Listado de la etiqueta: emilio_pérez_touriño

Sector estratéxico

Neste mes celébrase o corenta aniversario da Asociación Galega de Editoras (AGE), primeira asociación profesional do sector do libro. Foron cinco as asinantes da acta fundacional, Galaxia, Xerais, Alvarellos, Xistral e Sotelo Blanco, ás que se sumaron outras catro entidades, Escola Aberta, Fundación Barrié, Imprenta Neira e Libro de Oro (Librouro). Presidida primeiro por Bieito Ledo, xerente de Galaxia, e despois por Luís Mariño, director de Xerais, ao fío das posibilidades que abría o desenvolvemento autonómico e o ensino da lingua galega, a AGE traballou coa dupla intención de crear unha industria editorial e ampliar o público para o libro editado en galego, o que supoñía abandonar o resistencialismo que, coa excepción das edicións Castrelos, caracterizaba daquela ao sector. Obxectivos aos que nunca renunciaron as nosas editoras, capaces de ofrecer hoxe un catálogo de máis de 10.000 títulos dos diversos xéneros e tipoloxías e vender dende entón máis de vinte millóns de exemplares, un esforzo compartido na actualidade por case medio cento de editoras. Cifras que non poden agochar o reducido mercado interior do libro galego, apenas o 11,2 % (incluído o de texto), porcentaxe cativa para un sector declarado «estratéxico para Galicia» na Lei do Libro e a lectura (2006), a que quedou en papel mollado co primeiro dos gobernos de Feijoo. Incumprimento que abriu unha fenda entre as teimudas reclamacións da AGE e as políticas cativas dos gobernos de Feijoo e Rueda, as únicas presidencias da Xunta de Galicia que nunca recibiron ás directivas da asociación de editoras, rompendo así os tradicionais encontros anuais con Fraga e Touriño. «Que queren os editores?» preguntoulle Feijoo ao conselleiro Roberto Varela, cando en 2010 a AGE solicitou ser recibida en San Caetano. Dende entón as directivas das editoras agardaron ser convocadas para reiterar a atención que merece un sector estratéxico para a lingua e cultura nosas como para a conformación da propia identidade do país.

Publicado en Nós diario: 14/06/2023

Investir en educacion como prioridade de saúde

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á situación da educación en Galicia no marco da pandemia do Covid-19:

Custa entender como é posible que estando Galicia na «nova normalidade» as terrazas e os centros comerciais estean abertas mentres a actividade presencial, tanto nos centros educativos de Infantil a Secundaria, coa excepción dos segundos de Bacharelato e dos Ciclos Formativos, como nas universidades, continuará interrompida até o vindeiro mes de setembro.

Sei que privilexiar de forma tan clara a actividade comercial e recreativa sobre a educativa e investigadora, obedece a unha prioridade política das autoridades que así o establecen,  neste caso da presidencia da Xunta de Galicia. Decisión que explica que xa metido no fregado dunha precampaña permanente Alberto Núñez Feijoo fose o único que nunha das xuntanzas dominicais de presidentes solicitase a Pedro Sánchez que o que lle correspondese a Galicia dos 2.000 millóns de euros extra (arredor de 120) destinados a afrontar as necesidades educativas tras a pandemia do Covid-19 puidese ser destinado «ao que o Goberno Galego considerase».

Posición de aparente espírito arredista que nunha primeira instancia nos deixou pampos mais que entendemos cando, tras a Conferencia Sectorial de Educación, Galicia solicitou revisar as recomendacións que rebaixaban o número máximo de alumnos/as por aula (entre 15 e 20) no ensino non universitario. Solicitude xustificada polo propio presidente da Xunta en que «hai bastante máis risco nos recreos que nas clases» e pola conselleira de Educación en que «o mantemento dos grupos actuais representa maior seguridade emocional para o alumnado».

Dúas afirmacións tan retóricas e arriscadas como pouco fundamentadas. A do presidente contraditoria tanto coas medidas sanitarias en vigor, que aconsellan ventilar de forma frecuente as estancias interiores dos centros educativos coa apertura de ventás ou portas, como co Real Decreto de 9 de xuño de medidas urxentes de prevención e contención para facer fronte á crise sanitaria ocasionada pola Covid-19. A da conselleira, contraditoria co principio de individualización das aprendizaxes e a posibilidade de agrupamentos flexibles como medidas de atención á diversidade, establecidas polo marco educativo e curricular actuis.

