Onte 1937: «Ruptura», a crise da democracia liberal de Manuel Castells

/en , , , , , /por

Tempo facía que non lía un ensaio político tan claro e contundente como Ruptura. La crisis de la democracia liberal de Manuel Castells. Un libro no que en apenas un cento de páxinas o catedrático de Socioloxía da UOC expón as claves da actual crise política, que para el ten unha dimensión global, manifestada por un colapso gradual do modelo de representación da democracia liberal. Un diagnóstico demoledor sobre as múltiples crises que vivimos no planeta. A económica, caracterizada pola precariedade laboral e os salarios de pobreza. O terrorismo fanático, que fractura a convivencia, alimenta o medo cotián e dá azos ás restricións das liberdades en nome da seguridade. A da ameaza constante das guerras atroces como forma de abordar os conflitos. A violencia contra as mulleres que ousaron ser elas mesmas. A galaxia da comunicación dominada pola mentira, bautizada como posverdade. A cultura transformada en entretemento nunha sociedade sen privacidade na que todos nos convertimos en datos.

Mais para Castells a cerna destas crises que envelan as nosas vidas está na «ruptura da relación entre gobernantes e gobernados, na desconfianza nas institucións, en case todo o mundo, que deslexitima a representación poítica», «un colapso gradual dun modelo político de representación e gobernanza» que a chamada democracia liberal consolidara nos dous útimos séculos. Tese que Castells desenvolve en catro capítulos nos que analiza as súas manifestacións nas crises da Unión Europea (Brexit,Merkelización, refuxiados…), nos Estados Unidos (con atención ao fenómeno de Trump), no fenómeno do terrorismo yihadista e, por último, en España, deténdose no caso do 15-M e na cuestión catalá e a consecuente crise do Estado español.

Entendo de particular interese a reflexión que Castells fai sobre as identidades no marco da globalización, que identifica como auténtica crise identitaria: «Canto menos control teñen as persoas sobre o mercado e sobre o seu Estado mais se repregan nunha identidade propia que non pode ser disolta pola vertixe dos fluxos globais. Refúxianse na súa nación, no seu territorio, no seu deus. Mentres que as elites triunfantes da globalización proclámanse cidadáns do mundo, amplos sectores sociais atrincheiranse nos espazos culturais nos que se recoñecen e onde o seu valor depende da súa comunidade e non da súa conta bancaria. Á fractura social únese a fractura cultural».

Como particularmente brillantes son as análise de Castells sobre a corrupción, que considera «un trazo sistémico da política actual»; a política como fenómeno «fundamentalmente emocional», o que lle permite transformarse en escándalo e espectáculo; o fenómeno Trump vinculado a identidade do «home branco e o Brexit como froito da «profunda división de clase e culturas que define a sociedade británicas».

Por último, no que atinxe a cuestión catalá (o libro péchase cunha referencia explícita aos acontecementos do 1-O), Castells entende que «a raíz da crise institucional do Estado español en 2017 reside nos defectos de orixe da Constitución de 1978», razón pola que vai debullando as fases do proceso catalán dende que o president Maragall promoveu a elaboración dun «novo Estatut para Catalunya que aumentara considerablemente o grao de autogoberno, sen esbozar o inquedante horizonte dunha indepedencia que España nunha aceptaria». Un relato do proceso no que Castells remata confiando como única saída posible nunha reforma constitucional que aceptara a pluralidade e plurinacionalidade, aínda que o fai con reservas non exentas de temor:

A menos que ese proxecto de integración pactada consiga suficientes apoios na sociedade e na política do Estado español, á crise de lexitimidade política motivada polo déficit democrático da súa representividade social unirase a crise derivada da incapacidade de representar as diferencias nacionais cuxo espesor histórico e cultural non pode ser ignorado ou reprimido. O actual Estado español, entronizado nunha monarquía de dubidosa lexitimidade na súa orixe, incapaz de expresar unha realidade plurinacional e desvirtuado pola corrupción dunha dereita que aínda controla os poderes fácticos, vive ao bordo dunha crise constitucional que podería poñer en perigo a convivencia cidadá.

Onte 1928: “A contradición permanente”, as conversas políticas de Noriega e Salgado

/en , , , , /por

Anunciamos onte en Compostela a publicación na colección Xerais Crónica de A contradición permanente, o libro de conversas de Martiño Noriega e Daniel Salgado arredor dos últimos cinco anos de “política convulsa”. Unha comparecencia de prensa na que Salgado confesou que o libro nacera “cando percibimos que tras un tempo de aceleración, o voto do PSOE á investidura de Rajoy, a nova maioría de Feijoo ou a nova posición de Tsipras supoñían un punto de inflexión, mesmo quizais un punto de derrota para a esquerda. Que pasara neste período?”. “Organizamos o libro en nove conversas cronolóxicas e tres transversais, que mantivemos dende finais de 2016 até o mesmo 3 de outubro de 2017, día da intervención do xefe do estado, ao tempo que introducimos cinco cronoloxías anuais para contextualizalas”.

