manuel_gago – Páxina 2

Onte 1986: Comeza unha renovada Feira do Libro da Coruña

2 de Agosto de 2018/en A Portada, Autores, Cidades, Cómic, Editores, Eventos, Librarías, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

No día de inauguración da Feira do Libro da Coruña agradecín que, despois de non faltar en ningunha das últimas vinte e cinco edicións, os organizadores me convidasen a conversar con Manuel Gago arredor da súa novela máis recente O exército de fume. Unha deferencia que moito agradecín, mais aínda cando resultou tan interesante o formato conversado da presentación, tanto para o público que encheu a carpa como para o propio autor e editor. Unha mudanza significativa de formato, ademais das comodidades das novas instalacións, introducidos polo novo modelo organizativo da feira compartido entre a Federación de Librarías de Galicia e o Concello da Coruña, o que constitúe un acordo histórico para enxergar un novo futuro para o conxunto das feiras do libro de Galicia.

O feito de contar con máis trinta librarías participantes, con dúas carpas de programación literaria simultánea, a carpa grande e a infantil, con máis de oitenta autores e autoras asinando nas librarías, así como ofrecer unha intensa presenza nas redes sociais, tanto en Facebook como Twitter, imprimen a esta feira da Coruña un gran dinamismo e a consolidan como referente indiscutible da actividade editorial e libreira en Galicia.

Souben que pola mañán o meu admirado Xavier Senín dedicou o pregón ao mestre Xabier DoCampo, un dos fixos desta feira coruñesa, a quen onte tivemos moi presente na nosa memoria. Convido a non perder este programa literario excelente, onde Xerais ten unha participación destacada, que por riba a partir do 6 de agosto se comparte coas actividades e as casetas de Viñetas desde o Atlántico. Parabéns aos organizadores por convertir a Coruña en capital do libro en Galicia.

Onte 1984: «O exército de fume» de Manuel Gago, presentación en Compostela

6 de Xullo de 2018/en Autores, Galerías de fotos, Memoria, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Presentación memorable a de onte en Cronopios na que estreamos en Compostela O exército de fume, a segunda novela de Manuel Gago. As intervencións da libreira Mercedes Corbillón, do historiador Lourenzo Fernández Prieto e do autor, precederon a unha emocionantísima e inesquecible sesión de contos de guerra e resistencia de Soledad Felloza, Celso Fernández Sanmartín e María da Pontragha.

Foi a de onte, tamén unha oportunidade para expresar a nosa gratitude e recoñecemento a Manuel Gago, un autor co que me sinto identificado no seu proxecto de refundación da novela histórica e de ampliación dos límites dos públicos para a narrativa galega. Desque en 2013 publicou Vento e chuvia. Mitoloxía da vella Gallaecia, un libro de narración, dificilmente clasificable, compartimos con Gago a experimentación de formatos de edición estendida e de formas diversas de comunicar co público lector. Cada novo título publicado con Manolo Gago é unha oportunidade para o editor de aprendizaxe e reflexión. Cada nova entrega é un reto para ampliar os públicos utilizando os recursos dunha ficción histórica de longo alento, alicerzada sobre unha documentación rigorosa, tecida sobre tramas trepidantes e textualidade engaiolante. Tanto na súa estrea na colección Narrativa, O anxo negro, como nesta segunda entrega, O exército de fume, Gago ofrece unha ficción orientada a recuperación dunha identidade galega esquecida ou agochada, nun concienciudo labor de construción de memoria. Un proxecto no que está moi comprometido como un dos nosos mellores divulgadores históricos e culturais, que emprega diversos soportes e formatos para o seu labor.

Se n’O anxo negro abordaba o expolio do noso patrimonio e o heroísmo dun grupo de humildes para recuperalo, n’ O exército de fume fusiona na primavera de 1942 dous fitos históricos: a presenza dos submarinos alemáns na costa e portos das cidades galegas e as actuacións dos membros da guerilla antifascista na provincia da Coruña. A partir de feitos transformados en lenda, Gago constrúe unha ficción sorprendente utilizando os ingredientes xustos de intriga, aventura, amor, política e historia. Sería absurdo entrar a valorar escenas e acontecementos, algúns extraordinarios, narrados con fidelidade a unha documentación moi coidada, nin tampouco explicar as claves da presenza nazi en Galicia. Xaora, é moi difícil resistirse a non expresar admiración polo tratamento que a novela achega das persoas fuxidas no monte, homes e mulleres, ou de personaxes históricos como Urbano Lugrís, o pintor das grandes máns, que coma ningún outro pintou as mariñas do exilio interior.

