Campo do Fragoso CLVI

/en , , , /por

FARO CHAPELABAIXAR DA NUBE

A vitoria en Elxe, tras a marabillosa combinación in extremis entre Krohn Dehli e Nolito, deixou ao celtismo ao abeiro de tan perigosos cantos de serea como son os que se escoitan nos territorios da euforia. Tras bastantes tempadas de axuste orzamentario moi severo, con proceso concursal e límite salarial incluídos, compensados na medida do posible cunha aposta arriscada pola incorporación ao primeiro equipo de xente da canteira, semellaba que esta tempada o Celta xa podía volver a soñar con formar parte do grupo selecto de equipos que loitan polas tres prazas da Europa league. A calidade do xogo e os resultados do que foi bautizado como “o equipo de moda” convidaban a non renunciar a soñar. Xaora, tras a derrota fronte ao Vilarreal, un aspirante consolidado a estas mesmas prazas europeas, convén baixar da nube e axustar decontado unhas poucas deficiencias que arrastra o cadro do Totto Berizzo.

Dous equipos cun esquema de xogo bastante parello libraron onte unha durísima loita pola posesión da bóla. Sen dúbida ningunha que durante a primeira media hora foi gañada con claridade polos celestes. Mágoa que nin Orellana nin Nolito en dúas ocasións nin Krohn Dehli aproveitasen algunhas das oportunidades creadas polo fermoso xogo combinativo e a intensidade celestes. Os internacionais chileno e dinamarqués, dous grandes pasadores, debuxaron xogadas sobre espazos baleiros de grande beleza, que mereceron maior recompensa cos aplausos da bancada.

Porén, chegou o fatídico minuto 32 no que –tras a confusión que na defensa celeste provocou pouco antes a primeira tarxeta a Fontás, froito do seu duelo táctico e físico con Giovani– o ruso Cheryshev gañou con facilidade a liña de fondo desequilibrando á defensa galega cara a banda esquerda, creando un espazo para que o seu envío sobre Moi Gómez, libre de marca ningunha, lle permitise marcar a pracer. Con gol tan inesperado, no primeiro contragolpe visitante, o Celta caeu de súbito en shock. Tras sacar de centro, no primeiro pase os celestes perderon a pelota, o que soubo aproveitar o moi arteiro Gómez para xutar en carreira dende ben lonxe e superar a un Sergio que debeu facer un pouco máis. A debacle puido xa ser completa cinco minutos máis tarde, tras unha cantada do noso porteiro nun saque de recanto cabezado por Bruno moi cerquiña do pao. O Celta derrubábase coma un castelo de naipes en apenas dúas distraccións. Mágoa! Nesta liga a concentración e a intensidade non admiten intermitencias ningunhas.

Porén, a pesar de recibir castigo tan severo, o Celta non tirou a toalla. Krohn Dehli mereceu o gol nun pexegazo soberbio que o porteiro visitante despexou de forma milagreira. Moi pouco antes do descanso, Nolito roubou unha bóla entre os centrais que aproveitou Larrivey para reducir a diferenza na táboa de marcas. Durante a segunda parte, o Celta tirou de corazón e acurralou aos amarelos na súa área. A verdade que non tivo a fortuna doutras ocasións. Fontás puido marcar nun remate na área pequena, mais foi expulsado despois tras a batalla heroica que agora libraba con Uche. Como tamén mereceu o gol unha cabezada de Larrivey que vimos nas redes. O terceiro dos amarelos chegou no derradeiro minuto, cando o Celta en inferioridade xa ía con todo. Foi un resultado moi avultado para o que sucedeu na lameira.

Con todo, desta primeira derrota poden tirarse algunhas ensinanzas. A primeira, a rixidez na dirección do adestrador, que ao longo dos encontros utiliza moi escasas variantes tácticas. Outrosí sucede coa carencia de revulsivos, froito tanto dun cadro de xogadores reducido como das escasas rotacións introducidas até agora no equipo de gala. En Balaídos perdeuse onte apenas un partido e moito aínda se pode mellorar cara o futuro.