Pola súa banda, Noriega definiu o libro como “tan incómodo como honesto, intentamos non autocensurarnos, sabendo que elaborabamos un relato de parte que pretende ser honesto”. “Este é un libro que escapa dos nominalismos, que intenta contextualizar os momentos políticos, ir cara a fóra, xa que non vai dirixido especificamente ao espazo de unidade popular, agardando que chegue ao maior número de persoas posibles. Quixemos explicar ao país cales foron as razóns que nos levaron a vivir estes tempos como o fixemos.” Salientou Noriega que este non e un libro de entrevistas, “é unha longa conversa na que dúas persoas que están en sintonía e compartiron experiencias comúns se paran a contar e a reflexionar sobre o que foron estes últimos cinco anos”. “Reivindicamos estar dende a incomodidade arriscando nun momento excepcional no que o país está nunha situación de emerxencia. No entanto, no libro hai unha mensaxe de esperanza, aínda que non se fai proxección de futuro”.

Arde Galicia

/en , , , , , /por

Onte á tarde, cando comezaba a conformarse a catástrofe incendiaria, enviei este artigo de urxencia que hoxe publica Faro de Vigo:

Na pasada fin de semana os lumes volveron asolagar Galicia. Máis dun cento de incendios forestais nas catro provincias, con especial incidencia nas do sur, na área metropolitana e nas parroquias da propia cidade de Vigo arrasaron bosques, eidos e enseres provocando o pánico, a raiba e a indignación da veciñanza impotente e orfa para poder parar semellante besta de lume. No Courel, no Xurés, nos Ancares, en Chandrexa, en Rebordechau, en Vilariño, en Pantón, en Carballedo, en Melón, en Xinzo, en Pazos de Borbén, en Soutomaior, en Redondela, nas Neves, na Cañiza, en Covelo, en Ponteareas, en Salvaterra, en Baiona, en Morgadáns, en Vincios, no Galiñeiro, en Chandebrito, en Valadares, na Madroa… (a lista é interminable) o lume chegou ás aldeas e ás casas, sobrepasou as estradas principais (incluídas a VG-20, A-52 e AG-57) e as vías do ferrocarril provocando o horror da veciñanza e dos automobilistas e viaxeiros que regresaban da ponte.

Os servizos de emerxencias, tanto o 112 como o 085 colapsaron, incapaces de proporcionar resposta e medios de extinción, mentres que os responsables do dispositivo da Xunta de Galicia atribuían a orixe dos danos aos incendidarios e ás condicións meteorolóxicos deste outono moi caloroso de temperaturas diurnas de arredor de 30 graos. Outra catástrofe ecolóxica (e van non se sabe cantas), que afecta a varios dos parques naturais de Galicia e a zonas protexidas da Rede Natura, que chegou ao entorno dos polígonos industriais metropolitanos, que xa non se oculta na propia cidade de Vigo, tinguida dende o domingo de cinza e cuberta cun inquedante ceo de chumbo. Un inferno que obrigou mesmo a desaloxar a veciñanza de Vincios.

Xaora, desque preside a Xunta de Galicia Alberto Núñez Feijoo os incendios forestais son considerados como se dunha catástrofe natural se tratase, cuxa orixe está irremediablemente vinculada coas condicións meteorolóxicas e coas actuacións de catro pirómanos tolos, aos que sempre resulta moi difícil deter e levar diante da xustiza. Unha interpretación feijoana da catástrofe dos incendios que, cómpre recoñecer, foi calando na poboación como poalla fina e conseguiu apartar practicamente o tema da axenda política galega. Os incendios quedaron reducidos, en todo caso, a outro apartado desa lista de “desgrazas do país” con escaso (ou nulo) remedio, como a desertización do mundo rural, o devalo demográfico, a emigración da mocidade ou a perda de falantes iniciais do galego. Un modelo conformista de enxergar o futuro, porén ben aceptado por unha boa parte da poboación galega, e que até agora, eis os datos, rendeu excelentes resultados electorais ao presidente dos Peares.

