Campo do Fragoso CXLII

/en , , /por

DESCONCERTO

Semana horribilis para o Celta. Apenas un punto de nove. Aquel esperanzoso inicio de liga, con bo xogo e mellores sensacións, quedou en augas de bacallao. Coa derrota fronte a un Elxe moi combativo, que coas mellores artimañas da Segunda non deu un balón por perdido, Balaídos quedou inundado de dúbidas e dun desconcerto xeralizado capaz xa de contaxiar a unha bancada afectada por vez primeira do coñecido virus da melancolía celtista. Pensabamos que esta tempada iamos escapulirnos de medos e dificultades, mais transcorridas catro xornadas aínda non vimos gañar aos nosos no campo do Fragoso, sendo o seu xogo cada vez máis ruín e as decisións do adestrador máis discutibles. En definitiva, os afeccionados sabemos que quedan por diante moitas xornadas difíciles e que custará, como é adoito, ferro e fariña conservar a categoría.

Tras a inxustificable actuación de Xetafe, un partido que avergonzou aos celtistas, as declaracións de Luis Enrique o venres na Madroa tampouco agoiraban nada bo. Por primeira vez, o adestrador amosaba dúbidas, non tanto no que falaba aos periodistas, xeralidades referidas á composición do cadro de xogadores ou á necesidade de rotacións e refresco físico, como na actitude desafiante, non exenta de doses de crispación, coa que foron expresadas. Palabras e, sobre todo acenos, nos que percibín (esa é a marabilla de Internet) que algo xa non corre as mil marabillas no vestiario celeste. Imaxino que tras a reiteración do fracaso, desta volta fronte a un equipo recén ascendido, un deses rivais directos cos que nos xogamos o ser ou non ser, a atmosfera do vestiario farase máis mesta. Máis aínda valorando as escasas probabilidades de obter un bo resultado no desprazamento da vindeira fin de semana ao Manzanares para xogar co equipo máis en forma do actual campionato.

Luis Enrique sacou o que pode ser considerado o seu equipo de gala fronte a un Elxe que chegou a Vigo doído, tras padecer un roubo arbitral fronte ao Real Madrid. O asturiano volveu as súas orixes empotrando a Oubiña entre ambos os dous centrais. Disposición táctica que, polo visto tanto fronte ao Vilarreal coma ao Elxe, non soluciona a saída do balón por dentro de forma fluída cara a Rafinha e Álex, os medios sobre os que descansa a responsabilidade ofensiva. Prodúcese así un atoamento que fai o xogo do Celta tedioso e previsible, obrigando, sobre todo ao canteirán David Costas, a abusar dos pases longos e imprecisos sobre os laterais adiantados.

Porén, non foron só as dificultades de debuxo as que levaron ao Celta a unha certa inferioridade en moitas fases do encontro, senón a ausencia de intensidade fronte a un equipo que gañaba todos os balóns divididos. Unha actitude ofensiva coa que os ilicitanos comezaron e remataron a primeira parte con dúas oportunidades salvadas por Yoel in extremis. O Celta non lle colleu o punto de intensidade que requería o partido até que os visitantes, cando faltaba aínda media hora, fixeron o seu gol nunha contra de Javi Márquez. Foi decisivo para isto a entrada de Krohn Dehli e Santi Mina, que introduciron unha marcha máis ao até entón melancólico e conformista xogo celeste. Das asociacións veloces xeradas polo danés naceu no minuto 81 o golazo anulado a Mina, que as imaxes amosan plenamente legal, tras unha boa cabezada desta promesa xuvenil que leva o gol no seu ADN. Sen dúbida, o resume foi que o Celta non mereceu perder o partido, mais tampouco fixo os méritos suficientes para gañalo.

Superar o desconcerto provocado por esta primeira crise de xogo e resultados é un reto para o amplo equipo técnico de Luis Enrique. Agardemos que saiba enfrontala con intelixencia e acougo introducindo as melloras que o Celta precisa.