Onte 1108: El Pais.cat

/en , , , /por

1412499322_843407_1412500042_noticia_normalO diario El País anunciou onte a apertura dunha edición dixital en catalán, que ofrecerá as principais noticias do día e contidos propios. Tras o suplemento cultural Quadern, El País aumenta a súa oferta en lingua catalá, ao tempo que expresa a súa vontade de poñer o foco informativo sobre Barcelona, «na liña da bicapitalidade sobre a que apostou o diario» de Cebrián. Mentres, é moi significativo que en Galicia, Prisa reducise a súa oferta informativa, o seu cadro de persoal e eliminase da súa edición as páxinas semanais de cultura en lingua galega. A consideración asimétrica da presenza de El País nunhas e noutras comunidades expresa tamén o peso dos mercados informativos, publicitarios e do peso político de cada unha delas, ao que tampouco é alleo ás axudas que poden achegar a este proxecto os seus gobernos autónomos. Máis alá da crise profunda que no entorno do proceso de hibridación informativa viven os xornais editados en Madrid, non é inocente este movemento de Prisa catalanizando na rede a súa edición, como no quiosco xa fixeron El Periódico e La Vanguardia.

Onte 1107: A marca do editor

/en , , , , , , , , /por

Maquetación 1Roberto Calasso, o editor de Adelphi, fixo en Cien cartas a un desconocido unha escolma dos seus textos de contracuberta ou lapela. Agora, no libro publicado tamén en Anagrama, La marca del editor, expresa a súa poética da edición cultural, para el un xénero literario híbrido, e a súa concepción da empresa editorial como unha forma e unha marca. Un ensaio no que aposta polo editor de libros únicos, eses títulos que poden correr risco de non ser editados, mais tamén por que son agarimados polo traballo do editor que deixa neles a súa marca, sexa na escolla tipográfica, na composición da páxina ou na elección dunha imaxe adecuada para a cuberta. Un editor que vai deixando a marca na confección dun catálogo, onde se pode ler a súa auténtica autobiografía. Interesoume moito a insistencia de Calasso sobre o valor do libro como obxecto, concedendo singular importancia ao deseño das portadas no actual proceso de hibridación editorial: «a portada é a lembranza de que a mente pode actuar tamén sobre a base analóxica, sen detremento da dixital».

Son moi luminosas as súas reflexións sobre a relación de complicidade entre cada colección editorial e o seu anónimo, complexo e perceptivo público, que non é outra cousa que a relación do editor cos lectores e lectoras: «a complicidade con persoas que non se coñecen pode crearse só sobre a base das reiteradas experiencias de non desilusión». Noutras palabras, o editor ten a obriga de non decepcionar aos seguidores das súas coleccións, minimizando os seus libros errados. Como tamén son importantes para forxar e continuar esa complicidade o xeito no que son presentados os libros e o contexto onde aparecen; dúas funcións esenciais do editor, a da comunicación e promoción editoriais.

En libro tan suxestivo para os que somos profesionais da edición, que non podo máis que recomendar a editores e letraferidos, recupero para o arquivo dixital unhas cantas afirmacións memorables:

«Un bo editor é aquel que publica aproximadamente unha décima parte dos libros que quixera e quizais debería publicar.»

«Unha boa editorial sería a que supostamente publica, dentro do posible, só bos libros. Ou sexa, libros dos que o editor tende a estar orgulloso e non a avergonzarse.»

«Propoño que se considere a arte da edición como unha forma de bricolaxe.»

«Unha cultura literaria recoñécese tamén polo aspecto dos seus libros».

Onte 1106: Con Ana Acuña en Marín

/en , , , , , , , , /por

10399446_705169056219374_7741606275105632519_n

Acompañamos onte a Ana Acuña na presentación no Museo Manuel Torres de Marín do seu libro Conciencia política e literatura galega en Madrid (1950-2000). As profesoras Chus Nogueira e Olivia Rodríguez fixeron dúas grandes intervencións nas que salientaron a importancia deste libro para a historia da literatura galega.

Para Chus Nogueira Conciencia política e literatura galega en Madrid é «un libro necesario, xa que estuda a creación cultural nunha diáspora que até agora non fora estudada de forma sistemática; un libro, pois, pioneiro». «Un libro que establece unha estreita relación entre a creación literaria e a conciencia política. Os chamados “madrigalegos” teñen unha conciencia de subalternidade con respecto á metrópole galega». «Ana Acuña ofrece unha minuciosidade e un rigor que permite unha lectura agradable. Un texto capaz de harmonizar sentimentos, emocións e o rigor da investigación filolóxica». Continuou Nogueira salientando a importancia da obra, xa que «propón unha periodización, polo que estamos diante dunha auténtica Historia da Cultura Galega en Madrid». Rematou Chus insistindo no carácter comprometido do libro, «xa que dá voz os esquecidos», e no seu carácter de «libro fundamental para comprender unha parte da historia da cultura galega do século pasado».