Xaora, diante doutra catástrofe incendiaria como a destes días, non é difícil establecer relación entre a coincidencia da falta de medios para combatelos e o despido o pasado 1 de outubro de 430 traballadores temporais do servizo público contraincendios. Despedimentos que se produciron a pesar de que os conceptos de estacionalidade, sobre o que está deseñado este custoso dispositivo de extinción, como denunciaron os sindicatos do sector, está superado, xa que un ano si e o outro tamén o monte arde en Galicia máis alá das datas que o calendario sinala de remate do verán. Como tampouco esta alerta podía coller de novas á Administración Galega cando as predicións meteorolóxicas agoiraban esta fin de semana a posibilidade de fortes ventos coa chegada “salvadora” das choivas e treboadas tropicais do Ofelia. Como tampouco se podería descartar que nalgún momento deste veroutono (outro efecto do cambio climático) co monte abandonado e cos operativos públicos parcialmente desactivados podería chegar unha forte ondada de lumes. E chegou.

Non fai falta ser enxeñeiro forestal para entender que estes incendios, que se producen en Galicia, como tamén en Portugal, non son catástrofes naturais, son froito da intervención consciente e premeditada dos seres humanos, sexa pola súa acción como pola súa omisión. Que estes incendios non son alleos nin as políticas de ordenación, conservación e explotación do monte, onde se potenciou a expansión do eucalipto e outras especies pirófitas, nin a ausencia de políticas agrogandeiras capaces de fixar a poboación no mundo rural nin sequera aos efectos da cada vez máis intensos da privatización da poderosa industria vinculada a extinción dos lumes. Non fai falta ser especialista para entender que os lumes forestais son tamén un asunto político diante do que non poden permanecer conformes nin os responsables do Goberno Galego nin os partidos da oposición nin o conxunto da cidadanía galega. Se non coutamos de raíz estoutra lacra, o país emprenderá un lento como inevitable suicidio. Evitala é corresponsabilidade de todos.

Un plan para Cíes

/en , , , , /por

Volvo esta semana no artigo de Faro de Vigo sobre o conflito de Cíes:

A picada da burbulla das viaxes turísticas a Cíes continúa ocupando  o interese de todos os medios e da axenda pública do Vigo metropolitano. Despois dos ríos de tinta verquidos a pasada semana, non hai dúbida que todos apuntan á cobiza das navieiras como causante da superación sistemática dos cupos de visitas e dos perigos desta saturación turística que dende hai anos padece este espazo natural protexido. Como tamén é difícil non identificar a dimensión política dun conflito, ao que tampouco é allea a tibieza da Xunta de Galicia, que recibiu a transferencia da xestión do parque nacional en 2008, para sancionar ás empresas pola sobrevenda de billetes.

No entanto, tamén se apunta como outro factor que fixo medrar a burbulla de Cíes a incapacidade do Patronato do Parque Nacional marítimo terrestre das Illas Atlánticas para aprobar un Plan Reitor de Usos e Xestión (PRUX) como instrumento de planificación e ordenación capaz de facer compatible a protección do medio natural co seu uso para actividades económicas pesqueiras e turísticas. Integrado por representantes das diversas administracións (Goberno, Xunta e Concello) e de organizacións sociais (confrarías e asociacións ecoloxistas) e creado para velar polo cumprimento das normas e actuacións programadas no parque, na incapacidade deste Patronato de acadar entre os seus membros un consenso suficiente para aprobar o PRUX está a cerna do problema que arrastra Cíes. Dificultades para forxar un acordo ao que non foron alleas nos innumerables borradores nin a oposición rotunda das Confrarías de Pescadores para aceptar restricións á pesca nunha das zonas máis ricas do litoral galego nin as demandas das navieiras e doutras empresas turísticas para impedir a redución do cupo de campistas e visitantes diarios.

Un fracaso en toda regra para fixar os límites (imprescindibles) para a explotación tanto dos recursos pesqueiros como dos turísticos deste espazo natural que, non sexamos inxenuos, precisa aínda máis protección da que ten na actualidade.  En definitiva, dende 2002, ano da creación do Parque Nacional, nas Cíes, como no resto das Illas Atlánticas, rexeu a perigosa política do deixar facer, pechando os ollos a unha realidade que precisa da determinación e compromiso do executivo galego, de doses elevadas de consenso interinstitucional, como de altura de miras por parte de todos os colectivos implicados.

Xaora, a de Cíes foi una situación que se fixo aínda máis esperpéntica cando en 2013 o Concello de Vigo anunciou a candidatura para que as illas fosen declaradas pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade. Unha proposta que contou, loxicamente, co apoio unánime e orgulloso da veciñanza da área metropolitana viguesa, mais que diante da precariedade da xestión do Parque Nacional como do bloqueo das relacións políticas entre a Xunta e o Concello de Vigo, por utilizar a suavidade de dous eufemismos, non ten un futuro moi claro. E nesta cuestión xa chove sobre mollado. Abonda con lembrar que se quixo poñer en marcha a Área Metropolitana de Vigo, sen pechar antes un modelo de transporte, e o proxecto quedou en auga de castañas. Razón pola que temo que as Cíes non poderán ser declaradas como Patrimonio Natural da Unesco se non se pecha un acordo entre administracións e colectivos arredor do agora tan traído e levado Plan Reitor de Usos e Xestión. O que non ven ser outra cousa que un documento no que se fixen os criterios que permitan unha xestión sostible dos recursos da nosa primeira alfaia natural.

