Onte – Páxina 110

Onte 1038: Contos do mar de Irlanda

17 de Xullo de 2014/en Autores, Cidades, Lingua, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Vigo, Xerais/por bretemas

Dediquei unhas cantas horas da tarde de onte a mergullarme nese océano narrativo que é Contos do mar de Irlanda de Xurxo Souto. Tras Fumareu, O retorno dos homes mariños e Contos da Coruña, Xurxo volve ofrecer outro librobarco, un libromar que convida a navegar polas mil ribeiras do mar de noso. Medio cento de recortes poderosos protagonizados polo nosos labregos do Atlántico, heroes que partiron cara o paralelo 48 e recalaron no porto de Bouzas, a nosa capital do mar, ou nos peiraos do Berbés e do Muro da cidadeatlántica, epicentros desde os que a nosa flota desplegou a súa tecnoloxía nos mares de Terranova e Gran Sol. Un libro coral no que se recompilan as voces de xentes humildes do mar, dos mariñeiros, patróns e fogueiros, dos gaiteiros do mar, de redeiras, traballadoras da conserva ou descargadores da coia. Un libro arca que recolle os tesouros das falas mariñeiras, incluídos os topónimos da costa e talasónimos galegos da xeografía do Irish Sea.

Un libro esponxa épico no que reborda a vida, a emoción, o relato, a música, no que se reúnen textos excepcionais, como «Xulio Verne no país das marabillas», unha crónica extraordinaria escrita polo patrón do Ría de Aldán no ano 73, ou como «O neno da curva de San Gregorio», a historia do mariñeiro pintor, Un libro, pois, cheo de vida, co arrecendo do salitre e do pedramol.

O mércores 23 abriremos rota de presentacións no Museo Massó de Bueu, para continuar no Festigal o 25, na Feira da Coruña o serán do sábado 2 de agosto. Aquí traeremos crónica e impresións destes primeiros lances dun libro que aventuro vai gustar moito.

Onte 1037: Barrio do Cura

16 de Xullo de 2014/en Beizóns, Memoria, Música, Onte, Persoal, Poesía, Vídeos, Vigo/por bretemas

Souben onte desta peza audiovisual sobre o Barrio do Cura, alicerzada sobre o texto e a voz do poeta Xabi Xil Xardón. Unha marabilla!!! Quedei sen palabras. Afondoume. Non é ese para min un espazo calquera, no forno do señor Domingos, o noso veciño fronte por fronte, está o celme da miña nenez, moitas horas daqueles días felices, o arrecendo das empanadas e tarteiras da miña nai e os roscóns da miña avoa e miña madriña chegadas das Travesas. No Barrio do Cura estaba o estanco de Maruxa co faro de cada día, máis tamén coas novelas de mamá, as medias da avoa e, anos máis tarde, o meu Triunfo. No Bar Madrid botaba papá a quiniela e eu agardaba a Julito Bernárdez para subir para o colexio. Na ferraxaría industrial dos Sanmartín sempre había tanto balbordo como na moblaría desorde e medo, moito medo, cando morreu tan noviño o rapaz do terceiro, o fillo do carpinteiro. Nunca esquecerei a desgraza de Concha na carnizaría, nunca, nin o accidente do Dyane do meu pai no cruzamento de Llorente. No bar Mascato dicía a avoa Filo que ían os borrachóns de retirada, despois de visitar a taberna de Armando do calellón das Angustias. Máis tarde souben que os pintores e intelectuais como Laxeiro frecuentaban o Roucos para fartarse coas tortillas e as filloas larpeiras de Sira. Os ultramariños da Aldea eran moi escuros, xusto ao pé da casa da mestra onde aprendín a ler. Nos calellóns do Barrio do Cura quedou ancorada unha parte da miña memoria máis luminosa. Mágoa que sexa tan difícil evitar a desaparición deste derradeiro reduto da arquitectura mariñeira máis tradicional do Berbés. Quedan, en palabras de Xardón, as primaveras no barrio de luz e máis non dar, e nós entre ruínas. Quedan.

A miña gratitude aos autores desta peza, que para min constitúe un grande agasallo. Xardón, Miriam Rodríguez e Pablo Kaufmann, beizóns.

