, a crise verdadeira do libro prodúcese non pola disrupción da dixitalización, se non cando perde a súa dimensión de ben cultural, quedando a mercede do comercio coma simple mercadoría.
A pesar de estudar só o caso francés, o libro identifica os principais problemas da edición actual en todo o mundo, tanto os dos grandes grupos trasnacionais como os que sofren as denominadas editoras independentes. Destaca pola súa claridade e contundencia, o capítulo dedicado á «Chegada da era dixital», no que a autora realiza unha defensa coherente do labor do editor e do dereito de autor, como unha dimensión patrimonial e moral. Outrosí sucede coa necesidade nese contexto de mudanza de recoñecer os dereitos de todos os traballadores e traballadoras do sector, tanto dos que forman parte dos cadros das empresas coma daqueloutros que fan tarefas externalizadas. Non perder a dimensión do libro como ben cultural e recuperar o discurso humanista do editor, tamén no ámbito social das súas empresas, serían para Prosper novos vieiros que axudarían a consolidar unha edición futura que aventura híbrida e diversa. Un libro que todos os editores e libreiros debemos ter moi presente. Útil para a tan necesaria reflexión intersectorial. Parabéns, outras vez máis, a Manuel Ortuño e Txetxu Barandiaran responsables de tan interesante colección.
Aproveitei os días de nadal para ler La Tierra de Ana, a novela máis recente de Jostein Gaarder, un dos meus autores preferidos da chamada literatura infantil e xuvenil. Desque no nadal de 1996 lera El enigma y el espejo quedei unido para sempre con este narrador noruegués capaz de propoñer en cada novo libro (xa van dezanove publicados no catálogo de Siruela) unha ollada crítica e reflexiva sobre a realidade contemporánea, mais tamén sobre o que agocha detrás do espello, o mundo dos soños e da imaxinación. En La Tierra de Ana, Gaarder ofrece unha fábula sobre os desafíos medioambientais do planeta, ao fío do cambio climático orixinado polo quecemento global e polo consumo de combustibles fósiles.
Como e adoito nas novelas de Gaarder, o relato está protagonizado por unha heroína adolescente. Ana, unha rapaza a piques de cumprir os dezaseis anos, comeza a facerse preguntas esenciais (eis a conquista da madurez) sobre que é o mundo, que cómpre facer para mudalo, cal será o futuro do planeta en 2082, cando ela poida ser bisavoa. Gaarder ofrece unha narración híbrida, entre a intriga dunha crónica realista sobre a desaparición dunha cooperante norueguesa en Somalia, a fantasía dos contos das mil e unha noite (con anel de rubí incluído) e a distopía propia do xénero da ficción científica.
A coidadosa utilización de diversas fontes de información por parte da parella de protagonistas adolescentes –textos moi ben escollidos entre recortes de prensa impresa e dixital, informes científicos, transcricións de conferencias radiofónicas e escolares sobre a catástrofe medioambiental que vivimos–, así como a exploración do mundo dos soños (Ana posúe unha capacidade extraordinaria de lembrar todo o soñado), son compoñentes esenciais desta apelación a abandonar o consumo de petróleo e a intervir no devalo dun planeta que sofre un quecemento global. «Estamos destruíndo o noso planeta. Estámolo facendo nós e o estamos facendo agora.» Mais a pesar de diagnóstico tan contundente e desolador, Gaarder ofrece nas páxinas finais unha raiola de esperanza. Non está todo perdido, se somos capaces de comprometernos dende agora co futuro do planeta; se cada xeración asume a responsabilidade da súa memoria e entrega a seguinte o planeta en mellores condicións que o recibiu. Un libro moi propositivo, que formula moitas preguntas e promove unha reflexión radical sobre a cuestión medioambiental no entorno da crise económica. A lectura ofrece unha gran oportunidade de aproveitamento didáctico.
O empate fronte Osasuna foi un excelente resultado para o Celta. Tras unha primeira media hora terrible, cando puido recibir unha goleada escandalosa, na que enmudecimos cos seus infames erros defensivos, por ventura compensados polos despistes atacantes dos navarros, o equipo de Luis Enrique conseguiu acougar aquel tremendo temporal. Primeiro, obtivo a igualada, grazas a unha xenialidade imprevisible de Augusto, que improvisou un gol dun centroxute dende a dereita que semellaba escasamente perigoso. Despois, deu un paso adiante e foi adormecendo durante unha hora o xogo, até facer recuar aos navarros no seu ímpeto, ofrecendo un fútbol práctico, mais aborrecible e insípido para os seus propios seareiros.