A picada da burbulla de Cíes non se solucionará só polo control por parte da Xunta de Galicia da actividade das navieiras nin pola posta en marcha dun sistema máis fiable de admisión de visitantes. Dúas medidas imprescindibles, mais claramente insuficientes nun contexto que obriga ao compromiso de acuñar de vez un consenso sobre o PRUX. A xestión de Cíes non se soluciona con máis parches, precisa dunha completa reviravolta, dun plan avalado polo Ministerio de Medio Ambiente, pola Xunta de Galicia, polo Concello de Vigo, polos profesionais do Parque Nacional, polas confrarías de pescadores, polas asociación empresariais do sector turístico e polos colectivos ecoloxistas.

Eis o reto de Cíes, transformar a picada desta burbulla nunha oportunidade para poñer en valor todas as súas potencialidades. Forxar este acordo, con rigor e xenerosidade, sería o mellor aval da candidatura UNESCO, mais tamén contribuiría a contar cun modelo para recuperar o proxecto tan necesario arredor da lei da Área Metropolitana. O Vigo futuro precisa recuperar doutra política, a estratéxica e de amplos acordos, a única que pode evitar situacións tan vergonzosas como as vividas en Cíes este verán. Si, un plan de usos sostible para Cíes apoiado por todos. Ese é o reto.

 

Vigo, a nosa California

/en , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo ao bando que leu Víctor Freixanes con motivo do Día de Galicia en Vigo 2017:

Encantoume o Bando que co gallo do Día de Galicia en Vigo 2017 leu en Castrelos o escritor e editor Víctor F. Freixanes, actual presidente da Real Academia Galega. Unha peza literaria fermosa na que reivindicou o liderado de Vigo no proxecto modernizador de Galicia, ao tempo que evocou de forma saudosa os seus corenta anos vencellado á cidade, desque comezou a traballar naquela Radio Popular de Vigo da época de José Andrés Hernández e Gerardo González Martín. Un discurso inzado de chamadas a mobilizar azos, ideas e vontades para que Vigo non perda nin a súa identidade nin o seu liderado. Freixanes citou a Méndez Ferrín para advertir que Galicia só se salvará se o fai Vigo, apelando así ao carácter acolledor, dinámico e cívico (“revolcado”, adxectivaba Xela Arias) dunha “cidade de encontros”, “cidade para construír e sementar, sen complexos, sempre a sumar, sempre a abrir os brazos aos que se achegan, porque todos somos de aquí, todos somos Vigo, e en sendo Vigo somos Galicia”. Xaora, foi o treito final do discurso o máis emocionante, cando Víctor relatou a historia dun seu veciño da praza da Constitución, un veterano alfaiate catalán que nos anos corenta, camiño de coller o barco para América, decidiu quedar en terra e facer de Vigo a súa California, o país de oportunidades para el e para a súa familia.

O memorable discurso de Freixanes, que pola súa forma e calado xa forma parte da historia viguesa, constitúe un chamamento dende as células primixenias da sociedade civil viguesa, as formadas polo mundo do traballo, do asociacionismo e dos movementos sociais, a recuperar o entusiasmo pola idea de construír colectivamente o Gran Vigo como primeiro motor de Galicia. Freixanes convocou a recuperar o soño de Castelao para Vigo, como aquela Barcelona atlántica deseñada polo arquitecto Antonio Palacios; a facer aquel Vigo cosmopolita, que entusiasmaba a Julio Camba; a desenvolver aquel Vigo en bisbarra, co que Ramón Otero Pedrayo salientaba o seu carácter policéntrico e a importancia das súas vinte e tres parroquias; mais tamén a non esquecer o Vigo das xeometrías fabrís, o “abismo e paraíso” do poeta Manuel Forcadela, “a cidade Feroz” de Iolanda Zúñiga, “a cidade teorema” de Celso Emilio Ferreiro, “a cidade das grúas asombradas” de Antón Reixa… En definitiva, a facer esa cidade nova, activa e agarimosa que sempre se ofreceu orgullosa a liderar en todos os eidos o proxecto dun país chamado Galicia.

