Vigo – Páxina 62

Onte 989: Pedro Petouto en Vigo

29 de Maio de 2014/en Autores, Cultura, Editores, Galerías de fotos, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Vigo, Xerais/por bretemas

Excelente presentación na Feira do libro de Vigo da quinta edición de Pedro Petouto. Traballos e cavilacións dun mestre subversivo, o libro narrativo de Xesús Alonso Montero, actual presidente da Real Academia Galega. Iniciou o acto o profesor Modesto Hermida que abordou os valores literarios dunha obra que definiu como «pequenísimo libro, compendio xigantesco de principios ao xeito dun certo catecismo laico». Para Hermida «Pedro Petouto é un texto narrativo con todas as da lei, non exento de intensa liricidade. Un libro no que se sintetizan as inquedanzas de Xesús Alonso Montero da literatura social, da literatura como servizo á cultura». Tras referirse a intriga suscitada no seu momento pola utilización por parte de Alonso Montero deste heterónimo e citar as valoracións que de Pedro Petouto fixeran autores oomo Víctor Freixanes, Fernando Salgado, Claudio Rodríguez Fer e Victoria Ruíz de Ojeda, establecendo a súa relación co Juan de Mairena de Antonio Machado, rematou Modesto definíndoo como «libro narrativo, comprometido e entrañable». Interviu despois o profesor Antón Costa que leu un moi fermoso texto no que demostrou a existencia de Pedro Petouto, froito das súas investigacións no eido da Historia da Educación.

Comezou o seu discurso o profesor Alonso Montero salientando que o gran texto literario de Antón Costa merecería ser incorporado polo editor como anexo en futuras reedicións de Pedro Petouto. Despois lembrou a Ramón Acal, o editor da primeira edición do libro na colección Arealonguiña na editorial Akal: «Ramón Acal é un dos tipos máis listos que deu Europa. Un home moi culto que sabe o que hai que editar para vender e para influír na sociedade». Lembrou despois o profesor as edicións anteriores da obra, tanto as tres consecutivas sinaladas por Akal en 1974, como a realizada en 1999 pola Fundación 10 de marzo en colaboración coa Universidade de Compostela, cando aínda era profesor da facultade de Filoloxía. A seguir, don Xesús lembrou que os primeiros capítulos foran escritos e publicados no ano 73 no semanario vigues El Pope, no que traballaba Xosé Armesto Faginas, «un home, bo, xeneroso, extraordinario, que merece todo o noso recoñecemento e lembranza».

Alonso explicou as razóns polas que escribiu Pedro Petouto, que non foron outras que para eludir a censura. «Todos os que escribiamos no franquismo tiñamos unha certa habilidade de autocensurarnos para evitar a consulta voluntaria establecida por Fraga Iribarne. Eu daquela estaba na miña etapa de fervor marxistizante e pensei que inventando o personaxe deste mestre subverisvo podería dicir algunhas cousas. Fixen algunhas afirmacións de tipo socialista que nun artigo asinado pola miña pluma non sería permitidas». Aclarou, don Xesús, que se ben Pedro Petouto fora unha invención súa, o nome si que existiu. «Un canteiro chamado Pedro, que tiña por alcume “Petouto”, foi o que preparou a cantería da casa nosa da Grova, que habitamos dende 1941. Era un comunista das silverias, convencido de que non debía haber pobres». Referiuse a adicatoria da primeira edición, que conserou en todas as posteriores, a catro figuras extraordinarias do movemento obreiro galego e a un cura da montaña lucense comprometido coa xustiza. A seguir debullou como levou a Pedro Petouto polos camiños da literatura, facéndoo participar no segundo enterro de Rosalía, no banquete de Conxo sendo un adolescente ou a ler ao Unamuno socialista. Por último, Alonso Montero confesou a súa devoción por Antonio Machado: «Se hai un escritor para min, ese é Antonio Machado, o seu verso e a prosa de Juan de Mairena, un dos grandes libros da prosa española do século XX. Ademais admiro de Machado a exemplaridade da súa biografía. Non dubido que é o escritor que maís influíu en min, mesmo por riba de Rosalía ou de Curros».