Galicia cen

14 de Febreiro de 2017/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Cultura, Exposicións/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á exposición Galicia cen organizada polo Consello da Cultura Galega en Vigo.

No actual panorama cultural vigués non pode pasar desapercibida a exposición “Galicia 100. Obxectos para contar unha cultura” aberta até o 25 de marzo na Sala de Exposicións do Teatro Afundación de Vigo (o popular Teatro García Barbón). Organizada polo Consello da Cultura Galega (CCG), contando coa colaboración de Afundación e ABANCA, esta mostra ensaia unha fórmula de divulgación histórica, inserida na tradición museística anglosaxona, coa que se pretende un achegamento novidoso ao relato da historia de Galicia.

Manuel Gago, o comisario da exposición, contando coa asesoría dun grupo moi prestixioso de historiadores e documentalistas vinculados ao CCG, procurou centos de obxectos históricos (pezas arqueolóxicas e artísticas, documentos impresos, ferramentas, armas, máquinas, vehículos, roupas…) e entre todos eles escolmou (o que non debeu ser unha tarefa doada) cen pezas icónicas capaces por si mesmas de contar a historia do noso país. Ordenounas cronoloxicamente e agrupounas por grandes e pequenos temas, procurando suscitar o diálogo entre elas a través dos séculos e suscitar o interese do propio visitante.

Artelláronse así os contidos dun proxecto divulgativo multisoporte que ofrece ao público unha exposición itinerante, inaugurada en Compostela o pasado mes de maio; un catálogo, que se pode adquirir en formato de libro impreso ou descargar gratuitamente en pdf; unha aplicación para dispositivos móbiles e unha web na que se poden consultar modelos 3D e animacións. Ademais, o público adulto ten a posibilidade de participar en visitas guiadas á exposición todos os xoves (ás 7 da tarde) e os escolares de todos os niveis educativos nos obradoiros (“A cápsula do tempo”, “Galicia nun quebracabezas de cen pezas” ) concertados con seus centros.

“Galicia cen” admite unha lectura cronolóxica, criterio co que está ordenado o catálogo. Unha viaxe no tempo iniciada coas Ferramentas líticas de Porto Maior preto do Miño, correspondentes ao Paleolítico Inferior; o Colar da Chousa Nova da cultura megalítica feito de variscita, e a “Estela antropomórfica” de hai seis mil anos, a primeira representación do trasmundo. Un periplo que remata coas Reixas do pazo Baión, un dos primeiros trazos do empoderamento das mulleres do noso tempo, o Cartel de festas dunha verbena de 2015 e o Xabarín de Miguelanxo Prado, a número cen, icona das xeracións nacidas nas décadas de entre séculos.

Xaora, o visitante poderá facer unha lectura transversal, artellada arredor de sete espazos temáticos da exposición. Non faltarán sorpresas nas pezas que pode atopar en cada un deles. No Territorio: a Moeda do rei suevo Requiario, o Mapamundi do Beato de Osma ou o Teodolito co que Domingo Fontán deseñou o seu mapa. No Poder: A Mariscala, a cadea asociada ao mito de Pardo de Cela, ou o Mosquetón do guerrilleiro Foucellas. No trasmundo: un xugo do século IX, o máis antigo do que se ten noticia. Nas Transicións: o Machado de talón, as premoedas de finais do Bronce ou Traxe de feira de comezos do século XX. Nos Códigos: o “Códice Calixitino” (nunha edición facsimilar de 1993) ou a Máquina de escribir utilizada por Emilia Pardo Bazán. Nas Redes. A Ámboa de cerámica de Gundivós ou o baúl dun emigrante. E na Comunidade: a Campá do Hospital do Santo Antonio ou unha vaixela de Sargadelos.