Porén, xusto é recoñecelo, este proxecto de Vigo ao servizo de Galicia foi perdendo pulo nas últimas décadas, tanto pola ferocidade da crise económica sobre a área metropolitana viguesa, singularmente sobre os sectores da automoción e o naval, onde reside o seu ADN industrial, como pola perda do músculo financeiro que supuxo ao longo do século XX a Caixa de Aforros para a economía viguesa. A continuidade do índice de desemprego arredor do 20 % amosa as dificultades de recuperación da economía metropolitana. Mais Vigo neste mesmo período tamén perdeu peso político, como amosa o insoportable bloqueo institucional, especialmente da Xunta de Galicia e do Goberno de España, que paraliza e ralentiza boa parte dos seus proxectos estratéxicos como a posta en marcha da área metropolitana, a chegada directa do AVE da meseta ou a declaración pola Unesco das Illas Cíes como Patrimonio da Humanidade…

Os datos do “Informe económico e de competitivade Ardán 2017”, presentados hai apenas uns días pola Zona Franca, confirman que o Vigo metropolitano diminuíu o seu peso na economía galega, en boa medida polo crecemento da área urbana da Coruña. Unha perda do liderado, que o profesor Santiago Lago explica polo éxito da estratexia de “globalización intelixente de Inditex”, empresa para a que semella non existir a crise, da que depende o 70 % do saldo comercial de Galicia e que funciona como arrastre para a súa rexión urbana. Como non hai dúbida, pola contra, que a crise continúa batendo sobre os sectores industriais tradicionais viguesas da automoción e do naval, o que supón un factor de incerteza, mitigado, pola resistencia do tecido empresarial vigués que sigue sendo líder en Galicia, tanto en vendas brutas como en valor engadido, entre as compañías que facturan até 10 millóns de euros.

Vigo non pode deitarse nin nos brazos do conformismo nin nos do vitimismo cantonalista. Todos os datos amosan que pode volver a recuperar as posicións do liderado galego, sempre que asuma unha estratexia de rexeneración e diversificación profunda dos seus sectores, que podería ser moi facilitada pola creación dun entorno de cooperación institucional leal entre as diversas administracións públicas. Vigo debe continuar sendo terra vizosa de oportunidades e de acollida, como esa California da que lle falaba a Freixanes o alfaiate catalán.

Onte 1894: «Las cloacas de Interior»

/en , , , , , , /por

Tras ver Las cloacas de Interior, dirixido por Jaume Roures, abraia que non tivese consecuencias políticas, cando a narración da trama revelada por Público demostra a utilización partidista do Ministerio do Interior no mandato de Jorge Fernández Díaz coa intención de prexudicar aos partidos catalanistas. Como abraia que, coa excepción de Gol, canal de TDT en aberto especializado en deportes, propiedade de Mediapro, a produtora do documental, ningunha outra canle española se atrevese a emitir un espazo que obtería (como sucedeu xa en Cataluña e Euskadi) altas cotas de audiencia. Las cloacas de Interior non pasará á historia da televisión pola súa realización, mais si polo feito de enfiar varios sumarios de corrupción onde apararecen implicados membros da «mafia policial». Tras hora e pico de testemuños, algúns tremendos como os do comisario Barrado ou o garda civil Oreja, é inevitable sentir medo, sabendo como o goberno actual entende o papel das forzas de segurirdade e do entramado xurídico do estado.

A candidatura de Cíes

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a candidatura das Illas Cíes para ser declaradas pola UNESCO como Patrimonio da Humanidade:

Cies

“Nas illas Cíes está o paraíso”. Unha frase inesquecible para min que repetía a nosa veciña Angelita que, hai cincuenta anos acampaba todas as fins de semana do verán en Cíes. Angelita e o seu home, Angel, traballador da conserva, formaban parte daquel grupo de campistas vigueses, auténticos pioneiros, que comezaron a poñer en valor as illas de Monteagudo, Faro e San Martiño como o primeiro tesouro natural da ría de Vigo. Campistas dos anos sesenta, moi anteriores aos hippies que chegarían na década seguinte, cuxa teimosía facilitou que en 1968 a empresa Vapores de Pasaje S.A. botase aquel “Islas Ficas”, mítico buque para medio milleiro de persoas que uniu durante tres décadas os peiraos de Vigo e Rodas. Popularmente bautizado como o “Ficas” –denominación (non sabemos se é unha lenda urbana, acuñada polo navieiro Rodrigo Freire) nacida da confusión do rexistrador, que confundiu un “s” cun “f”, xa que o nome orixinal era o de “Islas Sicas”, para Gerardo Sacau, unha das formas históricas do nome de Cíes– reemprazaba as vellas lanchas a vapor da empresa de Emilio Fábregas, Vapores de Pasaje y Turismo, como “Balea”, “Vigo” ou “Nuevo Senén”, que dende 1922 facían as excursións turísticas á illa norte.

