Onte 1944: “Fonte do Araño” de Emilio Cao, corenta aniversario

/0 Comentarios/en , , , /por

Tiven a fortuna de que os Reis me agasallasen un dos trescentos exemplares da edición especial en vinilo de «Fonte do Araño», o mítico disco de Emilio Cao do que celebramos o corenta aniversario. Unha edición ben xeitosa preparada a partir das dez gravacións orixinais que Cao fixera, acompañado de Xosé Ferreiros, Antón Seoane, Bernardo Martínez e Xan Piñón, nos estudos de Audiofilm en catro días do mes de abril de 1977.

Un disco pioneiro, marabilloso, que non perdeu nin unha miga do seu espírito transgresor nin da súa intencionalidade de achegarse á tradición de noso cunha actitude inequivocamente transgresora. Asombra hoxe o coidado da edición orixinal, producida por Nonito Pereira no selo Abrente, tanto pola dignidade da gravación como polo coidado deseño gráfico do grande Xosé Díaz. Un disco que, como aqueloutro primeiro de Milladoiro, asinado por Romaní, Seoane e Faíscas do Xiabre, abría un tempo novo para a música galega, asumindo as raíces da música celta (atlántica), como sinalan as palabras limiares do propio Alan Stivell.

O diálogo entre harpa, gaita, zanfona e voces de «Fonte do Araño» continúa emocionando, sobre todo en temas que forman parte da nosa memoria xeracional, como o que dá título ao disco ou en «Baixaron as fadiñas» ou «Na noite de San Xoán». Un agasallo co que quedamos contentos coma cucos.

«Wonderwall» ao xeito Cooltrane

/0 Comentarios/en , , , /por

Despedimos o 2017 un chisco desacougados, mais non queremos estragar a cadea do blog e celebramos o serán de San Silvestre cun tema de Oasis, os rapaces pelexados de Manchester. E como sabemos que para conservar a tradición precisa de mudanzas, escollín esta versión jazz de «Wonderwall» na voz da cantora arxentina Karen Souza, incluída no disco Cool Jazz Blends (2014) de The Cooltrane Quartet, no que fan versións de éxitos pop dos noventa.

A mítica canción de Noel ten moitas outras versións marabillosas, como estoutra que moito me gusta de Ed Sheeran, como mesmo outras jazz, tinguidas todas elas dunha doce melancolía na que identificamos as dificultades de percorrer camiños, que se tornan confusos, seguindo luces cegadoras, que aparentemente nos guían.

Os meus votos para que en 2018 contemos todos e todas co noso «wonderwall».

Saúde, amor e boas lecturas galegas!

Os concertos de Castrelos

/0 Comentarios/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a memoria dos concertos de Castrelos e a denunciar a ausencia de música galega na xeira deste ano:

Poucas experiencias coñezo máis xenuinamente viguesas que as noites de concerto en Castrelos. Dende 1954 o anfiteatro abovedado polas árbores da Finca da Marquesa acolleu centos de concertos que constitúen a cerna dunhas festas de Vigo, que como tales nunca existiron. Ao longo de seis décadas, os vigueses e as viguesas transmitiron de xeración a xeración o “espírito de Castrelos”, cos seus ritos e os seus costumes (o carácter gratuíto para boa parte dos asistentes, a paciencia nas esperas, os bocadillos, as mantas para se amparar da viruxe da noitiña), capaces de crear unha atmosfera máxica que leva abrazado a milleiros de artistas dos xéneros e estilos máis diversos que lembran “Vigo” como un dos mellores escenarios populares que teñen visitado.

