Listado de la etiqueta: gabriel_garcía_márquez

1058: Cuarto día de feira

Moi apretado foi o cuarto (e último) día da nosa participación na Feira do Libro da Coruña, un serán no que en tres horas presentamos os libros de poemas de Carlos Negro e Carlos G. Reigosa, a novela máis recente de Alfredo Conde e o primeiro libro de relatos de Ramón Vilar Landeira. Catro presentacións «express» nas que participou moito público que amosaron a viabilidade dun modelo de acto literario máis breve na súa duración (entre trinta e 45 minutos) e máis atractivo no seu formato para as feiras do libro de Galicia.

Penultimas_tendencias_05-08-2014

Comezou o serán coa conversa entre Mercedes Queixas e Carlos Negro arredor da Penúltimas tendencias, o poemario publicado na colección Fóra de Xogo. Tras lembrar de forma moi emocionante e fermosa as visitas da súa avoa ao centro da Coruña e a súa propia adolescencia, Queixas chegou á protagonista de Penúltimas tendencias, «unha rapaza que máis alá do universo rosa decide poñer a funcionar o seu cerebro», «ela decide ser, decide ir máis alá, decide a quen quere e como quere, decide non ser fashion nin cool, decide ser permanentemente ovella negra, blindar o seu corpo e a súa lingua de penúltimas tendencias uniformizadoras».

Carlos Negro comezou agradecendo «o agasallo da luz da Coruña, esta luz atlántica tan especial». Advertiu que «traía un libro de versos e, a pesar de ser consciente da existencia de etiquetas e idades, o que importa é como se enfronta cada lector cos silencios do texto». Definiu Penúltimas tendencias como «o diario da metamorfose dunha moza que sabe o que non quere ser, ainda que non saiba que quere ser».

Na conversa que mantiveron Queixas e Negro abordaron, entre outros temas, o modelo de amor romántico, ou «amor de cadeado», fronte o «amor de remar xuntos», como a necesidade de achegar a poesía aos adolescentes. Para Carlos Negro «os poetas absorbemos como esponxas os fluídos que nos dá a vida. Chegamos aos adolescentes non dende o discurso, senón dende a vivencia da emoción».

Kid_salvaxe_05-08-2014

Foi o poeta Miguel Anxo Fernán Vello que presentou Kid Salvaxe, o primeiro libro de poemas de Carlos G. Reigosa. Tras expresar a súa admiración polo autor, Fernán Vello, prologuista do libro, debullou algunhas definicións da poesía como a de Gabriel García Márquez, «a poesía contaxia o amor; a poesía é esa secreta enerxía da vida cotián», ou a de Joseph Brodsky, «a poesía é a verdadeira educación do gusto literario». Para o editor de Espiral Maior, «a poesía foi sempre un motor da creación literaria de Carlos Reigosa, desde os seus tempos universitarios madrileños, no que escribiu os poemas de Eu e Esperta Galiza».

Fernán Vello definiu a poesía de Reigosa en base a tres consideracións. A primeira: «a poesía de Carlos Reigosa está tinxida toda ela de experiencia vital, coa carga da memoria e da experiencia no tempo que actúa como percutor da material verbal». A segunda: «a poesía de Carlos Reigosa contén a carga profunda do confesional». A terceira: «a poesía de Carlos Reigosa é poesía da memoria dos instantes vividos. Como sinala Gamoneda, “a poesía é unha arte da memoria, instante de instantes”». Para Miguel Anxo esta tres consideracións resumiríanse neste verso esencial, onde Reigosa sintetiza a súa poética: «Eu son alguén que vai cara o lugar onde se funde a memoria». «En Kid Salvaxe o poeta mantén un diálogo intenso coa propia vida, fuxindo de calquera ornamento para trasladarnos a carga emotiva que funda o poema, o golpe, a emoción e conmoción que persegue toda obra artística». Desvelou Fernán Vello a importancia no libro da morte do pai, «que funciona como a brasa que queima». Citou despois as referencias a Dylan e Kerouac presentes nestes versos, «onde se identifica un ritmo de blues e ás veces de jazz de tarde melancólica de domingo». Un libro que, aventurou Fernán Vello, «vai marcar un momento na traxectoria literaria do autor, deixará cinza e remol nos lectores». «A poesía deféndese soa ou non a defende ninguén».

