Onte 914: «Penúltimas tendencias»

/en , , , , , , /por

XG00217101Foi onte o crítico Armando Requeixo quen se ocupou de Penúltimas tendencias, o libro de poemas no que Carlos Negro continúa e profundiza o vieiro aberto por Makinaria de revisión da cultura adolescente actual. Como sinala Requeixo, se en Makinaria abordaba o mundo masculino da velocidade e os seus vehículos, en Penúltimas tendencias aborda a tiranía que sobre as rapazas creou a cultura do fashion & cool & chic & sexy. Dous títulos esenciais no catálogo da nosa colección Fóra de Xogo que contribúen a achegar ao lectorado en formación á poesía (non só a narración), mais que tamén achegan criterios para desmontar prexuízos e alicerzar valores alternativos. Mais se o texto do crítico non abondase, onte lin un comentario dunha lectora de 15 anos, Mariña Gándara, reproducido coma imaxe nun chío de Gracia Sanctorum. Pareceume un texto extraordinario e moi emocionante. Transcribo o derradeiro parágrafo:

Bi4OGSNCUAAj2BgPenúltimas tendencias é a voz de moitas de nós, que estamos fartas de ser etiquetadas con falsos factores que imprimen outros libros, as series, a publicidade. É o son revolucionario que rompe as cadeas da monotonía (…)

Penso que e o libro que debería definirnos na actualidade. A verdadeira cara da muller, o verdeiro grito de guerra; unha guerra entre nós e toda a sociedade que, ao longo de tantos anos, só é capaz de recoñecer á xente de forma superficial.

Un comentario de lectura abraiante pola súa madurez para un libro necesario tanto na formación do criterio do lector literario coma na desmontaxe dos prexuízos sexistas. Recomendo vivamente Penúltimas tendencias.

Onte 908: 10 de marzo

/en , , , , , , , /por

Amador Rei e Daniel Niebla, obreiros da Bazán, foron asasinados pola policía da ditadura franquista o 10 de marzo de 1972 cando se manifestaban en Ferrol na defensa dos dereitos dos traballadores. Lémbroo como un dos primeiros acontecementos políticos que no remate da miña infancia me fixeron espertar, cando os maiores da casa falaban en voz baixa. Hoxe continúa sendo un dos feitos máis estremecedores da historia contemporánea de Galicia, que nunca debe ser esquecido, merecedor de ser lembrando nas nosas aulas. O seu recoñecemento institucional en 2006, polo goberno bipartito, como Día da Clase Obreira Galega non pexa o seu carácter cívico e reivindicativo, máis aínda no actual contexto de devaluación salarial, con taxas brutais de desemprego, con recortes de dereitos laborais, emigración masiva da nosa mocidade e exclusión e pobreza en todos os segmentos xeracionais, motivos moi semellantes polos que se manifestaban Amador e Daniel.

Recupero a foto daquel 10 de marzo de 1972 recuperada onte por Ferrol 360.

Onte 904: A plataforma de contidos dixitais de Abalar

/en , , , , , /por

Foi o propio presidente da Xunta quen onte presentou a continuidade do programa Abalar para os tres vindeiros cursos e para o dez por cento do alumnado do ensino non universitario de 5º e 6º de Primaria e 1º e 2º de ESO. A novidade do anunciado reside na creación dunha «plataforma de contidos curriculares dixitais na que estará ao completo a materia de cada curso», da que nada sabemos nin fomos informados os profesionais da edición educativa en Galicia nin do sector da libraría. Ademais deste «enigma», valorado por Feijoo en 3,6 millóns de euros, chama a atención que a Xunta continúe optando por un modelo de contido dixital educativo redistribuído (sen conexión á rede) e apostando por un modelo de «educación dixital completa», que elimine o uso dos soportes impresos, «eses perigosos e caros libros impresos». Abandónase así a estratexia de hibridación dixital de todo o sistema educativo, no que se utilizan ambos os dous tipos de soportes e no que se privilexia o desenvolvemento da competencia dixital e das competencias de comunicación lingüística, aconsellada de forma reiterada nos documentos da LOMCE. Temo que como xa sucedera coa potenciación da ensinanzas do inglés, que xustificou o retroceso do emprego do galego como lingua vehicular, a dixitalización das aulas sexa utilizada como ferramenta da mercadotecnia política.