En todo caso afirmacións para saír do paso que expresan que Feijoo non está disposto a intentar reducir o número de alumnos/as por aula, nin sequera no marco desta pandemia da Covid-19, que nunca o esquezamos aínda constitúe un grave perigo de saúde pública, xa que iso lle obrigaría a investir máis en educación, mesmo cos cartos procedentes doutras administracións, que polo anunciado podería destinar a outras finalidades.

Un desinterese teimoso co conxunto da educación pública, incluída a universitaria, que como sucedeu cos servizos públicos de sanidade e coidados durante os gobernos de Feijoo se foi deteriorando de forma silenciosa na súa medula máis sensible, a dos recursos humanos. Así o demostran os datos publicados pola Consellaría de Educación, xa que Galicia perdeu entre o curso 2009/10 e o 2019/20, o que estamos finalizando, 1.274 docentes no conxunto da ensinanza pública; redución máis severa no caso do corpo de mestres, que perdeu 1.534 profesionais, máis do 10 % do seu cadro de persoal. Cifras que pola contra increméntase no caso do ensino privado concertado cuxo profesorado medrou en 237 efectivos no mesmo período, case un 5%, acadando tamén no curso actual a maior cifra da súa historia. Sucede o mesmo co orzamento global dedicado á educación polos gobernos de Feijoo que no ano 2019 aínda quedaba 89 millóns de euros por baixo daquel de 2009 do goberno de Pérez Touriño, no que acadou os 2.432.113 euros, a maior cifra neste eido da historia da autonomía galega, o 22,31 % do total, dous puntos por riba do que supuxo en 2019 con Feijoo.

Xaora, enfrontar os retos educativos do Covid19 en Galicia obrigará a incrementar o investimento educativo, para asegurar a saúde do alumnado e do profesorado e para diminuír a fenda educativa provocada polo longo período non presencial que afectou de forma moi desigual ao alumnado e que penalizou de forma moi considerable ao máis vulnerable, o de necesidades educativas especiais, o socialmente máis desfavorecido e o das primeiras idades. Retos que comezan por activar estes días e sen máis demora un programa específico cun orzamento extraordinario para o curso 2020-2021 no que se asegure unha educación presencial con garantías sanitarias para o alumnado e para os cadros de persoal dos centros, o que sen dúbida obrigará a incrementar o número de docentes, modificar o agrupamento e investir nos recursos didácticos que fagan posible unha estratexia de educación hibridada inclusiva e non discriminatoria. Feijoo debería telo en conta e introducir de vez a educación como prioridade de saúde.

A oliveira nosa

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao futuro e a memoria da Oliveira de Vigo

A piques de comezar as obras do túnel da rúa Elduayen e da actuación urbanística no barrio do Cura e na rúa Poboadores é lóxico preguntarse como vai afectar a Oliveira do Paseo de Afonso XII, o símbolo que figura no emblema heráldico da cidade nosa, desde que en 1813 o alcalde Cristóbal María Falcón solicitou ás Cortes a súa inclusión no escudo de Vigo como «eterno monumento á posteridade». Unha árbore centenaria, incluída no «Catálogo Galego de Árbores Senlleiras», confeccionado pola Xunta de Galicia, no que tamén figuran o matusalén de camelias e os tulipeiros de Virxinia do Pazo de Castrelos, as casuarinas da Alameda e os eucaliptos e as faias do Parque de Castrelos. Árbores todas elas merecedoras dun ámbito especial de protección de posibles riscos e ameazas, das que se garante a súa protección no Decreto 67/2007 da Consellería de Medio Ambiente e Desenvolvemento Sostible, aprobado sendo presidente da Xunta de Galicia Emilio Pérez Touriño.

Non é doado establecer a idade exacta da Oliveira de Vigo. Os expertos municipais calculaban hai pouco máis dun ano, despois de realizarlle unha tomografía, que con carácter orientativo puidese ter uns 174 anos. Mais hai unha década, outra medición, utilizando tamén procedementos de tomografía sónica, asumindo unha marxe de erro estimou que superaría os 193 anos, o que significaría que superou xa os douscentos anos, unha idade parella ao carácter bicentenario da propia cidade coa que en boa medida comparte historia. Xaora, estas medicións son coherentes co relato acuñado sobre a súa orixe, unha oliveira plantada arredor do século XII polos monxes templarios no adro da primitiva igrexa románica de Santa María, sobre a que en 1403 se levantou outra de tres naves de estilo gótico, que sufriría o ataque das tropas de Francis Drake (1589) e cuxo estado era xa ruinoso cando chegaron os franceses (1809).

