En Brétemas hai un ano, hai dous anos… (I)

  • Hai dous anos recolliamos unha longa cita do libro de conversas con Xosé Manuel Beiras, moi acaída para interpretar o que está sucedendo o día de hoxe: “Abonda ollar e enfíar biografías de membros representativos das sucesivas xeracións -Faraldo, Rosalía, Murguía, Brañas, Villar Ponte, Castelao, por exemplo-: non hai continuum no proceso de construción do edificio da nación, senón unha sucesión de interrupcións, retrocesos e voltas a empezar”.

A hora da resposta da cidadanía

Se algo me sorprendeu, tras o fracaso da reforma do Estatuto, non foron tanto as posicións intransixentes do PPdeG (previsibles coa estratexia actual da dirección de Rajoy) como o conformismo e resignación (quizais sería mellor escribir “fatalismo” ) co que foi aceptada a ruptura pola cidadanía que apoia ao goberno. Apenas unhas cantas voces (poucas, moi poucas) se atreven a alzar a súa voz para alertar que, diante da desfeita, esta é a hora dunha resposta da cidadanía. Semella que, a pesar das importantes consecuencias desta nova aldraxe para o futuro do país (sobre todo a nivel das posibilidades de acadar un mellor financiamento e de facérmonos respectar no conxunto do estado), a situación actual (que nos sitúan arrimados á cola) é aceptable para os tres partidos, agardando poder tirar algúns réditos nas municipais.

Mesmo percibo indicios de que algúns dirixentes nacionalistas, tras o fracaso, respiraron tranquilos xa que, de ter sido aceptadas por Feijoo as propostas de Touriño, nestes momentos non sería doado para eles facerlle entender a parte da súa militancia o xeneroso (engadiría que, tamén, patriótico) apoio de Quintana ás posicións de consenso presentadas polo presidente Touriño. Outrosí, poderiamos dicir de sectores do PSdeG-PSOE que coa ruptura síntense aliviados e máis autónomos das (para eles) incómodas posturas de definición identitaria e de política lingüística defendidas con intelixencia polos nacionalistas. Por non falar xa da clara pretensión do PPdeG na nova coiuntura de amagar cun acordo bilateral cos socialistas. Está cantado que será esa a súa estratexia diante da opinion pública galega, xustificando que en Monte Pío había unha maioría suficiente para aprobar o Estatuto. Así conseguiría debilitar ao PSdeG-PSOE, acusándoo de ser un refén do BNG a quen lle paga o prezo de manter a Touriño na presidencia.

Diante da encrucillada presente ábrense dous vieiros: a espera diletante pola chegada de tempos máis propicios (moi lonxanos no horizonte) ou a hora activa da cidadanía reclamando que sexa restituída a dignidade perdida. Non teño dúbidas de que cómpre apostar pola resposta cidadá, a menos que pretendamos seguir languidecendo como reserva xeográfica da melancolía resignada.

Etiquetas:

O pánico de Núñez Feijoó

Como son un optimista da vontade (un deses tipos raros que apostamos pola hipótese máis favorable de cada momento) cheguei a pensar este mediodía que iamos ter Estatuto. Interpretei como un sinal esperanzador que os reunidos en Monte Pío non parasen sequera para xantar, o que podía significar que colleran esa carreiriña imprescindible para concluír con éxito os máis difíciles camiños. A realidade amosoume que isto era outra das miñas inxenuidades, especialmente por non ter valorado a posibilidade de que algúns dos tres participantes sufrise da síndrome de pánico do dianteiro no momento de rematar a porta baleira.