Onte 901: O oficio de mestre de Mario Lodi

/en , , , , /por

Choramos a Mario Lodi, o grande mestre italiano, o autor d’ O país errado, un dos máis fermosos diarios pedagóxicos que se teñen publicado. Vencellado ao Movimento di Cooperazione Educativa Italiano (MCE) e á pedagoxía Freinet, Lodi foi un referente na nosa formación como mestres a comezos dos anos oitenta. Defensor teimoso da escola pública democrática e antiautoritaria, Lodi forxou un modelo pedagóxico baseado no xogo e na participación do alumnado, recuperando a súa palabra e introducindo a imprenta no espazo da aula. Froito desta experiencia como mestre de escola primaria foron libros marabillosos coma Cipi, escrito en colaboración cos seus alumnos. Paga a pena recuperar esta entrevista realizada hai dous anos na que sintetiza as súas ideas pedagóxicas principais e reivindica o oficio de mestre, «o máis difícil, pero o máis importante».

Onte 873: 21 días co galego

/en , , , , , /por


Comezou onte a segunda edición de 21 días co galego, moi valiosa experiencia didáctica normalizadora promovida polo Equipo de Dinamización da Lingua Galega e o Departamento de Lingua Galega do IES da Pobra do Caramiñal. Coa intención de promover o emprego oral do galego durante estas tres semanas e contribuír á reflexión sobre a relación que cada persoa ten co idioma de noso, a experiencia mobiliza a toda a comunidade educativa do instituto e mesmo a diversos establecementos da súa contorna. Ás actividades preparadas polo equipo docente, engádense os azos achegados por diversas persoas que envían as súas gravacións, inauguradas onte pola de Agustín Fernández Paz. Unha experiencia magnífica, merecente dos maiores apoios e beizóns, na que identificamos o entusiasmo contaxioso da nosa admirada Pilar Ponte «A profa». Ogallá sexa emulada por outros centros.

Onte 869: Gandhi e Castelao

/en , , , , , , , /por

Coincidiu onte por vez primeira o Día Escolar pola Non Violencia e a Paz, celebrado na data do aniversario do pasamento de Gandhi, co Día da Ilustración en Galicia, data de nacemento de Castelao. Enfíase así nas aulas e bibliotecas do país noso a lembranza de dous personaxes moi relevantes na historia do século XX, contemporáneos (morreron cunha diferenza de apenas dous anos), pacifistas até o lirismo e defensores teimosos das súas comunidades e de toda a humanidade. Lembranza destes persoeiros universais inserida no marco da exaltación da creación gráfica e artística e da actividade lectora. Parabéns aos numerosos centros escolares galegos que con actividades moi diversas artellaron esta xornada transversal de lapis, cores e pombas.

Onte 866: O san Clemente, o premio do lectorado novo

/en , , , , , , /por

Acompañamos a Pedro Feijoo nos actos de entrega do premio San Clemente, convocado polo IES Rosalía de Castro de Santiago e outorgado por un xurado de lectores e lectoras de 2º de Bacharelato de cinco institutos galegos. O autor d’ Os fillos do mar, gañadora da modalidade de novela galega, compartiu louvores con Arturo Pérez Reverte, gañador da modalidade de novela castelá por El tango de la guarda vieja, e o grego Petros Márkaris, gañador da de novela internacional por Liquidación final. A presenza de Feijoo, Reverte e Márkaris convocou a máis de cincocentas persoas que expresaron a esperanza que para a sociedade galega supón contar cunha xeración de lectores e lectoras novos con criterio literario.

Os tres novelistas defenderon o papel do libro e da lectura na construción do futuro. Feijoo reclamou «o libro como arma do futuro para fuxir da cadea de montaxe en serie», advertindo que «un rapaz con libro na man é toda unha declaración de intencións». Pérez Reverte reivindicou o papel dos libros como analxésico ou como espada: «Cando chegue a de Troia, que chegará, só hai dúas formas de enfrontarse a esta batalla, coma guerreiros ou como escravos. Ler axuda a enfrontarse a Troia para continuar pelexando, é imprescindible coñecer o mundo para evitar ser escravos». Pola súa banda, Petros Márkaris insistiu en que «a cultura é esencial en momentos difíciles, a cultura non é só un pracer, un lecer, a cultura é unha medicina para facerse máis fortes, para que grupos e comunidades continúen resistindo». Acabou lembrando Márkaris unha frase de Bento Spinoza: «Todo o que é aprezado é tamén difícil e estraño».

Este Premio san Clemente, xa con dezanove anos de traxectoria ininterrompida, é un dos modelos máis fermosos de intervención dunha comunidade educativa no proxecto cultural colectivo. O protagonismo do alumnado dos cinco centros participantes no desenvolvemento do concurso e de toda a ceremonia de entrega (con intervencións literarias moi brillantes e traballadas), o entusiasmo do acto de sinatura cos autores, as actividades didácticas (dentro e fóra das aulas), o interese dos medios de comunicación constitúen un modelo educativo e de promoción da formación do lector literario. Este Premio san Clemente é unha fachenda para o ensino público galego. Beizóns para Ubaldo Rueda, o incansable director do centro, alma mater da iniciativa, e para todo o equipo docente e comunidade educativa do Instituto Rosalía.

