Unha Galicia esgazada

Ao longo desta semana non tiven oportunidade de publicar anotación ningunha sobre o debate de investidura. Sobre a cuestión, remito ás publicadas por Perfecto Conde, Ian e Antón Baamonde, todas as tres moi interesantes. Porén, hoxe seguín os actos de investidura de Alberto Núñez Feijoo pola Radio Galega e pola transmisión que María Yáñez realizou en twitter (beizóns polos comentarios). Ao longo da mañá, a miña sensación non puido ser máis triste e desacougante. Tanto pola estética do novo escenario (vaia pancartas!) como polos contidos do discurso tecnocraticamente galeguista do presidente (referencias a Cunqueiro, Piñeiro, á Galicia mariñeira e aldeana…). Sexa polas formas, sexa polos contidos das súas propostas, dificilmente Alberto Núñez Feijoo –a pesar da súa retórica chamada ao diálogo coa oposición e a sociedade civil–, vai ser capaz de agachar que coa súa presidencia Galicia volve quedar dividida, esgazada irremediablemente en dúas metades.

Tras todos os seus discursos e declaracións, o futuro comprometido para o idioma de noso é un feito xa irreversible. O novo presidente aposta teimosamente polo modelo defendido polos sectores galegófobos, asumindo acriticamente as falsidades da imposición do galego e o concepto de «liberdade lingüística». O goberno de Feijoo tratará de seducir á sociedade galega cun modelo dunha «Galicia trilingüe» no eido educativo (non sabemos como o conseguirá?, mais por aí sairá a nova chilindrada da reforma do decreto de fomento do galego) e abrirá as portas con toda claridade ao emprego do castelán por parte da Xunta de Galicia (estou convencido, agardo trabucarme, que haberá conselleiros monolingües en castelán), tal como llo solicitan os sectores máis galegófobos. Outrosí sucederá co desenvolvemento do autogoberno, no que propoñerá un modelo de desenvolvemento estatutario de rango semellante ao das comunidades que se constitúen agora nos nosos referentes (Madrid, Valencia…). Sen dubida que o PSdeG-PSOE recibirá nos próximos meses unha envelenada proposta de consenso por parte do novo presidente para aprobar decontado unha reforma do Estatuto. Un golpe de efecto galeguista que, ademais, tería a pretensión de deixar fóra do acordo ao BNG, condenado hai meses por algúns medios (que non ocultan a súa intención de marcar a axenda política do presidente conservador) a ser excluído da política institucional polo seu «radicalismo nacionalista».

O resto dos compromisos de Feijoo, dende as chamadas á rexeneración democrática, á reforma da CRTVG, á esixencia do cumprimento da Lei de Dependencia, marcarán un novo estilo de comunicación política (en clave xeracional, seguramente) que poden darlle moitos réditos ao novo presidente. Aí a exitosa experiencia demagóxica do Audi de Touriño que, con toda seguridade, será repetida durante a lexislatura.En tempos de crise estas medidas políticas (sen custe económico) son as máis rendibles. Pola contra, os seus esquecementos e a súa falta de concreción sobre asuntos tan importantes como a crise industrial, a Cidade da Cultura ou o Medio Rural,ou o perfil intencionadamente baixo que se concederá a determinadas áreas como a de Cultura, agoiran, paradoxicamente, unha presidencia máis volcada sobre a política ca sobre a eficacia de xestión (esa é mellor baza coa que contan os políticos de perfil tecnocrático).

Mentres, na outra banda, tanto o BNG (hoxe en asemblea decisiva para o seu futuro) como o PSdeG-PSOE deberán solucionar os seus liderados e crear un novo modelo relacional que permita artellar, o antes posible (nunha ou dúas lexislaturas) unha alternativa viable ao duro poder conservador. Mentres, haberá que confiar na resistencia e creatividade da sociedade civil para facer fronte a tempos difíciles para a defensa dos valores cívicos do galeguismo. O asociacionismo veciñal, cívico e cultural está chamado a ter un papel decisivo nesta nova etapa que se abre. Na auténtica renovación deste tecido de participación cidadán é onde pode estar ese maletín de Walter Benjamin do que onte falaba no seu groucho Rivas. Este é o tempo para que nazan novas iniciativas en rede na defensa destes valores republicanos. Non lle atopo outra receita para pasar este mal tempo: traballo, intelixencia e entusiasmo.