A exposición admite tamén unha lectura por territorios. Entre as pezas procedentes do Vigo metropolitano identificamos a Ara ao deus Berobreo (século III-IV), procedente do Morrazo; unha páxina do manuscrito de “Cantares Gallegos”, que Rosalía de Castro entregou a Juan Compañel; algúns exemplares da revista “Vida Gallega” (1909-1938) de Jaime Solá; a portada de “El Pueblo Gallego” do día que se plebiscitou o Estatuto; latas de conservas de principios do século XX; a bicicleta de Delio Rodríguez, dos anos 60; a botella verde de Auga de Mondariz; a máquina de coser de Refrey (1952) ou os petos da Caja de Ahorros Municipal de Vigo (os populares “porquiños”) de comezos dos oitenta.

Inevitablemente, o visitante pode botar en falta algunhas pezas tamén emblemáticas como considerar irrelevantes algunhas das expostas. Non lle faltará razón. Porén, estes son riscos asumidos polos promotores desta exposición concibida para espertar a autoestima e o orgullo e provocar a curiosidade polo relato do país. Obxectivos acadados de longo por un proxecto innovador na divulgación histórica en Galicia que abre vieiros para a súa emulación noutras mostras. Unha exposición moi recomendable para pequenos e maiores, que achega doses de emoción, sorpresa, memoria, humor e coñecemento.

Onte 1685: “O anxo negro” de Manuel Gago

27 de Maio de 2016/en Autores, Narrativa, Novidades, Onte, Patrimonio_galego, Presentacións, Promoción do libro, Viño, Xerais/por bretemas

Acompañamos onte a Manuel Gago na presentación da súa primeira novela, O anxo negro. Como hai pouco máis de dous anos, cando se presentara Vento e chuvia, Gago escolleu a Igrexa da Compañía como espazo para compartir unha obra na que se aborda como tema principal a posta en valor do noso patrimonio. Un serán no que se falou da novela e dos seus contidos, na que media ducia de actores realizaron unha performance, na que se proxectou o vídeo de Soledad Felloza arredor da ficción /en realidade un trailer dunha película que non existe), na que cataron viños branco e tinto de Viña Costeira e se probaron as delicias das conservas de Luís Escurís Batalla. A verdade que máis non se lle pode pedir a un acto literario.

O anxo negro é unha novela de intriga de longo alento, cincocentas páxinas,construída sobre un pano de fondo histórico, dacabalo do tempo da Transición e do século XVI, onde o tema principal é o expolio ao que foi sometido o patrimonio das igrexas do rural galego despois do Vaticano II. Unha historia enfiada polo roubo en 1981 dunha Santa Mariña na parroquia (imaxinaria) de Cereiro, que será investigado por unha parella de “detectives” moi singular, Nicolás Bren, un capitán da Mariña Mercante, afeccionado á historia local, e Andreu Meis, un mozo catalán casado na parroquia, propietario do Bar Drake. Unha novela coral, que abala entre o xénero negro e o histórico, na que utilizando os recursos da ficción se denuncia un tema agochado, o dun sistema de financiamento corrupto ao tempo que se pretende pór en valor o patrimonio eclesiástico arraizado na cultura popular galega. Aventuro que esta primeira novela de Manuel Gago dará moito que falar e moito que ler.

Onte 1684: Repensar a identidade galega

26 de Maio de 2016/en Autores, Galeguismo, Historia, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Como sucedera en Santiago e na Coruña resultou moi interesante a presentación que no serán de onte fixemos no Círculo das Artes de Lugo de Historia das historias de Galicia, o libro colectivo desmitificador da historiografía galega coordinado por Isidro Dubert. Un acto no que acompañaron o editor dous dos coautores, Manuel Gago e Javier Fernández.

Comezou o editor da obra, lamentando que a divulgación histórica feita dende a universidade galega non conseguira desmontar os mitos e prexuízos existentes sobre a Historia de Galicia. “Botábase en falta un libro concibido a inglesa, feito por especialistas en divulgación histórica, que estivese ben escrito, sen necesidade de notas a rodapé e grande aparello crítico, presentado de forma atractiva para o lector. Historia das historias de Galicia pretendeu ser ese libro desmitificador dos mitos e historias como os dunha Galicia castrada e domada, que viviu trescentos anos de séculos escuros, arrastrando esa enorme condena do seu atraso”. Dubert insistiu en que era necesario desmontar criticamente esa visión do noso pasado “que fosiliza o presente e condiciona o noso futuro. O pasado como unha losa que constrinxe o noso futuro”. Dubert sinalou que esa imaxe que temos de nós mesmos foi construída ao longo da historia por uns sectores moi determinados e de forma moi consciente.