Esa síndrome paralizante foi a que hoxe desgraciadamente padeceu Alberto Núñez Feijoó (o elegante líder do PPdeG). Tiña todas as condicións ao seu favor (foron moitas e xenerosas as vantaxes defensivas que lle proporcionaron os seus adversarios do bipartito) e, porén, no instante decisivo de rematar quedou collido pola poderosa sombra de Rajoy e da caverna mediática madrileña. Alberto desperdiciou hoxe unha oportunidade de ouro (que non sabemos cando poderá volver a producirse) para madurar como líder do conservadorismo galego e como auténtico candidato para suceder a Fraga como presidente da Xunta, se así o quisexen algún día os galegos. Pesoulle máis a disciplina férrea que lle impuxo Madrid que os intereses de Galicia e guindou o proceso de reforma do Estatuto ao garete.

Analizando as declaracións dos tres participantes no cumio (nas formas moi prudentes e contidas, o que é de agradecer) as diferenzas que expresaron non semellaban insalvables. A propia duración da reunión (apenas seis horas e media, despois de dous anos de proceso) indica que se non temos estatuto non é tanto pola imposibilidade de consensuar as redaccións sobre os temas difíciles, como pola imposibilidade obxectiva do PPdeG de romper a disciplina coa súa Dirección en momentos de máxima intransixencia co PSOE e con todas as formacións nacionalistas. Eis as circunstancias ás que se referiron Quintana e Touriño e que, implicitamente, tamén recoñece Feijoó, que impediron chegar a un acordo.

É moi difícil entender como Feijoó pode xustificar que a súa confusa proposta de definición identitaria (“sentimento nacional” dos nacionalistas) é a máis atrevida que se fixo na redacción dos estatutos, cando (se somos fieis ao significado das palabras) déixanos moi por baixo do sintagma, “realidade nacional”, aceptado polo seu colega Arenas para definir Andalucía. É moi difícil entender, tamén, como non lle foi posible aceptar a redacción proposta por Touriño sobre a lingua (que renunciaba a reflectir o deber do seu coñecemento, situando as dúas linguas oficiais en igualdade xurídica no que respecta ao seu uso e coñecemento). Como tamén é difícil de entender que para el existían “flecos” no relativo ás cuestións dos investimentos e financiamento, cando (aceptado o sistema de cupo e o criterio de suficiencia financieira) a súa proposta inicial estaba moi por baixo (xustamente a metade) da presentada polo BNG. Ningunha destas tres posicións de Feijoó parecen o suficientemente sólidas para xustificar a súa negativa.

Galicia non contará con novo estatuto na presente lexislatura. Un feito moi negativo e insólito (a única comunidade que intentou a reforma e debeu adiala) que non nos vai axudar a gañar nin posicións nin máis posibilidades de competitividade e benestar no conxunto das comunidades españolas. Inevitablemente con este fracaso quedarémonos atrás nas posibilidades de negociar de forma bilateral co estado un novo sistema de financiamento; o que suporá dificultades para o funcionamento dos nosos servizos básicos (mesmo os xa transferidos) e adiará sine die a compensación dos nosos déficits estruturais. Isto realmente é o que se foi ao garete no día de hoxe. Agoiro que tras a elegancia das primeiras declaracións, se abrirá unha treboada no horizonte. A xestión deste fracaso por parte dos tres partidos será a clave do debate político nas vindeiras xornadas.

Actualización (18-01-2007)
: Vieiros recolle a opinión do blogomillo. Parécenme, tamén, moi oportunas e clarificadoras as novas declaracións de Touriño (cunha enerxía descoñecida ao longo do proceso), a rolda de opinións que publica a edición impresa de Faro de Vigo e as opinións de membros cualificados dos diversos partidos en El Correo Gallego (especialmente reveladoras son as declaracións de Camilo Nogueira e Pedro Puy Fraga).