O paso destas noites de concerto foi marcando as nosas vidas. No caso da miña xeración, a dos que nacemos entre finais dos cincuenta e comezos dos sesenta, iniciámonos coas funcións de tarde dos monifates de Gorgorito e cos recitais de Raphael e Lola Flores, e con aquelas noites dos “Festivais de España”, onde no tardofranquismo se mesturaban as funcións do bailarín Antonio coas zarzuelas de “La Gran Vía”. Xa de adolescentes, a finais dos setenta, coincidindo co inicio da mal chamada Transición, as de Castrelos foron as nosas noites de liberdade, as das primeiras saídas nocturnas, acendendo os bics nos recitais de Lluis Llach, Luis Eduardo Aute, Víctor Manuel, María del Mar Bonet, Silvio Rodríguez ou Pablo Milanés, entre tantos outros dos cantores de entón.

Nas gradas de Castrelos vivimos os primeiros concertos dos Milladoiro que atuaban aos míticos irlandeses The Chieftains ou a aquel Alan Stivell, o bretón dos himnos que pedían a liberdade para os países célticos. En Castrelos escoitamos a harpa de Emilio Cao, cantamos con Fuxan os Ventos, acompañamos ao Suso Vaamonde e a boa xente da Roda. No seu poleiro espellámonos como xeración Polycomander cos numerosos concertos de Siniestro Total (1985, 2008, 2012), que fixeron de Castrelos o seu primeiro palco, e dos Resentidos de Antón Reixa que en 1985 anunciaron que Vigo tiña por capital Lisboa. En Castrelos quedamos asombrados en 1996 coa presentación do primeiro disco de Carlos Núñez, “A irmandade das estrelas”, ou co seu concerto de 2004, con motivo do seu 33 aniversario, no que foi acompañado por The Chieftains e a acordeonista irlandesa Sharon Sannon. Non hai dúbida que o de Castrelos foi un dos palcos que consagrou a boa parte da música galega, dende Berrogueto (2004) e Treixadura (2007) a Iván Ferreiro (2008), Eladio y los seres queridos (2011) e Sondeseu Orquestra Folk de Galicia (2013), por citar apenas algúns concertos que lembramos.

Dende hai tres décadas, dependendo das posibilidades económicas do concello e do entusiasmo musical dos seus responsables políticos (alcaldías incluídas), da habilidade dos programadores, da dispoñibilidade dos artistas de moda de cada momento, como do evoluír daquel primeiro “Festival celta” que creou Paco Santomé ou do “Para Vigo me voy” da concelleira Isaura Abelairas, en Castrelos deixaron a súa pegada artistas internacionais, nunha relación de concertos imposible de lembrar na súa totalidade: Jose Afonso (1985), Gwendall (1985), Mike Oldfield (1993), Metallica (1999), Deep Purple (2000), Gloria Gaynor (2001), Beach Boys (2001), Oasis (2002), Caetano Veloso (2003), Dulce Pontes (2004), The Prodigy (2005), Pet Shop Boys (2006), Franz Ferdinand (2006), Arctic Monkeys (2007), Roger Hodgson (2008), Ruben Blades (2008), Keane (2009), Leonard Cohen (2009), Norah Jones (2010), Patti Smith (2010), Public Enemy (2010), Joan Manuel Serrat (2010), Juanes (2011), Jamie Cullun (2014)…

Tras varios anos de moi pobre programación en Castrelos, á que non foi allea a vacilante política do actual equipo de goberno arredor das festas da cidade, a alcaldía decidiu reactivala este ano con concertos excelentes como os de The Pretenders, Crystal Fighters ou Miguel Bosé, adiantando o ouro e o mouro para o vindeiro ano, no que prometeu un concerto no que asistirían un millón de persoas. Alén do ditirambo que semellante anuncio supón, como tan outros aos que nos ten afeitos Abel Caballero nas súas intervencións, botamos en falta que este ano non se incluíse nin un só concerto de música galega, tanto na programación da noite como na infantil da tarde. A música de noso foi expulsada de Castrelos, a pesar de que o sector musical galego conta cunha nómina artística de gran calidade e dirixida a públicos diversos. Os responsables municipais da programación das tardes infantís e dos concertos das noites de Castrelos, unha peza da identidade colectiva de Vigo, non poden discriminar nin a nosa música nin aos nosos músicos como acaban de facer estes días.