Pola súa banda, Olivia Rodríguez comezou definindo a Ana Acuña como «unha sabia, unha das persoas máis importantes da cultura galega do noso tempo». Salientou despois «a lectura amena e fluída dun texto froito dun traballo titánico, artellado sobre as contribucións de 54 persoas que conversaron coa autora». DSalientou despois a importancia do estudo e da proposta de periodización dos cinco grupos xeracionais presentes no libro, dos que apenas era coñecido en Galicia o segundo, o grupo Brais Pinto, é dicir, Mocidade Universitaria, Grupo Unesco, Lóstrego e Irmandade Galega e Grupo Bilbao, o máis recente e do que forma parte a propia Acuña. Rematou Olivia Rodríguez valorando como un acerto a utilización do método de estudo de historias de vida, o que facilita o multiperspectivismo na abordaxe da fraxilidade da historia do tempo presente.

Onte 1105: Hortensia

/en , , /por

Souben polo GCiencia, unha desas marabillas da internet galega,do trinta aniversario do Hortensia, un furacán inesquecible. Lembro que daquela había uns poucos días que viviamos en Panxón, nun apartamentiño diante do arco visigótico. O día anterior chovera e chovera, Cando regresamos da escola, fomos ao bar de Tavo, daquela o único que había no porto. Alí escoitei a profecía dun vello mariñeiro agoirando unha galerna de moito sandiós. E non se trabucou. As ondas da Madorra chegaron a estrada de Monteferro e na praia de Gaifar o mar asolagou o paseo, quedando ao pé dos edificios e dos chalés, protexidos con trabes de madeira. En Galicia cada xeración ten unha galerna na súa memoria. Na nosa foi a do Hortensia, presentada polos servizos meteorolóxicos de entón apenas como restos dun ciclón tropical. Despois fixéronse as obras do dique de abrigo do porto de Panxón. Nunca máis volveu a fereza do mar ás dunas de Gaifar. Quen dixo que non estamos afeitos a lidar con galernas e furacáns?

Onte 1104: Orgullo neofalante

/en , , /por

2013031117404893656Son galegofalante desde os quince anos, cando decidín asumir o galego como a miña primeira lingua. Dende entón loitei día a día para vivir en galego en todos os eidos da miña vida familiar, social e laboral. Sei que fun afortunado por traballar como docente monolingüe de educación infantil e por facelo agora como editor en lingua galega. Non tiven nunca aldea de meu en Galicia nin mamei o galego no berce nin sequera tiven a oportunidade de aprendelo na escola. Un curso en agosto de 1975, impartido por Carme Panero, utilizando aquel Gallego 1 do ILG, abondou para presentarme nun horrible galego hiperenxebrista diante da miña familia e dos meus compañeiros. Daquela pensaban todos que estaba tolo, fixérame galeguista. Xaora, é unha fachenda confesar que son galegofalante por escolla, por unha convicción tatuada na miña fala, que sei nunca abandonarei. Orgullo de neofalante.

Onte 1103: Regresan os Megatoxos

/en , , , , , /por

XG00231001Non debe pasar desapercibida a publicación d’ Os Megatoxos e o dragón de xade, a quinta entrega da serie escrita e ilustrada por Anxo Fariña. A que é a saga xuvenil da literatura xuvenil galega máis veterana e con maior número de títulos, como tamén a que conta con máis lectores (máis que entusiastas), viaxa ao Xapón medieval de ninjas e samurais coa intención de evitar un terrible terremoto. Como nos libros anteriores, os catro superheroes galegos continúan buscando cura para a súa mutación xenética provocada polo Toxo, unha planta mutante que permite viaxar no espazo e no tempo. Aventuras, amor, fantasía, loitas, enigmas, mitos, coñecemento científico, histórico e xeográfico, continúan sendo compoñentes principais destes libros de lectura engaiolante, adictiva, que provocan o entusiasmo dos seus siareiros. Como estimulantes son para crear interese pola historia de Galicia en diálogo aberto con diversas culturas e civilizacións.

