Cara ás Galegas

/en , , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo valoro os resultados das pasadas Xerais e reflexiono sobre as perspectivas das vindeiras Galegas de outubro:

Xerais_2016Tras o resultado das Xerais do pasado 26 de xuño, abriuse a posibilidade dunha terceira maioría para Alberto Núñez Feijoo nas Galegas do vindeiro outono. A clara vitoria do Partido Popular en Galicia, que, con respecto á convocatoria do mes de decembro de 2015, subiu un 4,37 % e incrementou en 34.204 os seus votantes, foi moi traballada sobre as provincias da Coruña e Ourense, onde conseguiu dúas novas actas, a primeira a costa de Ciudadanos (por máis de cinco mil votos) e a segunda de En Marea (por mil seiscentos), circunscricións nas que conseguiu concentrar arredor de si o voto conservador e aproveitou a inhibición dunha parte do electorado desencantado da esquerda e do nacionalismo. Un resultado electoral que deixou claro que nin os numerosos escándalos de corrupción do partido conservador ao longo da lexislatura nin o escuro episodio recente de persecución a rivais políticos protagonizado polo ministro do interior foron considerados por unha parte do electorado galego (643.827 persoas, o 41,49 %) como circunstancias relevantes que afectasen ao seu criterio sobre o partido presidido por Mariano Rajoy. O que, sen dúbida, abre unha liña de reflexión clarificadora sobre cales son os valores e os modelos éticos que hoxe cotizan na nosa sociedade.

Ninguén pode cuestionar que Alberto Núñez Feijoo obtivo nestas Xerais un resultado óptimo que fixo retroceder a todos os seus adversarios. A súa apelación directa na última semana de campaña aos votantes de Ciudadanos, partido que en Galicia obtivo 133.938 votos e unha porcentaxe do 8,63 %, conseguiu que este moi apreciable resultado quedase en auga de castañas e non se traducise en acta ningunha para o partido de Albert Rivera. Outro tanto sucedeu cos partidos da oposición parlamentaria ao seu goberno, tanto o Partido Socialista de Galicia-PSOE que, a pesar de recuperar a segunda posición e manter as súas seis actas (en contra do prognóstico das enquisas), perdeu cinco mil votos; como, e sobre todo, a En Marea e ao BNG, que perderon entre ambas as dúas 92.516 votos, que (moi probablemente) foron directamente para a abstención. Unha severa inhibición que fixo retroceder a En Marea á terceira posición, perdendo un acta no Congreso e outra no Senado, rompendo a súa liña ascendente de convocatorias anteriores. Un resultado que deixa noqueado ao BNG cun 2,89 % dos votos, o peor resultado da súa historia, na máis dolorosa irrelevancia, agoirando a súa probable desaparición do Parlamento Galego ao non acadar en ningunha das provincias o teito do 5%.

Xaora, a pesar de que os resultados nestas Xerais non son directamente trasladables ás vindeiras Galegas, é innegable que con estes datos diante non vai ser doado artellar unha alternativa de esquerda e galeguista que, despois de dúas lexislaturas decepcionantes de durísimos recortes sociais e retrocesos para o autogoberno galego, desprace de vez a Feijoo de Monte Pío. Para isto semella imprescindible que no PSdeG-PSOE, que despois de evitar o sorpasso da Marea, aspira a que o profesor Xoaquín Fernández Leiceaga presida ese goberno alternativo, active as expectativas renovadoras xeradas por este economista rigoroso de espírito galeguista e humanista. Leiceaga asume nunha situación sen liderado claro no partido, ademais, o reto tan difícil de deseñar un proxecto común para un socialismo galego ao que tantas veces gustou mirar máis para o que chegaba de Ferraz que para o que se acordaba na súa sede galega. Un “efecto Xocas” cuxos resultados, en todo caso, dependerán en grande medida da posición que finalmente acorde o partido con respecto á investidura de Rajoy, sexa asumindo a abstención da totalidade ou dunha parte do seu grupo parlamentario ou mantendo unha oposición teimosa que levaría a unhas terceiras Xerais. Non o vai ter, pois, doado Leiceaga.

Como superar a fronteira dos 450.000 votos nas Galegas debería ser o obxectivo polo que traballasen En Marea e o propio BNG activando ao electorado progresista e galeguista aborrecido e decepcionado polas leas interminables entre as forzas políticas deste espazo do común, capaces de crear as mesmas doses de esperanza ca de decepción. Un electorado que nestas Xerais de xuño procurou o acubillo da inhibición electoral, mais que de se lle ofrecer unha proposta programática e organizativa atractiva e audaz podería mobilizarse e ser determinante para artellar un goberno alternativo que concibise Galicia como suxeito político.

Cara ás Galegas 2016 Feijoo sae cunha vantaxe apreciable, mais aínda se contamos coa posibilidade de entrada no Hórreo de Ciudadanos. Xaora, se as forzas do bloque da esquerda e do galeguismo conseguen activar ao seu electorado, os números estarían moi, moi axustados. Feijoo sábeo e tentará utilizar o calendario ao seu favor.

Con Camilo en Trasalba

/en , , , , , , , /por

Dediquei o artigo da semana en Faro de Vigo á gabanza de Camilo Nogueira, con motivo da entrega do Premio Trasalba 2016.

camilo-nogueira-1Coincidindo coa xornada electoral do 26 de xuño, viaxamos a Chans de Amoeiro para acompañar ao noso admirado Camilo Nogueira na recepción do Premio Trasalba 2016 outorgado pola Fundación Otero Pedrayo. Con este galardón, que dende 1983 recoñece anualmente a traxectoria dunha personalidade galeguista, a entidade que preside Víctor Freixanes valora no fillo de Lavadores “toda unha vida entregada á causa de Galicia, da súa identidade nacional e cultural, salientando de xeito especial a vocación e compromiso europeísta de Camilo Nogueira, na mellor tradición dos homes da Xeración Nós e, máis en concreto, de Ramón Otero Pedrayo”. Coincidindo no ano do seu oitenta aniversario, con este Trasalba recoñécese o compromiso dunha desas persoas boas e xenerosas na que varias xeracións de galeguistas identificamos de forma modélica os valores republicanos e o compromiso co proxecto de construción da nación.

