faro_de_vigo – Páxina 5

Listado de la etiqueta: faro_de_vigo

Onte 1942: Brétemas 13 anos

4 de Xaneiro de 2018/en Beizóns, Blogs, Blogs_e_libros, Efemérides, Onte, Persoal/por bretemas

Hai trece anos inicie a publicación destas Brétemas. Dende entón publiquei 5.832 anotacións das que apenas 210 corresponden ao último ano. Por moi diversas razóns persoais e profesionais, entre as que non foi allea unha certa fatiga dixital, este foi o período de máis baixa actividade do blog, sobre todo da serie “Onte”, outrora diaria, da que se publicaron 137 anotacións, boa parte crónicas das presentacións nas que participei ou con opinións sobre algunhas das películas que considerei interesante compartir. Sendo así, Brétemas convertiuse en arquivo da miña identidade dixital e dos artigos semanais que continúo publicando nas seccións de Faro de Vigo e, dende comezos do mes de decembro, no ilusionante proxecto de opinión de Luzes.gal. No entanto, Brétemas continúa e boa parte destas anotacións son replicadas no meu taboleiro de Facebook e no perfil de Twitter. Neste aniversario únome ás voces que na actual contorna da fatiga dixital, expresión da inflacción e banalidade hipertextual que soportamos, especialmente no referido á política, reivindican os blogs como portos seguros que facilitan unha lectura máis acougada e reflexiva na rede, tanto pola continuidade que achega a posibilidade de acceder ao seu arquivo como pola identidade temática de moitos deles. Hoxe abonda orgullarnos de continuar contando con lectoras incondicionais que comparten, comenta ou chían estes hipertextos no soporte dixital da súa preferencia. Beizóns para todas elas. Seguimos.

Manuel de la Fuente

9 de Maio de 2017/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Vigo, Xornalismo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a lembrar ao escrtior e xornalista Manuel de la Fuente:

O pasado 3 de maio cumpríronse quince anos do pasamento de Manuel de la Fuente, o inesquecible escritor e redactor de “Faro de Vigo” durante máis de catro décadas. Lembrouno o seu neto, o tamén escritor Pedro Feijoo, no seu blog, cualificando a quen foi “un dos xornalistas vigueses de toda a vida” como un “devoto namorado de Vigo”, “un home de natureza inqueda”, “un dos xornalistas imprescindibles para comprender a memoria de Vigo”, “un estudoso infatigable, un investigador sagaz, a quen se lle debe o mérito de ter contribuído a acender non poucas luces da nosa historia recente, xa non só da crónica viguesa, tamén e en boa medida da galega”.

Coñecín a Manuel de la Fuente nos últimos anos da súa vida profesional en Faro de Vigo, xornal no que entrou como redactor en 1951 e no que se xubilou en 1997. Lembrarei sempre a súa chamada telefónica para agradecerme o envío dunha das fotobiografías que publicara Xerais con motivo do día das Letras Galegas, na que aproveitou tamén para preguntar se a miña familia tiña algo que ver coa de Dalmacio Bragado Ruiz, o anarquista vigués da CNT que impulsou durante a segunda república o sindicato de boteiros e lancheiros do porto de Vigo. Unha conversa que nos levou pola orixe zamorana dos Bragado vigueses como polo carácter agarimoso dunha cidade que a el, tamén de orixe castelá, o acollera cando tiña apenas dezanove anos. “En Vigo todos somos emigrantes e todos somos de aquí”, concluiramos ilusionados, falando do que Ferrín definira tan acaidamente como unha “cidade en estrépito”.

Manuel de la Fuente iniciara moi noviño a súa carreira xornalística en Diario de León e na emisora radiofónica de León, a súa cidade natal, mais foi en Faro de Vigo, onde entrou sendo director Francisco Leal Insua, o xornal onde desenvolveu toda a súa carreira profesional en etapas tan diversas do noso decano, como as dirixidas por Manuel González Cerezales e Álvaro Cunqueiro na década de 1960, até ás máis recentes do período autonómico de Xosé Armesto Faginas e Ceferino de Blas. Autor de milleiros de crónicas de inequívoco espírito literario, Manuel de la Fuente iniciou a súa andaina como escritor cunha biografía sobre La Bella Otero (1959), á que seguiu un libro de poemas, Íntimo latido (1960), no que destaca un poema escrito en 1956 para a radio, “Escribo con lágrimas”, dedicado a Rosalía de Castro: “Mojo mi pluma en tu llanto/ para hablarte, Rosalía…/ y es que tu alma y la mía/ bebieron cáliz amargo…”

