Listado de la etiqueta: xosé_maría_álvarez_blázquez

Teatro García Barbón

/en , , , /por

Dedico o artigo desta semana no Faro de Vigo a lembrar a historia do Teatro García Barbón e reivindicar a recuperación oficial do seu nome:

teatro_garcia_barbonO 23 de abril faranse noventa anos da inauguración do Teatro García Barbón, coa actuación da compañía de Consuelo Hidalgo e Ramón Peña que puxeron en escena a opereta “Madame Pompadour”. Aniversario que lembramos grazas á nota que Xosé María Álvarez Blázquez incluíu en A cidade e os días, ese extraordinario calendario histórico de Vigo publicado en Faro de Vigo, día a día, ao longo do ano 1959 e que o cronista editaría logo en edicións Monterrei (1960). Unha efeméride que para don Xosé María non podía pasar inadvertida tanto pola posibilidade de lembrar que case un século antes, en 1833, Vigo estreara o seu primeiro teatro, aquel da praza da Princesa (daquela da Alfóndiga), propiedade de Norberto Velázquez Moreno, como polo feito de que despois de case dúas décadas concluían os traballos do edificio deseñado e construído polo arquitecto Antonio Palacios no soar da rúa Policarpo Sanz esquina a Reconquista, onde o 8 de febreiro de 1910 ardera o teatro Rosalía de Castro, cando se celebraba un baile de entroido.

Fora o Rosalía de Castro un teatro nacido baixo un signo adverso, que tivo unha vida efémera, apenas unha década de existencia, dende a súa inauguración o 15 de xullo de 1900 até aquel fatídico incendio do martes lardeiro. Proxectado por Alejandro Rodríguez-Sesmero en 1881 e promovido por unha xunta de pequenos accionistas (que concertaron co concello un préstamo de dous millóns de reais), comezou a construírse o ano seguinte (no que se inaugurou o Teatro Circo Tamberlick) sobre uns terreos que o marqués de Valladares cedeu a baixo prezo; mais as obras quedaron paralizadas polas polémicas entre os promotores e pola insuficiencia do capital subscrito. Disolta a sociedade, os irmáns Benito e Francisco Gómez Román fixéronse cargo do edificado e conseguiron inaugurar o teatro co comezo do novo século. Porén, en 1904 os contratistas de obra vigueses vendérono á casa de “Viúva e fillos de Siméon García”, que pretendía transformalo en centro comercial. Diante da polémica cidadá que a posibilidade da perda do novo teatro provocou, o filántropo José García Barbón comprouno, recibindo en compensación a casa comercial a oferta de compra dun soar municipal na Porta do Sol, onde construirán o actual edificio Simeón.

Tras o incendio do Rosalía de Castro e desaparecido José García Barbón en 1909, foron as súas sobriñas as que encargaron os planos a Antonio Palacios, seguindo os desexos do verinés de que Vigo contase cun gran teatro. O arquitecto porriñés deseña en 1913 un edificio monumental que ocupa toda a mazá, concibido inicialmente como teatro  e cinematógrafo, ao que incorporou a posibilidade de acoller a sede do casino local. Palacios conseguiu unha das edificacións pétreas máis espectaculares e recoñecibles do Vigo do século XX, tanto polo tratamento curvo da fachada principal, executada en granito de Castrelos, como pola gran ventá de sete metros de ancho da fachada posterior, que permitía iluminar directamente o escenario. Unha edificación polivalente na que se diferencian os usos de teatro con acceso por Policarpo Sanz e de cine (bautizado como Rosalía de Castro e inaugurado o 31 de decembro de 1926 coa proxección da película “Mare Nostrum”) pola rúa Marqués de Valladares.

Adquirido pola Caixa de Aforros Municipal de Vigo, o García Barbón foi rehabilitado entre os anos 1982 e 1984 polo arquitecto Desiderio Pernas para transformalo en centro cultural. Un proxecto, tampouco exento de certa polémica, que conservou a esencia do edificio máis que cegou a fachada posterior e modificou o remate do edificio cunha cuberta de cobre onde se instalou unha biblioteca. Modificacións as que Pernas engadiu as coñecidas esculturas dos cabalos de Juan Oliveira (nos machóns ideados por Palacios) e as seis alegorías das artes de Manuel García Buciños, fermosas iconas do edificio actual.

Dende entón, o edificio perdeu tamén o seu nome orixinario, mudándose en varias ocasións ao fío das obrigadas mudanzas daquel do seu propietario, sendo na actualidade Teatro Afundación Vigo. Xaora, despois de máis de tres décadas, a maior parte dos vigueses e viguesas continúan coñecendo o teatro como o “García Barbón” e o auditorio como o “Rosalía de Castro”, nome do cine (de arte e ensaio) e da cafetaría da rúa Marqués de Valladares que algúns coñeceron. Nomes, transmitidos de xeración a xeración, que como microtopónimos urbanos se configuran como un patrimonio colectivo que debera ser recoñecido. Teatro García Barbón Afundación e Auditorio Rosalía de Castro Afundación poderían ser denominacións máis acaídas para unha das iconas viguesa do noso tempo.