Nacido no lugar dos Romanciños, no barrio de Riomao do concello de Lavadores, Camilo foi educado no berce dunha familia de tradición republicana. A súa nai, modista, e o seu pai, o escultor galeguista Nogueira, inculcáronlle un grande afán de superación. Das aulas da Academia Victoria de Príncipe pasou ás do Instituto Santa Irene, obtendo sempre as mellores cualificacións, o que non impediu que Lucho desenvolvese unha carreira deportiva no Estudiantes de baloncesto. Tras rematar os estudos en Madrid, en 1964 entrou a traballar en Citröen como enxeñeiro industrial, sendo despedido da factoría de Balaídos tras a folga do 72, na que foi detido e torturado. Daquela, como presidente da Asociación Cultural de Vigo promoveu, entre outras moitas iniciativas, as primeiras campañas de galeguización coa distribución dos famosos autocolantes para os automóbiles de “Falemos galego” e fundou con outros compañeiros da factoría a organización “Galicia Socialista, unha das orixes do actual sindicalismo nacionalista.

Tras este período vigués, Camilo Nogueira e a súa compañeira Paz López Facal trasladáronse a vivir a Santiago, onde traballará dende 1973 na empresa pública SODIGA. Coincidindo co proceso de Reforma Política, participou na creación da ANPG, na redacción das bases constitucionais do Consello das Forzas Políticas e formou parte do chamada “Comisión dos 16”, creada coa intención de redactar o primeiro borrador dun Estatuto de Autonomía para Galicia. Coincidindo co inicio da Autonomía, Nogueira encabezou os partidos vinculados ao pensamento do socialismo nacionalista (POG, EG e PSG-EG), sendo elixido deputado do Parlamento Galego (entre 1981-1993 por Esquerda Galega e entre 1997-1999 polo BNG), concelleiro do concello de Vigo (1987-1991) e deputado do Parlamento Europeo representando ao BNG no Grupo dos Verdes / Alianza Libre Europea (1999-2004).

Ademais de participar dende o inicio no inconcluso proceso de reconstrución organizativa do nacionalismo galego, a achega política esencial de Nogueira foi a de liderar a modernización do proxecto nacional galego, desenvolvendo un programa ambicioso, tanto global como sectorial, que conducise a que Galicia fose auténtica nación política; aceptando a responsabilidade de valerse fiscalmente, na interdependencia doutras nacións europeas; promovendo un desenvolvemento autocentrado dos diversos sectores da economía, con atención preferente á industria, á enerxía e os sectores gandeiro e pesqueiro; recoñecendo a lingua galega como nacional e universal, vinculada ao mundo da lusofonía e das culturas atlánticas; pensando, xaora, o mundo dende Galicia en constante diálogo coas circunstancias do noso tempo.

Camilo Nogueira ofreceu unha proposta de nacionalismo galego desmitificadora, como un punto de encontro que nos leva a integrarnos e a facer nosos os problemas de toda a humanidade. O nacionalismo non é unha ideoloxía, senón unha proposta de liberdade, progreso e independencia que procura o autogoberno para Galicia e o benestar e a igualdade para a súa cidadanía. Como sinalou o seu amigo Suso de Toro, “no nacionalismo de Camilo acrisólase a practicidade intuitiva e o sentido táctico de Bóveda, aberta ao seu tempo e ao conxunto da sociedade, coa paixón nacional de Castelao, pacífica e entusiasta até o lirismo”. Así o sentimos, cada vez que tivemos a fortuna de traballar ao seu carón, práctico e apaixonado, lírico e épico a un tempo, teimudo e paciente. Xaora, Camilo Nogueira foi pioneiro da nova política, capaz de compaxinar durante anos o seu traballo profesional coas responsabilidades parlamentarias e políticas. Persoa reflexiva e xenerosa, encarnou coa vontade de ferro do corredor de maratón, que dosifica o seu esforzo para chegar á meta, o modelo de optimismo da vontade que admiramos desque o coñecimos hai catro décadas. Seguimos, curro!

O liderado de Vigo

/en , , , /por

Nas páxinas locais de Faro de Vigo publicou a miña reflexión sobre o rango de capitalidade para Vigo:

imgresSei que a proximidade das eleccións Xerais e Autonómicas axudou a que o Partido Popular aceptase a emenda de adición do grupo socialista ao texto da reforma de lei da Área Metropolitana de Vigo na que se establece un tratamento para Vigo, como capital da Área, semellante ao dunha capital de provincia. Da man da tantas veces reclamada Área Metropolitana de Vigo, unha conquista histórica para axustar o urdime institucional á realidade socioeconómica da rexión urbana de Vigo, chegará ademais un estatuto de capitalidade do que Vigo carecía desde 1822, o que constitúe unha excelente oportunidade para actualizar e, no seu caso, crear en Vigo as dotacións e servizos públicos deste rango correspondentes ás diversas administracións, central, autonómica e provincial.

Unha noticia que faría saltar da súa cadeira a moitos dos nosos maiores, como ao concelleiro Antonio Nieto Figueroa “Leri”, que contra vento e marea reivindicou durante décadas este estatuto de capitalidade, mais que tamén obriga á propia cidade, tanto aos responsables do goberno municipal como das institucións privadas viguesas, a traducilo nun liderado real tanto sobre o territorio metropolitano como sobre o eixo atlántico do noroeste peninsular. Máis alá das leas políticas, a cerna desta deboura non é que Vigo sexa capital metropolitana con institucións e servizos administrativos, xudiciais, mercantís ou culturais semellantes aos que posúe a cidade de Pontevedra, senón que este novo rango capitalino contribúa a aumentar o seu liderado no proxecto galego e na difícil competencia coas outras cidades da fachada atlántica vertebradoras de cadansúa rexión urbana, como Porto, A Coruña, Xixón ou Bilbao. Neste liderado é onde debería residir a auténtica capitalidade viguesa.