Onte 746: Besteiro

/en , /por

Agardo que a elección de José Ramón Gómez Besteiro como secretario xeral do PSdeG-PSOE peche unha etapa de devalo para o socialismo galego. O consenso infrecuente das diferentes familias e grupos de interese do partido arredor deste novo liderado, xermolado coma froito dun proceso semellante a unhas primarias, é unha nova esperanzadora para reiniciar o proceso de artellamento dunha alternativa á hexemonía conservadora en Galicia. A elección de Besteiro, sobre todo o procedemento utilizado para facelo mediante unha consulta ás bases, supón ademais un precedente que non lle será doado obviar á organización federal do partido cando aborde o proceso de substitución de Rubalcaba. Por outra banda, Besteiro ten xa experiencia abonda de colaboración leal cos nacionalistas do BNG no goberno da Deputación de Lugo, o que abre posibilidades de artellar alternativas de goberno semellantes tras as vindeiras eleccións municipais. Non obstante, até esa convocatoria electoral (faltan menos de dous anos), é unha incógnita a súa capacidade para frear o deterioro do partido na contorna da crise política do estado. Razón pola que nas súas respostas no debate sobre a cuestión do federalismo e a reforma territorial, como sobre as alternativas ás políticas de austeridade das administracións públicas, residan algunhas das claves inmediatas para valorar o seu futuro como primeiro responsable político do PSdeG-PSOE. Facemos votos para que obteña os maiores éxitos.

Onte 745: Pecha o Perrete

/en , , , , , /por

Pecha o Perrete. Un accidente de moto de Raúl acelerou o peche de «Prensa Mundial», o quiosco histórico de Velázquez Moreno, o que estivo tantos anos no edificio do Cable Inglés, o máis emblemático do centro de Vigo. Pecha o local máis cosmopolita da cultura impresa na cidade, onde se amoreaban as publicacións máis diversas, onde gozabamos da festa das linguas, das curiosidades e afeccións máis insólitas. Pecha o templo do xornalismo vigués, onde é inevitable lembrar que foi alí onde acudiamos a procurar as rarezas que Pepe non tiña no quiosco do Paseo de Alfonso, a primeira e principal fonte lectora da miña nenez. Foi no Perrete onde mercamos os nosos primeiros exemplares de Le Monde, onde descubrimos Dirigido por e tantas outras novidades dun tempo de entusiasmo onde atopabamos nas publicacións impresas a cerna da nosa deboura. Foi tamén alí no Perrete onde fixemos semana a semana moitas das coleccións que rebordan agora os andeis da casa enteira.

Probablemente que o Perrete poña o cadeado non é un feito alleo aos efectos sobre as publicacións impresas da revolución disruptiva de Internet, a pesar do certo renacer, sobre todo dos semanarios, ao que asistimos nos últimos meses. Mais tamén intúo que debeu influír na súa decadencia esoutra profunda crise da vida urbana viguesa, que vai despoboando as rúas do centro, unha doenza aparentemente invisible que leva arrasado todo tipo de establecementos, dende as dozarías até as tendas de alimentación. Onde dirixiremos agora os nosos pasos cando cada mañá de domingo baixemos mercar os xornais? Foi o de hoxe un día triste.

Parabéns a redacción de Vigo de LVG por adiantar tan importante noticia.