Case cincuenta anos despois da botadura do “Ficas”, tras case catro décadas como Parque Natural (1980) e tras tres lustros da declaración como parte do Parque Nacional Marítimo Terrestre das Illas Atlánticas, as illas Cíes son a primeira e máis valiosa das alfaias do tesouro natural da Ría de Vigo e, tamén, o principal reclamo turístico internacional de toda a área metropolitana, superando segundo algunhas estimacións os 300.000 visitantes anuais, nun punto xa moi perigoso de saturación da presenza humana para a conservación dos seus espazos naturais. Gabadas as súas praias como “unha das mellores do mundo”, incluídas nos máis importantes roteiros turísticos, dende hai catro anos o concello de Vigo, presidido polo alcalde Abel Caballero, prepara concienciudamente a candidatura das illas Cíes para que sexan declaradas como Patrimonio da Humanidade, o que contribuiría tanto a consolidar a promoción turística internacional da nosa área metropolitana e a inclusión do noso porto nas rotas atlánticas de cruceiros como ao reforzamento da protección e preservación do ameazado ecosistema do arquipélago.

E razóns non lle faltan ao concello de Vigo para argumentar esta candidatura de Cíes como patrimonio da humanidade, dende os valores medioambientais e paisaxísticos excepcionais das illas, pasando polos seus vestixios históricos castrexos, o patrimonio subacuático (até sete pecios) agochado nas súas augas, a tradición mítica e lendaria (das chamadas “illas dos deuses”), as referencias literarias na obra de Jules Verne, un dos seus primeiros divulgadores, como a memoria de ducias de naufraxios, até a súa magnífica integración e comunicación marítima nun entorno metropolitano urbano de medio millón de persoas. Sen esquecer que nos cantís de Cíes nidifica a colonia máis importante do mundo de gueivota patiamarela, así como outras aves mariñas en perigo como o cormorán, o arao, a gueivota cincenta ou o paíño. Os botánicos levan catalogadas alí máis de seiscentas especies diferentes, algunhas tan recentes como o “pé de paxaro”, outras únicas coma a “camariña” ou en perigo de extinción como a “herba de namorar” presentes nas dunas da praia de Rodas. Como tamén son moi singulares os seus hábitats acuáticos e a fauna de vertebrados mariños, coa presenza de golfiños, arroaces, marsopas e tartarugas.

O que non se entende, no que debería ser un proxecto estratéxico para o Vigo metropolitano, apoiado polas forzas políticas e entidades sociais e veciñais, é que a última hora, cando está a piques de formalizarse o proxecto do concello de Vigo diante do Ministerio de Cultura, aparecese a Xunta de Galicia anunciando unha candidadura alternativa para o conxunto do Parque das Illas Atlánticas. Outra pedra no zapato coa que o goberno de Feijoo pretende amolar ao alcalde Cabellero, como a do transporte metropolitano ou a chegada sine die do AVE por Cerdedo, que sen embargo en Vigo deixan en ridículo ao seu partido e comprometen as posibilidades de Elena Muñoz como candidata á alcaldía. Máis aínda, cando non é difícil percibir o compromiso de Feijoo coa da Ribeira Sacra, a outra candidatura galega (magnífica, sen dúbida) que se está a preparar para ser recoñecida pola UNESCO. Os papeis non terman de todo. Bo sería que Alberto Núñez Feijoo trasacordase desta clara metedura de zoca e apoiase tamén sen matices a candidatura das illas Cíes como Patrimonio da Humanidade, formalizada polo concello Vigo e apoiada por toda a urdime cívica viguesa.

A batalla da AP-9

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a situación da AP-9 e a súa relaicón coa cidadanía galega:

No acto de celebración do corenta aniversario dos Premios da Crítica Galicia, Román Rodríguez, lembrou que a primeira edición destes galardóns coincidira en 1978 coa finalización da ponte de Rande, que sería aberta ao tráfico o 7 de febreiro de 1981. Unha proeza da enxeñaría, deseñada no tardofranquismo, daquela a ponte atirantada máis longa do mundo e, agora, a icona da Ría de Vigo de finais do século XX, que catro décadas despois está sendo ampliada para mellorar a mobilidade entre ambas as dúas bandas do mar de Vigo, o que axiña mudará a fasquía de peza arquitectónica máis identificable da nosa liña do ceo.

A ponte de Rande, ademais de formar parte do tramo máis transitado da AP-9, medula de 200 km que comunica o eixo atlántico urbano de Ferrol a Tui, soporta cada día o tráfico de máis de 50.000 vehículos, que dende 2006, liberados de pagamento, tras unha longa loita da veciñanza do Morrazo, contribúen sen embargo a incrementar a factura millonaria dunha peaxe en sombra pagada a medias entre a Xunta de Galicia e o Ministerio de Fomento a Audasa, propietaria da infraestrutura.