Mención á parte da serie merece a singularidade e espectacularidade da creación visual de Anxo Fariña. Utilizando a cultura manga, un trazo rotundo, que non impide a precisión dos detalles, é capaz de dotar a cada un dos personaxes da serie dunha personalidade moi recoñecible para os seus siareiros. Outrosí sucede co coidado da ambientación histórica e paisaxística, que nesta quinta entrega acada nalgunhas imaxes un altísimo nivel. Como editores sabemos que dende hai sete anos, cando apareceu o primeiro título na editorial A Nosa Terra, cada unha das seguintes entregas dos Megatoxos foi unha beizón para esa dificil tarefa de facer novos lectores para o a lingua galega na preadolescencia. Que máis se lle pode pedir? Toda a nosa gratitude e parabéns por esta proeza para Anxo Fariña.

O Vigo de Sereos

/en , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a alertar sobre a situación do programa Sereos de asistencia a persoa excluídas e con adiccións.

grupo_imanResúltame difícil de comprender como é posible que nunha cidade como Vigo, cuxo concello conta en 2014 cun orzamento anual de gasto de 228 millóns de euros, non sexa capaz de dispoñer dun local onde ofrecer en condicións dignas o servizo de “café quente e bocadillo” do programa Sereos, xestionado pola Fundación Érguete e financiado polo concello, a un grupo persoas excluídas e empobrecidas, a maior parte delas vítimas das adiccións do alcohol e das drogas ou de patoloxías psicolóxicas.

Mais a precariedade do servizo de Sereos, outro capítulo do libro “Historias tristes de Vigo”, ven de lonxe. Foi a finais do século vinte, tras os excesos dos anos oitenta da movida, cando nos locais onde estiveran instalados uns aseos públicos na escalinata entre a rúa Elduayen e a praza de Argüelles, atopou teito o programa asistencial municipal que pretendía cubrir as necesidades básicas dun grupo de drogadictos do centro de Vigo. O intercambio de xiringas e o reparto de preservativos, medidas profilácticas imprescindibles na loita contra a SIDA, así como o engado dun “café quentiño” no inverno, constituían axudas de emerxencia para aquelas persoas que até entón deambulaban polas rúas do centro e do Casco Vello entre as súas choupanas e chutadeiros. Bautizado polos técnicos municipais de Benestar Social como Sereos, pola proximidade do local á escultura de Francisco Leiro da Porta do Sol, o programa alicerzábase sobre a metodoloxía da “axuda entre iguais”, concibindo a hora do café-calor como un punto de encontro, unha referencia na súa rotina, máis tamén nunha oportunidade de socialización, acougo e posibilidade de realización de actividades formativas e rehabilitadoras entre persoas que alí se sentían durante unhas poucas horas formando parte dunha comunidade.

Hoxe desapareceu aquel modelo de intervención socioeducativa que pretendía sacar a estas persoas empobrecidas e doentes do inferno da rúa e do desarraigo provocado pola súa soidade. Sereos transformouse apenas nun programa de reparación de danos que se ofrece nos días laborables de dez a catorce horas nunha furgoneta instalada na rúa Jacinto Benavente, preto da rúa da Paz. Entre o rebumbio propio dun espazo industrial e portuario, entre os perigos do tráfico dos trailers e vehículos dos talleres e frigoríficos, arredor da furgalla de Sereos arremuíñanse cada mañán unhas setenta persoas que acuden alí na procura dun bocadillo, un café quente e, ás veces, un iogur achegado polo banco de alimentos. Sen privacidade ningunha para estas persoas indixentes, sen posibilidade sequera de sentarse nalgún tallo ou de protexerse do frío e da choiva, a degradación deste servizo social municipal dirixido a un dos sectores da veciñanza máis empobrecido e maltratado semella tan imparable coma vergonzoso, como testemuña a redución do número de persoas atendidas e a supresión do servizo pola tarde, cando máis persoas acudían en Elduayen. De pouco serviron até agora nin a longa reportaxe publicada no mes de agosto na revista “Luzes”, que pon o acento sobre o desenvolvemento do servizo e as historias de vida dos seus protagonistas, como as continuas protestas realizadas polo Grupo Imán de Autoaxuda VIH, Sida e Adiccións denunciando o peche do local de Sereos da rúa Elduayen, cuxa principal razón parece ser a intención dos responsables municipais de limpar o centro e o Casco Vello de “xente con mala pinta”, o que axudaría a mellorar a imaxe nun espazo tan turístico e emblemático da cidade.