Guardar

Guardar

Guardar

Vigo literario

/en , , , , , /por

No día da Reconquista dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a importancia de considerar o Vigo literario como un eixo estratéxico para o Vigo metropolitano:

XG00262201Coincide a festa da Reconquista deste ano coa chegada ás librarías de O Códice esmeralda (Xerais, 2017), a novela de Alberte Blanco arredor da batalla de Rande de 1702, que utilizando os recursos dun engaiolante relato de intriga, alicerzado sobre unha sólida documentación, afonda nun dos episodios históricos claves do Vigo metropolitano. O escritor de Santoardán deita outra ollada orixinal sobre o tema da procura do tesouro dos galeóns de Rande, que xa fora abordado polo cronista Avelino Rodríguez Elías en La escuadra de plata (1935), libro felizmente reeditado en facsímile polo Instituto de Estudios Vigueses (1994), e con gran éxito por Pedro Feijoo en Os fillos do mar (2012).

Blanco e Feijoo escolleron a ría de Vigo para localizar as súas novelas convertendo este espazo metropolitano en excepcional coprotagonista duns relatos nos que afondan na historia e na orixe da propia cidade. Un recurso que de forma pioneira empregara a escritora María Xosé Queizán en Amor de tango (1992) e que, máis recentemente, foi usado por Domingo Villar en Ollos de auga (2006), Jaureguizar en Amor de serea (2013), Francisco Castro en Tes ata as dez (2014), Fran P. Lorenzo en Cabalos e lobos (2015) ou Ledicia Costas en Jules Verne e a vida secreta das mulleres planta (2016). Obras, todas elas escritas en lingua galega, capaces de formar un catálogo dunha auténtica cidade de novela, relatos que dende os territorios da ficción contribúen a forxar a memoria local e o orgullo de cidade, probablemente de forma máis eficaz que os textos (imprescindibles) dos investigadores locais, ao tempo que a proxectala no mundo, na medida que a maior parte delas foron traducidas a outras linguas. Novelas viguesas, pois, que fan cidade e cidadanía lectora.

A esta condición de ser cidade de novela, Vigo engade a súa orixe de estar fundada no século XII polos versos do poeta Martín Codax, como testemuña o “Pergamiño Vindel”, a nosa primeira icona, cuxo orixinal por ventura coñeceremos in situ no vindeiro outono. Como Vigo ten na historia de Galicia o privilexio de ser a cidade onde Rosalía de Castro publicou “Cantares Gallegos” (1863), o seu primeiro libro de poemas. O seu editor, Xoán Compañel, iniciou no obradoiro da rúa Real, a condición de Vigo como cidade editorial, que a partir da década de 1940 recuperarían editores vigueses como Eugenio Barrientos na editorial Cíes da rúa Elduyen, Francisco Fernández del Riego da Galaxia de Reconquista 1 e Xosé María Álvarez Blázquez das edicións Monterrei e Castrelos da rúa Pi i Margall. Tres editores pioneiros dunha actividade que dende 1980 convertiu a Vigo en capital editorial de Galicia e un dos referentes máis activos da edición en España.

Vigo é cidade literaria de seu por contar coa Biblioteca Penzol, a primeira en temas galegos do mundo, co Verbum, un museo (infrautilizado) dedicado á palabra, e coa potencia formativa e investigadora da Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo. E, sobre todo, é cidade literaria por que aquí viviron algunhas das grandes figuras literarias das últimas décadas, como don Álvaro Cunqueiro, o poeta Celso Emilio Ferreiro ou os para nós inesquecibles Agustín Fernández Paz, Xela Arias e Ramiro Fonte. Como o é por que en Vigo continúan traballando arreo María Xosé Queizán, Xohana Torres, Xesús Alonso Montero e Xosé Luís Méndez Ferrín, nomes que inician a longa lista de autoras e autores vigueses. Como é cidade literaria polo seu carácter de segunda cidade verniana do mundo, un privilexio que para si moito quixeran outras con tradición cosmopolita, ademais de berce da lírica galego-portuguesa, como xa adiantamos.

Xaora, chama moito a atención que, coa excepción do Festival Kerouac de performance e poesía, que se celebra dende hai seis anos no mes de outubro, Vigo careza doutros grandes eventos, como festivais, encontros ou feiras do libro, que mobilicen os recursos e a atención dos públicos lectores. Como é incomprensible que, despois da desaparición hai dúas décadas do Premio internacional de poesía Celso Emilio Ferreiro, o concello de Vigo non promova nin participe nalgún premio literario relevante, apoiando así a creación dos nosos autores e autoras ou recoñecendo a traxectoria dalgunha figura internacional, como correspondería a unha cidade literaria cosmopolita, que pretende ser recoñecida como tal.