Unha peripecia a daquela vella oliveira que quedou marcada pola explosión da polvoreira do castelo de San Sebastián o 28 de marzo de 1813, o día do cuarto aniversario da Reconquista, que destruíu a que xa entón era igrexa colexiata. Coincidindo co inicio da construción do templo actual (1815), proxectado por Melchor de Prado Mariño, abriuse unha praza diante da portada, o que semella obrigou a derrubar a oliveira da que se contaba se podían sentar a traballar arredor dela até sete persoas. Segundo Avelino Rodríguez Elías, o administrador de aduanas Manuel Ángel Pereira, xenro do alcalde de Lavadores Cayetano Parada, un dos heroes da Reconquista, tivo a intelixencia de recoller un gallo da vella oliveira e plantalo extramurallas nun eido do barrio do Salgueiral, hoxe entre a Porta do Sol e a rúa do Príncipe, onde arraigou.

Crese que foi con motivo do quincuaxésimo aniversario da Reconquista cando os descendentes de Parada plantaron a oliveira no actual emprazamento, no mais fermoso miradoiro vigués dos solpores sobre o anfiteatro da Ría, onde medrou vizosa, acompañando ao da propia abella da ribeira. As investigacións do filatélico vigués Manuel Lago amosan que en 1881 a oliveira aparece nunha tea do pintor Verísimo cun tamaño considerable. Porte que tamén se aprecia nas postais das décadas de entre séculos a carón da saída das dilixencias e primeiros ómnibus metropolitanos. Sabemos polo semanario «La Ráfaga» que 1914 se lle colocou para a súa protección unha pequena reixa. Mais foi o 14 de agosto de 1932, cando nun acto cívico celebrado no entón Paseo Ramón Franco, que así se chamaba o miradoiro na Segunda República, cando se inaugurou a reixa actual, sufragada por suscrición popular, deseñada por Jenaro de la Fuente e forxada en Vulcano, a empresa de Enrique Lorenzo. Unha homenaxe a oliveira, promovida por Avelino Rodríguez Elías, entón cronista oficial da cidade, na que se colocou a placa na que aínda se pode ler un texto que sintetiza o valor deste símbolo para a cidadanía viguesa: «a promesa firme do seu amor, da súa lealdade e da súa abnegación pola cidade amada».

Oliveira que expresa o carácter emprendedor e liberal da cidade, nome escollido en 1856 por Eduardo e Alejandro Chao para o seu semanario, «La Oliva», a primeira publicación progresista viguesa, impresa por Juan Compañel no seu prelo da rúa Real. Como Oliva foi tamén o nome dun orfeón e logo sociedade recreativa que en 1908 promoveu a instalación na Alameda do monumento ao poeta Manuel Curros Enríquez.

Descoñecemos cal vai ser o futuro que lle agarda a nosa árbore primeira nas actuacións urbanísticas previstas na súa contorna, entre a rúa Poboadores e o Paseo de Afonso. A oliveira é un patrimonio principalísimo da cidade que non pode ser ameazado nin sometido a risco ningún. Os responsables dos proxectos deben presentar como quedaría un espazo urbano que representa o que é a cidade dende hai 800 anos.

 

Un plan para a lingua

No artigo da semana de Faro de Vigo publico unha reflexión sobre o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega con motivo do décimo aniversario da súa aprobación.

Logo PNL_JPGHai dez anos, o 21 de setembro de 2004, o Parlamento Galego aprobou por unanimidade o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega. Foi aquel un día histórico (ou así o crimos moitos) para o galego, ese patrimonio milenario que a humanidade deixou ao noso coidado. Foi aquela unha páxina máis do libro da esperanza do noso país, escrita con sintagmas de simpatía, optimismo e xenerosidade e impresa coa tipografía colaborativa de noso.