Carlos Reigosa confesou que «tomaba a poesía menos en serio do que dixo Fernán Vello». «Non me sinto poeta, o que me sinto é autor de poemas».

Chovida_do_ceo_05-08-2014

O xornalista Manuel Rodríguez, pregoeiro desta edición da Feira do Libro da Coruña, presentou Chovida do ceo, a novela de Alfredo Conde. «Esta novela retrata moi ben a un personaxe, o inspector Salorio, no que identifico a añoranza do espírito do capitán do propio autor». Gabou Rodríguez a novela de Conde, «onde se relatan situacións moi diversas, moi divertidas de ler, onde non falta nin a imaxinación nin a prosa retranqueira, como adoita o autor en toda a súa obra».

Pola súa banda Alfredo Conde, confesou que «non sei escribir novelas negras, só sei facer novelas. Non creo que haxa novelas policíacas, negras ou históricas, só hai novelas». Expresou a súa admiración por Henning Mankell e Stieg Larsson, «que escriben novelas con mortos e policías, máis que transcenden a novela policial». «Chovida do ceo continúa a serie que abrín con Ósos de santo, protagonizada polo inspector Salorio, que probablemente terceira unha terceira e derradeira entrega». «O inspector Salorio é un tipo que me cae moi ben, ten unha visión da vida que me é familiar».

Os_televisores_estrabicos_05-08-2014

Rematou o serán literario coa presentación do libro de relatos de Ramón Vilar Landeira Os televisores estrábicos diante d emáis dun cento de persoas. Sinalou o autor a importante presenza da Coruña no libro, o segundo topos da obra, a cidade magnética na que se desenvolven algúns relatos. Tras ler varios dos comentarios recibidos dende a publicación do libro, Ramón Vilar reinvindicou o dereito a rir, «que non nos rouben o dereito a rir». Magnífico remate para un serán que moito pagou a pena.

Onte 948: Choramos a Gabo

imagesA conmoción expresada na rede polo pasamento de Gabriel García Márquez demostra que somos o que lemos, que cada persoa lectora establece un vínculo de afecto cos seus autores máis queridos, aos que considera no núcleo máis próximo dos seus afectos. Cando souben da noticia da morte de Gabo por un chío de Twitter, inevitablemente, viñéronme a cabeza aquelas dúas noites de lectura febril de hai corenta anos (1974) nas que na Laboral lin abraiado Cien años de soledad. Dende aquela experiencia lectora, marcante na miña formación, seguín cada unha das súas obras onde sempre atopei a continuidade do fluír da condición humana. A recente edición do libro de Carlos Reigosa, A Galicia máxica de García Márquez, permitiume conversar en varias ocasións con Dasso Saldívar, quizais o seu mellor biógrafo, que nos cedeu algunhas fotos para publicar na edición de Xerais. A edición do excelente ensaio de Reigosa serviume, ademais, para profundizar no ADN galego de García Márquez, co que el explicaba a orixe familiar do seu pulo narrativo, e nas súas tres viaxes a Galicia e norte de Portugal (dúas privadas), unha terra que admiraba coma propia. Lonxe da previsible mitificación mediática á que asistimos nestas primeiras as horas, as lectoras de todo o mundo choramos a Gabo porque nas páxinas das súas obras o primeiro cidadán de Macondo ensinounos outra ollada posible sobre o mundo e sobre cada un de nosoutros mesmos.

En Ondarreta, Donostia.