A súa condición de cidade literaria, case milenaria, achega a Vigo unha potencialidade de cohesión interna e de proxección internacional, que non debería desaproveitar. Poñer en valor o Vigo literario debería constituír un dos eixes do desenvolvemento estratéxico metropolitano.

O Vindel a Vigo

/en , , , , , , /por

Volvo sobre a exposición do Pergamiño Vindel no artigo da seman en Faro de Vigo:

vindelO Pergamiño Vindel será exposto en Vigo. Grazas a un acordo entre a Universidade de Vigo (UDV) e a Consellaría de Cultura da Xunta de Galicia péchase, felizmente, a xestión iniciada pola viguesa Asociación Cultural Pertenza que solicitou á Pierpont Morgan Library Museum de Nova York a cesión temporal para a súa exposición en Vigo da que é unha das primeiras pezas do patrimonio galego e a icona literaria da cidade e da ría do poeta Martín Codax. Supérase así a paralización dun proxecto expositivo a celebrar no museo Marco, “Os tesouros da cidade”, anunciado hai uns meses pola universidade e o concello, que agora pasa a chamarse “Berce da nosa cultura” e que comisionado polo historiador Francisco Singul se desenvolverá no Museo do Mar de Galicia, propiedade da Xunta de Galicia.

Os vigueses e viguesas por fin poderemos gozar da experiencia de coñecer ao vivo unha das nosas alfaias máis valiosas, o orixinal do pergamiño do século XIII, que contén as sete cantigas de amigo atribuídas a Martín Codax, acompañadas dos pentagramas musicais de seis delas. Un fito histórico para Vigo que se convertirá entre outubro de 2017 e marzo de 2018 en capital da cultura literaria lusófona, ademais de importante atracción do turismo cultural, especialmente, portugués. Un regreso do pergamiño ao seu berce que contribuirá a esculcar sobre a orixe da propia lingua e literatura galegas, no congreso que se celebrará con motivo dunha exposición que, ademais, ollará sobre a orixe  dunha cidade que Cunqueiro dicía fora creada por un poeta, Martín Codax, a quen o cronista Álvarez Blázquez consideraba o vigués máis universal de todos os tempos. En definitiva, a chegada do Vindel constituirá un gran acontecemento, quizais, o máis importante da historia cultural viguesa do que vai de século.

Porén, chama a atención que o concello de Vigo renunciase a participar nunha iniciativa tan salientable para a historia da cidade metropolitana e cuxa importancia foi recoñecida no seu día pola alcaldía. Unha ausencia que dificilmente pode ser xustificada polas dificultades do concello para achegar 400.000 euros, cantidade na que se valoraba o custe da exposición do Vindel no Marco, xa que podería reducirse utilizando outras instalacións públicas, como a Casa das Artes, recabando a axuda do mecenado privado e, sobre todo, o apoio doutras institucións como a Deputación de Pontevedra, a Xunta de Galicia ou o propio Ministerio de Cultura. O regreso do Vindel a Vigo ben merecía un gran acordo de colaboración interinstitucional.

Pola contra, intúo que a incomodidade municipal coa exposición do Vindel é explicable polas desavinzas existentes entre o concello e a universidade viguesa sobre o futuro do Campus do Mar nos terreos da ETEA en Teis. Un proxecto estratéxico liderado pola UDV e promovido polas tres universidades galegas, o Consello Superior de Investigacións Científicas (CSIC), o Instituto Español de Oceanografía (IEO), chamado a transformar o que foron unha parte das instalacións da Armada en Teis nun espazo científico e de emprendemento tecnolóxico internacional. Un proxecto bloqueado hoxe polos desacordos políticos entre a alcaldía e a delegada do estado da Zona Franca, actual propietaria dos terreos, que podería obrigar á UDV, despois de agardar case unha década, a buscar unha sede alternativa fóra de Vigo. Outro conflito interinstitucional (sen aparente solución) entre o concello de Vigo, a Xunta de Galicia e a Zona Franca que, como sucede coa lea metropolitana, máis alá das razóns de cada unha das partes (que non corresponde aquí dirimir), prexudica á cidadanía, sexa paralizando a recuperación do barrio de Teis ou poñendo en perigo un proxecto universitario, imprescindible para que Vigo conserve o seu liderado no eido da investigación mariña.

Xaora, o trasacordo sobre o Vindel é outro síntoma da crise da política cultural municipal, tanto no que atinxe aos criterios da programación de eventos e festivais como ao futuro das súas instalacións museísticas. É indubidable que non axudou a que o concello participase no regreso do Vindel a incerteza sobre o futuro do Marco, tras o remate do período do actual director, nin tampouco a indefinición dos contidos expositivos da Casa das Palabras de Samil.

