Onte 298: En vías de extinción

Na dobre sesión do primeiro serán da Feira do Libro de Vigo presentamos En vías de extinción, a máis recente novela de María Reimóndez. Un texto escrito cos fíos da vida, aínda que, como sinalou a autora, «non ten un carácter biográfico». Protagonizada por Gaia, unha profesional da tradución e interpretación cun sistema de valores desaxustado ás convencións vixentes, a novela constitúe unha procura da identidade, unha exaltación da singularidade e da diferenza. Sete especies de árbores (toxo, abeleira, uz, carballo, acivro, pradairo e castiñeiro), diferenciando en cada unha delas as vetas e a cerna (onde reside a memoria e a lingua da infancia e da familia), achegan esoutro conflito, o existente entre a sociedade urbana e un mundo que semella en vías ou perigo de extinción, o das formas de vida e cultura tradicional da montaña lucense, onde naceu a protagonista; un debate, en definitiva, sobre a biodiversidade e o futuro ecolóxico que nos agarda. Materiais textuais de diversa tipoloxía e procedencia, polifonia de linguas, variantes dialectais da lingua nosa, numerosas referencias literarias (especialmente aos Cantares gallegos de Rosalía) son elementos formais destacados dunha obra de prosa e estrutura moi coidadas. Na súa intervención, a autora definiu En vías de extinción como «un libro de raíz», o primeiro dun universo literario no que leva traballando e que terá continuidade: «Pretendín escribir unha obra sobre a diversidade cultural, sexual, lingüística e das formas de vida». María Reimóndez, leu tres fragmentos da novela, finalizando con aquel no que Gaia, a protagonista, confesa que «as persoas podemos ser tamén axentes ecolóxicos, temos formas sinxelas de erosionar, facendo a propia roupa ou cultivando o propio alimento, fuxindo deses lugares infernais de cemento, que axiña han ser ruinas sen nada que ofrecer». Unha novela interesantísima que recomendo moi vivamente.

Onte 297: Mis líos europeos

Ademais do bo xogo e da pallona do equipo de Del Bosque, o mellor da noite de onte foi a entrevista que Sara Carbonero fixo a Mariano Rajoy. As palabras do presidente galego identificando o rescate e a situación da prima de risco con «mis líos europeos» pasarían á historia daquela Iberia show do tardofranquismo. A mesma xornada na que entraba en vigor o medicamentazo, a suba da luz e se producía o pavoroso incendio do País Valenciano, Rajoy lembraba, ademais, que «somos seres humanos», unha declaración propia do manifesto evidencialista, que nos deixou atónitos e que non sabemos aínda interpretar. Estoutro campechano falando sen papeis nos espazos deportivos (oso si, sabendo que hai quince millóns de persoas diante dos televisores) é temible. En que mans quedamos!

Onte 296: Homenaxe a Agustín

A homenaxe a Agustín foi moi emocionante. Os longuísimos aplausos finais testemuñaron a gratitude colectiva a un escritor que dende hai tres décadas está contribuíndo á creación da sociedade galega de lectores e lectoras. As extraordinarias intervencións de Rosa Aneiros, que mantivo con mestría o fío do relato durante dúas horas; a participación de quince rapazas e rapaces, que falaron sobre Agustín e leron anacos dos seus textos; o vídeo das súas películas preferidas, dende A Quimera do ouro até Vanya na rúa 42, un agarimo de Martín Pawley e Eloy Domínguez; as actuacións de Anxo Pintos, Begoña Rioboo e Uxía, cunha inesquecible interpretación do «Alalá de Muxía»; así como os cinco discursos de chufa contribuíron a crear unha atmosfera de afecto e emoción compartida arredor deste auténtico enxeñeiro da esperanza. Porén, os organizadores desta homenaxe da nación a Agustín, na que non houbo presenza ningunha de institucións políticas e da cultura (un motivo para a reflexión sobre as caracteristicas da actual axenda pública galega), non podemos considerarnos satisfeitos xa que o remate do acto houbo críticas, algunhas iradas, pola ausencia nos discursos de laudatio de mulleres e doutras persoas ás que lles gustaría ter expresado tamén a súa admiración por Agustín. Dende o meu punto de vista, estas críticas amosan que non fomos capaces de deseñar o formato ideal de homenaxe que expresase o amor e a gratitude colectiva ao grande Agustín. Mágoa de non termos sido capaces de facelo mellor! Expreso as miñas desculpas a todas  as persoas que se puideron sentir molestas por non ser convidadas a intervir no acto.

A nosa gratitude a Daniel Puente Bello (DNL), autor das magnificas fotos.

Onte 295: Vivo na rúa Celso Emilio Ferreiro

Entre as actividades do centenario de Celso Emilio Ferreiro unha das das que máis me gustaron foi a Campaña Vivo na rúa Celso Emilio Ferreiro preparada polos meus amigos de Ouvirmos. A través do buzoneo masivo deste folleto, entre os veciños das rúas que levan o nome do poeta de Celanova, en 28 localidades galegas, achégase a posibilidade do coñecemento sobre os seus aspectos biográficos esenciais e sobre os contidos da súa obra. O obxectivo de achegar un coñecemento básico entre toda a veciñanza sobre quen é e que fixo a persoa coa que foi bautizada a rúa na que viven supón un exercicio de desenvolvemento de cidadanía e de recuperación de identidade e autoestima veciñal. Ademais, a utilización do recurso da fotonovela, dunha liña cronolóxica ou dos pasatempos engaden atractivo a un campaña de difusión da literatura e da lingua galegas entre os grandes públicos. Unha iniciativa que merece entusiastas parabéns.