Comercio interior do libro en galego 2007 (e VII)

LIBRO EN GALEGO 2007 TENDENCIAS

Os datos proporcionados polo informe do Comercio interior do libro en Galicia 2007, xa debullados nas nosas anotacións anteriores, permiten identificar algunhas tendencias da evolución do libro en galego durante o período 2005 ao 2007:

Lixeiro retroceso do conxunto da produción editorial en galego, reflectida nunha diminución do número de títulos, dos exemplares fabricados e da súa tirada media que oscila entre o 1,00% e o 4,00%.

Notable retroceso da produción do libro literario en galego, que diminúe no número de títulos editados nun 2,00% e no de exemplares producidos nun 15,00%.

Concentración da produción editorial en galego nas tipoloxías de edición escolar e paraescolar (libro de texto, literatura infantil e dicionarios), que acada o 71,20% dos títulos publicados e o 76,20% dos exemplares fabricados. Estas cifras superan ampliamente as que se viñan manexando a este teor en informes anteriores, que xiraban arredor do 60,00%.

Enormes carencias da produción editorial en galego nas tipoloxías de edición científico técnica, de libro práctico e de divulgación, que apenas supoñen o 4,40% dos títulos editados e do 4,70% dos exemplares fabricados.

Estabilidade na produción editorial de literatura infantil, cunha pequena tendencia ao incremento do seu número de títulos.

Incremento na produción editorial de libro de texto, que coincide pola implementación durante este período de novos currículares do ensino obrigatorio. Este aumento da produción é o que permite o mantemento das cifras globais do sector.

Incremento da cota do mercado do libro en galego, até chegar ao 14,00% de media durante este período. Esta porcentaxe (entre o 12,00% e o 15,00%) semella ser o peso real do libro en galego (sendo o do libro editado en Galicia entre o 17,00% e o 18,00%).No entanto, en 2007 prodúcese unha importante diminución da facturación global do sector en galego superior ao 10,00%.

Concentración da facturación nas tipoloxías de edición escolar e paraescolar, até acadar o 81,70% das vendas totais do libro en galego.

Importantísima diminución das vendas do libro literario en galego, un 20,00% entre 2006 e 2007. Idéntica tendencia á baixa amosan as vendas de narrativa, que diminúen nun 31,59%. Estes datos amosan unha forte crise do libro literario en galego, que mantén unha cota de mercado do 1,60%, e máis en concreto do libro de narrativa en galego, que representa o 1,20% do mercado total en Galicia.

Diminución das vendas do libro en galego en librarías e cadeas de librarías, a pesar de que alí se concentran o 59,80% das vendas. A diferencia do que sucede noutros mercados diminue a importancia da comercialización en hipermercados, apenas o 2,60%. Preséntase como canles emerxentes a venda telefónica, por internet e dos clubes do libro.

Comercio interior do libro en galego 2007 (VI)

DATOS CLAVES SOBRE O SECTOR DO LIBRO EN GALICIA 2005-2007

Dos datos globais do Comercio do interior do libro en Galicia 2007 podemos tirar algunhas conclusións sobre as tendencias do sector editorial en Galicia e en galego no período 2005-2007:

– Ampliouse de forma significativa o número de editores, até os 43, publicando a maioría deles (40) en galego. Idéntico crecemento produciuse nos empregos directos que acadan xa no ano 2007 as 318 persoas. 

A actividade editorial en Galicia, tanto en número de títulos como de exemplares producidos, amosou unha lixeira tendencia á diminución (arredor do -1,00%). No caso do libro en galego a tendencia á diminución foi maior (-4,00% por número de títulos; -4,45% por número de exemplares).

– A cifra de facturación en Galicia aumentou nun 40% no conxunto do sector e no 22,54% no caso do libro en galego, producíndose entre 2006 e 2007 unha diminución do -0,20% no conxunto do sector e no -11,10% no libro en galego.

Comercio interior do libro en galego 2007 (V)

CANAIS DE COMERCIALIZACIÓN DO LIBRO EN GALEGO

Estes datos sobre comercialización amosan que as librarías e as cadeas de librarías en 2007 foron as canles principais de venda do libro en galego, xa que supuxeron o 59,80% das vendas (13,12 millóns de euros a prezos de capa). No obstante, se comparamos estas cifras coas de 2006, detéctase que en 2007 se produciu un retroceso da cota de mercado das librarías do 5,30% (equivalente a 950.000 euros). Tamén é de salientar o peso reducido da venda do libro en galego nos hipermercados, 2,60% (570.000 euros), cunha tendencia a diminuír (en 2006 supuxo o 3,20% das vendas, 710.000 euros).