Onte 1844: James Rhodes en Compostela

/0 Comentarios/en , , /por

rhodes_compostela_09-03-2016

«Boas noites, galegos», foron as primeiras palabras que James Rhodes pronunciou no seu concerto de onte no Pazo de Congresos de Compostela, ás que seguiron as súas desculpas polo Brexit e a súa declaración de animadversión a Donald Trump. Un adianto do que sería o ton dun concerto onde o londiniense trufou as súas interpretacións virtuosas de fragmentos de Bach (marabilloso o adagio do concerto número 3), Beethoven e Chopin coas súas intervencións orais nas que reivindicou o papel da música como salvadora das vidas e a posibilidade de que todas as persoas con vontade puidésemos ser pianistas, Antes da apoteose ritual das catro derradeiras pezas, foi a interpretación de «Chaconne», a peza de Bach, o momento máis intenso dun concerto cuxa escenografía e pulsión respondía máis ás convencións do pop cas da música clásica.

O pianista, autor de dous libros de éxito, o famoso Instrumental. Memorias de música, medicina e locura e o máis recente Toca el piano: interpreta a Bach en seis semanas, demostrou que na cultura contemporánea as expresións do creador son cada vez máis híbridas  e transversais. Un pianista clásico en vaqueiros e camiseta negra, reivindicando en Compostela a Chopin, interpretando a Bach e Beethoven, monologando en inglés diante dun milleiro de galegos, asinando despois centos (si centos) de exemplares da súa autobiografía publicada en castelán, onde dá conta dos abusos sufridos na infanciaa, deume moito que pensar na viaxe de regreso a Vigo.

Grazas a Ángeles Feijoo pola foto.

Onte 1833: “Sementes”, o primeiro álbum de Sonia García

/0 Comentarios/en , , , , , , , /por

Sementes_Ribeira_22-02-2017 (2)

Foi unha moi feliz sorpresa todo o que aconteceu no serán de onte o Auditorio Lustres Rivas de Ribeira na presentación de Sementes, o álbum ilustrado co que debuta Sonia García. Un serán artístico en toda regra, onde gozamos dunha presentación literaria, un obradoiro de ilustración e unha sesión de educación musical na que se contou coa activa participación dun público moi numeroso. Todo conducido polo xenio de Sonia García que nos abraiou pola súa capacidade comunicativa e polo seu talento para explorar as artes da poesía, da ilustración e da música.

XG00259201Comezou Sonia García explicando o que ela entendía por álbum ilustrado, “un conxunto harmónico de texto e imaxe que se complementan un a outro”, lembrando despois aos seus referentes no xénero, dende Randolph Caldecott, autor no século XIX do primeiro álbum ilustrado, a Arthur Rackham, que utilizaba o mel nas súas ilustracións, e a J.L. Grandville, que personificou os animais. Referiuse, a seguir a Orwell e Aldous Huxley como referentes literarios no tema distópico que pretendía abordar en Sementes, “unha reflexión sobre o mundo no que vivimos”. “A protagonista do álbum é unha rapaza, Sera, cuxo nome non se menciona, non necesita presentarse, para min esa era a mellor maneira de entrar no seu diario”. “No grafismo quixen utilizar só elementos naturais que estivesen ao meu alcance: grafito, café, mel e nogalina. Obrigoume a facer un estudo das posibilidades de cor e a procurar solucións para as reservas onde poder traballar co grafito”.

Referiuse tamén a cuestións de composición: “Quería que o Reino das Pílulas tivese a forma dunha molécula, composta por átomos, un camiño e unha torre central, a expresión da metáfora do crecemento da planta e da protagonista”. Comentou Sonia as características de cada un dos personaxes: O individuo do Reino, un asno covarde, a sementadora. o mago visionario, o guardíán do reino… E rematou relatando o proceso artístico, dende a elaboración do guión, o estudo dos cadros de textos e a elaboración da banda sonora na que contou coa colaboración do músico de jazz Álvaro Buxeiro.