Anos máis tarde, publicou Vigo, paisaje con figuras (1986), onde reuniu un cento de pezas de periodismo literario, nas que había algún conto, estampas costumistas, evocación poéticas, crónica dos problemas da cidade e do seu entorno e numerosos perfís de figuras da historia viguesa e de artistas, políticos e outras xentes de actualidade. Textos escritos dende unha ollada realista, non exenta de tenrura e humor, onde non faltan gabanzas as nosas tabernas e espazos compartidos por vigueses de varias xeracións. Un libro que, como sinalou Antonio Pereira, daba na diana da literatura escrita nos xornais, “porque fala de Vigo, do seu entorno e de Galicia con palabras que gustan ver escritas”.

Unha ollada que de la Fuente non abandonou na súa última década en Faro, onde continuou coas seccións “Postal del año…”, “Postal con sello de urgencia” ou “Postal del tiempo viejo”, iniciadas en 1987 coa intención de reconstruír o relato de moi diversos episodios da historia de Vigo. Debemos a estes seus artigos no decano, froito dunha investigación exhaustiva, horas e horas de lectura da colección do periódico, e ao seu afán didáctico de vella escola, o esclarecemento de aspectos biográficos relacionados co arquitecto Stephan Michel Paczewicz, a historia dos seis poemas galegos de Lorca e do xornal “Galicia” de Valentín Paz Andrade ou un apaixonante relato da estancia de Mata Hari no Hotel Continental en 1916, despois acuñada como mito vigués, por poñer apenas uns exemplos.

Sempre pensei que unha escolma daquelas “Postais” de Manuel de la Fuente en Faro de Vigo merecería ser editada nun libro, que por si mesma conformaría un auténtica e moi orixinal historia de Vigo, semellante nas intencións á que Xosé María Álvarez Blázquez reunira con tanto éxito en A cidade e os días (1960). Xaora, a edición das “Postais” de Manuel de la Fuente contribuiría a ese proceso tan complexo da recuperación da memoria nunha cidade un chisco desmemoriada, mais tamén pagaría a débeda que Vigo mantén con este vigués de León, un dos máis abnegados estudosos da súa historia. Suxiro que o Instituto de Estudios Vigueses, do que foi membro, e o concello de Vigo valoren esta posibilidade.

Fotos e imaxes do arquivo de Pedro Feijoo. Mil grazas.

Rúas para o escritor Álvaro Cunqueiro

18 de Marzo de 2017/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Cidades, Cultura/por bretemas

Ao fío da polémica suscitada en Madrid, publico hoxe no Faro de Vigo un artigo sobre as rúas do escritor Álvaro Cunqueiro:

Felizmente Álvaro Cunqueiro continuará formando parte do rueiro de Madrid. A rúa co seu nome, situada preto do barrio do Pilar, como as bautizadas como Rosalía de Castro, Islas Cíes ou Monforte de Lemos, seguirá sendo testemuña de galeguidade na zona norte da capital. Supérase así unha polémica absurda provocada hai case dous anos cando o nome do xenial escritor de Mondoñedo foi incluído entre os que o equipo de goberno do Ayuntamiento de Madrid estudaba retirar do seu rueiro, en cumprimento do artigo 15 da Lei da Memoria Histórica. Evítase así un delirante “cunqueiricidio”, que nunca debeu producirse, nin sequera no papel, xa que as razóns de que o seu nome fose incorporado ao rueiro madrileño obedeceron aos seus méritos literarios e non ao seu comportamento político, vinculado ao franquismo, tras os primeiros anos do alzamento militar e até o seu regreso a súa vila natal en 1947.