O peso das vendas a empresas e institucións (onde se inclúen as adquisicións da Consellaría de Cultura e Deporte aos editores en galego para a dotación das bibliotecas, valoradas entre un millón e un millón e medio de euros) continúa sendo moi elevado na edición en galego, acadando os cinco millóns de euros (22,90%), diminuíndo en 500.000 euros de 2006 a 2007. Tamén diminúen as vendas aos centros escolares («resto») que pasaron do millón de euros de 2006 aos 480.000 euros de 2007. Pola contra, aumentan as vendas do libro en galego aos clubs de libro, por internet e vendas por teléfono e a crédito (dous millóns de euros, 9,20%).

Comercio interior do libro en galego 2007 (IV)

O CATÁLOGO DO LIBRO EN GALEGO DISPOÑIBLE

Unha das informacións máis interesantes deste estudo de Comercio interior do libro en Galicia 2007 é o que proporciona sobre as características actuais do catálogo dispoñible dos editores galegos, o que nos permite, tamén, coñecer as características do catálogo do libro en galego dispoñible nas librarías e nos almacéns dos editores.

En 2007 o catálogo vivo do libro en galego era de 8.507 títulos, dos que o 31,70% eran títulos literarios (2.684); 34,00% eran de literatura infantil e xuvenil (2.895); o 18,90% libros de texto (1.609) e o 0,90% dicionarios (77 títulos). Este catálogo vivo amosa o importante peso que os editores conceden á edición literaria en galego (con 1.101 títulos de narrativa, 557 de poesía e teatro e 1.026 de ensaio e investigación), a pesar de que na facturación total do sector supoña apenas o 12,00%. A diferenza existente entre as magnitudes dos catálogos vivos de 2006 e 2007, cun incremento interanual de apenas 324 referencias, amosa que os editores en galego descatalogaron ao longo dese período 971 títulos (fundamentalmente libros de texto de educación primaria e secundaria, obsoletos polos novos currículums).

Comercio interior do libro en galego 2007 (III)

A EDICIÓN LITERARIA EN GALEGO

En 2007 publicáronse 238 títulos literarios en galego (o 18,40% dos editados en galego), dos cales 113 foron de narrativa (47,47% da produción literaria do ano), 63 de poesía e teatro (26,47%)  e 62 de «outros» (ensaio e investigación literaria, 26,06%). Con respecto ao ano anterior, produciuse unha diminución do número de títulos de apenas o 1,90% debido á baixa en narrativa (quince títulos menos), a pesar do incremento dos títulos en poesía (doce máis) e de ensaio (trece máis). A narrativa en galego supuxo o 8,70% da produción total en galego e a poesía e o teatro (analízanse xuntos no estudo) o 4,90%.

Se esta análise a referimos ao número de exemplares producidos en 2007, comprobamos que se fabricaron 291.000 exemplares de libros literarios en galego (o 13,60% dos impresos en galego). De narrativa foron 133.000 exemplares (6,20% dos impresos en galego e o 45,70% da produción literaria do ano); de poesía e teatro 60.000 exemplares (2,80% dos impresos en galego e o 20,61% da produción literaria do ano) e de ensaio e investigación literaria 98.000 exemplares (o 4,60% dos impresos en galego e o 33,67% da produción literaria do ano). Con respecto ao ano anterior, prodúcese un importantísimo descenso de 66.000 exemplares, o que supón unha baixa do 15,10%, debida á diminución de 112.000 exemplares menos en narrativa, que o incremento da produción de teatro e poesía (17.000 exemplares máis) e ensaio (29.000 exemplares) non conseguen compensar.

Os datos anteriores reflíctense nos de tirada media do libro literario en galego que foi en 2007 de 1.223 exemplares e en 2006 de 1.411. Diminución que se produce debido a unha importante baixa de narrativa que pasa dos 1.591 exemplares de 2006 aos 1.177 de 2007. Pola contra, en poesía e teatro a tirada media subiu de 843 de 2006 aos 952 exemplares de 2007; idéntica tendencia estableceuse en ensaio e investigación literaria que pasou de 1.408 de 2006 e 1.581 exemplares de 2007. A tirada media do conxunto da edición en galego, neste mesmo período, baixou de 1.791 exemplares en 2006 a 1.643 exemplares en 2007.