Onte 744: Dignidade para o Cantino

/en , , , , , , /por

Cunha sorprendente versión no seu remate deste vídeo «Contra a impunidade» comezou onte Xerardo Agrafoxo a súa intervención na presentación en Noia do seu libro Quen matou o Cantino? Coma fixeran estes quince actores e actrices meténdose na pel de vítimas da represión franquista, un actor noiés meteuse na do Cantino, o camareiro do Café Argentino, declarándose culpable diante do pelotón que o fusilou en Boisaca aquel 10 de outubro de 1936. Tras tan impactantes imaxes, Agrafoxo preguntouse «por que di Cantino que é “culpable”?» Contestar a ese interrogante, como aqueloutro de saber quen foi ese mozo noiés, a quen Manuel Rivas retratara literariamente como «Dombodán« n’ O lapis do carpinteiro, foi un proceso que perseguiu a Agrafoxo dende hai dúas décadas, facilitado dende o momento en que o historiador noiés tivo acceso ao texto da causa por «rebelión militar» que levou ao mozo ao paredón. Para Agrafoxo non hai dúbida que «Ramón Mayán Ramos, o Cantino, era pobre, era un changuero, capaz de ser recadeiro e logo camareiro. Tiña unha ideoloxía, era da CNT, anticlerical, capaz de subirse a un camión ao servizo da República para ir requisar peixe a Muros. Estivo fuxido durante uns días no Couto. Sabía que virían por el.» Continuou Xerardo afirmando que «acreditei que o Cantino sabía quen foi o testigo de cargo máis importante que declarou contra el.» «Cantino era un calquera, si. Era pobre, si. Mais tiña unha ideoloxía. Grazas ao seu compromiso hoxe vivimos en liberdade», rematou. Foi moi emocionante participar, nun salón cheo, dun acto organizado magnificamente por Barbantia no que se recoñeceu a dignidade do Cantino. Lembrareino.

Onte 743: Des-normalización

/en , , , /por

Valentina Formoso pon o dedo na chaga. No artigo publicado na sección «Voces» de Prolingua denuncia as políticas sibilinas con función des-normalizadora sobre a cultura galega e para a lingua en particular. Unha choiva morna que vai enchoupando de prexuízos a valoración da cultura e linguas de noso. Este é, entre outros, o caso dalgúns contidos de libros de texto de Lingua castelá e literatura que negan a nosa lírica medieval galego-portuguesa, incluíndoa no corpus da «literatura castelá». Outrosí sucede cos contidos referidos á sociolingüistica e as escasas e prexuizosas referencias ás linguas cooficiais recoñecidas na propia Constitución. Probablemente nesas páxinas de materiais curriculares de importante difusión en todo o sistema educativo español, incluído o galego, poidamos atopar algunhas das raíces dos prexuízos e actitudes desgaleguizadoras tan presentes no actual ensino secundario, como as actitudes anticatalás ou antivascas, por fortuna só presentes en sectores minoritarios. Recomendo o excelente artigo de Valentina Formoso.

Onte 742: «Os xornalistas utópicos”, unha obra excepcional

/en , , , , , , /por

Na presentación en Couceiro, a primeira da tempada de Outono, d’ Os xornalistas utópicos, a novela de Manuel Veiga, Mario Regueira defendeu que «contar dunha forma nova, procurando a participación dos lectores, é a baza que lle queda á literatura actual.» «Explotar formas innovadoras en colaboración cos lectores, facer do público máis ca un simple receptor dun discurso xa feito. Apostar por sorprender.» Comezou así Regueira un discurso no que despois confesou que «Os xornalistas utópicos é unha novela que me gustaría ter escrito, a maior gabanza que un escritor pode facer da obra dun colega.» «Unha novela que impugna a historia da Transición, unha manipulación do xornalismo de longo percorrido.» «É difícil facer unha historia da saída do franquismo sen falar dos mortos pola policía. Déusenos por pechado un período histórico. A impotencia de estar vivivindo unha manipulación está presente en toda esta novela.» Rematou Regueira cualificando Os xornalistas utópicos como «unha novela de temática subversiva, unha obra excepcional, porque non é doado atopala todos os anos nin sequera todas as décadas.» Foi a de Regueira unha oportunísima reflexión, que empata coa que Ferrín fai hoxe no seu artigo no Faro.