En todo caso, diante da importancia da chegada do Vindel, sabendo que o trasacordo é unha figura da nosa tradición cultural, agardo que se amplíe a tea dos acordos interinstitucionais de xeito que o concello de Vigo se incorpore tamén a ela, canto menos participando na difusión e no aproveitamento didáctico dun evento que debe constituír un punto de encontro e de orgullo de todos os vigueses e viguesas.

A exposición do Vindel

/en , , , , , , , /por

Dedico o artigo da semana no Faro de Vigo a exposición prevista en Vigo do pergamiño Vindel.

1280px-Martim_Codax_Cantigas_de_Amigo

Este ano 2017 debería ser o do regreso do Pergamiño Vindel a Galicia, despois de corenta anos na cámara acoirazada da Pierpont Morgan Library de Nova York, rexistrado como documento M979 e só dispoñible para investigadores. Tras a proposta da viguesa asociación cultural Pertenza, a profesora Camiño Noia, en representación da Universidade de Vigo, xestionou co museo novaiorquino a cesión temporal do Vindel e asumiu a responsabilidade de expoñer en Vigo, no marco dun programa de actividades académicas, a que é a peza máis valiosa do patrimonio bibliográfico da literatura galega. Un pergamiño de 34 cm de longo e 46 de largo, datado na segunda metade do século XIII, atopado hai un século no forro dun códice do século XIV nunha obra de Cicerón polo libreiro madrileño Pedro Vindel, que contén disposto a catro columnas o texto das sete cantigas de amigo atribuídas a Martín Codax, acompañadas dos pentagramas musicais de seis delas.

Anunciada a pasada primavera, baixo o título “Os tesouros da cidade”, a exposición do Vindel estaría aberta no museo Marco de Príncipe de 6 de outubro de 2017 ao 4 de marzo de 2018, froito da colaboración entre a Universidade o Concello de Vigo. Porén, como non é estraño na nosa cidade revolcada, parece que existen problemas para pechar o acordo económico entre ambas as dúas institucións, como recoñeceu o alcalde Caballero na entrevista do pasado domingo en “Faro de Vigo”. O que é, inevitable, provoca preocupación diante da posibilidade de que a cidadanía viguesa (sobre todo os escolares e as xeracións máis novas) perda a experiencia única de coñecer ao vivo unha das máis valiosas alfaias viguesas, o orixinal da primeira peza do seu patrimonio bibliográfico

O Pergamiño Vindel non é unha peza calquera do patrimonio galego. É, sen dúbida, a trabe de ouro para entender o celme da historia de Vigo e a súa identidade milenaria como abella da ribeira. A existencia do Vindel abala a teoría defendida por Álvaro Cunqueiro de que Vigo foi unha cidade fundada por un poeta, aquel Martín Codax “que bailaba no sagrado de Vigo” e “via a súa amiga bañarse nas ondas”. Un pergamiño que, para Xosé María Álvarez Blázquez, o autor de “Vigo. A cidade e os días” e cronista oficial da cidade de 1976 a 1985, demostra que o trobeiro Martín Codax é “o vigués máis universal de todos os tempos”, tendo Vigo o privilexio de ser coñecida no mundo pola graza dun poeta “para quen a súa vila natal era cifra e suma de todos os seus amores”, facendo da terra nosa vértice da espiritualidade peninsular. Dúas testemuñas, as de don Álvaro e don Xosé María, que debuxan con claridade o triángulo único formado por Vigo e a súa ría, co poeta Martín Códax e as súas cantigas musicadas recollidas no Vindel.

Un pergamiño que dende a súa descuberta fortuita hai un século, foi cobizado por musicólogos, bibliófilos e filólogos como unha das xoias da literatura medieval, que transcende con moito o seu valor económico, por importante que este sexa. O Vindel é unha peza de enorme importancia para a literatura galega xa que, como sinala Xesús Alonso Montero, actual presidente da Real Academia Galega, constitúe “a proba documental de que as cantigas de tema profano existiron e funcionaron como tales cantigas”. Máis aínda cando até o seu descubrimento en 1914 os máis eruditos coñecían só as “Cantigas de Santa María”, un corpus literario e musical de temática mariana elaborado no século XIII na corte de Afonso X O Sabio. Sen esquecer, tampouco, que houbo que agardar até 1990 para atopar unha peza semellante, tras a descuberta en Lisboa polo profesor Harvey L. Sharrer dun pergamiño que contén a música de sete fragmentos de cantigas de amor de don Denís rei poeta de Portugal.