Onte 703: Reigosa fala de García Márquez

Na presentación de onte en Compostela das edicións d’ A Galicia máxica de García Márquez Carlos Reigosa despexou algunhas das incógnitas da relación con Galicia do autor de Cien años de soledad.

A primeira foi a da existencia dunha «avoa galega» do nobel colombiano, un personaxe perdido na bruma da xenealoxía familiar citado polo autor nas súas declaracións e sinalado nas referencias dos seus biógrafos Plinio Apuleyo Mendoza, Martin ou Dasso Saldívar. Para Reigosa os datos biográficos certos amosan que as avoas e bisavoas de García Márquez son colombianas, mais «as tataravoas son todas españolas. Dentro delas  intúo que unha delas, Josefa Vidal, poida ser de Ourense, xa que o escudo heráldico dos Vidal ten a súa orixe en Verín ou Trives.» «Gabo non acabou nunca de disdicirse da existencia dunha “avoa galega”, que eu entendo constitúe para el un elemento literario. Hai unha inconsciencia literaria na súa afirmación de galeguidade. Ben sabemos que os escritores poden escoller a súa familia literaria, como fixeron Valle Inclán e o propio Cunqueiro.» Relatou Reigosa despois algunhas das conversas que mantivo co colombiano a este mesmo teor.

«En 1968 falei por vez primeira con el, fíxeno por teléfono con el con motivo da publicación d’ El Otoño del Patriarca. Díxenlle que non atopara ningunha referencia a súa avoa galega en Cien años de soledad. Contestoume: “si, na forma de contar. Ela dicíame coa mesma cara de pao ‘come toda a comida’ ca ‘esta noite vin ao teu tío’ (morto hai vinte anos).» Para Reigosa nesa forma de contar «está a raíz da verosimilitude narrativa de García Márquez, nesa seriedade.» Seguiu Reigosa relatando outras conversas que mantivo con Gabo, deténdose naquel día enteiro (31 de outubro de 1991) que compartiron co colombiano na axencia EFE, «onde contou tantas e tantas anécdotas sobre Fidel Castro, así como as súas conspiracións políticas latinoamericanas». «Referíase sempre a Fidel, co que mantivo unha gran amizade, como “gallego”, que para Gabo significa “teimudo”, “que non hai quen poida dobralo”». «Tras aquel encontro de Madrid, no que non puiden preguntarlle sobre as miñas dúbidas sobre a avoa, convertinme nun perseguidor. Collino en Los Ángeles, o 7 de outubro de 1996, onde entre as presas confesoume que a súa irmá Ligia procuraba a historia dos devanceiros galegos. Díxome que avoa Tranquilina era descendente duns galegos que chegaron ao norte de Venezuela» A derradeira referencia sobre a cuestión chegoulle a Reigosa por medio da conversa a través de Plinio Apuleyo Mendoza na que Gabo dixo que «da avoa galega non sabía máis, pero por favor que o descubran, que o investiguen, porque son eu quen necesita sabelo». Para Carlos Reigosa con estas palabras, quizais, chegue a fin desta historia.

A segunda das incógnitas das que falou Reigosa foi das viaxes de García Márquez a Galicia. «Sabemos que realizou tres, existindo constancia documental da realizada en maio de 1983, dúas fotografías de Ramón Vilar de EFE, que aparecen no libro.» Contou Reigosa a orixe desta primeira viaxe: «Tras gañar o Premio Nobel en 1982, García Márquez entrou nunha fase de desesperación, de agobio polos múltiples compromisos que estaba obrigado a asumir. Confesoullo a Felipe González, daquela presidente do Goberno, quen lle aconsellou “regálate unos días a ti mismo”. E así foi. Cumpriu o seu desexo: “Gostaría ir a Galicia e coñecer aos meus ancestros”. Felipe González planificou esta viaxe. Encargoulle a Domingo García Sabell, entón delegado do Goberno, que actuase de cicerone en Compostela mais insistiulle en que “baixo ningún concepto lle presentes a ningún intelectual ou xornalista”. Porén, houbo unha excepción, a dun profesor do Instituto Rosalía de Castro que o identificou na Porta Faxeira.» Reigosa referiuse ao xantar en Compostela, «no piso superior do Restaurante Alameda, no que acompañaron a García Márquez e a súa dona Mércedes Barcha, García Sabell, a súa filla Teresa e os fillos desta Ricardo e Daniel». Referiuse tamén Reigosa o carácter privado e discreto desta viaxe, «na que se aloxaron no Hotel dos Tilos do concello de Teo» e na que Gabo quixo levar un lacón para enviarllo ao seu amigo Fidel Castro.» «Das outras dúas viaxes sabemos que se realizaron en coche e que entraron por Portugal. Non houbo coñecemento público nin encontros con ninguén.»