Non abonda coa letra impresa para contar con servizos capitalinos, como demostran casos como os da Biblioteca do Estado, aínda non iniciada por carecer de terreos, unha dotación cultural básica existente en todas as capitais de provincia (e, dende hai uns anos, tamén en Santiago de Compostela), para a que despois de moitos ires e vires se conseguiu do Goberno de España un compromiso de instalación en Vigo, recollido en diversos Orzamentos Xerais do Estado e finalmente retirado sine die. Como non abonda contar formalmente coa delegación de servizos administrativos, como sucede desque foi creada a “Delegación da Xunta de Galicia en Vigo”, onde non sempre se poden completar todos os trámites nin na actualidade se axeita ao modelo territorial metropolitano que será aprobado no vindeiro mes de xullo.

O estatuto de Vigo como capital metropolitana obrigará aos responsables municipais a liderar o modelo de planificación urbanística e estratéxica do conxunto da nova Área, o que cremos redundaría na recuperación do papel central do “Vigo metropolitano” no eixo urbano atlántico ibérico e facilitaría o abandono das estratexias curtopracistas nos eidos institucionais e socioeconómico. Non esquezamos, tampouco, que no marco da reorganización territorial e da probable supresión futura das deputacións provinciais ou polo menos da transferencia de moitas das súas competencias á Área Metropolitana, este liderado de Vigo obrigará ás diversas institucións públicas e privadas viguesas (Concello, Universidade de Vigo , Fundación ProVigo, Instituto de Estudos Vigueses, entidades sociais e veciñais…) a participar no deseño estratéxico dos sectores produtivos sobre os que se alicerza unha economía metropolitana, hoxe dependente en exceso da hibridación tecnolóxica do sector do autómobil e da fraxilidade endémica da industria naval, con todos os perigos que iso conleva.

Nese debate estratéxico fulcral, que xa non se pode adiar durante máis tempo e que debería liderar o propio concello, Vigo xoga o seu futuro para as dúas ou tres vindeiras décadas como un dos motores industriais e culturais da fachada atlántica. Benvida, pois, a capitalidade metropolitana viguesa. Transformala nun proxecto urbano atractivo e potente, capaz de asumir un liderado territorial e económico dunha ampla rexión urbana é un reto e unha oportunidade. Como lembra o noso admirado Eladio Santos, o tempo futuro xa está aquí.

 

Quesada, mestre da retranca

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a Fernando Quesada, mestre do humorismo gráfico galego falecido o pasado sábado.

quesadaCando souben do pasamento de Fernando Quesada lembrei aquela noite feliz da cea da Fundación Magar na que lle tocara no sorteo unha bolsa de produtos conxelados. Fernando, moi contento por tan valioso premio, lamentaba que se lle entregase apenas un vale para ir buscalo á tenda ao longo da semana. “Seguro que isto é unha coña de Magar” dicíanos aos compañeiros de mesa, escarallándose de risa.

Fora aquela unha noite feliz na que celebrabamos, tamén, a publicación de “Chispas de Quesada” (2007), o seu derradeiro libro antolóxico no que escolmou con paciencia entre as súas vinte mil viñetas, pouco máis de duascentas, unha pequena mostra da colaboración diaria que mantiña en Faro de Vigo dende o 3 de xuño de 1961, cando Díaz Jácome, daquela redactor xefe do decano, lle publicou o seu primeiro chiste político, sendo director do periódico Manuel Cerezales. Un libro que editamos en Xerais coa intención de continuar aqueloutros catro de “Chispas da roda”, publicados nos anos setenta con moito éxito na colección “O Moucho” de edicións Castrelos, así como os de Galaxia nos oitenta como “Xente de hoxe”, “Xente para todo” ou “Xente a esgalla”. Porén, despois da presentación das nosas “Chispas” no Corte Inglés, da man do seu amigo Ceferino de Blas, Fernando despediuse das páxinas de Faro no verán de 2011, case coincidindo co pasamento da súa compañeira Ana Legido, mergullándose na soidade dun escuro silencio.

Os que aprendimos a ler no Faro comezabamos o periódico polo chiste de Quesada, que nos achegaba o primeiro sorriso do día, un alustro de ironía en branco e negro, non exento dunha sutil dose de acedume, unha das marcas singulares da ollada retranqueira de Fernando. Aquelas viñetas iluminaron durante cinco décadas aos lectores de Faro polos aconteceres da actualidade política, social e deportiva de Galicia e, sobre todo, da cidade e do Celta de Vigo. Unha auténtica proeza xornalística, unha obra gráfica monumental dun humorista, debuxante e notable pintor figurativo que funcionou como o enganche imprescindible entre a primeira e xenuína tradición do humor gráfico galego desenvolvida antes da Guerra Civil por Castelao, Maside, Cebreiro e o ponteareán Ignacio Vidales Tomé e as xeracións posteriores de humoristas contemporáneos, tanto a dos anos setenta e oitenta formada por Siro, Xaquín Marín, Pepe Carreiro, Gogue, Bofill e Xosé Lois “O Carrabouxo”, como a máis recente, a do século XXI, a dos Davila, Aguilera, Kiko da Silva, Pinto e Chinto, Santi Gutiérrez e outros moitos. Nomes todos que se espellaron no mestre Quesada e que fixeron de Galicia a auténtica potencia da retranca que é hoxe.

Fernando Quesada foi o terceiro irmán dunha familia de pintores ourensáns. Comezou a publicar os seus primeiros debuxos na revista do Club Deportivo Ourense onde din tamén xogaba ao fútbol de forma xenial. Despois de rematados os seus estudos de Profesorado Mercantil e de ingresar en 1958 no corpo de xestión da Facenda Pública (onde traballou ata a súa xubilación en 1998), chegou a Vigo en 1961, iniciando as súas publicacións en “Faro de Vigo”. Colaboración que ampliaría, dende 1964, nas páxinas da prensa madrileña, primeiro en “Arriba” e, logo a partir de 1969, no vespertino “Pueblo”, onde os seus chistes adquiriron gran popularidade, e noutras moitas revistas como “La Codorniz”.