Non podo agochar o meu entusiasmo pola recepción que está recibindo Sementes, que defino como un álbum sobre a construción da esperanza, unha distopía que dialoga con Un feliz mundo novo de Huxley. Desa lectura nace o Reino das Pílulas, onde todo son prohibicións e uniformidade, gobernado por burros con garabata, onde todos os individuos se alimentan de pílulas, onde ninguén lembra como se sementan nin como saben e arrecenden os froitos e os legumes. Xaora, para Sonia García no Reino das Pílulas o espertar é posible, eis a esperanza. Aventuro que Sementes, un modelo de edición estendida (un libor impreso, unha banda sonora de case cinco minutos, un conto locutado e unha peza audiovisual en vídeo), será unha das sorpresas deste ano no eido da edición ilustrada galega. Recomendo a lectura das tres primeiras críticas publicadas estes días de Gracia Santorum, Romina Bal e Ramón Nicolás.

Onte 1823: SES ou a causa da ledicia

/0 Comentarios/en , , , , , /por

O concerto de onte de  SES no Auditorio Mar de Vigo demostrou a madurez acadada pola cantora bergantiñá, probablemente, unha das mellores aparicións na música popular galega desta década. Dúas horas e media nas que unha artista total, intérprete e compositora, foi debullando o seu discurso musical anticonformista e resistente que propón adoptar a causa da ledicia como a forma máis eficaz de opoñerse á extinción da lingua e da cultura galegas ou como xeito para combater a desigualdade e violencia que sofren as mulleres, entre outras formas da actual malicia capitalista.

Unha cantora de raíz e formación inequivocamente popular que coñece os rexistros da música de estirpe que comparte cun repertorio marabilloso de músicas americanas, tanto as formas do rock and roll e o rhythm and blues do norte, como as latinas do sur, que tan ben se axeitan na súa voz a nosa lingua.

Un concerto moi coidado en todos os eidos da produción, dende a iluminación ao vestiario das cantoras, no que SES argallou unha lista de temas variadísima e divertida nos contidos e nos ritmos, onde se presentaron algúns dos novidosos do cuarto disco, Opoñerse á extinción, mais no que tamén estiveron presentes outros clásicos dos discos anteriores como “Non son fada” ou “Como eu canto”, coreados por un público, maioritariamente feminino.

Xaora, foron momentos espectaculares da noite a interpretación de “Tambores de mar”, que dedicou aos picariños presentes, “Milonga de aquí”, na que lembrou aos presos independentistas galegos, e “Semente de vencer”, dedicada a Sementes, escolas de fala galega. Como tamén o foi a homenaxe a Ana Kiro versionando “Galicia, terra meiga” ou o tema que fixo coas súas tres compañeiras cantoras de homenaxe ás pandereteiras. Magníficos foron os tres bises nos que mesturou a súa coñecida versión de Guantanamera, “Labregha berghantiñana”, con “Porco blues” (ao xeito Janis Joplin) e “Tempestades de sal”, toda unha inxección de esperanza e leidicia para resistir en tempos ruíns. Mágoa que o público vigues non enchera completamente o auditorio nun concerto que non será doado esquecer. Unha gran SES.