Onte 988: O fío do vermello de An Alfaya

28 de Maio de 2014/en Autores, Literatura infantil e xuvenil, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Promoción do libro, Vigo, Xerais/por bretemas

A editora Helena Pérez e o escritor Antón Garcia Teijeiro presentaron onte O fío vermello, o libro máis recente de An Alfaya publicado por Xerais na coleccíon Merlín. Comezou o seu discrso Antonio expresando a sua convicción de que a literatura debe estar cerca dos nenos, dos lectores en formación. Confesou sentirse identificado coa concepción da literatura de An Alfaya: «unha autora que ten unha voz propia, non fai concesións, sabe que nunha novela ademais da trama son moi importantes os personaxes e os seus sentimentos». «An Alfaya escribe literatura de personaxes, interésanlle máis as emocións que os feitos. An ten un espírito de escritora comprometida coa literatura». Comentou, despois, O fío vermello, que definiu como «novela de personaxes moi vivos, personaxes que representan o amor, a superación, a amizade e a tenrura». «”O fío vermello” é, tamén, a metáfora da dignidade de Carlo, o rapaz que se pecha na terraza onde escruta o firmamento agardando pola chegada do seu irmán. É a metáfora da acción, do desexo de actuar sen renunciar a súa convicción». Rematou as súas palabras Teijeiro cualificando O fío vermello de «libro enxeñoso, comprometido co ser humano, un libro de altura, escrito con claridade e intelixencia. Non se pode dicir máis, só cómpre lelo».

Comezou An Alfaya as súas palabras dicindo que para ela non hai temas para nenos e outros para adultos, «só cómpre facer un esforzo para achegarse aos nenos e adolescentes». Confesou que lle interesaban as aventuras emocionais, «preocúpame o que lle fai sufrir ás persoas, eses conflitos que cómpre sacar fóra». «Sei que algúns dos meus textos poden ser considerados duros xa que se tratan temas duros, porque non toda a realidade é guai», engadiu. Enumerou algúns deses temas abordados en libros anteriores, a Sida n’ O caderno azul, a soidade dos sen teito en Illa soidade, a nai na cadea no Aroma do liquidambar, para referirse, despois, O fío vermello, «unha novela protagonizada por un neno decepcionado polo mundo adulto, que cando recibe unha grande mentira decide rebelarse de forma pacífica, decide pecharse nun lugar e non falar nunca máis, un xeito de tirar do nobelo que teñen que resolver os adultos». «Un personaxe, Carlo, que necesita unha fuxida, cara o mundo dos soños, que atopa nas estrelas fugaces, as Perseidas, ás que pide un desexo que no plano da razón non se pode cumprir».

Magnífica presentación seguida por un numeroso grupo de persoas que ateigaron a carpa da Feira do Libro viguesa nun serán chuviñento.

Onte 987: Podemos gaña en Navia

27 de Maio de 2014/en Onte, Política, Vigo/por bretemas

O feito de que Podemos gañase as Europeas en Navia non debe pasar desapercibido. Esoutro novo Vigo, un polígono de vivendas de promoción pública e cooperativa, cunha poboación que ten a media de idade máis baixa de Galicia, está chamado a marcar as tendencias do voto da xeración de menores de 40 anos. Nas últimas Autonómicas en Navia gañara AGE, formación que nas eleccións do pasado domingo ocupou a segunda posición. É un feito para a reflexión que o PSOE, partido que tradicionalmente lidera o voto no veciño barrio de Coia, sexa en Navia terceira forza política, mentres que PP e BNG ocupan as últimas posicións. Non semella un disparate considerar a hipótese de que Navia sexa un distrito que adianta o comportamento electoral do futuro voto urbano. A ter en conta nas análises que se está facendo sobre os resultados electorais na cidade de Vigo, onde o taboleiro revolcouse unha barbaridade.

Catro décadas na Alameda

27 de Maio de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Librarías, Memoria, Vigo/por bretemas

No artigo da semana en Faro de Vigo animo a participar na Feira do Libro de Vigo que se celebra esta semana na Alameda de Vigo.

Teño querenza pola Feira do Libro que se celebra nos xardíns da praza de Compostela. O venres inaugurouse a cuadraxésima edición na que se abandona a súa tradicional convocatoria na primeira decena de xullo. Novas datas de primavera para unha feira que no entorno da crise económica e do proceso de hibridación da industria editorial precisa azos e iniciativas renovadas, como o festival de música infantil galega, iniciado con enorme éxito a pasada edición, para seducir ao lectorado de todas as idades.