 

Onte 860: O mellor que temos para quen máis queremos

/en , , , , , /por

O Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Carballo organiza dende hai tres anos un obradoiro de nanas impartido por Xabier Díaz e Guillermo Fernández. O arrolo (ou cantigas de berce, nanas ou anainas) é unha forma musical universal que dende os primeiros días permite transmitir a quen máis queremos o noso latexo, a nosa calor, o noso afecto, o noso cariño, a vibración e a prosodia do noso idioma nun contexto de crianza e acompañamento da maternidade e de educación respectuosa. O arrolo é vínculo, ponte de dozura e afectividade, un xeito tamén de estimulación sinestésica e psicomotriz temperá das crianzas. Este obradoiro de arrolos é unha iniciativa, coma outras actividades deste servizo modélico de promoción e activación do galego, que merece toda a nosa admiración e beizón.

Onte 820: A lingua sabe a pan

/en , , , , , /por

Soubemos polo Faro de Vigo que o programa «A lingua sabe a pan» do CEIP Frián de Teis Vigo obtivo o Premio Nacional de Educación para centros non universitarios no apartado de Desenvolvemento de Competencias de Lectoescritura e Audiovisuais. «A lingua sabe a pan» foi o proxecto documental integrado promovido dende a biblioteca escolar do centro ao longo do pasado curso 2012/13, proxecto de fomento da lectura que este curso se transformou en «A lingua sabe a mar». As promotoras do programa tiraron o título dunha fermosa frase de Álvaro Cunqueiro, «unha lingua é boa cando sabe a pan, cando sabe a pan fresco», coa intención de representar o esforzo de toda a comunidade educativa (alumnado, profesorado e familias) en pór en valor a tradición oral e a lingua galega, ademais de promover o coñecemento integral da cultura do pan, dende os aspectos da cultura tradicional agraria a outros de carácter etnográfico e folclórico. Destaca no proxecto modélico de Frián o seu enfoque educativo integrador e inclusivo do fomento da lectura e do papel da biblioteca escolar, coa participación de todos os niveis educativos, como o seu carácter transversal e híbrido, integrado en todas as actividades do centro e incorporado ao traballo de aula de todas as competencias, con especial atención ás de comunicación lingüística e dixitais. É unha grande fachenda que este centro escolar público vigués sexa recoñecido pola excelencia, innovación e galeguización educativa (tres substantivos que sempre deben ir da man) do seu traballo de fomento da lectura. Beizón ao claustro e comunidade educativa de Teis Frián!

Onte 813: Madiba

/en , , , , /por

Souben do pasamento de Nelson Mandela escoitando a radio mentres regresaba do Carballiño da presentación do libro de Bautista Álvarez. A noticia impactoume. Desque lin no pasado verán a súa autobiografía, un dos textos de prosa memorialísticas máis detallados e engaiolantes nos que me teño mergullado, quedei impactado pola quentura e, sobre todo, pola credibilidade da súa voz. Desque saíu da súa aldea de Qunu até converterse en líder do pobo africano e referente mundial de coherencia e dignidade,  Madiba, o nome do seu clan da nación xhosa, fixo da súa vida relato. Nas seiscentas páxinas da autobiografía emerxe aquí e acolá o papel esencial que concede á educación («a arma máis poderosa que podemos usar para mudar o mundo»), a carón da súa case obsesiva apelación ao compromiso individual na construción de proxectos colectivos. Aquí aparece tamén o home comprometido coa paz, coa xustiza e coa igualdade de todos os seres humanos («debemos promover a coraxe onde hai medo, promover o acordo onde existe conflito e inspirar a esperanza onde hai desesperación»). Páxinas de inequívoca intencionalidade política, nas que Mandela aposta pola non violencia, «que busca o triunfo a través da conversión», como principal estratexia da súa loita. Convicción que, cando pasou á clandestinidade en 1961, non lle impediu asumir a sabotaxe e a loita armada como vía de actuación política («non pode un enfrontarse a unha besta salvaxe coas mans espidas»), nunha das decisións máis controvertidas da súa vida, que pola súa transcendencia non debe ser agochada. Con todo, será nas páxinas do relato estremecedor de case tres décadas no cárcere onde comprendamos como Madiba forxou o seu carácter acolledor e a súa capacidade inclusiva gabada agora de forma tan unánime. A súa grande manda testamentaria radica na súa confianza nas posibilidades de transformación da sociedade e na bondade intrínseca de cada un dos seres humanos («ninguén nace odiando a outras persoas pola cor da súa pel, a súa procedencia ou a súa relixión»). «Ser libre non é simplemente desprenderse das cadeas, senón vivir dun xeito que respecte e aumente a liberdade dos demais.» Madiba deitou doses abondas de dignidade e esperanza.