Promovido e elaborado durante o goberno presidido por Manuel Fraga Iribarne, do que era vicepresidente Alberto Núñez Feijoo, correspondeu a Xesús Pablo González Moreiras, daquela Director Xeral de Política Lingüística, cuxa personalidade integradora lembramos con saudades, convocar e animar para a súa redacción a unha comisión técnica presidida polo académico Manuel González, organizada en oito comisións sectoriais, nas que traballaron máis de cen persoas de diferentes ámbitos profesionais e académicos que recolleron máis dun milleiro de opinións, achegas e inquedanzas de persoas, asociacións e colectivos educativos, culturais e cívicos diversos.

Tras un intenso debate e un modélico (e pouco frecuente) exercicio de consenso por parte dos tres grupos parlamentarios (PPG, PSdeG-PSOE e BNG), o plan foi aprobado co voto de todos os membros da cámara galega. Un éxito colectivo memorable que merece ser recordado. Deseñábase así unha completísima folla de rota, apoiada por todos os grupos e alicerzada sobre a Lei de Normalización Lingüística de 1983, un auténtico plan integral e estratéxico de normalización que pretendía servir de guía das políticas dos poderes públicos (dende a Xunta de Galicia ás administracións locais) sobre a lingua galega nas primeiras décadas do século XXI. Un plan que se poñía en marcha cando comezaban a percibirse síntomas moi preocupantes do devalo social da lingua, da ruptura da súa cadea de transmisión familiar e da aceleración do seu proceso de substitución polo castelán.

Orientaron a redacción do documento do PXNLG a consecución de cinco grandes obxectivos, hoxe plenamente vixentes e aínda non acadados, como o de “garantir a posibilidade de vivir en galego a quen así o desexe”, sabendo que conta co amparo das leis e das institucións; favorecer o uso do galego nos distintos ámbitos da sociedade, “conseguindo para a lingua galega máis funcións sociais e máis espazos de uso, priorizando a súa presenza en sectores estratéxicos”, como os da educación e administración; ou “promover unha visión afable, moderna e útil da lingua galega que esfarele prexuízos, reforce a súa estima e aumente a súa demanda”. Obxectivos que se concretaron para cada un dos sectores (administración e xustiza, ensino, medios de comunicación, economía, sanidade e ciencias, e sociedade) en máis de 400 medidas concretas, cuxa posta en marcha debería ser incorporada pola Xunta de Galicia a un plan anual cuxa avaliación e seguimento sería presentada ao Parlamento Galego.

Transcorrida unha década, aquelas enormes potencialidades do PXNLG para darlle un novo pulo ao galego apenas se aproveitaron, fose polo seu tímido desenvolvemento inicial no goberno de Touriño, como e sobre todo pola aberta belixerancia dos gobernos presididos por Feijoo, que xa dende a oposición albiscou, non sabemos se por convicción ou por oportunismo, o rendemento electoral que lle produciría abrazar a doutrina de “la imposición del gallego” e a defensa da denominada “liberdade lingüística”. Amparándose nesa liña doutrinal foi especialmente intensa a contrarreforma lingüística imposta polo primeiro goberno de Feijóo, que coa aprobación en 2009 do “Decreto de Plurilinguismo” (parcialmente anulado despois polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia) levou a unha sensible redución da utilización do galego como lingua vehicular no ensino non universitario e a súa práctica desaparición dos centros de educación infantil, sobre todo os dos entornos urbanos. Dende entón, o goberno de Feijóo desvinculouse de facto das medidas programáticas recollidas no plan xeral, reduciu até nun 70% as partidas destinadas para a lingua e desentendeuse dos mecanismos previstos de planificación e avaliación do plan. En román paladino, aquel consenso arredor do plan de 2004 quedou en auga de castañas.

Nun entorno de auténtica emerxencia, cando os informes sociolingüísticos recentes agoiran unha lenta agonía para o galego, a lingua precisa dun plan integral de recuperación acordado e apoiado por unha ampla maioría social e política. A recuperación dos obxectivos e medidas estratéxicas do PXNLG, así como o espírito participativo e de amplitude de miras co que foi elaborado, aventuro que moito axudarían a recuperar o consenso. A nosa lingua, a de todos os galegos, merece outra oportunidade.