Onte 741: A granel

/en , , , , , /por

Aproveitamos a viaxe a Pontevedra para descubrir algunhas novidades na Libraría Paz. Mercamos o último de Nesbo en inglés e Mi libro de horas, outra entrega dos gravados de Frans Masereel, prologada por Thomas Mann, publicado por Nórdica (tempo haberá aquí de reseñar esoutra marabilla). Porén, a sorpresa do serán, ademais da orballada, foi descubir «O Graneiro de Amelia», unha tenda de fariñas e sémolas, grans e legumes, pastas artesáns, especies, prebes, verduras deshidratadas, leite fresco, queixos e outros produtos a granel. Un novo concepto de tenda de autoservizo e de calidade, na que se eliminan case totalmente os envases, e na que se ofrece unha sorprendente diversidade de produtos naturais, sobre todo de variedades de fariñas e arroces. Alí lembrei decontado o arrecendo daqueles sacos de legumes da tenda de Gloria da miña infancia, onde se mercaban en cartuchos (como nesta tenda pontevedresa) as lentellas, os garavanzos ou a fariña. Desque abriu hai apenas vinte días, os cartuchos do graneiro de Amelia son outra razón máis para ruar por Pontevedra, sen sucumbir ás docerías e a súa larpeira torta rusa. Na foto aparece o resultado dos nosos cartuchos.

Onte 740: Gratitude

/en , , , , /por

Non foi onte un día que comezase con grandes doses de temperanza. Primeiro foi a indignación que me produciron as declaracións do presidente Feijóo cualificando de «chiste» as palabras do alcalde de Beariz apoiando a Franco. Logo chegaron as de Jesús Vázquez cualificando de «non demócratas» ás persoas que nos opoñemos ao decreto de plurilingüismo e esvarando supostas complicidades co terrorismo aos que criticamos un decreto corrixido polo Tribunal Superior de Xustiza de Galicia. Non o nego, quedei moi doído e desacougado por tan inxustas e inconcebibles cualificacións. E non é doado para min facer o esforzo de moderación necesario para evitar o mesmo erro no que caíu o conselleiro de Educación. A lingua é un patrimonio de TODOS e o seu futuro é responsabilidade de TODOS. Non hai volta nin mellores argumentos para o caso. Por fortuna, á primeira hora da tarde chegou a chamada agradecida e agarimosa de Josefina Fernández Mosquera, a viúva de Olimpio Liste. Foi unha beizón e un acougo. Unha conversa telefónica de apenas cinco minutos capaz de me demostrar que aínda existen as persoas boas e xenerosas. A miña profunda gratitude para dona Fina pola súa temperanza en momentos tan difíciles para ela.

Campo do Fragoso CXLI

/en , , , /por

ADMIRADO PEREIRA

Tras o empate fronte a Vilarreal, teño a impresión que algo non carbura como debera no Celta de Luis Enrique. Despois dun esperanzoso comezo por riba das expectativas, por terceira vez o equipo recunca no empate en Balaídos, sen ofrecerlle polo momento unha vitoria á esperanzada bancada. Unha igualada que, porén, resultou ser un excelente resultado fronte a un Vilarreal moi superior en calidade de xogo e oportunidades de gol, mais incapaz de superar nos momentos decisivos os reflexos tremendos do noso Yoel (o heroe do partido) nin evitar a pésima fortuna no remate do vigués Jonathan Pereira, onte un dos mellores xogadores sobre a lameira do Fragoso.

Nunha das súas intervencións diante dos medios, Luis Enrique explicou que para el a receita gañadora residía en dominar nas dúas áreas e marcar. Sen dúbida, unha excelente definición que sintetiza o misterio do éxito no fútbol. Dubido que fose esa intención gañadora a que utilizou o asturiano para artellar un once inédito con cinco defensas, no que quedaban no banco Oubiña, Nolito, Krohn Dehli e Cabral, e no que se incorporaban seis canteiráns, entre eles o novísimo Santi Mina, a quen se lle asignou con escasa fortuna a banda esquerda. Un experimento táctico arriscado, tamén un golpe de autoridade, dun adestrador que aparentemente non se casa con ninguén, nin sequera co gran capitán céltico.