Guardar

Onte 1814: «La La Land»

/0 Comentarios/en , , , /por

La_ciudad_de_las_estrellas_La_La_Land-133356261-largeNon sei ben como caimos en La La Land, o musical de Damien Chazelle, mais a verdade é que pasamos dúas horas estupendas. Un musical contemporáneo que rende homenaxe ao cine clásico, especialmente ao xénero dos musicais, e expresa devoción polos Ánxeles como cidade do cine. Unha película industrial en toda regra, mais capaz de introducir elementos inusuais de transgresión na narración, tanto no seu sorprendente inicio como nun peche onírico xenial, que deita doses de doce melancolía. Unha historia de amor de desenlace amargo entre dous perdedores, unha actriz e un pianista de jazz, que procuran o seu difícil soño de artistas baixo o ceo da cidade das estrelas (marabillosa a canción principal). As interpretacións excelentes de Emma Stone e Ryan Gosling, as cancións orixinais interpretadas por eles, a exaltación da música jazz, a hipnótica escena final e unha banda musical marabillosa de Justin Hurwitz converten ao musical de Chazelle nun clásico do xénero. Recomendable.

A exposición do Vindel

/0 Comentarios/en , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a exposición prevista en Vigo do pergamiño Vindel.

1280px-Martim_Codax_Cantigas_de_Amigo

Este ano 2017 debería ser o do regreso do Pergamiño Vindel a Galicia, despois de corenta anos na cámara acoirazada da Pierpont Morgan Library de Nova York, rexistrado como documento M979 e só dispoñible para investigadores. Tras a proposta da viguesa asociación cultural Pertenza, a profesora Camiño Noia, en representación da Universidade de Vigo, xestionou co museo novaiorquino a cesión temporal do Vindel e asumiu a responsabilidade de expoñer en Vigo, no marco dun programa de actividades académicas, a que é a peza máis valiosa do patrimonio bibliográfico da literatura galega. Un pergamiño de 34 cm de longo e 46 de largo, datado na segunda metade do século XIII, atopado hai un século no forro dun códice do século XIV nunha obra de Cicerón polo libreiro madrileño Pedro Vindel, que contén disposto a catro columnas o texto das sete cantigas de amigo atribuídas a Martín Codax, acompañadas dos pentagramas musicais de seis delas.

Anunciada a pasada primavera, baixo o título “Os tesouros da cidade”, a exposición do Vindel estaría aberta no museo Marco de Príncipe de 6 de outubro de 2017 ao 4 de marzo de 2018, froito da colaboración entre a Universidade o Concello de Vigo. Porén, como non é estraño na nosa cidade revolcada, parece que existen problemas para pechar o acordo económico entre ambas as dúas institucións, como recoñeceu o alcalde Caballero na entrevista do pasado domingo en “Faro de Vigo”. O que é, inevitable, provoca preocupación diante da posibilidade de que a cidadanía viguesa (sobre todo os escolares e as xeracións máis novas) perda a experiencia única de coñecer ao vivo unha das máis valiosas alfaias viguesas, o orixinal da primeira peza do seu patrimonio bibliográfico

O Pergamiño Vindel non é unha peza calquera do patrimonio galego. É, sen dúbida, a trabe de ouro para entender o celme da historia de Vigo e a súa identidade milenaria como abella da ribeira. A existencia do Vindel abala a teoría defendida por Álvaro Cunqueiro de que Vigo foi unha cidade fundada por un poeta, aquel Martín Codax “que bailaba no sagrado de Vigo” e “via a súa amiga bañarse nas ondas”. Un pergamiño que, para Xosé María Álvarez Blázquez, o autor de “Vigo. A cidade e os días” e cronista oficial da cidade de 1976 a 1985, demostra que o trobeiro Martín Codax é “o vigués máis universal de todos os tempos”, tendo Vigo o privilexio de ser coñecida no mundo pola graza dun poeta “para quen a súa vila natal era cifra e suma de todos os seus amores”, facendo da terra nosa vértice da espiritualidade peninsular. Dúas testemuñas, as de don Álvaro e don Xosé María, que debuxan con claridade o triángulo único formado por Vigo e a súa ría, co poeta Martín Códax e as súas cantigas musicadas recollidas no Vindel.