Ninguén discute hoxe en Galicia a simpatía e agarimo que concita a figura literaria de don Álvaro, cuxo nome (como o do poeta Celso Emilio Ferreiro ou da escritora Rosalía de Castro) aparece con fachenda inzado aquí e acolá o país enteiro. En Vigo, o autor de “Merlín e familia” (1955) honra co seu nome o novo hospital do Sergas en Valadares e dende hai décadas un dos institutos de Secundaria de Coia. O seu nome forma parte do rueiro de todas as sete grandes cidades galegas e da maioría das outras pequenas cidades e vilas do país. En todas elas réndese homenaxe a quen foi un escritor memorable, tanto como poeta, narrador, autor dramático e excepcional columnista de “El envés”, pezas publicadas en “Faro de Vigo”, xornal que dirixiu de 1964 a 1970.

Rúas para o escritor Álvaro Cunqueiro de quen herdamos a confianza esperanzosa de traballar a man tenta e a man común para que a nosa lingua continúe florecendo mil primaveras máis. O feliz trasacordo do goberno de Manuela Carmena obedece a idénticas razóns: lembrar e recoñecer ao escritor e humanista galego. Longa memoria para don Álvaro nas rúas co seu nome!

Quesada, mestre da retranca

20 de Xuño de 2016/en Artes Visuais, Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Humor, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Fernando Quesada, mestre do humorismo gráfico galego falecido o pasado sábado.

Cando souben do pasamento de Fernando Quesada lembrei aquela noite feliz da cea da Fundación Magar na que lle tocara no sorteo unha bolsa de produtos conxelados. Fernando, moi contento por tan valioso premio, lamentaba que se lle entregase apenas un vale para ir buscalo á tenda ao longo da semana. “Seguro que isto é unha coña de Magar” dicíanos aos compañeiros de mesa, escarallándose de risa.

Fora aquela unha noite feliz na que celebrabamos, tamén, a publicación de “Chispas de Quesada” (2007), o seu derradeiro libro antolóxico no que escolmou con paciencia entre as súas vinte mil viñetas, pouco máis de duascentas, unha pequena mostra da colaboración diaria que mantiña en Faro de Vigo dende o 3 de xuño de 1961, cando Díaz Jácome, daquela redactor xefe do decano, lle publicou o seu primeiro chiste político, sendo director do periódico Manuel Cerezales. Un libro que editamos en Xerais coa intención de continuar aqueloutros catro de “Chispas da roda”, publicados nos anos setenta con moito éxito na colección “O Moucho” de edicións Castrelos, así como os de Galaxia nos oitenta como “Xente de hoxe”, “Xente para todo” ou “Xente a esgalla”. Porén, despois da presentación das nosas “Chispas” no Corte Inglés, da man do seu amigo Ceferino de Blas, Fernando despediuse das páxinas de Faro no verán de 2011, case coincidindo co pasamento da súa compañeira Ana Legido, mergullándose na soidade dun escuro silencio.

Os que aprendimos a ler no Faro comezabamos o periódico polo chiste de Quesada, que nos achegaba o primeiro sorriso do día, un alustro de ironía en branco e negro, non exento dunha sutil dose de acedume, unha das marcas singulares da ollada retranqueira de Fernando. Aquelas viñetas iluminaron durante cinco décadas aos lectores de Faro polos aconteceres da actualidade política, social e deportiva de Galicia e, sobre todo, da cidade e do Celta de Vigo. Unha auténtica proeza xornalística, unha obra gráfica monumental dun humorista, debuxante e notable pintor figurativo que funcionou como o enganche imprescindible entre a primeira e xenuína tradición do humor gráfico galego desenvolvida antes da Guerra Civil por Castelao, Maside, Cebreiro e o ponteareán Ignacio Vidales Tomé e as xeracións posteriores de humoristas contemporáneos, tanto a dos anos setenta e oitenta formada por Siro, Xaquín Marín, Pepe Carreiro, Gogue, Bofill e Xosé Lois “O Carrabouxo”, como a máis recente, a do século XXI, a dos Davila, Aguilera, Kiko da Silva, Pinto e Chinto, Santi Gutiérrez e outros moitos. Nomes todos que se espellaron no mestre Quesada e que fixeron de Galicia a auténtica potencia da retranca que é hoxe.