Por moi escasos que sexan os recursos destinados en Vigo á programación cultural, paréceme difícil comprender que entre todas as administracións que operan sobre a nosa área (Concello, Área Metropolitana, Deputación, Xunta, Autoridade Portuaria, Zona Franca, Axencia Europea de Pesca), as fundacións das entidades financeiras e mesmo as máis importantes empresas instaladas na cidade, non poidan achegar entre todas elas os 400.000 euros necesarios para poder abrir a exposición do Pergamiño Vindel nunha instalación municipal, sexa o Marco ou a Casa das Artes. A do Vindel non é unha exposición calquera para unha cidade nacida do gromo que sementou o poeta Martín Codax. Acadar un amplo acordo interinstitucional público e privado para celebrar o regreso do Vindel é un esforzo que pagaría moito a pena intentar.

Poema de hoxe 186: “Cometa” de Xosé María Álvarez Blázquez
/en , , /por

Botar unha cometa
era guindar os soños
todos pola fiestra.

Xosé María Álvarez Blázquez, Canle segredo (1954, 1976)

Vigo, a cidade amurallada

/en , , , , , /por

Dedico o artigo da semana en Faro de Vigo a recomendar o libro de Basilio Cegarra sobre o Casco Vello de Vigo.

centro-historico-de-vigoBasilio Cegarra acaba de publicar unha excelente guía visual sobre o Centro histórico de Vigo (Galaxia 2015). Un libro que actualiza os que o historiador vigués xa publicara en Edicións Nigra (1998) e en Edicións A Nosa Terra (2001) sobre o espazo urbano, coñecido agora como “Casco Vello”, constituído pola antiga muralla e por aqueloutros recantos extramuros con ela vinculados. A pesar de que non queden apenas outros testemuños que as portas efémeras de cartón pedra das festas da Reconquista, Vigo foi unha cidade amurallada. Sobre unha orografía encostada, no territorio delimitado pola muralla, entre a Ribeira do Berbés e o monte do Castro, durante dous séculos xermolou o núcleo urbano moderno de Vigo, onde en 1840 chegaron a vivir cinco mil habitantes.

A construción da muralla e do Castelo de San Sebastián comezou en 1656, en plena guerra fronteiriza con Portugal, na que participaron os membros do Terzo de Valadares e que afectou a todos os concellos da provincia de Tui. Segundo a descrición moi didáctica de Cegarra, o trazado daquela muralla descendía pola liña recta que vai do castelo, situado entre a fortaleza do Castro e o que despois foi o Campo de Granada (o noso campo da feira), até as actuais rúas da II República e Carral; continuaba detrás das praias da beiramar, dende a Laxe ao Berbés, e dende alí, ascendía até o castelo, á altura do que hoxe é o paseo de Afonso, onde se chantou a Oliveira, símbolo da continuidade e pulo da cidade. A muralla tiña sete portas e como fortificación militar que era estaba protexida por once baluartes e baterías como as da Pedra e da Moreira. Tres das portas daban acceso a beiramar, a do Berbés (chamada tamén da Pescadería), a da Laxe e a do Mar, a única de acceso acuático. Pola da Gamboa saía o camiño cara a Redondela; pola do Pracer e pola do Salgueiral (a mais achegada ao que hoxe é a porta do Sol), onde estaba a torre da Pulguiña, os camiños cara Porriño e Fragoso; mentres que pola da Falperra, abríase o de Camposancos, cara Bouzas e Baiona.

Na metade do século XIX á que até entón fora vila corsaria amurallada foise transformando nunha cidade portuaria con vontade cosmopolita. Vigo rebentou, comezou a medrar, expandiuse fóra das murallas e mesmo comezou a gañarlle espazo á ría. Xosé María Álvarez Blázquez no seu inesquecible calendario histórico de Vigo, A cidade e os días (Xerais 2008), relata a expansión da poboación viguesa extramuros “cara o barrio fabril e navieiro do Areal, polo Roupeiro, pola rúa de Santiago e pola do Pracer de Afora”. Nese contexto de crecemento, o derrube das murallas, que cinguían a cidade primeira, foi un dos empeños principais do deputado José Elduayen no seu afán de ensanchamento urbano e modernización viaria. Cando en 1861 o concello acordou o seu completo derrube Vigo contaba con 8.212 habitantes. Decontado comezou o trazado das rúas do ensanche, como as do polígono da Alameda, a de Príncipe (na zona do Salgueiral), a de Circunvalación (hoxe Policarpo Sanz), a do Ramal (Colón), a do camiño da Estación (Urzaiz), a da Travesía (Elduayen), a da estrada de Pontevedra (García Barbón). Abríase así o que sería o deseño do Vigo extramurado, pétreo e burgués da segunda métade do século XIX.