Quesada contoume como daquela mandaba o seu chiste a Madrid polo tren que saía cada tarde de Urzaiz ás oito e cuarto. Xeralmente non había problema, mais algunha vez, cando non secara o entintado dos seus caricaturizados (Nixon, De Gaulle, Mao Tse Tung ou Golda Meir) ou non lle atopara decontado os tres pés ao gato, o maquinista do expreso debía recollelo en Redondela ou Porriño, estacións ás que Fernando saía disparado no seu seiscentos para entregarlle a viñeta que comezara a preparar nas horas da sesta, despois dun día na oficina. Anécdota que demostra que aquel tren levaba, ademais do mellor peixe fresco Ría, outras delicias non menos exquisitas, os “pasatempos e filosofías, brincadeiras e retrancas” do Quesada.

Coa tímida apertura da censura dos anos setenta, Fernando Quesada foi gañando peza a peza os límites da temática dos seus chistes explorando a cotidianidade da cultura tradicional e empregando, xa dende 1970, a lingua galega como a principal das súas viñetas, o que en palabras de Francisco Pablos “permitiulle reinventar un país”. É entón cando aparecen os seus personaxes máis característicos e divertidos: os labregos mestres da retranca, os afiadores que levan media hora pedindo paso, os emigrantes sentados nas súas maletas, os albaneis e os canteiros que manexan petrodólares, os gameleiros que adiantan en cambio de rasante ou os maquinistas que botan terra a un asuntiño… Quesada foi un tipo xenial de aspecto incontrolado, un “coñeiro” que atopaba os furados agochados do cotián, un mestre da retranca que hoxe choramos e nunca esqueceremos.

Arquitectura industrial en Vigo

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a comentar o libro de Francisco Pérez Fernández  Arquitectura industrial en Vigo (1898-1939), editado polo Instituto de Estudios Vigueses.

978848959961Nestas páxinas xenerosas de Faro de Vigo reiteramos o carácter industrial de Vigo, unha marca do ADN da nosa abella da ribeira. Dende a fundación en 1861 da primeira conserveira, “Hermanos Curbera”, e doutras de fomentadores cataláns como Massó e Barreras, instaláronse na ría de Vigo outras industrias relacionadas coa pesca, como as da maquinaria naval ou cordelaría, que serviron de motor para o desenvolvemento demográfico e do tecido urbano do que apenas era unha vila mariñeira dun porto corsario. A orixe do Vigo contemporáneo arraizou no sector pesqueiro, conserveiro e da construción naval.

Unha pegada daquela industrialización que quedou fixada no crecemento do porto cara a Guixar e do ensanche urbano fóra das murallas, sacrificando a praia do Areal e a Fonte do Galo, onde se estableceu a maior parte desta industria naval e conserveira. Un proceso de crecemento estudado polo xeógrafo Xosé Manuel Souto, polo arquitecto Xaime Garrido e polo historiador Xosé Ramón Iglesias Veiga, cuxas numerosas publicacións permiten hoxe reconstruír a memoria da arquitectura civil viguesa da primeira metade do século XX e defender a conservación e posta en valor deste patrimonio.

Xaora, faltaba un traballo sistemático sobre a arquitectura fabril en Vigo, anterior á instalación en 1958 de Citroën en Vigo, factoría que mudará a nosa fisionomía industrial cara ao dunha cidade do automóbil. Un proxecto asumido por Francisco Pérez Fernández que acaba de publicar no Instituto de Estudios Vigueses un magnífico libro titulado Arquitectura industrial en Vigo (1898-1939). Unha obra de investigación histórica na que apoiándose en abondoso material gráfico (planos, fotos e prensa) fai un completo inventario da arquitectura fabril en Vigo durante o seu primeiro período de esplendor industrial.

Francico Pérez Fernández recupera do fondo dos espellos as pezas da arquitectura fabril desaparecida e as describe no contexto artístico dunha época na que en Vigo se desenvolveron primeiro as correntes da arquitectura eclecticista e modernista e máis tarde emerxeron as do Rexionalismo e inicios do Racionalismo. Así aparece estudada no libro a fábrica de fariñas “La Molinera Gallega” (1898), un enorme edificio de catro alturas, situado en García Barbón, na liña das grandes fariñeiras do momento, onde se estableceu en 1916 o primeiro colexio dos xesuítas en Vigo e despois o colexio privado Mézquita, derrubado a finais dos anos setenta, cando aínda non existía nin conciencia cidadá nin normativa de protección de edificios históricos. Como tamén se describe a edificación que estaba no recanto de García Barbón coa rúa Porto, o taller e marmoraría de Juan Baliño (1901), durante moitos anos o edificio de arquitectura modernista máis antigo de Vigo, obra de Benito Gómez Román. Como tamén se describen as desaparecidas fábricas de conservas de Antonio Alonso, fundada en 1887 na Barxa, ampliada en 1902 por Jenaro de la Fuente utilizando tamén un espírito modernista, a de conservas de Barreras, ao pé da praia de Bouzas, e a de Cervexas de Santander (1925) da Barxa, onde se fabricaba a famosa cervexa Cruz Blanca.

A investigación de Pérez Fernández detense naquelas instalacións fabrís históricas que dunha ou doutra maneira permanecen como testemuñas da nosa arquitectura industrial. Son os casos da fábrica de envasado de follalata da Metalúrxica, a primeira empresa de litografía que funcionou en Galicia, da que apenas se conserva unha parte da fachada en García Barbón, e da Artística, empresa de fabricación de latas, magnífico edificio hoxe abandonado, situado preto da praza de Eugenio Fadrique, que recibiu o nome do que foi o seu xerente durante ben tempo. Como baleira está en Bouzas a fábrica de conservas de Alfageme (1925), unha das mellores pezas industriais de Manuel Gómez Román, cuxo destino é unha incógnita. Como incerto é o da Panificadora (1923), a auténtica catedral laica viguesa, que se vai arruinando devagariño ao pé da casa do concello, allea ás promesas de instalación da Biblioteca do Estado para a que xa non hai consignación orzamentaria.