“O libro pretende dar conta dos mitos existentes arredor do celtismo e que se agocha detrás diso. Outro tanto cos temas dos Séculos Escuros e desoutro incomprensible do atraso, cando somos un país rico que conta cun gran capital humano.” “Interesounos coñecer como se xestaron estes construtos e procuramos ler criticamente todos estes mitos.” Rematou Isidro resumindo que todos os autores e autoras do libro, dende posicións diversas, asumiron como obxectivos comúns utilizar a perspectiva histórica e asumir a perspectiva inglesa da divulgación histórica”.

Javier Fernández sinalou que tres eran os grandes valores do libro. Primeiro: “Esta é unha obra que enaltece o oficio de historiador. neste libro non se repiten mitos, analízanse historicamente”. Segundo: “Este é un libro que fai país, que permite saber quen somos, que é Galicia”. “Así cando se nos pregunta aos historiadores se somos celtas ou romanos, non podemos contestar outra cousa que somos simplemente galegos. O mesmo sucede cando se nos pregunta se somos atrasados ou modernos, somos modernos á galega”. “Neste libro, por exemplo, Manuel Gago propón substituír o mito celtista polo atlantismo, como novo mito e nova identidade cara o futuro. Un exemplo de que a identidade necesita ser repensada, ao que moito axuda este libro.” E terceiro: “Este é un libro historiograficamente moi importante. Un libro feito por profesores universitarios e investigadores que ofrecen a crítica, a revisión e a posibilidade de repensar a historia que antes se fixara. É unha mensaxe desmitificadora e seria, unha obra importantísma”.

Rematou a quenda de intervencións coa de Manuel Gago para quen “o libro sitúa á historia no debate cultural, leva a historia de Galicia máis alá das aulas e do debate académico, xa que desacraliza os mitos”. “O feito de que na exposición Galicia 100, na que escollemos cen obxectos para contar a historia de Galicia a peza máis fotografada sexa a bata de GOA de Amancio Ortega, que se conseguiu nunha mercería de Porto do Son, quizais amose que en Galicia se valoran os modelos de éxito”.

Onte 1656: Galicia cen

28 de Abril de 2016/en Cultura, Eventos, Onte, Recurso_didáctico, Vídeos/por bretemas

Levo días interesado en “Galicia cen”, o proxecto divulgativo do Consello da Cultura Galega preparado para contar a nosa cultura a partir de 100 obxectos, outras tantas iconas ou fetiches vinculadas a momentos da nosa historia. Un proxecto expositivo, editorial e multimedia inserido na tradición divulgadora anglosaxona concibido para desenvolver a autoestima e o coñecemento do país. Polo que Manuel Gago, comisario do proxecto, ten desvelado #Galicia100 promete ser espectacular. Para abrir boca, antes da inauguración do de 10 de maio, aí temos a peza de animación sobre o Sepulcro de Fernán Pérez de Andrade. Un recurso didáctico cen.

Onte 1655: “Historia das historias de Galicia” en Couceiro

27 de Abril de 2016/en Autores, Historia, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Interesantísima resultou onte a presentación en Couceiro de Historia das historias de Galicia, o fascinante libro colectivo editado por Isidro Dubert. O editor e promotor da obra explicou que a súa orixe estivo nun curso de verán que organizara en 2014 coa intención de estudar a pervivencia na cultura galega dunha serie de historias míticas ou tópicas, moi a pesar de que nos últimos trinta anos asistimos a unha avance moi notable na investigación da historia de Galicia. “Esas historias aséntanse sobre uns relatos, cuxa orixe na maior parte identificamos no século XIX, que dan unha imaxe da historia de Galicia paralizante e negativa do noso pasado, que non se corresponde cos avances da investigación histórica que se puxeron a disposición da sociedade galega nas últimas tres décadas”. “Unhas historias que resumen a historia de Galicia como o paso do grande explendor medieval a unha grande decandencia da que imos saíndo devagariño dende o século XIX. Unha lectura do presente en clave de pasado, o que supón unha fosilización do presente, que impide unha nova factura do futuro. En definitiva, unha interpretación que expresa un fondo medo á modernidade e unha incapacidade para afrontar o futuro cunha certa orixinalidade”.