Como sucede decote, Luis Enrique introduciu novidades no seu cadro inicial, na súa rolda de trocos de tan dubidosa eficacia. Nesta oportunidade recuperou a Orellana para a banda esquerda, deixou no banco a Nolito e a Álex López, xunto ao sancionado Charles, un dos mellores goleiros (con cinco caroliños) do equipo esta media tempada. Coa excepción da motivación que isto supuxo para Krohn Dehli, esta mudanza non mellorou o funcionamento dun equipo que saíu a velas vir. No primeiro cuarto de hora, o Osasuna pasou por riba do Celta coma unha ciclóxenese das que falan agora os meteorólogos. Polo acontecido na lameira durante eses minutos, os dianteiros vermellóns estragaron catro goles feitos, nunha noite na que agoiramos se cocía un desastre moi considerable para Luis Enrique. Un trebón que por fortuna para os nosos amainou grazas a unha faísca dese talento (intermitente) que posúen en ataque, o máis esperanzador dos seus valores.
Durante os noventa minutos vimos a un Celta con escasa fluidez, incoherente no relato do seu xogo, confuso e descompensado. Non foi nunca un equipo gañador ou que expresase vontade de selo. Con todo, a horrible primeira media hora, quizais a peor de toda a media tempada, puxo en evidencia o principal problema do equipo, as súas enormes carencias defensivas, dende a posición das súas catro pezas, pasando pola escasa coordinación entre ambos os dous centrais, os buratos abertos polas subidas dos laterais, a baixa intensidade nas marcas e axudas, até a inseguridade para defender por riba saques de recanto e outras accións a balón parado. Neste partido, coma noutros anteriores, foi inevitable lembrar a Andrés Túñez, un central da canteira xa formado, feito e dereito, con experiencia internacional, excluído polo adestrador sen explicar nunca razóns do seu criterio técnico.
Este cuarto empate dos de Luis Enrique en Balaídos xa chove sobre mollado. De vinte e sete puntos xogados, o Celta obtivo sete (só unha vitoria, diante do Almería), apenas o 25,92 %, unha porcentaxe que o sitúa como un dos peores locais da categoría. Non foron mellores, tampouco, os resultados obtidos cos equipos da súa liga, xa que perdeu co Elxe, Raio, Valladolid, o que é un motivo de importante preocupación. Por ventura, os resultados melloraron cando os celestes foron visitantes, grazas ás tres vitorias en campos andaluces, que axudan a maquillar unha media tempada mediocre, até agora, con cifras por baixo das que obtivo a pasada de Paco Herrera.
Tras o turrón, chegará para o Celta e para o seu adestrador a hora da verdade. Teño a impresión que para manter a categoría este cadro de xogadores, tan xusto no seu número de efectivos coma nas súas posibilidades, require reforzos nas tres liñas. Coma son necesarias mudanzas na actitude e comportamento dun adestrador que aínda non conseguiu atopar nin cadro nin esquema de seu nin consolidar a indispensable confianza e simpatía dos seguidores celestes.
Impresionoume a noticia do pasamento de Germán Coppini, un membro destacadísimo da nosa viguesa Xeración Polycommander. Germán foi a primeira voz desta xeración de mozos e mozas que, a finais dos setenta, enxergamos o futuro nas rúas daquel Vigo revolcado de Soto, do escalestri e das batallas da primeira reconversión naval. A participación de Coppini, xunto a Costas e Julián, foi decisiva para a creación de Siniestro Total, aínda que sería en Golpes Bajos, a carón de Teo Cardalda e Pablo Novoa, onde comezou a desenvolver o seu concepto artesán da música elegante, que co paso dos anos o definiu como un incómodo resistente. Sempre identifiquei na ollada, nas letras e, sobre todo, na voz de Coppini un aceno de tristeza intelixente, unha alerta para permanecer sempre á espreita, nese territorio tan difícil de construír entre a melancolía e a esperanza. Aí o lembraremos nesta noiteboa, na que se marchou con discreción moumeando «non mires aos ollos da xente, dáme medo, menten sempre», o retrouso dun dos himnos da nosa xeración. Con todos os abrazos para os seus, especialmente para Pablo.