Fernando Quesada foi o terceiro irmán dunha familia de pintores ourensáns. Comezou a publicar os seus primeiros debuxos na revista do Club Deportivo Ourense onde din tamén xogaba ao fútbol de forma xenial. Despois de rematados os seus estudos de Profesorado Mercantil e de ingresar en 1958 no corpo de xestión da Facenda Pública (onde traballou ata a súa xubilación en 1998), chegou a Vigo en 1961, iniciando as súas publicacións en “Faro de Vigo”. Colaboración que ampliaría, dende 1964, nas páxinas da prensa madrileña, primeiro en “Arriba” e, logo a partir de 1969, no vespertino “Pueblo”, onde os seus chistes adquiriron gran popularidade, e noutras moitas revistas como “La Codorniz”.

Quesada contoume como daquela mandaba o seu chiste a Madrid polo tren que saía cada tarde de Urzaiz ás oito e cuarto. Xeralmente non había problema, mais algunha vez, cando non secara o entintado dos seus caricaturizados (Nixon, De Gaulle, Mao Tse Tung ou Golda Meir) ou non lle atopara decontado os tres pés ao gato, o maquinista do expreso debía recollelo en Redondela ou Porriño, estacións ás que Fernando saía disparado no seu seiscentos para entregarlle a viñeta que comezara a preparar nas horas da sesta, despois dun día na oficina. Anécdota que demostra que aquel tren levaba, ademais do mellor peixe fresco Ría, outras delicias non menos exquisitas, os “pasatempos e filosofías, brincadeiras e retrancas” do Quesada.

Coa tímida apertura da censura dos anos setenta, Fernando Quesada foi gañando peza a peza os límites da temática dos seus chistes explorando a cotidianidade da cultura tradicional e empregando, xa dende 1970, a lingua galega como a principal das súas viñetas, o que en palabras de Francisco Pablos “permitiulle reinventar un país”. É entón cando aparecen os seus personaxes máis característicos e divertidos: os labregos mestres da retranca, os afiadores que levan media hora pedindo paso, os emigrantes sentados nas súas maletas, os albaneis e os canteiros que manexan petrodólares, os gameleiros que adiantan en cambio de rasante ou os maquinistas que botan terra a un asuntiño… Quesada foi un tipo xenial de aspecto incontrolado, un “coñeiro” que atopaba os furados agochados do cotián, un mestre da retranca que hoxe choramos e nunca esqueceremos.

Onte 1511: Oroza, poeta enteiro, integral e universal

23 de Novembro de 2015/en Artigos Faro de Vigo, Autores, In memoriam, Onte, Poesía, Vigo/por bretemas

Este é o meu texto de homenaxe a Carlos Oroza que publica hoxe Faro de Vigo con motivo do pasamento do noso poeta amigo.

Carlos Oroza, poeta maior, marchou. Tras pasear a súa derrota, procurando a inocencia, a grinalda e o poema, xa non agardará ningún barco nas avenidas. Nacido en Viveiro o 13 de maio de 1923, o noso poeta anónimo, camiñou polo rueiro vigués coa ollada á espreita, longa e profunda, a propia dun tuareg urbano disposto a abraiarse e sorprenderse. Fixo do paseo conversa e abrazo, lección moral e reflexión política intensa e fugaz, caligrafando cos seu pés un camiñar por un Vigo insatisfeito e preciso, vangardista e demorado, coma tamén é o seu poema.

«Todas las tardes paseo mi derrota por las calles de Vigo, alguna vez me paro en la orilla y espero algún barco», declarou a Faro de Vigo para expresar a razón do seu deambular ás ceibas pola nosa cidade revolcada, a que consideraba a súa cidade luz, a súa paisaxe nutricia, cidade de cristal, «o lugar máis semellante a miña idea infantil de Galicia». Afirmacións que expresaron a súa pertenza á comunidade viguesa, a pesar de ser poeta declarado sen patria nin bandeira, a voz de todos nós, capaz de facernos sentir co alento dos seus versos en Alicia (1985) o arrecendo da maruxía naquel recital memorable que deu con motivo da inauguración do museo Marco de Príncipe.

Oroza deixou nos anos sesenta as súas pegadas de poeta maldito no madrileño Café Gijón, onde fundou a revista Tropos. Da súa estancia en Ibiza en 1969 naceron os versos de «Malú», máis tarde «Évame Malú», creando as palabras que faltan, iniciando un proceso de creación léxica e reescrita permanente, dicindo o que non se di, tocando o intocable, achegando o afastado, escribindo cos pés e mans, obsesivo na procura da cerna, da esencia e da finitude.