Parte do engado da feira do libro viguesa ten que ver coa súa ubicación privilexiada na Alameda, o máis fermoso dos parques urbanos vigueses, construída hai máis de cento cincuenta anos en terreos gañados ao mar e urbanizada ao abeiro do plan do ensanche de García Olloqui de 1870. Baixar á feira do libro supón regresar a un espazo da miña infancia onde difícil é non lembrar a presenza de Camilo e a súa barquilleira, o home do parisién, ou daqueles gardas de xardíns que rifaban se pisabamos algúns dos parterres presididos polas esculturas de José Luis Medina do oso, do cisne, da hiena e do caracol ou polas alegorías da paz, da maternidade e do mundo do traballo que cicelaran as mans do pai de Camilo Nogueira. Como é imposible esquecer aos fotógrafos de minuto que alí traballaban, agardando pacientes pola súa clientela de jichiños e namoradas que xuntaban as súas miradas dentro dun corazón diminuto de papel. Nin aqueloutros “retirados”, así os bautizaba a miña avoa, que pasmaban nos bancos, atentos á chegada dos músicos da banda municipal dispostos a interpretar o seu concerto popular diante do estanque onde un alcalde franquista quitou a estatua de Curros Enríquez.

A Alameda viguesa, concibida como un espazo urbano de privacidade, continúa sendo, a pesar dos seus achaques, un lugar acaído para camiñar, xogar, conversar, descansar, namorar ou ler no centro de Vigo. A nosa Alameda, ao pé do buligar da ribeira, onde se mesturan as fragrancias do xardín e da maruxía, sempre foi espazo de serenidade, un remansiño para vivir con acougo. Razón pola que dificilmente poderíamos atopar un sitio máis acaído que a sombra destas castiñeiras de indias e magnolias para gozar do aroma dos libros, do noso primeiro pan da cultura; un lugar ideal para instalar este improvisado corredor de lectura que cada ano durante dez días purifica o aire da cidade.

Escoller esta ubicación ideal para a feira do libro, foi iniciativa ventureira que lle debemos a don Antón Patiño Regueira, o inesquecible libreiro de Librouro, o fundador da feira do libro de Vigo en tempos difíciles e entusiastas nos que era imprescindible levar á rúa os aires de liberdade, galeguismo e democracia dos que son portadores os libros. Patiño e os libreiros vigueses do seu tempo, sendo alcalde de Vigo Joaquín García Picher, tiveron a afouteza de baixar no verán de 1975 os libros ao corredor central da Alameda, onde colocaron os seus primeiros postos, coa intencion de facelos visibles diante de toda a cidadanía que, en moitos casos, nunca se atrevera a franquear a porta da libraría, concibida daquela como un templo sagrado destinado só ás minorías de intelectuais e afeccionados á lectura. Daquela, nos anos difíciles do Tardofranquismo, o libro constituía unha ferramenta de afirmación cívica e galeguista indispensable para conquistar as liberdades, a democracia e a recuperación da lingua e cultura galegas. Como fixera Coruña tres anos antes, Vigo incorporábase ás cidades pioneiras que contaban con feiras do libro organizadas por libreiros, recuperando así iniciativa e o espírito que en 1933 os libreiros madrileños tiveran de levar ao Paseo de Recoletos a luz dos libros.

O libreiro don Antón Patiño Regueira, figura cultural esencial e memoria cívica de ferro, a quen a cidade de Vigo aínda debe un recoñecemento, axudounos a descubrir que camiñar devagariño esta Alameda, seguindo a liña conformada polas casetas da feira do libro, permite ignorar o estrondo de vitrasas e automóbiles e, porén, identificar o canto dos paxariños; deterse diante dos mostradores facilita descubrir os múltiples matices da luz que reflicten as edificacións pétreas que rodean este rectángulo natural. Fenómenos que pouco deben sorprendernos xa que foron descritas moitas outras utilidades destes obxectos de papel ou cartón que chamamos libros: iluminar, ensinar, interrogar, consolar, divertir, acougar, acompañar, enamorar, engaiolar, convencer, desenvolver a nosa sensibilidade, animar a compartir, a convivir, a viaxar… Paga moito a pena, pois, baixar a Alameda a gozar dos seráns dos libros e da música, onde picariños e maiores, militantes todos da lectura e do valor dos libros, poden experimentar da súa biodiversidade cultural e das fragrancias dos xardíns en primavera.