Obras como as de Pérez Fernández son imprescindibles para que esperte esta cidade desmemoriada incapaz de poñer en valor ningunha das pezas do seu patrimonio fabril. A Artística, a Metalúrxica, a Panificadora, Alfageme non son só nomes evocadores para os milleiros de obreiros e obreiras que alí traballaron. Son tamén pezas dun patrimonio histórico que os poderes públicos están obrigados a protexer, conservar e divulgar. Non é esta unha reivindicación nin nostálxica nin saudosa para recrearse na Vigopedia ou nas páxinas de Facebook. Moi ao contrario. Asumir o recoñecemento deste patrimonio fabril é unha oportunidade que Vigo non pode desaproveitar. Grazas a este libro oportuno podemos volver poñelo sobre a mesa.

Chegan as reválidas

/en , , , , /por

No artigo da semana no Faro de Vigo reflexiono sobre a situación da reválida de 6º, que está prevista que se realicen en Galicia esta semana:

tres-diasEsta semana vinte e un mil escolares galegos de once e doce anos realizarán durante tres días as probas de avaliación final de 6º de Educación Primaria. Implántase así a bautizada como “Reválida de sexto”, unhas probas individualizadas que ao amparo da LOMCE, a famosa Lei Wert apoiada só polo Partido Popular, teñen exclusivamente carácter informativo e orientador para o alumnado, os centros, as familias e a propia Administración Educativa coa intención de coñecer o grao de adquisición das competencias e a detección de problemas de aprendizaxe. Unha proba, pois, que carece de efectos académicos, razón pola que a súa superación non será imprescindible para o acceso do alumnado de 6º de Primaria á Educación Secundaria Obrigatoria. Probas que, segundo anuncia a Consellaría de Educación, a encargada de organizalas, confeccionalas e achegar os materiais e soporte informático a cada centro, terán unha estrutura semellante ás implantadas con carácter diagnóstico o pasado curso en 3º de Primaria coa intención de comprobar o grao de dominio de destrezas, capacidades e habilidades en expresión e comprensión oral e escrita e en cálculo e resolución de problemas, se ben nestas de 6º engádese a avaliación das competencias básicas en ciencia e tecnoloxía e se avalían por separado o coñecemento e destreza das competencias de comunicación lingüísticas en galego, castelán e inglés.

Segundo a Consellaría de Educación, estas probas individualizadas serán corrixidas por profesorado do centro adscrito as áreas de Lingua e Matemáticas de Educación Primaria, pero que non imparte docencia ao alumnado avaliado. A normativa que regula as probas, cuxa aplicación e corrección será supervisada pola Inspección Educativa, contempla que cada alumno ou alumna recibirá un informe de carácter orientativo no que constará o nivel obtido en cada unha das competencias e destrezas, así como a existencia dun informe para cada grupo e para cada centro escolar onde se recollan os resultados globais da avaliación do seu alumnado. A Consellaría de Educación contempla, ademais, a posibilidade de que as familias soliciten a revisión dos resultados, así como a obriga por parte dos órganos colexiados de cada centro (claustro e consello escolar) de realizar unha análise dos resultados do seu alumnado e unha reflexión interna de cara ao establecemento de futuros plans de mellora, se fose necesario.

A implantación desta “reválida diagnóstica de sexto” non está exenta de polémica xa que son apenas cinco as comunidades que a implantarán (Galicia, Castela-León, Madrid, A Rioxa e Murcia); mentres que outras (Andalucía, Aragón, Asturias, Baleares, Cantabria, Castela A Mancha, Estemadura, e Valencia), todas elas de presidencia socialista, acordaron realizar probas ou informes individualizadas, que non se ateñen ao disposto no Real Decreto que regula con carácter xeral as probas, que algunhas destas comunidades mesmo teñen recorrido no Tribunal Constitucional. Xaora, as restantes, Navarra e Canarias anunciaron a súa intención de realizar tamén probas alternativas de diagnóstico; Cataluña a continuidade do seu modelo de diagnóstico de competencias básicas, mentres que o Goberno Vasco reiterou a súa negativa a facelas este curso. Un auténtico caos, outra mostra do fracaso sen paliativos dunha lei imposta polo Partido Popular, contra o criterio do resto do arco parlamentario e da propia comunidade educativa, cuxa implantación é rexeitada pola maioría das comunidades autónomas, que son as que teñen as competencias nesta materia.

Tras este rexeitamento da proba de 6º, que afecta a case tres cuartas partes da poboación escolar deste nivel, utilízase decote argumentos baseados na importancia na Educación Primaria da avaliación continua e cualitativa por parte do profesorado de cada grupo e do equipo docente de cada centro, o que faría innecesarias a realización de probas externas de diagnóstico, que só contribuirían á homoxeinización dos currículums escolares e á perda de autonomía pedagóxica de cada centro. Mais tamén rexeitanse estas probas por fixar un modelo de avaliación externa que invadiría competencias que son propias das comunidades autónomas, como e sobre todo polo carácter segregador que suporía o establecemento de ránkings entre centros e comunidades despois de coñecer os resultados das probas, posibilidade que o ministro Íñigo Méndez de Vigo nega agora, probablemente presionado polo fracaso da implantación da medida. En todo caso, aventuro que esta proba diagnóstica de 6º que agora se implanta en Galicia terá o mesmo curto percorrido dunha lei educativa que dunha ou doutra maneira será modificada tras as eleccións do 26 de xuño. Mágoa da confusión innecesaria que provoca na comunidade educativa.