Onte 1036: Tormenta perfecta no sector editorial

15 de Xullo de 2014/en Comercio do libro, Cultura, Editores, Goberno Rajoy, Librarías, Onte, Política/por bretemas

Os datos do avance do estudo de comercio interior do libro en España de 2013, do que onte se desvelaron algunhas cifras, debuxan a tormenta perfecta do sector editorial español que dende o inicio da crise (2008) perdeu o 30 % das súas vendas brutas (uns mill millóns de euros), retrocendo a cifras de hai vinte anos. Un descenso que no último ano supón o 9,7 % da facturación e o 9,6 % dos exemplares, que atinxe a todas as canles de comercialización (sobre todo ás librarías, o 14,1 %) como a todos os subsectores da edición, sobre todo o do libro de texto, literario e infantil e xuvenil. Unha situación de devalo cuxa orixe está, entre outras causas, na diminución do consumo provocada pola crise, na redución das compras para bibliotecas, na baixada das axudas públicas para a compra de libro de texto, no cambio de hábitos de consumo cultural que conleva unha redución do número de lectores e lectoras, como no proceso de hibridación e lenta incoporación do libro dixital (só o 3,7 % das vendas).

Cando dispoñamos dos datos de todo o estudo poderemos detallalos por subsectores de edición e linguas, con especial atención ao caso galego. Xaora, este avance demostra o carácter estrutural da crise dun sector que, no marco do proceso actual de hibridación e reforma educativa, está sufrindo un duro proceso de reconversión. Estes días hai voces que solicitan un rescate do conxunto do sector, como gozaron outros da industria manufactureira española, argumentando a súa importancia económica –supón o 0,7 % do PIB, sendo a editorial a primeira industria cultural en España– coma polo seu carácter estratexico cultural e educativamente. No entanto, á luz da experiencia doutros rescates públicos, como onte ben propoñía o editor Valentín Peréz, sería máis aconsellable rescatar aos lectores. Non o esquezamos, a saída da crise dun sector editorial hibridado tamén está na recuperación das políticas públicas de lectura.

Onte 1035: A cara da derrota

14 de Xullo de 2014/en Deporte, Fútbol, Onte/por bretemas

A de Messi foi onte a cara da derrota. Declarado pola FIFA como o mellor xogador dun campionato onde apenas brillou, o arxentino non puido agochar a decepción cando perdeu esta oportunidade de convertirse noutra das grandes estrelas da historia, á altura de deuses como Di Stefano, Maradona ou Pelé. En toda a competición, como durante a durísima final de onte fronte Alemaña, agardábase apenas un alustro do seu xenio, un instante decisivo nun caneo ou nun lanzamento, unha superioridade que non apareceu. Aí a súa decepción. O percorrido polas escaleiras do palco de Maracaná para recoller o balón de ouro foi un dos máis tristes da súa vida. Messi é consciente que o maior fracaso é o que un sinte, esa dor poderosa que non hai analséxico nin adulación que a poida mitigar. Non foi este o seu mundial nin tampouco o de Neymar nin o de Cristiano Ronaldo nin o de Luis Suárez, figuriñas que neste campionato enfrontáronse coas súas limitacións e expectativas, quizais, desmesuradas. Todos os catro, considerados os mellores futbolistas do mundo, os mellor pagados, os máis mimados e aclamados pola bancada e pola prensa, non puideron evitar un aceno de tristeza cando na soidade do vestiario se puxeron diante do espello para resolver o vello dilema entre o valor e a gloria, alí estaba a cara da derrota.

Onte 1033: Kid Reigosa

12 de Xullo de 2014/en Novidades, Onte, Poesía, Presentacións, Promoción do libro, Xerais/por bretemas

Acompañei onte a Carlos Reigosa na presentación en Compostela de Kid Salvaxe, o seu primeiro libro de poemas. O escritor da Pastoriza comezou confesando que con dezasete ou dezaoito anos, cando chegou a Madrid, ía ao ximnasio do Palacio de Deportes onte tiña compañeiros como os boxeadores José Legrá e Velázquez. «Eu nunca pelexei, xa que sei que non tendo fame o boxeo non ten sentido. Porén, para min as imaxes máis poéticas da vida son as boxísticas. Todos os días temos que nos enfrontar con algún rival. O boxeador comeza o combate coa cara limpa e acaba como a vida, coas marcas dos golpes. Iso foi o que representou Miguelanxo Prado de marabilla na imaxe da cuberta do libro».