Etiquetas: Galicia

A LIX fainos máis grandes e máis libres

Vía Girbés sei do Manifesto asinado por trinta editores en lingua catalana a prol da lectura e da consideración do libro infantil e xuvenil como un BEN CULTURAL con maiúsculas. Polo seu interese para os editores galegos, que podiamos emular a iniciativa, reprodúzoo:
CONSIDEREN:
  • Que els editors de llibre infantil i juvenil treballen per oferir un BÉ CULTURAL, en majúscules.
  • Que aquest BÉ CULTURAL és essencial per al procés de formació i creixement cultural de l’infant i el jove.
  • Que la lectura ha d’arrelar en la vida dels infants com més aviat millor per a despertar interès i crear hàbit lector.
  • Que editar llibre infantil i juvenil implica un grau d’especialització que hauria de ser reconegut tant a nivell social com empresarial.
  • Que en l’àmbit de la Literatura Infantil i Juvenil, a les feines pròpies d’edició, s’hi afegeix la responsabilitat que suposa publicar per a un lector en formació, tant pel que fa a la competència i comprensió lectores com a l’esperit crític.
  • Que ens dol la invisibilitat de la Literatura Infantil i Juvenil —que tant sovint denunciem— trencada només quan apareix un best seller, quan intervenen fortes campanyes mediàtiques o en un parell de dates assenyalades, al llarg de l’any.
  • Que voler enquadrar la Literatura Infantil i Juvenil —especialment la que s’adreça al mercat escolar— dins d’allò que en aquest marc es considera “políticament correcte”, és discutible i aliè a la seva raó de ser.
  • Que la classificació per franges d’edat és una imposició afegida pel fet d’haver d’orientar l’adult, que és qui sovint actua com a mediador.
  • Que la convivència entre BÉ CULTURAL i producte editorial es fa difícil per les pressions empresarials i comercials que envolten el món editorial.

PER TOT PLEGAT SOL·LICITEN:

  • Que la literatura infantil i juvenil s’incorpori com una necessitat vital en la vida diària dels infants i joves i compti amb la implicació de TOTS: no tan sols dels qui participem en l’elaboració i difusió dels llibres: editors, escriptors, il·lustradors, llibreters i bibliotecaris, sinó també amb la d’altres sectors com poden ser pares i mares, escoles, institucions, mitjans de comunicació…
  • Que la Literatura Infantil i Juvenil no sigui una literatura petita perquè és la que ens fa més grans i més lliures.

Asinan o manifesto: Publicacions de l’Abadia de Montserrat, Ediciones B, Barcanova, Baula, Beascoa, Bromera, Casals, Castellnou, Cercle de Lectors, Combel, Cruïlla, Destino, Edebé, Ekaré, Empúries, La Galera, Juventud, Lynx, Lumen, Mediterrània, Molino, Moll, Montena, Pagès, Pirata, Salamandra, Serres, Tàndem, Thule i Timun Mas.

Etiquetas:

Sobre a edición

Un bo amigo envioume este enlace. Botei unhas boas risas.

Etiquetas:

Manuel Sendón: casas doentes

Absolutamente recomendable é a exposición de Manuel Sendón inaugurada esta noite na Fundación Barrie de Vigo. Esa manchea de catrocentas casas abandonadas, fotografadas con enorme sobriedade e precisión no encadre, expresan a dor silenciosa pola perda dunha parte do noso patrimonio construído no medio vilego. A casa concibida como arca e memoria. A dignidade das construcións tradicionais concibidas como espazos para ser habitados. O poder evocador da arquitectura. Unha proposta artística para reflexionar sobre o paso do tempo. As posibilidades expresivas do arquivo. Unha mostra dun auténtico mestre na súa madurez compositiva. Beizóns, Manolo!