 

Campo do Fragoso CLXXX

/en , , , /por

berrizzo_08-05-2016TEMPADA DE OURO

Unha das maiores grandezas do celtismo é a sobriedade para gozar das vitorias e a serenidade para asumir os resultados adversos. Actitudes forxadas partido a partido, tempada a tempada, xeración tras xeración, na vella catedral do Fragoso apoiando aos celestes na súa angueira sempre difícil, sufrindo e gozando da súa afouteza e dun xogo que, dende hai dúas décadas, aquí gusta traballado e combinado. Así foi esta tempada de ouro, a mellor da última década, onde os celtistas gozamos dun xogo de alta escola do cadro de Berizzo, mais tamén sufrimos os desacougos inevitables, froito das carencias e limitacións dun cadro, que a pesar da clasificación privilexiada continúa sendo moi humilde e conta (canteira incluída) cun número moi axustado de efectivos. Así foi tamén o partido da tarde de onte co Málaga, onde houbo instantes de cor, cando escintilou o xogo dos nosos e estoupou a ledicia da bancada, mais tampouco faltaron outros moitos minutos grises de chumbo, coma o ceo que deitou devagariño a poalla que foi enchoupando aos xogadores.

A pesar da inxusta derrota de San Mamés, Berizzo demostrou que non se rende na súa batalla polo quinto posto. Dispuxo ao triángulo chileno (Chelo, Tucu e Orellana) para soster e lanzar ao equipo, que tardou case un cuarto de hora en contar coa súa primeira gran oportunidade, tras un pase de Wass sobre un xenerosísimo Tucu Hernández que case na área pequena preferiu ceder sobre Aspas, o que evitou in extremis un defensor andaluz. O Celta teceu e teceu paciente, sen perder a confianza na posibilidade de crear superioridades, a pesar de que o Málaga incomodou aos chilenos con continuas faltas e brusquidades. Con todo, grazas a balóns longos, o Celta foi abrindo o seu xogo de ataque polas bandas, sobre todo pola de Nolito, moi comprometido durante os noventa minutos. O internacional gaditano trazou un tiraliñas interior antolóxico ao que non chegou Orellana, anunciando a marabilla que minutos despois sería a xogada do único gol do partido.

Unha xogada protagonizada pola NAO celeste, ese tridente marabilla formado por Nolito, Aspas e Orellana, á altura dos mellores goles da tempada. Iniciada por Nolito na banda esquerda cun desprazamento sobre Aspas na frontal, o xenio de Moaña cedeulla ao poeta chileno que agardou para centrar dende a banda dereita a chegada a área pequena de Nolito para que este, unha vez superado o gardarredes, tivese que empurrar a porta baleira. Un gol tremendo, unha acción redonda, comezada e finalizada por Nolito, fermosA na concepción e rotundA na execución. Uns segundos onde escintilaron as faíscas de xenialidade destes tres xogadores capaces de compartir as súas accións en instantes decisivos.

Co marcador adverso, o Málaga adiantou as súas liñas. Rubén chapou cunha pombiña elegante un magnífico saque directo de Recio que entraba pola porta. Xaora, Nolito puido liquidar o partido nunha das súas xogadas preferidas, o tiro con parábola ao pao longo, mais quedoulle curto e Ochoa atrapoullo. Tras o descanso, o poeta Orellana puido marcar nun lanzamento de falta que lambeu o pao esquerdo. Con todo, foi unha oportunidade aínda máis clara a de Aspas, que tras un servizo magnífico de Nolito, correu a banda esquerda e entrando na área debuxou unha vaselina sobre o pao dereito que o porteiro andaluz conseguiu desviar cos dedos. Outra xogada memorable.

Durante os vinte minutos finais, coincidindo coa entrada no terreo de Juanpi, o Málaga desenvolveu o seu mellor xogo. Sufriron os de Berizzo. Camacho encarou en dúas ocasións con claridade a Rubén, mais o noso xove gardarredes soubo aguantalo. Só faltando cinco minutos, cando máis apretaban os de Javi Gracia, a bancada desentendeuse das incidencias do xogo e comezou a cantar coa emoción dos grandes momentos a Rianxeira e a celebrar a extraordinaria clasificación europea. Unha tempada de auténtico ouro, onde compartimos o celtismo da humildade e da afouteza, o do xogo de salón e o do fair play, o que sofre e o que goza coas súas cores. Estamos de volta.

Nova praza do Progreso

/en , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo á inauguración do novo mercado municipal do Progreso.

mercado-del-progreso-1903-1

Non podo agochar a miña ledicia pola reapertura a pasada semana do histórico Mercado Municipal do Progreso. Tras cinco anos de obras interminables na reforma integral do edificio, resistindo contra vento e marea nun galpón envellecido, coincidindo cos anos máis ruíns da crise comercial, os afoutos e esquecidos praceiros do Progreso (pescantinas, carniceiros, charcuteiras, queixeiras, froiteiras, panadeira e floristas) abriron unhas novas e magníficas instalacións comerciais nun espazo emblemático que tivo sempre vontade de ser praza, lugar de encontro e referente da veciñanza do Vigo vello.

Coa súa arquitectura luminosa e os seus novos servizos –dende un cómodo aparcadoiro de oitenta prazas, consigna frigorífica, wifi, ascensor, escaleiras mecánicas, ampla cafetaría, reparto a domicilio, venda en liña (no futuro) e horario prolongado– a nova praza do Progreso adáptase a cultura comercial do noso tempo, sen perder unha miga do seu espírito de mercado tradicional que aposta polos produtos frescos de tempada e pola atención persoal.

No caso da praza do Progreso non podo ser nin imparcial nin obxectivo. Crieime alí, entre os arrecendos da bancada de froitas, legumes e hortalizas, primeiro da miña avoa Maruja e despois de miña nai, hoxe xa xubilada, que traballaron no Progreso como praceiras durante case medio século. Estou convencido que parte esencial da miña educación emocional foi adquirida nas moitas horas que durante a miña nenez pasei no longo corredor da planta baixa daquela praza case centenaria de inequívoca aparencia parisina na que fun agarimado polas tetilleiras e froiteiras, naquel asombro continuo entre o bulebule de xentes, onde se despregaba a vida máis xenuína do Vigo popular ao que pertenzo.