A terceira das incógnitas ás que se referiu Reigosa foi á relación entre García Márquez e Álvaro Cunqueiro, «dous escritores que se coñecían, mais que se miraron de esguello». «Alvaro Cunqueiro limitábase a dicir: “Eu síntome máis próximo de Alejo Carpentier, Lezama Lima ou Borges ca de García Márquez”. Nunca asumiron que compartían un mundo. Cunqueiro non aceptou o termo de “realismo máxico” como unha definición para a súa obra, xa que prefería o de “realismo fantástico”.»

Xa para rematar as intervencións, Reigosa definiu A Galicia máxica de García Márquez «como unha historia real contada con estratexia de ficción sobre un aspecto até agora descoñecido. Distancieime do que é un estudo académico e do seu rigor mortis, mais todos os datos que aparecen no libro son certos. É un retrato de García Márquez feito desde unha perspectiva literaria. Só lamento que hoxe xa non podo falar con el. Só podo facelo co seu irmán Jaime ou cos seus biógrafos.»

Foron numerosas as referencias desta presentación, mesmo da que se fixo eco algún medio latinoamericano, amosando o interese pola figura de García Márquez: «Carlos Reigosa indaga en la relación de García Márquez con Galicia» (Europa Press); «Reigosa revisa a ascendencia galega de García Márquez» (Camilo Franco, La Voz de Galicia); «Reigosa descobre a “avoa galega” de García Márquez» (María J. Álvarez, El Correo Gallego); «Carlos Reigosa indaga en la relación entre García Márquez y Galicia en su última obra, “elemplo de periodismo”» (20 minutos); «La abuela de García Márquez influyó en su literatura» (El Universal, México); «Reigosa dice que García Márquez le habló sobre la influencia de su “abuela gallega”» (Que!).

Onte 702: Gabo en Galicia

Relendo onte pola tarde A Galicia máxica de García Márquez, esa fermosa lección de xornalismo de investigación de Carlos Reigosa, libro que presentamos este mediodía en Compostela, volvín sobre «Viendo llover en Compostela», o artigo memorable que o autor de Cien años de soledad publicou o 11 de maio de 1983 no diario El País. Unha excelente crónica da viaxe de apenas tres días que realizara coa súa muller Mercedes Barcha ao noso país. Un texto iniciado coa confesión de que seguindo o consello  dun amigo («debes ser amable contigo mesmo») se agasallara un dos seus soños máis antigos: «coñecer Galicia». Un «país do que tiña saudades», mesmo «antes de coñecer esta terra», que atribúe á comida da súa avoa panadeira (Tranquilina). Un texto no que Gabo, ademais de volver a xogar coa posibilidade de contar cunha ascendencia galega (probablemente, unha certa impostura literaria), relata o seu periplo galaico, iniciado en Compostela («unha cidade viva» na que «un se atopa a cada paso, como a cousa máis natural do mundo, co milagre das pedras florecidas»), continuado polo «paraíso lacustre da ría de Arousa» (sabemos que se aloxou no Hotel da Toxa) e finalizado pola ría de Vigo e a súa ponte (de Rande) xa camiño de Portugal. Gabanza do noso, que se estende á chuvia e, sobre todo, á cociña  «xa que pasamos 72 horas comendo os únicos mariscos que quedan neste mundo devastado, comendo uns peixes que seguen sendo peixes no prato e unhas ensaladas que seguían medrando na mesa.» Que máis admiración se pode pedir para a gastronomía de noso? Transcorridos trinta anos da publicación daquel artigo, escrito por un premio Nobel, aínda é ben estraño que non fose empregado para promover a nosa autoestima ou promocionar Galicia como destino turístico. Quizais, como remata o propio García Márquez, porque «entre galegos –xa o sabemos– nunca se sabe.»