Campo do Fragoso XXX

ABRIUSE A CRISE
Sabiamos que o partido contra o Atlético sería determinante para saber cal vai ser o futuro do Celta nesta liga tan atolada: ou continuar instalados na nube europea ou sufrir os arrebatos da loita pola permanencia (como nos corresponde tanto por orzamento como por tradición). Abondaron moi poucos minutos para saber que o dilema estaba resolto: a partir de agora os celestes deberán pasar as penalidades de Caín para evitar o descenso. O Atlético saíu ordenado e brioso, con enorme intensidade e concentración, colocando a defensa moi arriba e deixando que Maniche e Luccin controlasen o centro do campo fronte a un solitario Oubiña incapaz de paralos. Nos primeiros vinte minutos, dúas combinacións velocísimas entre Torres (o eterno adolescente, que amosa as formas elegantes dun auténtico bailarín acariñando a pelota co veludo do pé, fixo un partidazo) e Agüero (o émulo do mellor Romario) fundiron as posibilidades dos galegos. A partir de aí, os colchoeiros souberon arrefriar o encontro e deixaron que o Celta co control da pelota amosase a faciana da súa brandura atacante e da súa inseguridade defensiva. Na segunda parte, a pesar da saída un chisco máis coraxuda (grazas, Gustavo!) e do acerto pícaro da xogada do gol de Nené, xa era tarde para arranxar a desfeita inicial. Esta sexta derrota na casa abre sen paliativos a crise celeste, que se viña anunciando partido a partido. Ningunha das fichaxes funciona (o xogo de Nené, Guayre e Pablo García é máis que decepcionante), como tampouco axuda a centrar e serenar a ansiedade do equipo o conflito permanente do técnico cos árbitros. Ás portas do comezo da segunda volta cómpre parar esta perigosa deriva. Precísanse un par de reforzos (un segundo dianteiro, por favor) e recuperar a concentración tanto no campo coma no banco. Mouriño ten que facer fronte a súa primeira crise.

Etiquetas:

Entrevista con Alberto Manguel

Recomendo moi vivamente a entrevista con Alberto Manguel, o grande sabio sobre a lectura, de quen teño a fortuna de estar lendo estes días La biblioteca de noche (unha marabilla que estará nas librarías nuns días!, na que reivindica o carácter da biblioteca como espazo matricial). Un libro que merecerá unha anotación vagorosa no blog nos vindeiros días.

Da entrevista de onte co sabio lector políglota recollín todas estas afirmacións imprescindibles:

  • Los seres humanos podemos ser definidos como animales lectores. Creemos que el mundo natural hay que descifrarlo. Vivimos en esa paradoja: saber por un lado que este mundo no tiene ningún sentido y preguntarnos el porqué de las cosas.
  • Las calidades que tiene la tecnología, por razones económicas, son las que nuestra sociedad pone por delante. Hace cincuenta años la biblioteca estaba en el centro de la sociedad, nadie discutía que leer era importante, pero el capitalismo salvaje actual no puede permitirse un consumidor lento. La literatura, en cambio, requiere lentitud, requiere que te detengas, que reflexiones, que nunca alcances una conclusión. Nunca puedes saber si Don Quijote está loco o no. Como sociedad tenemos que decir que el acto intelectual es importante. No puedes pedir a un adolescente que lea cuando le estás diciendo que toda actividad que no te dé una ganancia inmediata y visible es inútil. Creo que no existen seres humanos no lectores. En la sociedad actual es como si fuésemos misioneros de una religión en la que la iglesia central ya no cree.
  • La historia del libro corre paralela a la de la censura. Una de las cosas esenciales que proporciona la lectura es aprender a pensar, y no hay nada más peligroso para el poder que un pueblo pensante. La tarea del político es más fácil frente a un pueblo idiota, educarnos en la estupidez es quitarnos los libros, y eso siempre ha sido tarea de dictadores.
  • ¿La lectura queda finalmente como un acto de rebeldía? Siempre lo ha sido. Primero porque se valora la acción y no la inacción y porque conduce a la reflexión, y eso siempre es peligroso. Y porque a través de la lectura empezamos a conocer quiénes somos. En el futuro, leer será no sólo un acto de rebeldía, sino también un acto de supervivencia. Si como lectores nos resignamos a que nos impidan leer la buena literatura nos vamos a condenar a ser menos humanos. Es un riesgo que, por supuesto, no podemos correr. Ya estamos al borde de la catástrofe porque hemos destruido el mundo natural y ahora estamos haciendo todo lo posible para destruir el mundo intelectual. Hay que actuar ahora. Pero ahora quiere decir hoy.
  • El amor por la lectura es algo que se aprende pero no se enseña. De la misma forma que nadie puede obligarnos a enamorarnos, nadie puede obligarnos a amar un libro. Son cosas que ocurren por razones misteriosas, pero de lo que sí estoy convencido es que a cada uno de nosotros hay un libro que nos espera. En algún lugar de la biblioteca hay una página que ha sido escrita para nosotros.
Etiquetas:

Libros canapé

Os libros canapé asolagan as mesas de novidades das librarías. Son os reis do novo mercado do libro.

O editor do libro canapé necesita un personaxe “coñecido”: actor, actriz, presentador de televisión, tertuliano, deportista, político en ascenso ou declive, ou simplemente un dos visitantes semanais das páxinas de papel cuché ou das imaxes do Tomate, da Dolce Vita ou do programa da tamén escritora AR. Un personaxe que aborde un tema de “rabiosa” actualidade, polémico ou chamativo (violencia doméstica, corrupción urbanística, anecdotario médico, separación dolorosa, traxedia persoal…); ¡magnífico!, se conta toda a verdade nunhas memorias (escritas por el mesmo) a tumba aberta ou nun libro de conversas autorizadas cun xornalista experto; extraordinario!, se o personaxe se atreve mesmo cunha primeira novela, escrita en apenas quince días de intenso traballo, entre sarao e sarao.

O editor propón unha extensión controlada: menos de duascentas páxinas é a cifra ideal, para conseguir así un volume que se poida vender no mercado a un prezo asequible. O resto queda en mans da maquinaria da editorial: unha corrección impecable de estilo, unha cuberta atractiva, utilizando os novos tratamentos infográficos; unha tipografía e un interliñado xenerosos que faciliten a lectura do novo público lector que se quere gañar; e sobre todo, isto é o máis importante, conseguir unha distribución arrolladora que desprace aos “produtos” da competencia. Velaí a fórmula segura do éxito dos editores do libro canapé.

Con todo, falta aínda un ingrediente decisivo: unha campaña mediática potente, apoiada polos programas de televisión dos comunicadores á moda. Para iso hai que coidar todos os detalles: montar unha presentación nun hotel de campanillas que serva exquisitos canapés; atopar uns presentadores carismáticos que “avalen” o libro e demostren coas súas gabanzas a importancia cultural do novo texto; asegurarse que se vai reunir “toda a profesión” e “todos os moitos amigos” do novo autor ou autora que agardarán estoicamente na cola para que lle asine os primeiros exemplares. As cámaras dos programas de cotilleo, os suplementos dominicais coas súas entrevistas que descubren o rostro descoñecido do autor, as listas dos máis vendidos nos xornais, e, se o libro ten tirón, a “turné agotadora” por provincias. farán o resto.

Nese contexto tan atractivo, a quen lle pode extrañar que Ana María Ríos publique o seu primeiro libro relatando a súa apaixonante experiencia? Haberá quen pense que este primeiro libro canapé galego contribúe a normalización do noso sector editorial. Un interesante debate sobre as diferenzas entre os produtos editoriais e a edición de cultura na que algúns teimamos. Permanezan atentos á pantalla, isto só acaba de comezar.

Etiquetas:

Momento para decidir

No artigo da semana reflexiono sobre o momento decisivo que supón a reunión do vindeiro mércores. Creo que do resultado desa xuntanza dependerá o futuro do novo Estatuto de Galicia. Entendo que nunca houbo tantas posibilidades obxectivas de éxito, mais tamén hai moitas circunstancias e intereses que poden impedir que teñamos reforma nesta lexislatura.
Etiquetas: ,