2016110316272316882

Como usuario moi frecuente que son da AP-9, anóxame o estado deplorable actual dun vial con deficiencias de mantemento, con redución do persoal asistente, con horarios precarios nas áreas de servizo, con obras interminables na calzada e perigos constantes que, nuns casos, ralentizan a marcha moi por baixo do que sería razoable, e noutros, longas demoras provocadas polos frecuentes accidentes ou avarías na ponte de Rande ou na travesía de Compostela. Inconvenientes polos que os sufridos usuarios nunca somos compensados economicamente nin sequera recibimos desculpa ningunha por parte da concesionaria.

Outro abuso máis de Audasa que dende a apertura do primeiro tramo da autoestrada en 1973 leva ingresados por peaxes máis de 2.400 millóns de euros e que cada día factura máis de 360.000, dos que se estima 100.000 serían de beneficio neto para a súa propiedade, cuxo 45% detenta Corsair Capital, un fondo inversor norteamericano, o 23,8% Abanca, o 15,5% Sacyr, os tres principais accionistas. Un negocio formidable para eles, unha auténtica bicoca, tanto pola súa amplísima marxe de beneficio como pola súa garantía de continuidade nas tres próximas décadas, xa que a concesión, non o esquezamos, foi prolongada en 2000 polo goberno de José María Aznar até os 75 anos (2048), e se isto non abondase, para os usuarios non existe vial alternativo gratuíto ningún.

As cidades galegas do Eixo Atlántico, onde se concentra hoxe o 70% da poboación galega, son reféns da concesionaria da AP-9, unha empresa con inequívoco afán recadatorio e moi refractaria a asumir as demandas dos seus usuarios, a dialogar coas administracións ou sequera a devolver á cidadanía por medio do mecenado e da acción sociocultural e deportiva unha parte dos seus enormes beneficios. Velaí as dificultades que ten o concello de Vigo para establecer un acceso gratuíto ao centro de Vigo dende a rúa Buenos Aires, unha medida solicitada dende hai máis de dúas décadas, ou para obrigar á concesionaria a tomar as medidas necesarias para mitigar a contaminación acústica que padecen milleiros de veciños de Teis. Eis a sanción que o Porto de Vigo impuxo á Audasa polo impago de taxas por uso do dominio portuario na ponte de Rande. Velaí as numerosas queixas nos medios de comunicación e nas redes dos usuarios da AP-9 que reciben como única resposta da concesionaria o incremento dunhas tarifas desproporciondas nunha infraestrutura varias veces amortizada.

A solicitude da transferencia da titularidade e das competencias da AP-9 á Xunta de Galicia, medida proposta polo BNG e aprobada por unanimidade no Parlamento de Galicia, debería abrir un novo modelo de xestión da AP-9 dende Galicia e ao servizo dos intereses xerais da cidadanía galega. Unha medida que, a pesar da negativa inicial do goberno de Rajoy, é perfectamente posible, xa que no seu momento se produciron transferencias de vías similares en Cataluña e Euskadi, e mesmo o actual goberno está disposto a asumir a factura millonaria do rescate das autoestradas fantasmas madrileñas. Como tamén sería posible reducir substancialmente as peaxes dos usuarios, introducir descontos por frecuencia ou establecer a gratuidade para determinados tramos.

Xaora, é imprescindible mudar a relación actual entre os usuarios e a concesionaria, que debe asumir que o contrato de explotación, tamén recolle obrigas e dereitos dos usuarios. A batalla cidadá por establecer un novo marco coa AP-9 está aberta. A unidade de acción de todas as forzas políticas nesta causa de país é imprescindible para establecelo.

Onte 1817: Un plan para a cultura galega

/en , , , /por

O anuncio do presidente Feijoo polo que o seu goberno se comprometía a elaborar un plan para a cultura galega foi onte moi ben recollido polos medios. Se é unha proposta crible, algo que esta altura non podemos asegurar, con certeza suporía a entrada, por fin, da problemática do sector cultural galego nos contidos da axenda pública, a que manexan as administracións e os medios de comunicación. Suporía recoñecer que en Galicia existe a cultura como sector económico con dimensións significativas no eido do emprego e da súa achega ao PIB galego (como tan retranqueiramente salientaron o pasado luns os membros de NUMAX). Como tamén sería crible o anuncio se os diversos sectores da creación e da industria cultural reciben convites para expresar as súas opinións e participar na confección dun plan (estratéxico), unha condición indispensable para a súa posta en marcha e funcionamento satisfactorio. O modelo de participación e pluralismo co que foron elaborados o PXNLG de 2004 e a Lei do libro e da lectura nos dous últimos anos do derradeiro Goberno Fraga podería agora ser emulado. Con todo, somos prudentes diante dun anuncio que, insisto, pode ser tanto esperanzoso como unha nova frustración.