O libro de Cegarra propón ao lector que realice un paseo devagariño polo Casco Vello, reparando en cada un dos recantos, rúas, prazas, edificacións, vistas e actividades que alí se desenvolven. Esta é desas obras onde o importante son os detalles, razón pola que cada unha das fotografías conta cun texto de erudición equilibrada que as contextualiza. É moi de agradecer o esforzo do autor por recuperar do esquecemento a toponimia histórica do barrio, explicándoa con breves anotacións da tradición popular, como sucede no caso da Bancadas dos Contos da rúa Pracer, na descrición da rúa Real (a antiga rúa da Faixa) ou na descuberta da miña querida fonte da Barroca, agochada no barrio do Cura, nos antigos campiños de Poboadores. Tamén é de grande interese a identificación da autoría das edificacións principais ou a localización das esculturas, escudos, brasóns, cruceiros, petos de ánimas, farolas, reloxos ou placas máis relevantes do barrrio.

Valores dun libro moi atractivo chamado a converterse tamén en recurso didáctico para que os estudantes poidan coñecer a orixe e os alicerces da cidade na que viven. Xaora, esta guía de Cegarra é, tamén, unha reivindicación en toda regra do Casco Vello como un lugar para vivir, como un espazo urbano histórico que tras un proceso de xentrificación merece outra oportunidade. No Casco Vello, pois, atópase o celme do tecido urbano actual, o ADN do Vigo contemporáneo que medrou a velocidade de vertixe durante as sete primeiras décadas do século XX. Nas rúas da cidade amurallada xerouse a cidade revolcada e contraditoria na que hoxe vivimos.

Defensa de Vigo

/en , , , /por

No artigo da semana en Faro de Vigo volvo sobre a defensa do liderado no proxecto de Galicia como suxeito político.

9b26a2e249b9baf921c91b79601aaa85

O pasado venres o deputado socialista Abel Losada publicaba nas páxinas de Faro de Vigo un artigo titulado «A imprescindible defensa de Vigo» no que citaba criticamente o que eu publicara nesta sección o mércores arredor das relacións de competencia e colaboración que eu entendo deberían existir entre Vigo e A Coruña. Sen ánimo de polemizar con que expresa posicións dunha candidatura, non podo máis que lamentar que alguén pretenda confundir a miña proposta de irmandade intergalaica con posicións que nunca foron as miñas.

Dende hai dezaseis anos, semana a semana, grazas á xenerosidade de Faro de Vigo, neste espazo de Campo de Granada (van case oitocentos artigos) levo defendendo contra vento e marea, con total independencia e respecto, por riba das querenzas dos diversos gobernos municipais e alcaldías das diferentes opcións (populares, socialistas e nacionalistas), a idea esencial de Vigo, do Gran Vigo ou da Área Metropolitana de Vigo (non vou discutir o nome) como motor e líder da Galicia do século XXI. Un liderado que a nosa cidade mantivo de forma indiscutible ao longo de todo o século pasado nos eidos económico, demográfico, urbanístico ou cultural, mais que por diversas razóns, ás que probablemente non foron alleas nin as actuacións das súas élites políticas nin a inhibición dos seus poderes económicos, foi perdendo pulo dende a pasada década. Vigo debe asumir o reto de recuperar ese liderado no proxecto de Galicia.

Como levo defendendo de forma teimosa a necesidade de acometer unha profunda reforma territorial de Galicia, na que se recoñezan as áreas metropolitanas como entidades de carácter político e administrativo e se supriman as deputacións provinciais. A creación da Área Metropolitana de Vigo aforraría moitos recursos na xestión dos servizos públicos e facilitaría a mobilidade e calidade de vida de máis de medio millón de cidadáns dos concellos metropolitanos. Vigo debe asumir o reto de liderar a creación da súa cidade metropolitana.

Como levo defendendo o carácter industrial e obreiro do Gran Vigo e o futuro dos seus sectores económicos principais: automoción, industria naval e pesca. Sectores nos que sabemos reside o celme vigués e as maiores cifras de emprego na industria e exportación, mais que de cara ás próximas dúas décadas e no marco da nova sociedade dixital e postindustrial cómpre refundar ou reorientar nuns casos, complementar noutros ou mesmo abandonar de forma ordenada, se fose preciso. Vigo debe asumir o reto de recuperar o planeamento estratéxico como ferramenta orientadora de políticas prospectivas e de implementación da formación e innovación.