Continuou Reigosa dicindo que «son un prosista, un narrador, non son poeta, a pesar de que fixen poemas en galego toda a vida, aínda que até agora nunca fixera nada por publicalos». »Este Kid Salvaxe está condicionado pola morte do meu pai, razón polas que os poemas están cargados de pasado, creo que hai textos de gran vitalidade, máis cargados todos de memoria». «Son consciente que vivín aqueles tempos nos que a poesía estaba cargada de futuro, con voces como as de Celaya, Ferreiro ou Blas de Otero, poetas aos que coñecín en Madrid». «Como sei, tamén, que a poesía ten algo de confesional. Son consciente que Os outros disparos de Billy, aqueles aforismo escritos como poemas en prosa, estaban cargados de futuros, onde estaba moi presente a música de Bob Dylan».

A seguir dixo Reigosa que «Kid Salvaxe ten unha unidade, a que lle proporciona a idea de que vida non está ben feita. Isto é mellorable». «Sei que Kid Salvaxe mantén un fío con Oxford, amén, a miña primeira novela, onde se propoñía cambiar todo e se sabía como facelo. No entanto, sendo o autor e o mundo o mesmo, en Kid Salvaxe hai un entusiasmo distinto, outra ollada». Antes de ler uns cantos poemas do libro, resumiu Reigosa: «creo que os poemas teñen unha harmonía das visións desconcertadas, froito dun estado de ánimo consecuencia da experiencia persoal». Na quenda de preguntas, Carlos Reigosa lembrou as bágoas de Celso Emilio Ferreiro despois de escoitar recitar o seus poemas ao xornalista cordobés Felipe Mellizo.

Onte 1032: Vergonza de titular

11 de Xullo de 2014/en Dereitos_humanos, Educación_para_a_Paz, Onte, Política, Xornalismo/por bretemas

Hai xa tempo que non me escandalizan os editoriais realistas de El País no seu transo cara ao espazo político de centro dereita españolista. Comprendo que desque é propiedade de fondos de investimentos internacionais, o cadro de profesionais perdeu o control da «independencia» do xornal e algúns dos seus máximos directivos como Cebrián, probablemente, tamén a dignidade.

Xaora, o titular de onte na portada da edición impresa referido ao xenocidio de Gaza («Israel e Hamás intercambian cohetes en plena escalada militar») supera todas as liñas vermellas coas que un poida decepcionarse. Este titular de El País é unha vergonza desde o punto de vista do rigor xornalístico, competindo en indignidade cos da prensa máis reaccionaria do seu entorno. Xaora, un titular escasamente obxectivo, a pesar de que no ladillo se destacase o número de vítimas palestinas (40) e o de ataques dos F-16 (400). Abonda con consultar outras fontes da prensa internacional para coñecer que daquela eran 66 os palestinos mortos, dos que 50 eran civís e 14 deles nenos, sendo o número de feridos máis de 400, mentres en Israel, por ventura, non se produciron vítimas tras os lanzamentos dos foguetes de Hamás.

Interpreto o desafortunado titular como outra mostra da deriva reaccionaria de El País, acentuada tras a mudanza na súa dirección. No entanto, é difícil non expresar a miña decepción e protesta, primeiro pola impotencia que sei sinten moitos dos seus profesionais e colaboradores, entre as que hai persoas que moito quero e admiro, mais tamén pola inevitable melancolía que produce saber da perda de quen nos acompañou día a día durante case catro décadas, esas páxinas nas que aprendimos e coas que reflexionamos e soñamos. Este afastamento, cada vez máis irreparable, de El País dos seus lectores e lectoras progresistas é unha perda dolorosa, semellante á que produce o afastamento dun gran amigo de vello. Por fortuna, na prensa de Madrid, a pesar das dificultades do actual proceso de hibridación, apareceron outros medios aos que paga a pena ler.

Onte 1031: Xenocidio en Gaza

10 de Xullo de 2014/en Dereitos_humanos, Educación_para_a_Paz, Onte, Palestina, Política, Xustiza/por bretemas