Tras a súa viaxe a Nova York, a primeiros dos setenta, para recoller o premio internacional de poesía underground abrollaron os versos de “América”, unha homenaxe a Poe, mais tamén unha tsunami de palabras medidas, exactas, que expresaron a súa concepción da poesía como exercicio físico, respiración e silencio, melodía, cadencia e ritmo, canto e oración, concibido para ser pronunciado e escoitado. As palabras soñando que o poeta as nomea, escribindo en voz alta, procurando a outredade, organizando o caos, procurando sentido ao absurdo da existencia.

Coma segrel camiñante, regresou a Galicia, «En el norte hay un mar que es más alto que el cielo», asumindo a tradición dos trobeiros galego-portugueses. Coma Mendiño e Martín Codax, desque viviu nesta porción de terra gris do Norte, Oroza residiu no mar que foi escrito, dignificando a comunidade, apostando por unha poesía que enxerga futuro, por un texto que anuncia, que avanza o que está por vir, o que escribe unha liña que soña, que pon no pé no aire para ver dende aquel outeiro a nosa cidade iluminada.

Autor dun poema único, escrito a xeito de rolo, miniado coma un códice, corrixido até a extenuación, fixo da poesía a súa vida. Pasou necesidades, mais nunca se queixou nin nunca se dobregou. Renunciou a todo, confesou a Rogelio Garrido en 2009, nunha longa entrevista en Faro de Vigo, que «decidiu perder para gañar». Nunca se rendeu. «No es el orden ni es el tiempo el que nos da el placer».

Hai apenas dous anos, con motivo do seu noventa aniversario e da publicación polo seu editor e sostén vital, Xabier Romero, dunha edición popular de Évame recibiu unha homenaxe en Mondariz. Alí Tomás Paredes Romero, presidente da Asociación Española de Críticos de Arte, cualificouno de «poeta enteiro, integral e universal», tanto pola «universalidade do que comunica» coma pola «intensidade coa que o fai, dende unha claridade e creación léxica únicas, imprimindo un alento, un ritmo no verso que ningún outro poeta utiliza nin promove coma el». Foi unha velada literaria pechada por Oroza recitando con coraxe dous dos seus máis grandes poemas, «Évame» e «América». Quedamos con aquela lembranza inesquecible do noso poeta maior.

Onte 1448: O galego Gómez Noya

21 de Setembro de 2015/en Beizóns, Deporte, Lingua, Onte, Xornalismo/por bretemas

Javier Gómez Noya proclamouse onte en Chicago campión do mundo de triatlón, converténdose cos seus cinco campionatos no mellor deportista de todos os tempos nesta durísima disciplina. Como era previsible, a maioría das informacións publicadas en medios madrileños, dende ABC ao Público, baseadas na nota de EFE, salientaron o carácter «español» do deportista, substituíndo a súa condición de «galego» pola de ter «nacido hace 32 años en Basilea (Suíza), pero instalado desde bebé en Ferrol (Coruña)». Un revirado eufemismo que non pode ocultar que Xavier é fillo de emigrantes galegos na Suíza.

Por ventura, La Voz de Galicia non agocha a condición de galego do noso heroe, mentres que Faro de Vigo salienta o seu carácter de «ferrolano, pero pontevedrés de adopción», xa que na cidade do Lérez é onde adestra. En todo caso, estas referencias dalgúns medios foráneos, coa excepción decorosa do diario Marca, expresan os estereotipos prexuizosos existentes sobre a condición de «galego«, asociada decote a noticias negativas, mais que sen embargo é agochada cando a nosa xente protagoniza éxitos deportivos ou culturais. Todo un paradoxo que merecería un estudo detallado. No entanto, ningunha das informacións cuestiona a proeza do pentacampión, un dos mellores deportistas da historia, tan orgulloso do seu país e da súa lingua. Parabéns, moitos, Xabi!!!