Na súa intervención, Manuel Gago, autor do capítulo titulado “Os celtas na Cabina do Doutor Who. a constante reinvención dunha realidade”, expresou a súa convicción de que en Galicia a historia sempre apaixona, “hai un público que demanda contidos históricos, porén, resulta incomprensible que non se pensase nun público xeral para a divulgación das investigacións históricas actuais. Unha cuestión que pode mudar no futuro xa que os profesionais da historia teñen hoxe en Galicia unha vocación máis clara de comunicar”. Para Gago “a xente disfruta coa dúbida, apaixónase co proceso de coñecemento, como demostra que os documentais da BBC están cheos de dúbidas, de visións confrontadas. A gran achega deste libro é que por vez primeira ofrécese unha visión confrontada da Historia de Galicia”. A seguir, Gago identificou o do celtismo como un paradigma deste tipo de debates, onde as visións enfrontadas xa non existen, xa que é un problema máis historiográfico ca histórico”.

Pola súa banda, Pegerto Saavedra, autor do traballo “Os feudais: entre os Irmandiños e as Comunidades de Castela”, salientou que “o libro revisa unha serie de tópicos de forma non dogmática e plural”. Ocupouse despois de comentar a súa achega arredor do reinado dos Reis Católicos, “un tema perigoso, difícil de abordar con ecuanimidade, xa que cómpre relativizalo e encadralo no que pasou x ano século XIV”. Saavedra expresou a súa admiración por escritores como Murguía e Otero Pedrayo, “a pesar de que algunhas das súas afirmacións históricas fosen erradas”, e expresou as súas dúbidas sobre o que se adoitar considerar como “importante papel da Igrexa”.

Por último, interviu Lourenzo Fernández Prieto, autor do traballo “O atraso: o éxito dun falso mito. Imaxes contra os tópicos do mundo rural e dos labregos”, que cualificou o libro como “necesario, oportuno, aberto e divertido”. “O libro foi concibido como un curso, o que supón que é un produto académico, universitario, pensado, editado, corrixido, ordenado, que reivindica a normalidade universal da academia. En definitiva este é un libro académico sen complexos, froito dun proceso de cambio, un tempo post-marxista, post-revolucionario, post-68 e post-transición”. “Un libro colectivo e institucional, concibido como tal na universidade, que fala do común e asume a construción do coñecemento por parte da comunidade científica fronte a unha época pasada na que había apenas tradución de autores que logo nos contaban”. A seguir, Fernández Prieto foi debullando as preguntas principais que aborda o libro: “Que obxecto é ese da Historia de Galicia?, Que obxecto ten no presente?, Como pensar criticamente o presente?, Que utilidade ten para algúns dominar o relato do pasado?”. Lourenzo insistiu en que “o relato do fracaso colectivo de Galicia non se corresponde co presente”, “a idea do atraso é un relato do pasado colectivo que hoxe resulta inútil, o atraso foi unha arma de débiles labregos que en realidade eran moi fortes”.

Na quenda de intervencións do público os autores responderon á cuestión de como afecta a súa reflexión ao proceso de construción de Galicia como nación. Para Isidro Dubert “no libro se abren portas a unha nova interpretación do presente; o combate de Galicia non está no pasado, está no presente e no futuro, onde non debería estar é neses cosntrutos que ofrecen unha imaxe antropolóxica de Galicia chea de ataduras”. Para Manuel Gago “cada ideoloxía precisa un relato histórico, sempre van existir relatos históricos populares xunto aos da investigación académica”, e rematou expresando a súa convicción de que a “existencia de diversas visións da historia é propia de países modernos”. Pola súa banda, Lourenzo Fernández Prieto respondeu que para el “canta máis cantidade e pluralidade exista na historia, mellor será para o nacionalismo galego”. Por último, dende o público interviu Henrique Monteagudo, autor do traballo titulado, “A invención dos Séculos Escuros”, para quen “estamos pasando dunha historia nacionalista a unha historia nacional”.