Nota: Na foto de Ramón Castro (EFE) Gabo aparece acompañado de Domingo García Sabell, daquela presidente da RAG e delegado do Goberno en Galicia, que actuou como «cicerone» en Santiago.

Onte 540: Paco Porrúa, editor emigrante

Cando esta semana viaxei a Ferrol, Nicolás Vidal agasalloume un exemplar de Ferroláns de seu. 43 entrevistas en Diario de Ferrol, un libro publicado por Edicións Embora, que preparou co seu compañeiro José Gómez Fandiño. Aproveitando algúns ocos duns días moi intensos e atafegados, comecei o libro pola lectura das entrevistas co intelectual galeguista Fernando Pérez Barreiro-Nolla e co editor Francisco Porrúa. Unha marabilla! Estas dúas pezas magníficas demostran que é posible facer xornalismo cultural de calidade en xornais locais, para o que cómpre contar cunha ollada inequivocamente glocal e unha paixón e paciencia abondas para seguir os fíos máis longos das historias.

A entrevista de Vidal e Fandiño co editor arxentino nacido en Corcubión en 1922 e formado en Ferrol durante o inicio da súa adolescencia constitúe unha auténtica lección do que se entendía por edición cultural no século XX. Nunha ducia de páxinas o grande Paco Porrúa sintetiza as ideas fulcrais da nosa profesión: «O editor xenuíno é un home que ten por unha banda como paixón os libros, e pola outra ten moi en conta os cartos, e esas cousas son contraditorias». Asumindo esta dobre dimensión, o sabio Porrúa defende o seu compromiso inequívoco coa edición literaria, concibida como «unha indagación do mundo e da linguaxe», «un xeito de poñer un pouco de orde no caos». Tamén aposta Porrúa pola lectura literaria como «un desciframento do mundo e un enriquecimento do pensamento». «Un lector sabe que pode pensar en termos doutro, doutro autor, doutro home. Na entrevista non deixei de anotar esta frase memorable sobre a función ética da literatura e da edición literaria: «Entendo a literatura coma unha sorte de entusiasmo case pedagóxico, de dar felicidade aos lectores no sentido de darlles unha comprensión do mundo, unha maior sutileza, un maior axuste das palabras nun mundo no que a linguaxe está completamente terxiversada, onde as palabras se empregan en sentido contrario: dise paz cando hai guerra e diose violencia cando hai afecto, todo ao revés».

A figura deste editor galego emigrante merece ser reivindicada en Galicia, coma el fixo coa contribución doutros editores galegos emigrantes da xeración anterior a súa, Seoane, Dieste e Lorenzo Varela, os que promoveron proxectos como os de Ediciones Botella al mar. Non esquezamos que Paco Porrúa foi o editor na editorial Sudamericana do Rayuela de Julio Cortázar e o que apostou pola publicación de Cien años de soledad de Gabriel García Márquez. Fundador da editorial Minotauro, foi o primeiro editor en castelán de Tolkien e de Bradbury, de quen traduciu Crónicas marcianas, baixo o pseudónimo de Francisco Abelenda (F.A.), o seu apelido materno, libro que editaría cun prólogo de José Luis Borges. Hoxe vive xubilado en Barcelona, despois de vender en 2002 Minotauro ao Grupo Planeta. Beizóns, mestre!