A “praza”, que era como a chamaban as persoas que alí traballaban e acudían, fora inaugurada o primeiro de outubro de 1906. Construída polo arquitecto Jenaro de la Fuente, a partir dun anteproxecto, que en 1901, presentara Benito Gómez Román, o edificio da rúa Circo constituíu unha fermosa peza da arquitectura civil, modelo de combinación harmónica do granito co ferro, moi parella da pescadaría da Laxe. Ambos os dous mercados, que compartían tipoloxía construtiva, mesturando elementos modernistas con arcos de ferradura, decorados con adornos orientalizantes, foron dúas vítimas da máis nefasta etapa “desarrollista” do alcalde Portanet que arrasou con tantas pezas valiosas do patrimonio municipal. Imaxinan o valor arquitectónico que podería ter hoxe un mercado de fasquía semellante ao do Borne barcelonés a menos de cen metros da rúa do Príncipe ou no mesmo corazón das Avenidas?

Oín falar a miña avoa da ampliación do mercado do Progreso, realizada a comezos dos anos cincuenta; unha reforma que, sen dúbida, o afeou, eliminando o parque e o arboredo que o rodeaba, onde se celebraban as feiras das señoras da aldea todos os mércores e sábados. Logo, hai corenta anos, vivín todos os avatares do seu derrube, e o lamentable trasego de vendedoras e clientas aos galpóns improvisados do outeiriño do Campo de Granada e despois, durante bastantes anos, a outros “provisionais” na aba do Castro, onde hoxe está situado o busto que recorda ao poeta Celso Emilio Ferreiro.

Coa construción dun edificio de vivendas e a inauguración doutras instalacións, a mediados dos anos oitenta, o pulo comercial da praza do Progreso minguou. O cambio das formas de vida, a perda de residentes no centro, a aparición dos hipermercados e das cadeas de alimentación e o desinterese do propio concello por manter as instalacións atractivas levouno a unha lenta agonía. Con todo, o mercado do Progreso renaceu das súas cinzas polo esforzo humano e económico dos seus praceiros e praceiras que dende 1994 asumiron a responsabilidade da súa xestión e modernización radical, o que dende entón supuxo para eles moitos crebacabezas e algunhas longas desputas xudiciais. Problemas aos non foron alleos tampouco as vacilacións e trasacordos das diversas corporacións municipais e gobernos, ás que moito custou apostar polo Progreso tal como os seus vendedores e clientes demandaban.

Por ventura, a historia de precariedade da praza do Progreso nas últimas catro décadas debera rematar para sempre. Este novo e luminoso mercado municipal autoxestionado polos praceiros está chamado a transformarse no corazón comercial do Vigo vello, moito máis cando sexa arranxada a praza superior da Ronda de don Bosco, un espazo público de máis de sete mil metros cuadrados (toda unha alfaia no centro urbano) que merece o maior agarimo por parte do concello de Vigo. Recomendo moi vivamente volver a cultura do mercado tradicional como unha forma de humanización e consumo responsable. Parabéns os heroes e heroínas da nova praza do Progreso!!!

Campo do Fragoso CLXXIX

/en , , , /por

aspas_granadaEUROCELTA

Conseguido o obxectivo matemático da clasificación europea o celtismo deu onte á noite unha lección de responsabilidade extraordinaria. Contido no seu lexítimo entusiasmo, despois de acadar un soño tan lonxano como é regresar a Europa despois dunha década, a bancada sostivo ao equipo durante os noventa minutos dun partido moi difícil, con momentos de ledicia, mais tamén de sufrimento, fronte a un valente Granada que xoga neste derradeiro treito do campionato no tan perigoso arame do descenso. Unha magnífica expresión de animación celtista, mais tamén de ambición deportiva, xa que nin o cadro técnico nin o de xogadores nin a afección renuncia a sumar máis de sesenta puntos, cos que moi probablemente aseguraría a quinta ou a sexta praza.

Xaora, tras un campionato memorable, o Celta de Berizzo apenas celebrou onte a súa proeza clasificatoria. Demostrou que aspira a máis, mesmo a desputarlle praza de Champions ao Vilarreal de Denís Suárez. Con este afán, Berizzo plantou na lameira un equipo de curte moi ofensivo, coa conexión chilena dirixindo o medio do campo e co tridente marabilla, detrás de Guidetti, preparado para abrir espazos dende as bandas. Transcorrido apenas un cuarto de hora, chegou o penalti sobre o noso internacional sueco, que con moita pillería se anticipou a Biraghi obrigando ao lateral italiano a derrubalo. Aspas asumiu a responsabilidade do lanzamento e marcou con toda a confianza.

Coa táboa de marcas por diante, o Celta despregou o seu catálogo ofensivo, sostido por Marcelo Díaz e un Tucu Hernández, que cada vez namora máis á bancada viguesa. Aspas motivadísimo, quizais lembrando as leas cos nazaríes de hai cinco tempadas, cando desputaban unha praza de ascenso a primeira, buscou a Guidetti e as liñas interiores de Orellana e Nolito, que non tiveron a súa mellor noite. Porén, os de Berizzo deixaron vivos aos andaluces, que conseguiron chegar con moito perigo e facilidade nun par de ocasións. A cabezada de Lombán ao longueiro enmudeceu Balaídos cando case remataba a primeira parte. Aínda que pouco despois, outra de Tucu Hernández quedase lixeiramente alta.

 Coa renaudación, o Granada espremeu todas as súas opcións. Subiu liñas, roubou o balón e acurralou aos nosos diante de Rubén. A bancada comprendeu que o Celta vivía moi serias dificultades e intensificou o seu apoio. Nunha ocasión clarísima, Peñaranda abriu un corredor enorme pola súa banda, mais cando encarou a Rubén o noso gardarredes soubo aguantalo in extremis. Porén, o inevitable gol andaluz chegou tras un rexeite que aproveitou o galego Fran Rico, nunha acción de auténtica potra, mais merecida pola teimosía atacante do seu equipo.