Onte 1633: “O anxo negro” de Manuel Gago

5 de Abril de 2016/en Autores, Book_trailer, Narrativa, Novidades, Onte, Xerais/por bretemas

Recomendo vivamente seguir as iniciativas que Manuel Gago prepara na rede para o lanzamento d’ O anxo negro, a novela coa que debuta na narrativa no mes de maio. Ademais de gozar das pezas audiovisuais, no web do libro pode participarse nunha experiencia singular de comunicación entre o autor e o lector, previa á publicación do texto.

5000

19 de Outubro de 2015/en Blogs, Blogs_e_libros, facebook, Lingua, Onte, Persoal, Tumblr, Twitter, Xerais/por bretemas

Estas brétemas acadan con esta anotación o seu número 5.000, unha cifra redonda na que paga a pena deterse despois de case once anos blogueando con continuidade en galego. Cando cheguei a anotación 1.000 fixen unha anotación sobre os temas, as razóns, as textualidades e as prácticas nas que acreditaba daquela, hai nove anos. Reléndoas, volvo subscribilas, mesmo a pesar de que coa chegada das redes informativas e sociais os blogs perderon público e participantes, xa que a conversa e as comunidades de lectores e lectoras mudou a esoutros espazos.

Ao longo desta década os blogs en galego mudaron. Moitos daquela comunidade do blogomillo desapareceron, sobre todo aqueles que utilizaban a escrita en primeira persoa, xenuína do seu carácter de bitácora, impregnada de vontade de estilo e experimentación hipertextual. Mais outros pioneiros como O Capítulo Cero do meu admirado Manuel Gago continúan coa súa teima entusiasta, investigando espazos hipertextuais e sorprendendo cada día, demostrando que a escrita blog está máis viva ca nunca. Outros especializaron o seu contido nalgún eido da nosa creación cultural, fose o da crítica literaria, o do cinema, o da gastronomía ou o das tecnoloxías dixitais. E, por ventura, naceron moitos outros, sobre todo de iniciativas colectivas e educativas, fosen con carácter didáctico, político ou de intervención social. Con todo, a pesar de semellante diversidade e competencia de Facebook, Twitter e outras redes máis especializadas, os blogs continúan conformando a cerna da identidde dixital dos seus autores e autoras, tanto polo extraordinario valor do seu arquivo (unha utilidade da que carecen as anotacións e debates en FB, tan efémeras), como pola posibilidade de etiquetar e clasificar o contido, contribuíndo a enriquecer a rede semántica en galego.

Ao longo destas 5.000 anotacións fomos introducindo algúnhas innovacións tematicas, como a atención específica ao cinema, que dialogan cada semana coas crónicas futboleiras, os artigos políticos e as novidades e crónicas de presentacións e actos literarios. En todas elas aposto pola brevidade e pola precisión hipertextual das anotacións, que procuro non excedan as 150 palabras, acompañadas dunha imaxe ou vídeo significativo.

Máis dunha vez valorei abandonar a escrita do blog, xa que eran moitas e poderosas as razóns para facelo, dende a falta de tempo para esta escritura diaria como pola melancolía provocada pola crítica situación de conformismo político e cultural que sufrimos en Galicia. Porén, sempre atopei razóns e folgos para continuar un treito máis e facelo coa humildade e a teimosía do primeiro día. Brétemas pretende informar e opinar, sen dogmatismos nin sectarismos (comportamentos que aborrezo), coa intención de construír coñecemento e aprendizaxe dunha forma compartida e en lingua galega. Grazas, moitas, ás persoas que se achegan cada día a este espazo que pretende incitar a albiscar no neboeiro. Seguimos.

A forza dos públicos

15 de Febreiro de 2015/en Age, Artigos_Luzes, Cultura, Culturgal, Goberno Feijoo, Lingua/por bretemas

No número 14 de Luzes do pasado mes de xaneiro publiquei un texto que recupero completo para o arquivo do blog:

Na vídeonadaliña que Feijóo difundiu na rede como presidente do Partido Popular de Galicia non incluíu nin “lingua” nin “cultura” entre as palabras que nun teimoso exercicio triunfalista considerou que “por fin volveran o ano que remata a Galicia”. Arquitectura, arquivo, artes, biblioteca, cine, cómic, danza, ensaio, escultura, ilustración, lectura, libro, literatura, patrimonio, pintura, poesía, museo, música, teatro e tradución son outras vinte palabras dos eidos da cultura que non forman parte das prioridades dun goberno que renuncia a considerar o sector das industrias culturais e creativas como estratéxico para Galicia. E faino a pesar da súa importancia económica (o 1,9 % do PIB galego), dos seus 23.000 empregos directos e dos beneficios que achegan estas industrias á cohesión social e afortalamento da galeguidade como ao valor engadido da marca de identidade da lingua galega no actual mercado global.