Con respecto á facturación do libro literario en galego acadou en 2007 os 2,65 millóns de euros, o que supón o 12,00% do conxunto do sector en galego. Esta cifra supón unha diminución de 650.000 euros con respecto á de 2006 (un descenso do 20,00%) e unha perda do 2,90% de participación nas vendas do libro en galego. A narrativa en galego supuxo unha facturación de 1,97 millóns de euros (o 9,00% da facturación do libro en galego e o 74,33% da do noso libro literario), o que supón un descenso de 900.000 euros con respecto ao ano 2006 (un 31,59%) e unha perda de 4,1% con respecto á participación nas vendas totais). As vendas de poesía e teatro achegaron 280.000 euros (o 1,30% da facturación en galego e o 10,56% do noso mercado literario) e as de ensaio 400.000 euros (o 1,80% da facturación total e o 15,11% do mercado do libro literario).

Tendo en conta que a facturación total do libro en Galicia foi en 2007 de 165,53 millóns de euros e a do libro literario en galego de 2,65 millóns de euros, podemos estimar a súa cota de mercado en Galicia no 1,60%. Outrosí podemos establecer para a narrativa en galego, cuxos 1,97 millóns de euros de facturación supoñen o 1,20% do mercado do libro en Galicia. Non esquezamos que o libro en galego no seu conxunto no ano 2007 acadou o 13,27% da cota do mercado do libro en Galicia.

Magoadamente, o estudo non achega datos cualitativos referidos a edición e facturación de obras literarias orixinais e traducidas.

Comercio interior do libro en galego 2007 (II)

DATOS POR TIPOS DE EDICIÓN DO LIBRO EN GALEGO

Os datos da edición en galego por tipos de edición sinalan a importante dependencia do sector con respecto á edición da canle escolar e paraescolar, na que se inclúen o libro de texto, a literatura infantil e xuvenil e os dicionarios.

– Durante o ano 2007, o libro de texto supuxo o 38,60% dos títulos (500), o 37,00% dos exemplares fabricados (796.000 ex.) e o 49,60% da facturación (10,91 millóns de euros).

– A literatura infantil e xuvenil achegou o 32,60% dos títulos (418), o 35,70% dos exemplares (759.000 ex.) e o 18,20% da facturación (4,00 millóns de euros).

– Os dicionarios contribuíron co 0,50% dos títulos (10), 3,50% dos exemplares (64.000) e o 13,90% da facturación (3,058 millóns de euros).

Se xuntamos toda a edición da canle escolar e paraescolar, comprobamos que en 2007 achegou o 71,70% dos títulos (928), o 76,20% dos exemplares editados (1.619.000) e 81,70% (17,96 millóns de euros).

No resto de ámbitos temáticos da edición en galego, destaca a edición literaria co 18,4% dos títulos, o 13,6% dos exemplares e o 12,00% das vendas en euros. É de salientar, tamén, o peso reducidísimo da edición científico técnica en galego.

Con respecto ás variacións interanuais (entre 2006 e 2007), compróbase unha tendencia á diminución en todos os ámbitos, tanto nos da canle escolar e paraescolar, como nos da edición literaria.

O libro de texto, entre 2006 e 2007, diminúe moi lixeiramente, tanto o número de títulos publicados como a súa facturación (en porcentaxes arredor do 1%), a pesar de que en 2007 comezou á implantación dos novos currículums e do decreto de fomento do galego. Diminución que se incrementa na literatura infantil e xuvenil que perde de 2006 a 2007 o 1,9% dos títulos e o 1,8% da súa facturación. Pola contra, a pesar de diminuír a edición de novos dicionarios, aumenta a súa facturación nun 7,1%. Idénticas tendencias á baixa amosa a edición literaria, que diminúe lixeiramente en número de títulos (0,70%), como en facturación (2,90%) [Dedicaremos unha anotación específica á edición literaria en galego]

Podemos concluír, pois, que o libro en galego en 2007 amosa unha fortísima dependencia dos tipos de edición que empregan a canle escolar e paraescolar (en porcentaxes entre o 70% e o 80%, moi superiores ás que viñamos manexando noutros informes), ao tempo que amosa unha tendencia de lixeiro retroceso do seu volume de edición e da facturación (en case todos os tipos de edición, incluído o libro de texto, a pesar da implantación dos novos currículums e do decreto de fomento do galego).