Onte 1352: Vigo cidade lectora

11 de Xuño de 2015/en Bibliotecas, Lectura, Librarías, Onte, Vigo/por bretemas

Chamáronme onte de Faro de Vigo para solicitar a miña valoración sobre a enquisa de Amazon que sitúa a Vigo como a sexta cidade lectora de España. Non puiden agochar a miña sorpresa sobre o caso dunha cidade que até agora, tanto polos seus índices baixos de uso de bibliotecas públicas como polos datos da súa rede libreira, ocupaba posicións precarias en temas de lectura. Xaora, a pesar de que quizais sexan interesados os datos da multinacional estadounidense da distribución cultural, constitúen un aliciente para tirarlle partido, máis aínda cando facilitan que a lectura se incorpore como unha das preocupacións da axenda pública cidadá utilizada polos medios de comunicación e poderes públicos. Sempre acreditei que Vigo ten posibilidades de incorporarse á rede de cidades lectoras, sexa polo volume da súa poboación urbana, fose polo seu carácter de capital editorial de Galicia e cidade literaria onde se localizan hoxe algunhas das obras literarias en galego que contan con maior número de lectores e lectoras. Desta volta, aínda que sexa de forma excepcional, facémoslle caso a Amazon.

O soño de Chano Piñeiro

24 de Marzo de 2015/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Autores, Cine, Cultura, Lingua, Vídeos, Vigo/por bretemas

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Chano Piñeiro con motivo dos vinte anos do seu pasamento.

O pasado 21 de marzo fixéronse vinte anos do pasamento de Chano Piñeiro, o admirado boticario de Torrecedeira, director de cine e colaborador de Faro de Vigo. Vinte e cinco anos despois da estrea e fulgor de Sempre Xonxa, a súa primeira longametraxe, e trinta da de Mamasunción, a mediametraxe de 35 mm coa que iniciou a súa traxectoria internacional e coa que a TVG, poucos meses despois iniciou a súa programación o 25 de xullo de 1985. Piñeiro foi un contador de historias natural e un apaixonado autodidacta do cine, membro dunha xeración de pioneiros que durante as décadas de 1970 e 1980 perseguiu a fantasía de facer cine en lingua galega.

Xunto a persoas como Carlos López Piñeiro, Miguel Gato, Antonio Simón, Enrique Rodríguez Baixeras, Miguel Castelo, Xavier Villaverde, Francisco Taxes, Víctor Ruppen, Juan Pinzás, Xosé Xoán Cabanas, Eloi Lozano, e tantas outras participantes nas Xornadas do Cine de Ourense e noutras iniciativas de produción de finais da década dos setenta, pioneiras todas do cinema galego, Chano pretendeu abrir unha fenda de modernización para a nosa cultura, a de entrar a formar parte da cultural cinematográfica e audiovisual. E abofé que o seu soño pagou a pena, a pesar de que a cultura galega aínda se alicerza de máis sobre a cultura literaria.

Comezou Piñeiro ensaiando cos formatos afeccionados, cunha cámara de Super 8 que lle agasallara Mariluz Montes Quireza, a súa compañeira. Con ela filmou a súa primeira película, Os paxaros morren no aire (1977), unha peza de trinta e cinco minutos, inspirada levemente en Sempre en Galiza, na que xa intervén Xosé Manuel Olveira “Pico”, un do seus actores favoritos. Localizada en Rubillón, aldea do concello de Avión, terra natal de Mariluz, supuxo un achegamento á cultura tradicional galega, que repetirá en Mamasunción (1984), a súa película máis celebrada, primeira na que conta cunha axuda para a produción da Dirección Xeral de Cultura, sendo director Luís Álvarez Pousa, o que lle permite mesturar os recursos da industria cinematográfica española (contou con Miguel Ángel Trujillo como director de fotografía) coas doses de voluntarismo entusiasta dun cazador de nubes. Localizada en Balaíste, tamén no concello de Avión, relata a vida de Asunción Rocamonde, a que Chano definiu como “a avoa de todos nós”, que leva catro décadas agardando a carta do seu fillo emigrado en México. Unha película, recoñecida con numerosos premios, entre eles o da Crítica Galicia (1985), que representa un mundo hoxe desaparecido, unha forma de vida da que “Mamasunción” queda como estremecedora testemuña etnográfica.