Como tamén levo defendendo o liderado de Vigo no proxecto do Eixo Atlántico, pola súa valiosa equidistancia do Porto e da Coruña, as principais competidoras viguesas, como a inclusión de Vigo dentro da rede de cidades portuarias do Arco Atlántico, xunto a outras francesas, inglesas, irlandesas e do norte da península. Sen esoutra referencia non poderiamos entender a importancia do porto de Vigo, a da súa recén estreada autoestrada do mar, dos tráficos interocéanicos de contedores, das escalas de cruceiros turísticos ou do seu liderado como porto pesqueiro europeo de referencia ou da súa industria conserveira e alimentaria relacionada co mar.

edificio_rubiraComo tamén levo defendendo dende aquel primeiro artigo sobre «La Favorita de Príncipe» un Vigo memorioso, fachendoso daquel Vigo dos nosos avós e da síndrome Siboney provocada polos tranvías metropolitanos que nos roubou a alcaldía de Portanet, a mesma que autorizou o derrubamento do edificio Rubira e doutras alfaias da nosa arquitectura pétrea. Lonxe de saudades paralizantes que nunca compartín, entendo que este Vigo capaz de recordar o será tamén de acuñar unha posición orixinal, e polo tanto compartida por amplos sectores sociais, como cidade de xenerosa acollida, consciente de que todos fomos algunha vez emigrantes (o meu avó chegou a Vigo hai noventa anos, no ferrocarril coma outros labregos zamoranos), onde todos estamos orgullosos do seu dinamismo e laboriosidade coma abella da ribeira mais na que non renunciamos á cultura tradicional do periurbano estendido sobre o que noutrora foron vizosas parroquias do Val do Fragoso.

Ese foi o Vigo que identifiquei nas páxinas de A cidade e os días. Calendario histórico de Vigo, ese monumento do viguismo galeguista construído por Xosé María Álvarez Blázquez hai cincuenta anos nas páxinas de Faro de Vigo, a quen a Fundación Penzol lembra cunha exposición con motivo do centenario do seu nacemento. Ese é o Vigo que pretendemos continuar defendendo, fachendoso do seu, firme e unido reclamando o que lle corresponde, consciente do seu papel decisivo na construción de Galicia como suxeito político.

Onte 1227: Centenario de don Xosé María Álvarez Blázquez

/en , , , , , , , /por

XMAB12Magooume non poder baixar onte á Casa Galega da Cultura para asistir ao acto de celebración do centenario do nacemento de Xosé María Álvarez Blázquez. Teño reiterado a miña admiración por don Xosé María fose pola súa condición de libreiro e editor de catálogo de espírito innovador, un dos máis relevantes da historia da nosa edición, pola súa actividade investigadora nos eidos da arqueoloxía e literatura galegas, pola súa actividade como poeta e xornalista coma pola súa condición de cronista da cidade de Vigo, autor desa proeza que foi A cidade e os días. Calendario histórico de Vigo. Tras a homenaxe recibida en 2008 no Día das Letras Galegas, a figura deste galeguista de aceiro e pedra fina merece a nosa saudosa lembranza.

Onte 1204: Monumento a Martín Codax

/en , , , , , , , , , /por

Vindel1-205x300vindel2-198x300Recibín onte na caixa de correo a comunicación do grupo Pertenza de Vigo, constituído o pasado ano para a defensa da identidade galega, informándome da súa proposta de erguer en Vigo un monumento ao poeta Martín Codax con motivo do centenario da descuberta do «Pergamiño Vindel» e da publicación das seis cantigas do cantor do mar de Vigo.

Un proxecto que recupera aqueloutro, que xa fixera hai catro décadas o editor e cronista da cidade de Vigo Xosé María Álvarez Blázquez, de quen o 5 de febreiro celebraremos o centenario do seu nacemento, de gravar en pedra os textos universais de Martín Codax coa intención de sensibilizar a cidadanía viguesa sobre unha das proezas que a humanidade realizou na nosa lingua. Mágoa que ata o momento, e pasado xa o ano do centenario do Vindel, ningunha das nosas administracións nin das institucións culturais públicas, nin da Xunta nin da deputación de Pontevedra nin do concello de Vigo, máis alá dalgunha fotografía de circunstancias acometese un proxecto conmemorativo coma o proposto por Pertenza.

Xaora, entendo que ademais do monumento a Martín Codax sería acaído solicitar á Pierpont Morgan Library de Nova York, onde se garda nunha cámara acoirazada dos seus sotos o «Pergamiño Vindel», a súa cesión para expoñelo de forma itinerante por Galicia, comezando pola cidade de Vigo. Como non sería disparate ningún estudar as posibilidades da súa adquisición para que peza tan fulcral da literatura galega pasase a formar parte do patrimonio galego. Apoiamos ao grupo Pertenza no seu proxecto no que deberían participar todos os poderes públicos que operan en Vigo.

Celso Collazo, xornalista

/en , , , , , , /por

No artigo desta semana en Faro de Vigo homenaxeo ao xornalista Celso Collazo:

Celso-Collazo-en-Plaza-Guadalix-768x1024Hai uns días morreu en Guadalix de la Sierra Celso Collazo Lema, unha das lendas galegas do xornalismo internacional. Nacido en Vimianzo o 15 de novembro de 1921 no berce dunha familia galeguista (o seu pai, colaborador de Castelao, foi paseado en Ponteareas no mes de setembro de 1936 e o seu tío, pouco despois, en Ourense), Collazo pertenceu a esa xeración de galeguistas históricos formada por persoas extraordinarias como Francisco Fernández del Riego, Xaime Isla Couto, Plácido Castro, Xosé María Álvarez Blázquez ou Valentín Paz Andrade, ás que coñeceu en Vigo na segunda metade da década de 1940 na tertulia do café bar Derby, unha illa de libre pensamento e lecer que rexía Albino Mallo García, situada na praza de Urzaiz, á que tanto debe a cultura viguesa no franquismo.