Comercio interior do libro en galego 2007 (I)

DATOS XERAIS: PRODUCIÓN EDITORIAL E FACTURACIÓN DO LIBRO EN GALEGO

As referencias aparecidas nos diversos medios sobre o Comercio do interior do libro en Galicia 2007 apenas diferencian os datos referidos á edición en Galicia e á edición en galego realizada polas 43 editoras agremiadas á Asociación Galega de Editores. Porén, este informe, a pesar dalgunhas insuficiencias (sobre todo a de non contabilizar nin a edición en galego nin a facturación das editoras radicadas fóra de Galicia, o que pode supoñer un 20% do número de títulos anuais), proporciona unha radiografía moi nítida de cales son os indicadores principais e as tendencias da edición en galego durante o período 2005-2007.

Os datos amosan que se produce unha diminución tanto no número de títulos editados (que baixa aos 1.295 en 2007), no número de exemplares producidos (que baixa nestes tres anos dez puntos) como na tirada media (só 1.643 exemplares en 2007). Esta tendencia á diminución do noso volume de edición en galego supón un lixeiro decrecemento do seu peso na edición en Galicia, que pasa do 82,96% dos títulos editados de 2005 ao 79,80% en 2007.

Con respecto á facturación, se consideramos o trienio, prodúcese un aumento moi significativo do 22,38%, pasando dos 17,78 millóns de euros aos 21,76 de euros, a pesar de que entre 2006 e 2007 hai unha pequena baixa. Estas cifras supoñen un incremento da cota de mercado do libro en galego que pasa do 12,11% do ano 2005 ao 13,14% do anos 2007 (sendo aínda mellor o dato de 2006 onde acadou o 14,44%). Esta porcentaxe entre o 12% e o 15% semella ser o peso real do libro en galego (sendo o do libro editado en Galicia entre o 17% e o 18%).

Convén salientar que o importante incremento da cifra de facturación do libro en Galicia, entre 2006 e 2007, debeuse ao incremento do prezo medio (e non tanto ao número de exemplares) que pasou de de 13,20 € a 15,40 €.

Os datos xerais do libro en galego durante este trienio (2005-2007) amosan unha clara tendencia á baixa no que atinxe ao volume da edición, mentres se mantén a liña ascendente de facturación, crebada entre 2006 e 2007. Na seguinte anotación ocuparémonos da análise da edición e facturación por ámbitos temáticos.

O preocupante estado da edición en galego

Representantes da AGE presentaron onte dous documentos que amosan de forma contundente o preocupante estado actual da edición en galego: o Estudo do comercio interior do libro 2007 e un novo informe sobrea mellora do sistema de préstamo do libro de texto. Dous documentos (que desmiuzaremos no blog devagariño) que amosan, ademais, a triste herdanza que deixa o goberno bipartito sobre o libro galego: baixa da produción do libro en galego (tanto en número de títulos, de exemplares como de tirada media), perda de peso do libro en galego no conxunto do noso sector editorial (tanto na produción como na súa visibilidade mercado), retroceso da facturación do libro en galego, desaparición de librarías, … Datos que corresponden ao ano 2007, un tempo aínda de importante crecemento económico, razón pola que a publicación destes datos é aínda máis preocupante na coxuntura actual de clara restrición no mercado. Datos que veñen corroborar agora as valoracións que fixemos hai meses. No entanto, é unha estupenda noticia que ás portas do inicio dunha nova lexislatura e da constitución dun novo goberno, o conxunto do sector do libro presente unido o diagnóstico e a alternativa para os seus problemas. Agardemos que signifique o inicio dun repunte para o sector do libro en galego.

Que é un «scout» editorial?

Na estratexia da proxección internacional da literatura galega, ademais desa Oficina do Libro Galego no exterior (indispensable, mentres non funcione o Instituto Rosalía de Castro, previsto na aprobada Lei do Libro e a lectura), sería magnífico contar coa figura dos «scouts» editoriais especializados na literatura galega. Na edición internacional, sobre todo a da tradición anglosaxona, os «scouts» funcionan como conselleiros permanentes dos editores os que van informando sobre as novidades e tendencias de cada un dos sistemas literarios nos que están especializados. Así os «scouts» da literatura galega (xa hai algúns que funcionan como tales, aínda que sexa informalmente) aconsellarían aos editores internacionais que textos nosos poderían ser traducidos e que autores e autoras poden emerxer con proxección. En definitiva, abrirían vieiros para desvelar a nosa literatura e os nosos autores e autoras a editores,e axentes internacionais. Así funciona o mercado literario no mundo.
O noso amigo o editor venezolano Leroy Gutiérrez, responsable do blog «Sobre Edición» (aconsello seguilo puntualmente), publica unha longa entrevista con Aurelio Major, un coñecido scout canadiano. Esta é unha boa oportunidade para coñecer de primeira man o papel que desempeñan estes mediadores.