Desbloqueo metropolitano

/en , , , , /por

Volvo no artigo da semana en Faro de Vigo sobre o conflito da Área Metropolitana de vigo:

Chapela_VigoA pasada semana as páxinas de Faro de Vigo acolleron tres artigos magníficos, escritos por veteranos municipalistas, nos que apelaban a procura de fórmulas de mediación capaces de desbloquear o conflito da constitución da Área Metropolitana de Vigo (AMV). Tanto no texto de Carlos Núñez, concelleiro no seu día, no de Manuel Pérez Álvarez, alcalde de Vigo de 1995-1999, como no de Xosé Manuel Pazos, alcalde de Cangas e vicepresidente primeiro da AMV, salientábase a importancia da creación da AMV para mellorar os servizos dunha comunidade de medio millón de persoas e a necesidade de establecer un espazo de diálogo entre as partes para dar paso a un proceso de negociación e acordo. Posicións que comparto ao cen por cen. Nunha situación de bloqueo político como a que sofre a AMV non hai outro camiño que identificar os conflitos, coa intención, primeiro, de describilos coa maior obxectividade, e despois, darlles unha solución dende a racionalidade e a legalidade.

Só dende unha posición de diálogo analítico ilimitado, poderá entenderse o problema do Plan de Transporte Metropolitano, onde o Partido Popular centra toda a súa estratexia de oposición á constitución da AMV. Unha cuestión pouco entendible dende posición apartidarias coma a nosa, cando tras unha longa negociación o concello de Vigo asinou coa Xunta de Galicia un convenio polo que integraba o seu transporte urbano no plan autonómico. U-lo problema? U-la negativa de Vigo a incorporarse ao sistema de transporte da Xunta? Xaora, non é un segredo que neste tema o que se discute é apenas unha interpretación do texto do convenio, cuestión que podería ser dirimida, de non chegar a un acordo, pola doutrina dos tribunais do contencioso. Porén, foi a que levou aos populares a xustificar o seu boicot á constitución da AMV e a emprender unha campaña en contra do seu presidente, cun interese, a todas luces, partidario. Unha interpretación, a dos conservadores, que carga inxustamente sobre a facenda municipal viguesa, e polo tanto sobre todos os seus cidadáns, o custe dos desprazamentos urbanos que a maiores, despois dunha viaxe en vitrasa e o seu transbordo correspondente, puidesen realizar outros cidadáns metropolitanos. Un tema que, atendendo aos intereses xerais e integrado nun plan de mobilidade metropolitana, sería solucionable nos órganos da propia AMV.

Como semella tamén abordable o outro casus belli, o nacido do propio acto de constitución da área, en boa medida viciado despois polo boicot das seis alcaldías do Partido Popular á constitución da Xunta de Goberno. Constitución do goberno metropolitano que non pode nin ser emendada pola vía administrativa nin deslexitimada cando conta co apoio dunha amplísima maioría. Trabúcanse os que demonizan aos seus rivais políticos, como sucede coa figura do alcalde de Vigo e presidente da AMV, a quen os membros do PP fan responsable de todos os males, e ao mesmo tempo expresan a súa vontade de reconducir un proxecto estratéxico, como o da AMV. Tempo haberá para a confrontación electoral dos proxectos municipais de cada unha das forzas políticas.

Non teño dúbida que tal como sucederon os feitos o primeiro xesto no desbloqueo do conflito metropolitano de Vigo corresponde expresalo ao Partido Popular, e ao seu primeiro responsable, o presidente Feijoo, asumindo a súa minoría política actual na AMV, abandonando a súa estratexia de confrontación coas alcaldías metropolitanas do PSOE, BNG e En Marea e ofrecendo a colaboración do Goberno Galego no desenvolvemento da área. Como tamén é imprescindible, como xusta contrapartida, que tras a incorporación das alcaldías populares, os diferentes órganos da AMV, dende a súa Xunta de Goberno ás comisións de traballo, sen menoscabo ao respecto dos principios ideolóxicos e políticos de cadaquén, asuman o reto de acadar os máis altos niveis de consenso nas cuestións estratéxicas da AMV e naqueloutras máis vinculadas aos problemas cotiáns dos cidadáns, dende o plan de transporte e mobilidade (dous temas que deben ir da man), pasando pola xestión de servizos de auga, saneamento, seguridade e protección civil, até os relacionados co emprego, os servizos sociais, sanitarios e culturais.

Acometer este desbloqueo supón un exercicio de responsabilidade política por parte de todas as alcaldías e dos representantes dos diversos grupos municipais presentes na Asemblea da AMV. Uns e outros teñen obriga de asumir que os intereses do medio millón de cidadáns da área, e dos cen mil que se poidan incorporar no futuro, están por riba daqueloutros dos seus partidos.