Este desinterese de Feijóo pola cultura explícase por unha valoración subalternizada da súa función, negando o seu papel decisivo como motor social e económico. Para Feijóo e os membros do seu goberno a lingua e a cultura galegas son un ornato ritualizado da Autonomía que obriga a homenaxear ás figuras das artes e das letras (Rosalía, Otero, Laxeiro…) con discursos (ás veces) ditirámbicos, celebrar efemérides rotineiras (17 de maio, 25 de xullo) e manter “custosas” institucións como a Academia, o CGAC, a CDC, a pesar de que se saben pouco rendibles. Para eles o resto da cultura galega sería apenas expresión da política nacionalista, un territorio cativo e difícil onde os conservadores actuais, moi lonxe da estratexia das boinas de Fraga, teñen moi escaso interese electoral.

Concibida con semellante torpeza prexuizosa, esquecendo que non hai país economicamente importante que non teña unha cultura forte, a ninguén pode estrañar que os sectores culturais fosen os principais sacrificados na política de recortes dos gobernos de Feijóo nin que non estean entre os beneficiados do incremento, moi reducido, dos orzamentos da Xunta para 2015. Máis aínda, Feijóo volverá neste novo ano a reducir nun 5 % a dotación para cultura, que quedará en 57,7 millóns de euros, moi lonxe dos 141 millóns de 2009, o que supón unha severísima redución do 60 %. Recortes que afectan sen excepción a todos os sectores, con especial intensidade aos do libro e lectura, ás artes escénicas e ás artes plásticas, aos que non foron alleos, segundo datos do Observatorio da Cultura Galega, a perda dende 2009 de 10.000 empregos e a precarización de boa parte dos cadros de persoal das empresas.

Recortes que se produciron tamén nos recursos destinados á cultura polas administracións locais, sobre todo polas deputacións provinciais, que un recente estudo do Ministerio de Cultura valora nun 30 % no entorno da crise. Xaora, o incremento do IVE cultural ao 21 %, o máis elevado da UE, como as dificultades da distribución do contido cultural dixital, hoxe monopolizados por un par de empresas estadounidenses, como os efectos da devaluación salarial, as taxas brutais de desemprego e a precarización do mundo do traballo foron outros factores que levaron dende o inicio da crise a unha redución da facturación das industrias culturais en Galicia superior ao 30 %.

No entanto, como demostrou o éxito de Culturgal 2014, o futuro do sector das artes e das letras e do resto das industrias creativas en Galicia está na capacidade de autores, artistas, editores e produtores de fidelizar e consolidar a comunicación con cadanseus públicos. Como demostrou o profesor Manuel Gago no recente simposio da Asociación Galega de Editores, debemos asumir que por ventura non hai un único público para a cultura galega, xa que existen públicos diferenciados, anque nalgúns casos sexan reducidos, para cada unha das expresións culturais e artísticas que se desenvolven no país e na nosa lingua. O que supón unha segmentación transcendental para a normalización da nosa industria cultural e para a superación de prexuízos como os que até agora utilizaron os gobernos de Feijóo.

O espírito colaborativo expresado en Culturgal por máis de 14.000 persoas, cincuenta asociacións profesionais dos diversos eidos da cultura, un cento de empresas, medio milleiro de autores e artistas e o patrocinio de tres administracións públicas de distinta cor política constitúe un modelo de funcionamento corresponsable, inclusivo e transversal que debemos valorar como merece. Sen esquecer que as administracións non poden renunciar a súa responsabilidade de velar pola igualdade da cidadanía no acceso aos bens culturais e de preservar o patrimonio cultural galego, en boa medida o futuro das industrias culturais está na forza e resistencia dos seus diferentes públicos.

Listado de la etiqueta: manuel_gago