Onte 294: Na Biblioteca Pública da Coruña

Nas últimas semanas presentamos en dúas ocasións libros nas Bibliotecas Públicas. Onte foi As rapazas de Xan de Manuel Inglesias Turnes na Biblioteca Pública da Coruña Miguel González Garcés, onde se vive unha intensa actividade de fomento da lectura. Chamoume moito a atención a exposición de libros e catelaría con motivo do ascenso do Deportivo, que entendín como un xeito de manter o diálogo permanente da biblioteca coas preocupacións  e emocións da súa sociedade de lectores. Non puiden evitar fotografar os anuncios dos derbis («partidos da amizade») entre Coruña e Celta de 1960, excursións organizadas pola Peña Poucos per bos en auto-pullman de plástico que saía ás seis da mañá e regresaba, tras o partido, ás oito da tarde. Poucos espazos son máis axeitados, xunto ao da libraría cultural, para socializar e visibilizar as nosas novidades literarias. A Biblioteca Pública é o punto de encontro de todos os públicos lectores. Apostamos por colaborar coa s bibliotecas públicas.

Onte 293: Premios Lois Peña Novo

O foxo do castelo de Soutomario foi o espazo de privilexio escollido para a cerimonia de entrega dos Premios Lois Peña Novo 2012. Os autores do Dicionario Xurídico Galego, editado por Xerais; o escritor e funcionario redondelán Gonzalo Amoedo López; e o Luís Villares Naveira, maxistrado da Sala do Contencioso Administrativo da Audiencia Pronvicial de Lugo foron os galardonados. Especialmente memorable e punxente resultou a intervención de Luís Villares defendendo a necesidade dunha acción xurídica positiva a prol da lingua galega e un traballo social eficaz para desmontar os prexuízos existentes sobre o seu uso en todos os ámbitos. Agardo que a Fundación Lois Peña Novo publique decontado os vídeos de todas as intervencións, moi valiosas, dun serán no que se defendeu con paixón e razón o emprego da lingua galega no eido da Xustiza e o consumo responsable dos produtos etiquetados en galego. Parabéns aos premiados e aos organizadores.

Onte 292: Universo Dragal

Presentamos en Cangas, nas instalacións de FECIMO, a última entrega da triloxía do «Universo Dragal». Toda unha proeza de Elena Gallego que en apenas dous anos publicou mil páxinas trepidantes cheas de sorpresas, segredos, poderes e alquimias enfiadas por unha trama engaiolante de realismo fantástico. Con todo, o máis interesante da triloxía é a iconografía de estripe nosa que recupera, amosando que Galicia, dende hai case un milleiro de anos, é un país de dragóns, gárgolas, grifóns, cocas, serpes ou tarascas. Un mito aínda vixente na nosa tradición oral popular que Elena encarna nun rapaz de instituto do século XXI. Eis a clave do éxito de tan valioso «Universo Dragal». Tres novelas de aventuras moi recomendables, non só para lectorado xuvenil.

Onte 291: Castelao na Unión Soviética

Presentamos Castelao na Unión Soviética en 1938, o libro no que don Xesús Alonso Montero defende o filocomunismo e prosovietismo de Castelao durante a Guerra Civil. Como xa é adoito nas súas presentacións, o Profesor ditou unha conferencia sobre os principais contidos do libro. Comezou relatando a viaxe que realizou o rianxeiro, acompañado da súa dona e durante vinte e seis días, a tres repúblicas da Unión Soviética, formando parte dunha delegación plural que representaba á España leal. Logo, analizou os dous textos principais incluídos no libro: a entrevista preparada por Luís Soto para a revista Nueva Galicia –para don Xesús escrita polo propio Castelao– e a carta ao seu amigo Rodolfo Prada, que achega interesantes matices para comprender o seu esquerdismo durante este período. O carácter táctico da colaboración do Partido Galeguista coa Frente Popular, coa intención de acadar a Autonomía, estratexia na que acreditaban Castelao e Bóveda, e a influencia da teorización de Stalin no concepto de nación acuñado en Sempre en Galiza foron outros dos temas principais abordados con afán didáctico por Alonso Montero na súa clarificadora intervención.

Onte 290: #ForzaLugo

Tras vinte anos o C.D. Lugo regresa a Segunda División A. Despois dun partido épico fronte a un rival durísimo, que conta cunha afección incansable, foi a grandeza emotiva dos penaltis a que certificou un ascenso que o equipo branquivermello xa debeu acadar por calidade de xogo a pasada tempada. O do Lugo de Quique Setién, xunto ao do Deportivo, Celta e do Ourense, é o cuarto ascenso dunha tempada soñada para o fútbol galego. Gocemos destas horas de ledicia efémera e agardemos que a vindeira tempada celebremos os ascensos do Pontevedra e Racing de Ferrol.

Onte 289: Lume novo

Tras ver o partido do equipo de Del Bosque, compartimos coa familia en Bembrive as primeiras sardiñas do verán e o lume novo. Non deixa de ser paradóxico que o rito purificador das fogueiras, nas que queimamos o vello, o fanado, o estragado ou o gastado polo tempo, recuperen parte do seu pulo (simbólico) a esta altura do século XXI, cando as tecnoloxias dixitais e os plásticos reinan nas nosas vidas. Miña nai lembroume que en 1965, tal noite coma de onte, dous días antes de dar a luz a miña irmá máis nova, saíramos de paseo a participar nas fogueiras do barrio noso, que daquela os mozotes preparaban no bulevar do Paseo de Afonso e nas chairas do Berbés e do Campo de Granada. Non puiden evitar un aceno de melancolía saudosa daquel tempo de infancia, mentres pasmabamos co engado do noso lume novo. Feliz verán!