Un pergamiño que dende a súa descuberta fortuita hai un século, foi cobizado por musicólogos, bibliófilos e filólogos como unha das xoias da literatura medieval, que transcende con moito o seu valor económico, por importante que este sexa. O Vindel é unha peza de enorme importancia para a literatura galega xa que, como sinala Xesús Alonso Montero, actual presidente da Real Academia Galega, constitúe “a proba documental de que as cantigas de tema profano existiron e funcionaron como tales cantigas”. Máis aínda cando até o seu descubrimento en 1914 os máis eruditos coñecían só as “Cantigas de Santa María”, un corpus literario e musical de temática mariana elaborado no século XIII na corte de Afonso X O Sabio. Sen esquecer, tampouco, que houbo que agardar até 1990 para atopar unha peza semellante, tras a descuberta en Lisboa polo profesor Harvey L. Sharrer dun pergamiño que contén a música de sete fragmentos de cantigas de amor de don Denís rei poeta de Portugal.

Por moi escasos que sexan os recursos destinados en Vigo á programación cultural, paréceme difícil comprender que entre todas as administracións que operan sobre a nosa área (Concello, Área Metropolitana, Deputación, Xunta, Autoridade Portuaria, Zona Franca, Axencia Europea de Pesca), as fundacións das entidades financeiras e mesmo as máis importantes empresas instaladas na cidade, non poidan achegar entre todas elas os 400.000 euros necesarios para poder abrir a exposición do Pergamiño Vindel nunha instalación municipal, sexa o Marco ou a Casa das Artes. A do Vindel non é unha exposición calquera para unha cidade nacida do gromo que sementou o poeta Martín Codax. Acadar un amplo acordo interinstitucional público e privado para celebrar o regreso do Vindel é un esforzo que pagaría moito a pena intentar.

Acharemos un día máis brillante

/0 Comentarios/en , , , /por

Foi este 2016 un ano difícil, no que choramos aos nosos admirados Agustín e Fermín, dous mestres na vida e na causa galega. Xaora, non perdemos os bos costumes e celebramos o serán de San Silvestre cun tema de Oasis. Escollín este ano un clásico dos de Manchester, «Some Might Say», o primeiro sinxelo de (What’s the Story) Morning Glory, o seu segundo elepé (1995). Unha canción escrita por Noel Gallagher, propia dos que como Agus e Fermín, e tantas outras amizadess, acreditamos no optimismo da vontade para guiar as nosas vidas:

Algúns deben dicir, que acharemos un día máis brillante.
Algúns deben dicir, que acharemos un día máis brillante.

Algúns deben dicir
Algúns deben dicir

Some might say
Some might say

Os meus votos para que todos e todas achemos un 2017 máis brillante e esperanzoso.

Saúde, amor e boas lecturas galegas!

Onte 1782: “Mensaxe dende o silenzo” de Licalaterna

/0 Comentarios/en , , , , , , , , /por

LicalaternaA poesía de Celso Emilio Ferreiro continúa sendo fonte orixinal para a música galega. Comprobeino, outra vez, como membro do xurado do 1º Premio Celso Emilio Ferreiro de poemas musicados, unha iniciativa con certa semellanza á que Lluis Llach tivo coa obra do poeta Miquel i Marti Pol, no que participaron trinta e dúas cancións, moi diversas nos xéneros e estilos musicais, mais en xeral dun excelente nivel de calidade. Entre todas elas resultou gañadora a presentada polo grupo Licalaterna, formado por Andrea Souto e Óscar Iglesias, que traballou sobre “Mensaxe dende o silenzo“, un dos poemas d’ O soño sulagado. Este premio promovido dende a iniciativa privada pola FUNCEF, dotado con 3.000 euros, será entregado no Culturgal o sábado 3 de decembro, ás 11:30.

Parabéns a Licalaterna por tan magnifica proposta musical e audiovisual e a FUNCEF polo seu teimoso labor de promoción da obra de Celso Emilio Ferreiro.