Por ventura, Chano Piñeiro gozou do éxito popular con Sempre Xonxa (1989), a primeira daquelas tres longametraxes estreadas no Cine Fraga do 23 ao 25 de novembro de 1989, xunto a Continental de Xavier Villaverde e Urxa de Carlos López Piñeiro, que mudaron a historia do cine galego. Historia de amor emigrante protagonizada pola actriz e directora Uxía Blanco e localizada en Santa Olaia de Valdeorras ao longo das catro estacións, aldea que para Chano é “metáfora de todas as Galicias posibles e soñadas”, Sempre Xonxa filmouse grazas a que recibiu unha axuda da Xunta de Galicia, sendo conselleiro de Cultura Alfredo Conde, outra máis pequena da Deputación de Pontevedra, sendo presidente Xosé Cuíña, e a TVG adquiriu os dereitos de emisión, abrindo así un modelo de produción industrial para o audiovisual galego, co que a comezos dos noventa chegaron a producirse trinta películas por ano, como repasou a recente exposición “Cinegalicia25”.

Chano Piñeiro mantivo unha relación apaixonada con Vigo, cidade á que chegou en 1984 para montar preto da praza Xoán XXIII a botica coa súa compañeira. En Vigo estreou Mamasunción o 28 de decembro de 1984 e Esperanza o 24 de xuño de 1986, película producida polo concello de Vigo, sendo alcalde Manuel Soto, e localizada no barrio de Teis, na que aborda o problema do alcoholismo. Agarimo pola nosa cidade da oliveira que expresou nos artigos publicados en Faro entre 1991 e 1992 baixo o epígrafe de “Conversas con vento”, auténticos lostregazos de tenrura, ficcións súbitas, entroncadas na tradición que Cunqueiro acuñara no decano. Textos emocionantes nos que nunha semana Chano conversaba cunha gaivota que toleara por que non podía voar e noutra censuraba ao concelleiro que mandara talar as árbores da rúa da Paz para aumentar as prazas da ORA.

Chano Piñeiro foi un creador de ficcións literarias e cinematográficas en galego. Ficcións que foron un espello de vida, que tiñan a imaxinación e a memoria como elementos desencadeantes e a palabra e a imaxe como constitutivos. Lembrámolo con saudades, conscientes que a súa obra cinematográfica pioneira para a nosa cultura merece ser posta en valor.

Outra política para Vigo

8 de Xullo de 2014/en Artigos, Artigos Faro de Vigo, Política, Vigo/por bretemas

Reanudo esta semana a colaboración con Faro de Vigo cun artigo sobre o que entendo debera ser un novo futuro político para Vigo:

Á saída da presentación da marca //ABANCA en Compostela, un grupiño dos vigueses convidados non puidemos evitar preguntarnos: “Oíches dicir algo de Vigo?” Quedaramos desconcertados tras un acto no que se falou do futuro económico da Galicia e dos que se presentaron como os “seus sectores produtivos (agricultura, pesca e téxtil)” e onde houbo unha referencia ao sector da construción naval, que consideramos de forma benevolente como a única cita expresa á primeira área metropolitana do noso país, desaparecida tamén no vídeo de presentación da marca, ambientado nas paisaxes da área metropolitana da Coruña e As Mariñas, onde (en Betanzos) ten a súa sede social o banco novo. Unha elección que non pode ser considerada precipitada nunha campaña de presentación corporativa que se pretendeu coidar ao detalle, dende o azul e branco da marca, equilibrando celeste e índigo, até a “melodía celta” da sintonía dos anuncios encargada a Carlos Núñez. Que razóns poden explicar semellante erro? Como se perdeu unha oportunidade tan magnífica de fusionar as imaxes urbanas das áreas de Vigo e da Coruña presentándoas de forma simbólica como as da mesma gran cidade galega?

Esta anécdota do erro de presentación de Abanca é outro síntoma da perda de peso que Vigo ven sufrindo ao longo da última década tanto en Galicia como no marco peninsular e europeo. Por moito que nos pese, xaora Vigo non conta co indiscutible liderado económico, demográfico, social e cultural que exerceu durante a maior parte do século XX sobre o proxecto de Galicia como país. As mostras desta perda de liderado, que supón un lastre para as posibilidades de competitividade das empresas viguesas, e tamén de oportunidades de emprego, son denunciadas cada día nas páxinas de “Faro de Vigo”, razón polas que abonda só con enumeralas.