Os celestes foron moi inferiores aos amarelos nas dúas áreas e apenas dispuxeron dun par de ocasións con certo perigo, si se poden cualificar como “oportunidades do gol” a falta lateral que Toni tirou con moito veleno na primeira parte e o único xute dun illadísimo Charles entre os tres paos tras unha hora de xogo. Aí quedou o pobrísimo balance dun equipo confuso e irrecoñecible que onte renunciou ao ataque, mais que tampouco soubo estar cómodo e á espreita no campo propio.

Unha actitude diletante que tivo a súa orixe nas enormes dificultades para sacar a pelota ordenada dende atrás, coma viña facendo até agora, xa que probablemente lle faltaba a xeometría variable deseñada polos pases de Oubiña e polo sistema de axudas creado coa súa presenza case invisible. A pesar de situalo Luis Enrique como teórico mediocentro condutor, Fontás xoga apenas como un voluntarioso e eficaz defensa central. Tanto a el, como a Costas e a Aurtenetxe abondoulles con preocuparse de que Giovani e, sobre todo, Pereira, non lle gañasen as costas unha e outra vez nos balóns divididos de Cani. Mentres en territorios máis adiantados, Álex López e Rafinha non atoparon nin o seu espazo nin a súa función, sometidos, sobre todo o brasilego, a mudanzas constantes de posición, entre o centro e a banda dereita, primeiro con Augusto e tras a xeira de trocos con Krohn Dehli. Faltoulle, en definitiva, o Celta onte un director do seu xogo, capaz de temperar, equilibrar, axudar e soster o equipo fronte a un rival de entidade.

Por ventura, a clave do empate estivo nas grandes paradas de Yoel no treito final do encontro como na escasa fortuna co gol durante todo o partido do admirado Pereira, un declarado celtista de corazón. O xogador do Santa Mariña deu onte todo un recital de xogo entre liñas e de capacidade de desborde, que daba envexa velo. Unha marabilla. Até en cinco ocasións Balaídos enmudeceu cos seus goles feitos, sobre todo cando Mallo sacou de cabeza un rebote baixo os paus que vimos dentro. No entanto, é de xustiza gabar a resistencia do Celta na última media hora, amosando a súa competitividade e capacidade de salvar un valioso puntiño fronte a un rival superior que non se conformaba co empate.

O legado de Olimpio Liste

/en , , , , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo fago unha homenaxe a figura do etnógrafo Olimpio Liste falecido o pasado 15 de setembro:

O pasado día 15 faleceu en Pontevedra Olimpio Liste Regueiro, o fundador dos Museos Liste de Oseira e Vigo, unha das figuras pioneiras e máis destacadas no estudo da etnografía galega durante as últimas cinco décadas. Nacido en 1932 na pontevedresa rúa Sarmiento, a súa relación apaixonada coa cultura material galega comezou de pícaro, cando nas vacacións escolares frecuentaba a aldea de Ventosa, no concello da Golada, onde nacera a mestra coa que seu pai casara en segundas nupcias. Aqueles días foron decisivos, xa que como Olimpio confesou “alí abríuseme un mundo sorprendente e descoñecido” onde puido coñecer e participar nas faenas e traballos da casa máis diversos: “erguíame coma un raio, facía de todo, a sega do centeo, enxugar as bestas…”. A súa afección polo estudo do patrimonio popular naceu durante os anos de bacharelato da man do seu profesor Xosé Filgueira Valverde, a quen recoñeceu como un dos seus mestres. Tras sacar a diplomatura de Inspección Técnica, Olimpio dedicouse ao ensino de persoas cegas, outra das súas grandes vocacións.