Onte 984: Na Feira do Libro de Vigo

24 de Maio de 2014/en Autores, Galerías de fotos, Narrativa, Novidades, Onte, Poesía, Presentacións, Promoción do libro, Recurso_didáctico, Vigo, Xerais/por bretemas

Comezou onte a Feira do Libro de Vigo, instalada na praza de Compostela até o domingo un de xuño. Pola mañá asistimos o acto de inaguración no que Pedro Feijoo interviu como pregoeiro e pola tarde participamos nas presentacións dos libros máis recentes de Carlos Negro e Agustín Fernández Paz. No seu pregón Pedro reivindicou o papel de Vigo como cidade literaria e a necesidade da comunicación directa do autor coa lectora, sen esquecer o papel das políticas públicas de fomento da lectura. Un texto excelente (pode baixarse en pdf) de lectura moi recomendable. Antes de falar dos contidos de Penúltimas tendencias, Carlos Negro leu un texto chamado a convertirse en clásico («Decálogo para unha poesía que se cadra non existe») no que reivindica e enxerga futuro para a que bautizamos como «poesía orientada a un público xuvenil». Un texto de gran interese para a formación do lector literario e para a reivindicación da poesía no entorno educativo e bibliotecario. Por último, na presentación d’ A viaxe de Gagarin conversamos con Agustín sobre o contexto daqueles anos sesenta sobre os que teceu a súa emocionante novela da memoria e de formación. Agustín puxo en evidencia a importancia do seu blog documental, un espazo pioneiro (extraordinario traballo) niso que podemos chamar «edición estendida«. En definitiva, un excelente inicio dun programa intenso de presentacións e actos que continuará para nós o vindeiro luns.

Onte 979: Irene

19 de Maio de 2014/en Memoria, Onte, Persoal, Vigo/por bretemas

Deille un colo a Irene. Apenas facía seis horas que nacera. No seu latexo sentín a fraxilidade do inicio dunha vida, unha desas experiencias marabillosas, marcantes e infrecuentes, que nos devolven ao máis primixenio da condición humana, a de sermos cadea de cariños e querenzas. Cando espertou entre uns chorares, aínda inexpertos, colleume o maimiño entre os seus dedos. Eis o reflexo de prensión, a primeira forma de socialización do ser humano, a primeira manifestación dos afectos. A vida vai ser para Irene a conquista da autonomía, mais tamén a da súa perda, irreversible. Recibímola con saudades da súa avoa, a que naceu nas brétemas de Yorkshire e deixounos en Vigo o pouso dos afectos. Recibimos a Irene, tamén, con moito entusiasmo, sabemos que pode ser a embaixadora da paz, da nosa memoria, tamén da nosa lingua, no século XXII. Vertixe e emoción para un día que lembraremos.

Escaparate 16/2014: Libraría Cartabón (Feiras do Libro)

18 de Maio de 2014/en Escaparate, facebook, Librarías, Promoción do libro, Vigo/por bretemas

Gonzalo Pérez Nieves detrás do mostrador da Libraría Cartabón de Vigo na Feira do Libro de Lugo. Foto tirada do Facebook de Cartabón o 18 de maio de 2014.

Onte 973: Duelo de Penélopes

13 de Maio de 2014/en 17_de_maio, Autores, Efemérides, Onte, Poesía, Recurso_didáctico, Vigo/por bretemas

Felicísimo foi o acto de onte no Club Faro de Vigo no que homenaxeamos a Xosé María Díaz Castro. Todas as intervencións foron moi brillantes e amosaron a relevancia do autor de Nimbos. Armando Requeixo, o biógrafo e estudoso do escritor de Guitiriz, presentouno como figura poliédrica, poeta durante sesenta anos e tradutor destacadísimo. Luís González Tosar, amigo e editor do poeta durante a derradeira década da súa vida, realizou o retrato humano. Contou con moita finura como Xosé María namorou por carta de María Teresa, a súa madriña de guerra, que sería a súa dona. Relatou a súa amizade con Charles Lessner, o afillado de Karl Marx, que sería en Vilagarcía, cando traballaba no colexio León XIII, o seu profesor de inglés e alemán. E lembrou Tosar con saudade e emoción aqueles días felices compartidos, nos que o poeta colaborou coa revista Dorna.