Souben da vida de lenda de Collazo polo tamén xornalista Carlos G. Reigosa, un dos seus grandes amigos e valedores, a quen asesoraba na documentación da súa vindeira novela, sobre todo nos episodios referidos a presenza no porto de Vigo de nazis e xudeus, coincidindo cos anos de remate da Segunda Guerra Mundial. Un tempo ao que o vimiancés non foi alleo, xa que chegou a nosa cidade de fortuna no ano 45, tras pasar antes pola Coruña e Pontevedra, comezando a frecuentar a tertulia que despois de xantar se desenvolvía no Derby, daquela rebautizado como Bar Imperial, xa que foron erradicados dos locais os nomes estranxeiros. Conta o meu admirado Álvaro Álvarez Blázquez que entre as ringleiras de mesas e baixo a luz dos espellos reuníanse pintores e escritores vigueses para falar de todo o xeneroso mundo das humanidades e tamén do que sabían había que calar Alí acudían, entre outros, Plácido Castro, Paco del Riego, Xaime Isla, Maside, Laxeiro, Lugrís, Priego de Oliver, Pepe Meixide, Xosé Sesto, Sevillano, Xavier Andrade, os catro irmáns Álvarez Blázquez e, tamén, o mozo Celso Collazo quen destacaba por ser un xogador invencible de xadrez, capaz de ser o único que fixo táboas nunha partida simultánea que alí xogou con xadrecistas vigueses o fenómeno Arturito Pomar.

Segundo Albino Mallo naquelas tertulias do Derby destacaba Collazo pola súa cultura, “de quen apenas se sabía que facía á parte de ler”. Naquel foro era considerado como “a gran promesa da literatura galega”, por algunha das súas colaboracións en “La Noche”, e admirado pola súa facilidade para aprender idiomas, contanto apenas cun dicionario e unha gramática, o que despois lle abriría moitas portas. Foi o xornalista Manuel Blanco Tobío quen en 1951, cando Celso estaba moi apretado polas necesidades económicas, lle ofreceu un emprego en Madrid na Dirección General de Prensa, onde comezou a súa traxectoria como xornalista e ao ano seguinte casou coa pintora coruñesa María Antonia Dans. En 1957 foi enviado especial en Londres do diario “Pueblo”, incorporándose o mesmo ano na axencia EFE da man de Carlos Mendo para montar a súa primeira corresponsalía na cidade do Támese. Iniciou así a súa traxectoria como correspondente da axencia española en Londres (1957-68), Moscova (1970-75), Nova York (1975-77) e Washington (1980-82). En todos estes destinos a súa foi casa de acollida para os seus amigos galeguistas, como sucedeu en 1966 cando Del Riego e Cunqueiro viaxaron a Londres. Entrevistou en exclusiva ao presidente Carter en 1980 antes da súa viaxe a Europa e, como sinalou Jorge Mira, foi un dos primeiros xornalistas que se ocupou da divulgación científica e tecnolóxica, sobre todo do desenvolvemento da informática e do nacemento da rede, chegando a formar parte da Academia das Ciencias de Nova York.

Colaborou na fundación da editorial SEPT e, a pesar do seu periplo internacional, nunca perdeu o seu contacto con Galicia e coas iniciativas galeguistas. O pasado ano, cando xa non podía ler nin consultar Internet, vivindo días difíciles de soidade, sen apoio case ningún, doou á Biblioteca de Galicia da Cidade da Cultura 17.700 documentos da súa biblioteca persoal de grande valor, milleiros de fotografías, libros e revistas, o 80 % en inglés, entre os que hai moitos exemplares da colección de “The Times Book Review”, ademais doutros documentos sonoros e audiovisuais. Conversador infatigable, posuía unha memoria extraordinaria que compartía con xenerosidade. Mestre de xornalistas, un dos promotores da apertura informativa internacional do franquismo, Celso Collazo fixo súa a frase do seu amigo Peter Tunne: “o papel esencial da prensa non é satisfacer ao informante, senón confortar ao aflixido e aflixir ao confortado”. No entorno da actual crise de hibridación do xornalismo nun mundo multipolar, a figura do xornalista galego Celso Collazo merece ser posta en valor. O día 2 de agosto terá en Vimianzo, a súa vila natal, o seu primeiro recoñecemento en Galicia. Non era sen tempo!