Onte 977: «Poemas galegos»

Feijoo_V_TV

O título de dous libros literarios malogrou a que fora unha entrevista tranquila para Alberto Nuñez Feijoo en V Televisión. O seu compromiso epidérmico coa literatura galega púxose en evidencia cando (1:05:30) confundiu o título de Cantares gallegos e comparou as obras de Rosalía co título dunha novela. Nada que poida sorprender de quen tan escasamente se ten ocupado da industria editorial en Galicia e do futuro da literatura galega, fóra da lectura dos seus discursos (xeralmente excelentes) nas datas ritualizadas e da rotina dos actos académicos e institucionais. A pesar da situación dramática do sector do libro, da perda de emprego dun corenta por cento, da mudanza de paradigma ou dos proxectos de dixitalización educativa, en cinco anos o presidente da Xunta non atopou razón para recibir á xunta directiva da Asociación Galega de Editores. Un comportamento ben diferente ao dos presidentes Emilio Pérez Touriño e Manuel Fraga cos que o sector editorial mantivo contacto directo e permanente. Ben sei que hoxe se repetirán as gabanzas rituais (e mesmo os ditirambos) a lingua e literatura galegas. Ben sei, mais non abonda.

Onte 565: O fracaso de Gaiás

Acertou Alberto Núñez Feijjo cando de forma inesperada mandou aos deputados do Grupo Popular apoiar a moción do BNG solicitando á Xunta a paralización definitiva das obras pendentes do complexo da Cidade da Cultura no monte Gaiás. Tras catorce anos, o Partido Popular de Galicia esperta daquel soño megalómano de Manuel Fraga e Xesús Pérez Varela, que até hoxe custou ao pobo galego máis de catrocentos millóns de euros. Pendentes aínda as edificacións máis custosas do proxecto e carente dun proxecto cultural atractivo para o xa construído, a paralización definitiva do proxecto é a decisión máis racional en termos económicos e a máis razoable para a a política cultural do país.

Mágoa que unha decisión deste tipo non se adoptase hai sete anos, durante o goberno presidido po Emilio Pérez Touriño. Daquela todos quedamos anestesiados polo argumento, que semellaba irrefutable, da imposibilidade de abortar o proxecto a causa das «indemnizacións millonarias» previstas no prego de condicións dunhas obras «adxudicadas» cando o derradeiro goberno Fraga estaba en funcións. Ninguén pode negar hoxe que aquela falta de determinación e de afouteza de Emilio Pérez Touriño e Ánxela Bugallo, que supuxo a continuidade das obras de Gaiás, foi un erro monumental.

Como era previsible, moito máis cando estamos sufrindo os efectos da rigorosa dieta de devaluación interna, hoxe o proxecto da Cidade da Cultura sangra á cultura galega, tanto polos seus elevadisimos custes de mantemento (case catro millóns de euros en 2013, oito veces o que se inviste en compras de libros galegos para bibliotecas públicas) coma pola carencia dun plan de usos das súas instalacións e recursos, permanecendo de costas ás industrias culturais do país e ao traballo dos seus creadores. Sen esquecer que a pesar da súa beleza como peza escultórica (que quedará incompleta) e dos esforzos dos seus xestores de celebrar eventos mediáticos, por custosos que fosen, a Cidade da Cultura tamén fracasou como reclamo turístico. As pobrísimas cifras de visitantes son testemuñas dun fracaso sen paliativos que nin os seus defensores máis medualiano son capaces de negar. O Partido Popular de Galicia, responsable principal desta catástrofe económica e cultural, ten a responsabilidade tamén de xestionar agora a súa liquidación. Agoiro que tampouco vai ser doado facelo.

Publicado en Galicia confidencial.

Onte 439: Touriño en castelán

Vergonza allea sentín escoitando falar en castelán a Emilio Pérez Touriño na entrevista que Fernanda Tabarés lle fixo en V Television con motivo da aparición do seu libro de memorias (en galego). Quedei abraiado comprobando que ao longo de case unha hora non só non empregou o galego en ocasión ningunha, senón que ademais utilizaba decote topónimos deturpados («Orense», «Carballino») ou chamaba a Beiras por «José Manuel». Incrible. POlo demais, os contidos da entrevista non mereceron grande interese, xa que semellaban apenas un axuste de contas cos seus compañeiros de partido e de coalición. Pareceume un espectáculo patético, impropio de quen foi presidente da Xunta de Galicia. Mais tamén un síntoma da debacle moral e política que padece o partido socialista (tamén en Galicia).