Estremece o que sucede estes días na Franxa de Gaza, convertida en campo de tiro dos F-16 israelitas. Xustificados polo goberno de Netanyahu como resposta ao asasinato dos tres mozos xudeus secuestrados e pola persecución de dirixentes de Hamás estes bombardeos provocaron nas últimas 48 horas máis de corenta mortos, a maior parte civís, entre eles tamén moitos nenos. Unha dor insoportable, outra vez volve o xenocidio da poboación palestina. Unha operación que, ademais, moitos analistas interpretan como a resposta militar coa que Israel pretende evitar a reconciliación intrapalestina e a reunificación política de Gaza e Cisxordania, un proxecto do goberno de Mahmud Abbas que culminaría na constitución dun goberno de unidade nacional palestina con participación de Hamás. Tras tantos anos de conflito, cando se cumpre unha década da sentenza modélica do Tribunal da Haia que ordenou a Israel a desmontar o Muro de Anexión e as colonias construídas ilegalmente, así como a reparar aos palestinos os danos causados, a espiral semella volver ao inicio, diante da inacción da comunidade internacional. No actual mundo multipolar a única saída posible para parar o xenocidio de Gaza é a activación política internacional e a mediación efectiva das Nacións Unidas. Semella coma berrar no deserto, mais non hai outra posibilidade.

Onte 1030: Ánimo, Fernando!

9 de Xullo de 2014/en Celta de Vigo, Deporte, Fútbol, Onte/por bretemas

Non ten a sorte que merece Fernando Vázquez. Saíu de Vigo pola presión dos sectores máis conservadores do celtismo, tras un ascenso contundente e unha gran tempada en primeira que levou ao equipo a competición europea. Foi destituído onte como adestrador do Deportivo, tras outro ascenso meteórico cun equipo improvisado, no marco dunha crise societaria gravísima que puido provocar a desaparición da entidade. Fernando Vázquez é o noso mellor adestrador, o líder natural do combinado nacional galego, tanto pola súa fortaleza táctica coma polo seu entusiasmo contaxioso tanto co cadro de xogadores coma coa afección. Non esquezamos que tras a súa destitución, custoulle ao Celta ferro e fariña (cinco tempadas en Segunda) reatopar estilo no seu xogo e estabilidade no seu equipo técnico. Agora, a súa inxusta destitución, que nada ten que ver con razóns deportivas ou disciplinarias, amosa o caprichoso e inmaduro comportamento dos actuais dirixentes do Deportivo, apenas outro froito do elitismo coruñés máis cavernario. Síntoo moito por un gran deportista e por un comprometido cidadán galego. Ánimo, Fernando!!!

Onte 1029: Gmail en galego

8 de Xullo de 2014/en Internet, Lingua, Novela gráfica, Onte, Recurso_didáctico, Tecnoloxías, Traducións, Twitter/por bretemas

Dende onte xa está en galego a interface de Gmail. Segundo o incansable Iago Varela, o artífice de Mallando Android, o servizo de correo electrónico máis popular chega co galego ás 71 linguas nas que pode ser empregado. Sen dúbida, un éxito para idioma galego. Para mudar o noso Gmail ao galego, abonda con entrar no menú de «Configuración» e escoller «galego». Mágoa, que polo momento, esta opción na nosa lingua non poida ser utilizada nalgúns outros produtos de Google tan importantes como a Axenda, hoxe aínda incompatible (como puidemos comprobar) coa opción en galego da caixa de correo. A pesar deste inconveniente, a chegada do galego a Gmail, coma hai máis dun ano sucedeu con Twitter, supón outro chimpo de xigante para a normalización da nosa lingua na rede, que ofrece máis posibilidades de escolla aos usuarios que así o desexen. Agardemos que decontado se traduza tamén a Axenda de Google. Seguimos 🙂

Onte 1028: Celso Collazo

7 de Xullo de 2014/en Autores, Cultura, Galeguismo, In memoriam, Onte, Xornalismo/por bretemas

É incomprensible que a noticia do pasamento en Madrid aos 92 anos do de Celso Collazo Lema non merecese máis atención en Galicia. Correspondente internacional da axencia EFE en Moscova, Londres ou Nova York, este fillo de Vimianzo pertence ao grupo dos máis importantes correspondentes de prensa do século XX. Nos últimos meses tiven frecuentes noticias súas, xa que era moi bo amigo de Carlos G. Reigosa, a quen asesoraba na documentación da súa próxima novela. Celso Collazo pertencía á xeración de xornalistas vigueses de posguerra, participante activo na tertulia artístico literaria do Derby, entre os anos 1945 ao 1949, na que asistían amigos de seu coma Francisco Fernández del Riego, Xaime Isla Couto, Xosé María Álvarez Blázquez, ou María del Carmen Krukemberg… Casou coa pintora María Antonia Dans, mantivo amizade con Plácido Castro, colaborou na fundación da editorial SEPT e, a pesar do seu periplo internacional, nunca perdeu o seu contacto con Galicia e coa súa cultura. A figura de Collazo merece ser recuperada do esquecemento.