Pechou as intervencións Xosé Luís Méndez Ferrín abordando a relación de Díaz Castro con Vigo, «a capital editorial e cultural de Galicia do século XX e do comezo do XXI». Lembrou o papel esencial do poeta berciano Ramón González Alegre, director da revista Alba de Vigo, quen non seu libro Poesía gallega contemporánea, publicado en 1953 por Hugín, deu a primeira noticia do poeta Xosé María Díaz Castro. «Daquela ingnorábase en Vigo que Díaz Castro publicara en 1946 o opúsculo Nascida dun soño na imprenta e librería Celta de Vilagarcía». Continuou Ferrín recordando o decisivo que fora a publicación en 1956 da Escolma da poesía galega. IV Os contemporáneos, preparada por Paco del Riego, onde se recolleron textos de poetas inéditos como Díaz Castro. «Alí aparece o núcleo duro dos poemas diazcastrianos, dende a pérola negra, «Penélope», mais tamen outra «Penélope» a de Álvaro Cunqueiro. Unha sostense a carón da outra, a iso é o que chamamos “duelo de Penélopes”». «Daquela había sede de Díaz Castro. Un clamor para que publicase un libro en galego, cando en Galaxia había repulsión para a publicación de poesía. Así naceu a serie Sanlés, onde non aparece o carimbo de Galaxia, dirixida por Del Riego e Celso Emilio». Citou Ferrín as críticas entusiastas que recibira Nimbos, a pesar que Carballo Calero cualificara a Díaz Castro apenas como «poeta legible». Rematou Ferrín afirmando que «teñen razón aqueles que consideran que o canon da poesía galega do século XX está formando por Xosé María Díaz Castro, Aquilino Iglesia Alvariño, Álvaro Cunqueiro e Celso Emilio Ferreiro».

Texto da presentación (pdf).

Onte 972: Aí ven o maio

12 de Maio de 2014/en Cultura, Efemérides, Etnografía, Festas, Onte, Vigo, Xerais/por bretemas

Celebrouse onte a festa dos maios coa que no centro de Vigo recibimos a primavera. Organizada dende hai máis de tres décadas pola Asociación Casco Vello, esta festa estacional, alicerzada na cultura agraria, transformou a praza da Constitución en adro de danzas tradicionais (felizmente recuperadas). Ademais de gozarmos na festa do euforizante recendo de pampullos, laranxas e fiúnchos, non faltaron as coplas satíricas e humorísticas nin a dramatización da chegada da primavera. Nin o maio do grupo Imán reclamando o regreso do programa Sereos ao Casco Vello, trasladado de forma vergonzante á rúa Jacinto Benavente. Aí ven o maio de flores cuberto.

Onte 968: Grosse Coalition

8 de Maio de 2014/en Goberno Feijoo, Goberno Rajoy, Onte, Política, Vigo/por bretemas

Tras o acordo orzamentario de Caballero e Figueroa en Vigo, hai indicios de que o PSOE e o PP poden repetilo no concello de Lugo. Sería outro froito do modelo da Gran Coalición, acuñado por Merkel en Alemaña, na que o partido socialdemócrata abaixa os brazos diante do conservadorismo liberal, que ameaza con expandirse en España como a mellor saída defensiva dos partidos sistémicos no entorno da crise de devaluación interna e de empobrecemento xeralizado.Tras as eleccións europeas, cuxo resultado é probable non vai modificar moito o escenario, aventuro que se continuará ensaiando o modelo en diversas ámbitos dos poderes públicos. Ten moita razón Fermín Bouza cando afirma que este modelo da Grosse Coalition é unha pésima idea, unha irregularidade histórica, un sintoma inequívoco da incapacidade do PSOE para abandonar o terreo enlamado na corrupción política e económica. Mágoa da falta de coraxe dos membros da súa dirección!