Iniciou o seu labor como investigador e coleccionista de obxectos e trebellos en 1963, cando comezou a percorrer nun seiscentos os camiños da Galicia aldeana coa intención de “recoller datos sobre cousas abandonadas, a punto de perderse ou que estaban preto do lume”. Un labor que, inevitablemente, “levou a rescatalas daquel fin tráxico e a buscar unha casa onde gardalas”. Con esta intención, en 1968 Olimpio adquiriu a casa na que o mosteiro cisterciense de San Cristovo de Cea daba acubillo aos peregrinos, local dedicado daquela ás escolas públicas de Oseira, onde na planta baixa inauguraría en 1972 o Museo Etnográfico de Oseira. Dende entón contando sempre co compromiso teimoso e infatigable da súa muller Josefina Fernández Mosquera e da súa filla Araceli, e coa colaboración de Xesús Ferro Couselo e Xoaquín Lorenzo Fernández “Xocas, os dous grandes etnógrafos ourensáns, Olimpio foi “organizando” dentro das posibilidades que permitían as limitacións de espazo, as que chegarían a ser once mil pezas de diversas coleccións relacionadas todas elas cos traballos agrícolas, con máis de corenta actividades tradicionais, con obxectos singulares na vida rural galega e co feito da exclaustración monacal. Magoadamente pechado en 2011, ao carecer de axudas públicas para o seu mantemento, o museo almacén Oseira foi testemuña principal das angueiras deste gran investigador da cultura material galega.

Por ventura para a cidade de Vigo, en 1999, tras a constitución da Fundación Liste, Olimpio asinou un convenio co concello polo que este cedía durante cincuenta anos o chalé Barreras do barrio da Pastora, onde se expoñerían máis de dúas mil cincocentas pezas da súa colección sobre diversos aspectos da cultura tradicional galega. Un proxecto museístico de novo cuño no que Olimpio e a súa familia desenvolveron unha concepción divulgadora da etnografía, cun inequívoco compoñente didáctico, que coma mestre o pontevedrés nunca esqueceu, coa intención de facer chegar o interese polo patrimonio material e inmaterial a un público familiar. A creación da asociación Barcal de amigos do Museo Liste, como a xestión dende o outubro de 2012 (tras a crise de financiamento que levou a pechar o museo durante case un ano) do Centro de Artesanía Tradicional, ampliaron a dimensión dun dos museos máis atractivos de Vigo.

A dimensión divulgadora e didáctica de Liste estivo presente tamén nas súas publicacións, sexa na primeira guía do seu museo vigués, publicada en 2003 co título “O presente do pasado”, coma nos vídeos documentais gravados hai vinte e cinco anos coa súa filla Araceli, profesora de Belas Artes e continuadora do seu labor. Entre estas películas merece especial mención á relativa á recuperación do besadoiro, o arado máis grande do mundo, aquel do que o padre Sarmiento dicía era movido por once xugadas de bois, que xa non ara na terra galega dende hai douscentos cincuenta anos, mais que reconstruíu para expoñelo no museo de Oseira. Olimpio dirixiu un proxecto de traballo de axuda para demostrar o seu funcionamento, iniciativa relatada nun vídeo editado en 1988 e descrita con todo detalle no traballo (“O besadoiro e a súa ergoloxía”) da súa filla Araceli. Outrosí sucedeu coa reconstrucion que pai e filla fixeron dos oficios, proceso e labores relacionados coa sega e coa seitura do pan centeo en Ventosa, outros dous documentos visuais moi valiosos sobre traballos desaparecidos, que eles rescataron e hoxe podemos ver en internet.

Olimpio Liste, figura humilde e xenerosa onde as houber, desenvolveu un labor de xigante, impagable para a conservación e posta en valor da cultura material galega. Deixa un impresionante legado que merece ser protexido e conservado.

A foto é de Óscar Vázquez.