O aeroporto de Peinador perde destinos, frecuencias e viaxeiros. A Estación Marítima reduce o número de escalas de cruceiros e visitantes. O porto de mercadorías perdeu a conexión coa autoestrada europea do mar. A chegada do tren de alta velocidade da Meseta por Cerdedo adíase sine die, cando a actuación sobre a estación de Urzaiz, proxectada por Thom Mayne, ameaza con lembrarse na arquitectura de papel. A posta en marcha do transporte metropolitano quedará outro ano máis en auga de castañas, como a construción da Biblioteca Pública do Estado. E se a preocupación polas datas de apertura e a xestión privatizada do Hospital de Valadares non abondasen, a lei de planta xudicial do Partido Popular ameaza con deixar a Vigo sen partido xudicial, obrigando a máis de catrocentas mil persoas a desprazarse a Pontevedra para realizar os seus trámites. Sen esquecer as dificultades dos estaleiros da ría, os peches de milleiros de comercios e a crise das nosas industrias culturais e creativas. A pesar da resistencia heroica de Citröen e do sector da automoción, o principal problema de Vigo son as brutais taxas de desemprego en niveis inadmisibles, as peores dos últimos corenta anos, que sitúan a milleiros de familias viguesas nos umbrais da pobreza e da exclusión social. Aí o noso maior devalo, a nosa maior perda de liderado.

Unha situación precaria, con orixe, protagonistas e responsabilidades diversas, entre as que non son menores os erros das chamadas elites viguesas. Unha situación de emerxencia á que non se lle porá remedio acudindo á existencia dun inimigo exterior, ese ser maligno (sexa compostelán, coruñés, pontevedrés ou madrileño) destinado a magoarnos pola nosa condición de ghichiños que non sabemos se vemos ou miramos pola xanela. Non, a pesar de que hai razóns abondas para a queixa e para a protesta cidadá contundente, Vigo non pode asumir o vitimismo como a súa estratexia para saír desta parálise. Vigo precisa mudar coma un carpín, activar os motores da súa poderosa capacidade de cooperación cidadá co obxectivo de recuperar o planeamento estratéxico e a participación veciñal e social como os dous eixos do seu proxecto metropolitano, inserido nun anovado mapa territorial para Galicia. Nese vieiro está a recuperación do seu liderado.

Non son tempos para o vello cesarismo nunha cidade portuaria que contou sempre cunha alma cosmopolita e galega, onde a estirpe popular atuaba as novidades internacionais. Nesa alquimia exitosa de abella na ribeira naceu o dinamismo dos nosos empresarios e a resistencia dos nosos obreiros. Xaora, Vigo precisa acuñar un novo proxecto metropolitano para as dúas próximas décadas. Deseñalo con éxito dependerá da súa firmeza para facerse respectar polas diversas administracións, máis tamén da súa capacidade para reinventarse politicamente, abandonando os modelos da vella política e forxando acordos amplos arredor de proxectos novidosos. Outra política para Vigo é necesaria e posible.

Onte 963: Pedro Feijoo en Bueu

3 de Maio de 2014/en Autores, Música, Narrativa, Novidades, Onte, Presentacións, Xerais/por bretemas

Ben interesante resultou o acto organizado en Bueu pola Librería Miranda na que Pedro Feijoo conversou con Salvador Rodríguez arredor das súas dúas novelas, O fillos do mar e A memoria da choiva. Tras a lembranza da figura de Manuel de la Fuente, avó de Pedro Feijoo, e a súa sección «Postales de Vigo» en Faro de Vigo, Salvador preguntoulle se era posible reconstruír a rota d’ Os fillos do mar de Bueu, tal coma xa se fixera coa Vigo. Feijoo confesou que a súa estreita relación con Bueu non era allea ao Aturuxo onde tocara moitas veces nin a un amor grande que tivera no Morrazo. Contou as súas visitas á illa (de Ons), como se documentara sobre o Burato do Inferno, «onde existe unha auténtica catedral», ou como o personaxe de Iago Ray, tan decisivo na resolución da novela, tiña relación coa vila morracense. Feijoo contestou a numerosas cuestións relacionadas cos figura de Rosalía de Castro e o proceso de documentación tan minucioso realizado para A memoria da choiva. Recoñeceu que para el deste traballo documental emerxe a trama, nun diálogo permanente, emprendendo un camiño en paralelo. Un acto literario magnífico.