Mais cando todos os ventos semellaban propicios para os visitantes, tras a incorporación de Wass, unha conexión máxica entre Orellana, Nolito e Aspas facilitou o segundo gol do de Moaña, que liquidaba as opcións nazaríes. Faltaban aínda máis de dez minutos, mais os de Berizzo souberon aguantar con acougo a un Granada que subiu con todo e deixou espazos para uns cantos contraataques celestes que puideron ampliar o marcador. Foi só entón cando a bancada comezou a cantar o miudiño e a festexar unha vitoria que sitúa ao Celta moi preto do seu ceo soñado. Rematado o encontro a ledicia esvarou das bancadas a lameira, adiantando as celebracións que sen dúbida viviremos co peche da tempada co Málaga. Un partido, pois, traballado, discreto no xogo, excelente no resultado, que vai pechando a que é, sen dúbida, a mellor tempada celeste da década.

A fuga de Marín

/en , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo ao conflito do porto de Guixar.

guixarO anuncio da marcha de Maersk, a empresa armadora dinamarquesa con actividade en todo o mundo, que move máis dun terzo dos contedores do porto de Vigo, da terminal de Guixar a de Marín-Pontevedra pon en evidencia as importantes dificultades de competitividade da terminal marítima viguesa. Unha medida traumática que suporá para o porto vigués a perda anual de 400.000 toneladas, mercadorías valoradas en 1.680 millóns de euros, mentres que para o porto da ría de Pontevedra un máis que apreciable incremento do 20 % da súa actividade. Unha decisión tomada despois dunha poxa entre empresas terminaristas privadas, no marco de competitividade entre portos de interese xeral, sobre a que, porén, non é descartable que teñan influído dunha ou doutra maneira decisións e designacións políticas e mesmo a interpretación da execución de sentenzas xudiciais. Unha importante e sorprendente fuga de tráficos portuarios que quebra a liña de crecemento ininterrumpido da terminal viguesa, tanto de vehículos a bordo dos buques Ro-Ro como de contedores, que até agora supoñían o 70 % da súa actividade comercial.

A pesar de que a medida adoptada por Maerks é dificilmente reversible, xa que a empresa anuncia o comezo da súa actividade en Marín para o 16 de maio, non é doado entender para os profanos como é posible que se produza un traslado de tan importante dimensión, que afecta as liñas semanais de Maersk de Algeciras e Namibia, ao porto de Marín, sobre o que o Tribunal Supremo ditou unha sentenza firme pola que se anula a ampliación e o recheo onde foron ampliadas unha parte das súas instalacións. Abonda con consultar internet e comprobar como o Supremo ordenou en 2009 destruír un recheo de 300.000 metros cuadrados e obrigou a retrotraer a situación do entorno á Autoridade Portuaria de Marín, presidida por José Benito Suárez Costa, o home da ministra de Fomento en funcións, da que depende a entidade Puertos del Estado. Unha sentenza que nunca se ten cumprido, e que semella ben difícil que algún día se execute, mais que estando recorrida á última instancia pola propia Abogacía do Estado aconsella, canto menos por prudencia xurídica e política, até que non haxa outra resolución xudicial en sentido distinto, ser considerada como un factor condicionante do desenvolvemento do porto da ría de Pontevedra.

A pesar de que Jorge Llorca, presidente de Puertos del Estado asegure que o traslado de Maerks a Marín nada ten que ver co conflito deste recheo portuario, os cidadáns traducimos este galimatías xurídico-técnico nun paradoxo sen aparente resolución lóxica: “mentres as sentenzas do Supremo e do TSXG ordenaron a demolición do recheo do porto de Marín, nese mesmo porto a actividade portuaria increméntase de forma moi significativa”. Un oxímoron que nos leva a unha reflexión pesimista sobre o alcance destas complexas sentenzas sobre cuestións urbanísticas e medioambientais.

O traslado de tráficos portuarios a Marín terá, previsiblemente, consecuencias negativas e incomodidades, xa que ralentizará algúns procedementos das xestións de tránsito e seguridade aduaneira, ademais de incrementar o tráfico terrestre na rede viaria metropolitana, xa que afectará a mercadorías de sectores económicos da área, o que constitúe un prexuízo para a cidadanía do concello de Vigo e do Morrazo por onde circularán máis camións. Xaora, a que bautizamos para a historia como “a fuga de Marín” pon sobre a mesa a necesidade de deseñar un desenvolvemento estratéxico para o porto Vigo, coa intención de gañar competitividade, especializar os seus tráficos e reordenar e optimizar os seus espazos en relación co tecido urbano metropolitano e co dereito da cidadanía viguesa de acceder ao perfil portuario. Neste contexto non semella crible que os custes elevados da colla viguesa poidan ser a única razón desta perda de conexións marítimas de Guixar, mesmo a pesar de que o actual procedemento de estiba puidese ser obxecto de profundas modificacións para facer, insisto, a actividade portuaria viguesa máis competitiva e atractiva para as empresas terminaristas e armadoras.

Como sucede con outras infraestruturas básicas de mobilidade, o aeroporto de Peinador, as estacións do ferrocaril ou a futura intermodal de Urzaiz, o futuro do porto de Vigo é unha cuestión estratéxica que afecta tanto aos seus usuarios como ao conxunto da cidadanía metropolitana. Razón pola que o porto, a pesar da longa reixa de Areal a Barreras, non pode ser considerado un estado alleo á cidade nin tampouco un espazo opaco de privilexios. Esta fuga de contedores a Marín é un síntoma de que algo non funciona como debera no porto de Vigo, obriga a reconsiderar colectivamente tanto o seu futuro como o seu papel como un dos principais motores da nosa abella da ribeira.