Mais é inevitable preguntarse ónde e cómo viven as persoas que continúan acudindo á furgalla de Sereos ou aqueloutras que abandonaron o servizo cando foi trasladado. Algunhas son usuarias do albergue de transeúntes de Marqués de Valterra, outras viven en naves industriais abandonadas de Beiramar, outras á intemperie nalgúns portais do centro, e un número moi importante delas nos edificios arruinados do antigo asilo de Pi e Margall e nas casas do Barrio do Cura, un auténtico inframundo no corazón do Paseo de Afonso, a sala de estar preferida dos vigueses. Algunhas destas persoas con patoloxías físicas e psicolóxicas continúan deambulando arredor do que sempre foi o seu entorno habitual, completamente alleas a decisións políticas, reuníndose ao longo de toda a xornada na Praza da Princesa. Así de teimosa e complexa é a realidade social.

O Vigo de Sereos tamén forma parte da cidade. É vergonzoso que se arruíne un servizo social, que apenas constitúe a derradeira oportunidade para un cento de persoas. Como é moi preocupante o estado de precariedade de persoal e recursos do conxunto dos servizos sociais, tanto municipais como os da Xunta de Galicia, nunha cidade que pretende ser humanizada. Todas as persoas sen exclusións deberan ser a prioridade das administracións.

Onte 1102: Código best seller

/en , , , , , , , /por

A publicación por Alianza da edición de peto de Código best seller de Sergio Vila-Sanjuan reabre o debate sobre os supervendas da industria editorial. Un concepto o de best seller moi xenérico que conviría precisar mellor para non confundir allos con bugallos, xa que se refire a aqueles libros que se venden ben, mais tamén dunha forma rápida. Un matiz que axudaría a diferencialos doutros libros tamén populares, os long seller, aqueles títulos que se venden ben ao longo de moito tempo e dun xeito máis ou menos regular. Máis alá desta consideración baseada nas vendas, é moi interesante a análise de José Antonio Marina, prologuista do libro, que caracteriza o best seller pola súa capacidade para satisfacer tres necesidades básicas do lector: primeira, a da busca do pracer, sexa o de coñecer historias ou de emocionarse con elas; segunda, a da procura da sociabilidade, xa que permiten estar á moda e facilitan a admiración da popularidade do produto; e terceira, para a busca da ampliación de posibilidades xa que adoitan ser optimistas e permiten vivir aventuras de forma vicaria. Anotei.

Onte 1101: «El balcón en invierno»

/en , , , , /por

balconeninvierno_bigTen razón a banda coa que Tusquets anuncia El balcón en invierno: «o libro máis sincero e probablemente máis fermoso de Luis Landero». Un paratexto ao que eu engadiría apenas os cualificativos de «memorable» e «emocionante». Na liña da autoficción ou narrativa biográfica de obras recentes na literatura galega como As voces baixas de Manuel Rivas, Sete palabras de Suso de Toro ou O rastro que deixamos de Agustín Fernández Paz, coas que mantén moitas afinidades, o narrador guitarrista homenaxea a súa estirpe familiar de campesiños estremeños arraianos. Coa intención de recuperar a súa memoria familiar, tamén a da súa infancia e primeira mocidade, recén emigrado a aquel Madrid dos sesenta, Landero achega unhas páxinas magníficas a esa enorme Enciclopedia da Xénero Humano onde deben aparecer non só as biografías dos «gordos» (como chama os amos e señores da súa terra estremaña) senón todas e cada unha das persoas, por humildes e anóminas que fosen. Cunha prosa fermosa de raíz e cadencia popular, que convida a lectura en alta voz, Landero pretende restaurar un elo perdido desa cadea de transmisión da cultura campesiña rota nas últimas catro décadas, dende os contos que a súa avoa Frasca contaba ao carón do lume ao compás da guitarra do seu curmán Paco, un auténtico artista da vida. O libro de Landero é, ademais, unha procura de sentido do relato da vida, afondando naqueles momentos esenciais do escuro e errático devir dos anos. O valor dos libros, concibidos como escondeiros e refuxios, e o papel esencial da literatura e das artes na súa permanente inamizade coa vida, están tamén moi presentes nesta obra sobre o tránsito do mundo campesiño á vida urbana. «En cada instante, en cada frase, en cada pequeno acontecer, o trivial e o misterioso van en partes iguais. Iso é todo e non hai máis que contar. Un gran de ledicia, un mar de esquecemento.». Un libro inesquecible. Recoméndoo.